«بۆ مێژوو» لە بەشی هەرەگرنگ و هەستیاریدا، بەشی تایبەت بە ڕیفڕاندوم و ڕووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەری 2017، بە وردەكارییەوە دوو دیاردەی تەواو دژ بەیەكی لەخۆ گرتوون – یەكەمیان ڕیفڕاندوم كە یەكبوونێكی بێ وێنەی سەرلەبەری نەتەوەی كورد لە ناوەوە و دەرەوەی كوردستان و هەڵچوونێكی نەتەوەیی، ئەم دیاردەیەش بەرهەمی دەسپێشخەری و پێداگیریی خوودی نووسەر، كاك مەسعود، بوو كە توانی بە پڕۆسەیەكی سیاسیی درێژ، ئاڵۆز و پڕ لە هەژموونی جۆراوجۆردا چالاكانە و لەخۆبوردووانە بیگەینێ بە كۆتا قۆناغەكانی و ئەنجامی شیاو، شایستە و پڕبە قەبارەی ئامانجە نەتەوەییەكەی لێ بچنێتەوە.
دیاردەی دووەم ڕێك پێچەوانە بوو؛ مەبەست ڕووداوەكەی شازدەی ئۆكتۆبەری 2017 دا ؛ ئەوەش، دیسان مخابن، دووبارە و سەدبارەی هەمان دیاردە بوو كە لە مێژووی كورددا لێی ڕاهاتووین- واتە لێك ترازان، ناكۆكی، ناتەبایی، پێكدادان .. لە ڕاستیشدا ئەم بابەتە ڕەهەندی مێژوویی، سیاسی، كولتووری، دەروونی و هیتری هەیە و لێكدانەوە و قسەی زۆر هەڵدەگرێ.

مێژوو، سیاسەت و ئەرشیفكردن سێ بواری هەرەگرنگ و لەهەمان كات ئازاربەخشن بۆ كورد. یەكەمیان گەنجینەیەكە لە نەهامەتی، كارەسات و لاپەڕەی شاردراوە؛ سیاسەتیش هۆكاری هەرەكاریگەری دروستبوونی ئەم جۆرە مێژووەی كوردە كە بەشی هەرەزۆری ئەرشیف نەكراوە.. كەچی ئەوەی مایەی خەفەت و دڵگرانییە ئەو هۆكارە كاریگەرە، واتە سیاسەت، بەردەوامە لە گێڕانی ڕۆڵی نیگەتیڤانەی خۆی و بەمەشەوە داڕشتنی مێژووی هاوچەرخیشمان بەهەمان شێوەی ئەوەی كۆنمان، بەڵام جەرگبڕتر و پڕئازارتر.
جێگای دڵخۆشییە كە لەم چەند ساڵەی دواییدا بزاڤێكی ئەرشیفكردن هەڵیكردووە، ڕووداوە مێژوویی و چارەنوسسازەكان دەخرێنە سەر لاپەڕەكانی كتێبی مێژوویی، سیاسی، یادەوەری و.. كتێبی هێژا مەسعود بارزانی «بۆ مێژوو» یەكێكە لەوان، بەڵام فرەڕەهەندتر، دەوڵەمەندتر و هەنووكەییتر. ئەم كتێبە ئەگەرچی هەموو ڕەهەندەكانی گرنگن، بەڵام بە ئەرشیفكردنی نووسراو و بەڵگەنامەكان، بەڕای من، هەرە پێویست و گرنگەكەیانە. كتێبەكە دوورە لە قسەی گۆترە، باس و ڕووداوەكان بەڵگەیان لەسەر هەیە و بووە بە سەرچاوەیەكی باوەڕپێكراو بۆ ئێمە و بۆ نەوەكانی داهاتووشمان.
نووسەری هێژا لە دووتۆی كتێبەكەیدا، جگەلە مێژووی سەدەی ڕابردوو و مێژووی سەردەم- ڕاپەڕین، دروستبوونی هەرێمی كوردستان، ڕووخانی ڕژێمی بەعس، ئینجا عیراقی فیدڕاڵ و سیاسەتەكانی حكومەتی بەغدا بەرامبەر بە كورد، بڕینی بودجە و دەرهێنانی نەوت، هێڕشی دڕندانەی داعش بۆ سەر كوردستان.. تا دەگاتە ڕیفڕاندوم و ڕووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەری 2017 – پەرژاوەتە سەر هەموو ئەو بابەتانە؛ كتێبەكەشی بە هەندێ وێنە و نەخشەی گرنگ و ماندار ڕازاندۆتەوە.
