(*)
دەروازە
ماوەیەكە رژێمی داگیركەر و كوردكوژی توركیا بە جۆرەها چەك لە زەمین و ئاسمانەوە هێرشی كردۆتە سەر رۆژئاوای كوردستان و دەست لە تەڕو وشك ناپارێزێ و زۆر وەحشییانە كەوتۆتە كوشتنی ژن و منداڵ و پیر و پەككەوتە و وێرانكردنی گوند و شار و شارۆچكەكان، بەشی زۆری وڵاتان و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ئەو هێرش و دەستدرێژییانەی توركیایان ئیدانە و شەرمەزار كردووە، بێگومان تاوانی توركیا لەم دەستدرێژییانە چەند بێت، ئەمریكاش بە قەد توركیا لە ئەنجامدانی ئەم تاوانانە تاوانبارە، لەبەر ئەوەی ترامپی سەرۆكی ئەمریكا چرای سەوزی بۆ توركیا هەڵ كردووە.
توركیا لە ترسی سەپاندنی سزا نێودەوڵەتییەكان بەسەریدا؛ ئێستا بە رواڵەت هێرشەكانی راگرتووە، بەڵام لە رێی رێكخراوە تیرۆریستی و چەتەكانی وابەستە بە خۆی، رۆژانە هێرش دەكەنە سەر گوند و شارۆچكەكانی رۆژئاوای كوردستان، كەواتە هێرش و پەلامارەكان تا ئێستاش درێژەیان هەیە.
كانیی خوێن و تیرۆر (نبع الدم والارهاب)
توركیا هێرشەكانی بۆ سەر رۆژئاوای كوردستان ناو ناوە: «كانی ئاشتی - نبع السلام»، كە لە راستیدا ئەوە كانیی خوێن و تیرۆرە، نەك كانیی ئاشتی، دەتوانین ناوی بنێین كانیی خوێن و تیرۆر (نبع الدم والارهاب)، لەبەرئەوەی بە منداڵ كوشتن و شار و گوند وێرانكردن و موشەكبارانكردن و بڵاكردنەوەی ترس و تۆقاندن لە نێو خەڵكی سڤیلدا ئاشتی ناچەسپێت، ئەوەی تێبینی دەكرێت، ئەو هێرش و دەستدرێژییانەی رژێمی توركیا لەچەند رۆژی رابردوودا بۆ سەر رۆژئاوای كوردستان و باكووری سووریا، بەپێی هەموو پێوەرەكان و بەپێی ئەو پێناسانەی كە بۆ تیرۆر كراون، ئەم هێرشانەی لەشكری توركیا هێرشی تیرۆریستین و، سوپای توركیا لەم هێرشانەدا تیرۆری دەوڵەت پراكتیك دەكات. ئەگەر سەیر بكەین، دەبینین لەشكری توركیا دەستی كردووە بە كوشتنی خەڵكی سڤیل، وێرانكردنی ماڵ و حاڵی خەڵك و، وێرانكردنی ژێرخانی رۆژئاوای كوردستان و، لەكارخستنی وێستگەی بەنزین و پاككردنەوەی بەنزین و، وێستگەی كارەبای قامیشلۆ و وێرانكردنیان، منداڵێك كە هێشتا نازانێت كوردە؛ نازانێت موسڵمانە و لەناو بێشكەیە دەیكوژێت! ئایا ئەمە كارێكی تیرۆریستی نییە ئەگەر هەر سوپایەك بیكات؟! لەهەمان كاتدا توركیا هێرشی كردۆتە سەر وڵاتێكی دیكە و سنووری بەزاندووە و، چەندەها تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی ئەنجام داوە، چەكی قەدەغەكراوی بۆ جینۆسایدكردنی خەڵكی سڤیل بەكارهێناوە، ئەمانەو ئەنجامدانی چەندان تاوانی قێزەونی دیكە، بەپێی هەموو ئەو پێوەرانەی كە هەن، دەتوانین بڵێین ئەم هێرشانە هێرشی تیرۆریستین، ئەو تاوانانەی توركیا دەیسەلمێنن كە توركیا ئامانجی لەناوبردنی نەتەوەكەمانە بە خاك و خەڵكەوە، بۆیە دەتوانین پێی بڵێین ئەوە كانیی خوێن و تیرۆرە، نەك كانیی ئاشتی.