«بۆ مێژوو» لە بەشی هەرەگرنگ و هەستیاریدا، بەشی تایبەت بە ڕیفڕاندوم و ڕووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەری 2017، بە وردەكارییەوە دوو دیاردەی تەواو دژ بەیەكی لەخۆ گرتوون – یەكەمیان ڕیفڕاندوم كە یەكبوونێكی بێ وێنەی سەرلەبەری نەتەوەی كورد لە ناوەوە و دەرەوەی كوردستان و هەڵچوونێكی نەتەوەیی، ڕۆحی و مەعنەویی جەماوەری كوردی بەرپاكرد.. ئەمە دیمەنێكی دەگمەن بوو لە مێژووی نەتەوەی كورددا و، بۆ ماوەیەك، ئیلهامی ئاسۆیەكی گەشی بۆ ئایندە بە ئەندامانی گەلی كورد بەخشی - ئەم دیاردەیەش بەرهەمی دەسپێشخەری و پێداگیریی خوودی نووسەر، كاك مەسعود، بوو كە توانی بە پڕۆسەیەكی سیاسیی درێژ، ئاڵۆز و پڕ لە هەژموونی جۆراوجۆردا چالاكانە و لەخۆبوردووانە بیگەینێ بە كۆتا قۆناغەكانی و ئەنجامی شیاو، شایستە و پڕبە قەبارەی ئامانجە نەتەوەییەكەی لێ بچنێتەوە. ئەمە ڤستیڤالی نمایشكردنی ئیڕادە و ئارەزوو و ئامانجی نەتەوەیەك بوو كە دەرئەنجام وەك خاڵێكی گەشاوە لە مێژووەكەیدا تۆماركرا.
مخابن، دیاردەی دووەم ڕێك پێچەوانە بوو؛ مەبەست ڕووداوەكەی دوای ڕیفڕاندومە لە شازدەی ئۆكتۆبەری 2017 دا؛ ئەوەش، دیسان مخابن، دووبارە و سەدبارەی هەمان دیاردە بوو كە لە مێژووی كورددا لێی ڕاهاتووین- واتە لێك ترازان، ناكۆكی، ناتەبایی، پێكدادان.. لە ڕاستیشدا ئەم بابەتە ڕەهەندی مێژوویی، سیاسی، كولتووری، دەروونی و هیتری هەیە و لێكدانەوە و قسەی زۆر هەڵدەگرێ.
ئاشكرایە كە، وەكو نووسەر خۆشی ئاماژەی پێداوە، گرتنەوەی كەركووك و ناوچە كوردییە دابڕێنراوەكان هەمیشە لە بەرنامەی حكومەتی بەغدا بووە و ئەمە پەیوەندیی بە ڕیفڕاندومەوە نەبوو؛ ئەگەرچی ئەمەی دوایی كرا بە بیانووی پێشخستنی ئەوی یەكەم. بەڵام بۆ لایەنی نێودەوڵەتی ئامانج ڕیفڕاندووم بوو؛ ئەوەش دەركەوت لە كۆبوونەوەكەی سحێلا لە 14/9/2017 كاتێك برێت ماكگۆرك و سەفیرانی ئەمەریكا و بریتانیا و نوێنەری نەتەوەیەكگرتووەكان ڕاشكاوانە دژایەتیی خۆیان بۆ ڕیفڕاندووم بە سەرۆكی هەرێم كاك مەسعود ڕاگەیاند.. ئەم هەڵوێستەشیان بە كردەوە لە گەلەكۆمەكێی ناوچەیی و نێودەوڵەتی بۆ پاڵپشتیی هێڕشی حەشدی شەعبی بۆ سەر ئەو ناوچانە خۆیی نواند.
پاراستنی یەك پارچەیی خاكی عیراق هەمیشە و تاكو ئێستاش ئامانجی هەموو لایەنەكانی ناوچەیی و نێودەوڵەتیی بووە، مەسەلەكەش هەرگیز پەیوەست نییە بە ماف و بە ئەخلاق و عەدالەتەوە- هەرێمی كوردستان قەوارەیەكە ئەم لایەنانە لەسەری ڕێككەوتوون و لەلایەن خۆیانەوە سنووری بۆ دانراوە و بۆیەش دەرچوون لەو سنوورە دەرئەنجامی نێودەوڵەتیی لێدەكەوێتەوە. ئەم ڕەوشە ئەگەر لە شوێنێكیتری جیهان بوایە ڕەنگە بەجۆرێك چارەسەر دەكرا؛ بەڵام لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی گڕگرتوودا، لە نێو ئەو هاوكێشە ئاڵۆزەی نێودەوڵەتیدا و سروشتی ئاڵۆزی خودی كێشەی كورد ڕەوشەكە وەكو خۆی ڕاگیرا و كوردستان «دیسان» بووەوە بە دوورگەكەی تۆماس فریمان – من لەو باوەڕەدا بووم، ئێستاش دەیڵێمەوە، كە كاردانەوەكان بەرامبەر بە ڕیفڕاندووم، ئەگەرچی كەم نەبوون و زۆریش نەهامەتییان تیابوو بۆ هەرێم، گەلێ توند و تیژتر دەبوون ئەگەر هاوكێشە نێودەوڵەتییەكان بەم ڕادەیە ئاڵۆز نەبوونایە. ئێمە گرەومان لەسەر ئەو هاوكێشەیە كردبوو، بەڵام كۆبوونەوەكەی سحێلا پێش وەخت گرەوەكەی ئێمەی لەگۆڕنا و.. ئەوساكەش بۆ ئێمە درەنگ بوو.
لێرەدا، سەرنج بۆ ئەوەش ڕادەكێشین كە كێشەی كورد تەنیا كێشەی خاك و نەتەوە و تەنانەت ئازادی و سەربەخۆییش نییە، بەڵكو بەر لە هەموو ئەوانە كێشەی، بەقسەی فەیلەسوفی ئەمەریكی فۆكۆیاما، تیمۆسە “Thymos” – واتە ڕێزگرتن لە شكۆ و داننانە بە ناسنامە.. بە ڕای فۆكۆیاما، سیاسەتی ناسنامە بووەتە بەشێكی گرنگی خەباتی سیاسیی سەردەمی نوێ و لەمەشدا پشت بە فەیلەسوفی ئەڵمانی هیگل دەبەستێ كە گوتوویەتی «خەبات لەپێناو دانپێانان بزوێنەری هەرەبەهێزی مێژووی مرۆڤایەتییە و كلیلی تێگەیشتنە لە هۆكارەكانی سەرهەڵدانی جیهانی مۆدێرن».
كورد لەنێو قەوارەی عیراقی سەردەمدا، بێگومان پێشتریش، هەستی بە دانپیانان نەكردووە وەك پێكهێنەرێكی سەرەكیی دەوڵەتی عیراقی فیدڕاڵ و وەك كیانێكی خاوەن قەوارەی تایبەت.. دەسەڵاتدارانی بەغدا هەمیشە هەرێمیان وەك پارێزگاكانیتری عیراق حسێب كردووە، لەكاتێكدا هەرێمێكی فیدڕاڵ كۆمەڵێك تایبەتمەندی و ئیمتیازاتی هەن كە دەبێ ڕەچاو بكرێن. لەگەڵ ئەوەشدا، سیاسەتی هەرێمی كوردستان تا ئەوپەڕی پشوودرێژ بووە و چاوی پۆشیوە لە گەلێك لە پێشێلكارییەكانی حكومەتی بەغدا كە هەریەكێك لەم پێشێلكارییانە (هەر لە جێبەجێ نەكردنی ماددەی 140ی دەستوور و.. تا دەگا بە بڕینی بودجەی هەرێم)- دەڵێم هەریەكێكیان شایستەی ئەوە بوو هەرێم كشانەوەی خۆی لە بەغدا ڕابگەینێ؛ كەچی مخابن هەڵوێستێكی لەم جۆرەی دەسەڵاتی سیاسیی هەرێمی كوردستانمان نەبینی و ئەوساكەش ڕەوشەكە بە دڵنیاییەوە لەمەی ئێستای هەرێم خراپتر نەدەبوو.
لە كتێبی «بۆ مێژوو»دا، ڕەوایانە، زۆر جەختكراوەتە سەر چەمكەكانی: ڕێزگرتن، هاوبەشی، دەستوور، گفتوگۆ، ماف، ئیڕادە، پێشمەرگە.. و بە وردەكارییەوە دەریخستووە كە چۆن لەلایەن دەسەڵاتدارانی بەغداوە ئەمانە بێ بەها كراوون. هەر یەكێك لەم چەمكانە و ناوەڕۆكەی پڕبەها و بایەخی ستراتیجیی هەیە بۆ كورد؛ كە هەموو ئەمانە پێشێل و بێ بەها كراوون، پێویست دەكات پێداچوونەوەی جیددی بكرێت بە سەرلەنوێ ڕێكخستنەوەی باری ژیان لە كوردستان بەبێ بەغدا و ڕەنگە ئەمە (وەكو ڕووداو و هەڵوێستی لایەنە عیراق ییەكان ئەوە دەسەلمێنن) تاكە بژاردەبێ لە بەردەم هەرێمی كوردستاندا.
لە هەموو جومگەكانی مێژووی بزاڤی نەتەوەیی كورددا پێگە و دەور و بایەخی پێشمەرگە، هێزی چەكداریی نیشتمانیی كوردستان، دیار و ئاشكران؛ بەم دواییانەش لە شەڕەكانی دژی داعش و هەروەها بەرەنگاربوونەوەی هێڕشی حەشد و هێزە عیراقییەكان لە پردێ، سحێلا و لە شوێنیتریش ئەم هێزە، بە هەموو كەموكوڕییەكانییەوە، ئامادەگی، كارایی، دڵسۆزی، لەخۆبووردوویی و خۆبەختكردنی خۆیی دووپاتكردەوە و دەریخست كە مانەوەمان بەدەست ئەوە – خۆزگە تەواوی پێداویستییەكانی ئەم هێزە دابین دەكران و كەموكوڕییەكانی بنبڕ دەكران.
«بۆ مێژوو» كۆكراوەی ئەزموونگەلێكی مێژوویی و سیاسیی كوردە، ڕووداو و هەڵوێستەكانی لەخۆگرتوون.. دەكرێ نەك هەر وەك كتێبێك و سەرچاوەیەك تەماشابكرێ، بەڵكو زێترە لەوە – ناواخنی پڕە لە وانەی بەپێز، دەكرێ سوودبەخشبن بۆ نەوەكانی ئێستا و داهاتووشمان.