هەموو لایەك ئەوە باش دەزانین كەوا هەر لەسەرەتای دەستپێكردنی شۆڕشی گەلانی سووریاوە حكومەتی توركیا دژی هەر جووڵەیەك بووە كە لە رۆژئاوای كوردستاندا روویدا بێت، دوای پێكهێنانی كانتۆنەكانی رۆژئاوای كوردستان، وەك هەموو لایەك ئاگادارن، سەرەتا لە رێگەی رێكخراوی تیرۆریستیی داعش و رێكخراوی تیرۆریستیی (جبهة النصرة) و رێكخراوە تیرۆریستەكانی دیكەی نزیك و وابەستە بە توركیا هەوڵیاندا كۆبانێ داگیر بكەن، دوای ئەوەی بە هەوڵ و تێكۆشانی شەڕڤانان و هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان كۆبانێ نەكەوت و تیرۆریستان تێكشكان، ئەوجارە ئەوە بوو توركیا رووی لە عفرین كرد، بە هەموو هێزی خۆی هەوڵیدا و عفرینی داگیركرد، ئامانجی لە داگیركردنی عفرین ئەوە بوو رێی گەیشتنی كورد بە دەریا دابخات، لەپاش عفرین ئێستاكە رووی لەناوچەی جەزیرە كردووە، بێگومان ئامانجی سەرەكیی توركیا لەم هێرش و پەلامارانەدا نەهێشتنی ئەو دەستكەوت و پێشڤەچوونانەیە كەوا بە خوێنی كورد لە رۆژئاوای كوردستان وەدەستهاتوون، لەهەمان كاتدا هەوڵدەدات دیمۆگرافیای رۆژئاوای كوردستان بگۆڕێت و، قووڵایی جوگرافی لە نێوان باكوور و رۆژئاوای كوردستان نەهێڵێت، وەك چۆن رژێمی بەعسی سووریا لە ساڵی ١٩٦٥ لە رێگەی پێكهێنانی (پشتێنەی عەرەبی – الحزام العربی) رۆژئاوای كوردستانی لە باشوور و باكوور دابڕی و گوندە كوردییەكانی رۆژئاوای لە سەر سنووری عێراق و توركیا راگواست و عەرەبی هاوردەی هێنا شوێنیان و پشتێنەیەكی عەرەبی بە درێژیی ٣٥٠ كم و پانیی ١٥ كم دروست كرد و، دابڕانێكی جوگرافی لە نێوان رۆژئاوا لەگەڵ باكوور و باشووری كوردستاندا دروست كرد، لە ئێستاشدا توركیا دەیەوێت سنووری خۆی فراوان بكات و پشتێنەیەكی (توركی - عەرەبی) لە رێی نیشتەجێكردنی عەرەبە چەتەكانی خۆی لەو ناوچانەدا دروست بكات.
ئەمڕۆ رۆژئاوا، بەیانی باشووری كوردستانە
ئامانجێكی دیكەی توركیا لەم هێرشانەدا گەیشتنیەتی بە سنووری عێراق، بەتایبەت خاڵی فیشخابوور لەنێوان رۆژئاوا و باشووری كوردستان، بۆ ئەوەی بە تەواوی باشوور و رۆژئاوا لە یەكدی داببڕێت و دەروازەیەكی ئەلتەرناتیڤ بۆ دەروازەی سنووری ئیبراهیم خەلیل بدۆزێتەوە، هەروەها دەستی بگات بە كێڵگە نەوتییەكانی قەرەچووخ و رمێلانی لە ناو خاكی رۆژئاوای كوردستان و دواتریش هەوڵبدات ئەلتەرناتیڤێك بۆ هێڵی گواستنەوەی نەوت لە عێراقەوە بۆ توركیا بدۆزێتەوە، بۆ ئەوەی لە رووی ئابوورییەوە باشووری كوردستان لاواز بكات، واتە ئەو هێرشەی توركیا بە تەنیا بۆ سەر رۆژئاوای كوردستان نییە، بەڵكو هێرشێكە بۆ سەر تەواوی گەلی كوردستان، ئامانجیش بە تەنیا خەڵكی رۆژئاوای كوردستان نییە. توركیا لەم قۆناغەدا رۆژئاوای كردۆتە ئامانج، ئەگەر بۆی بچێتە سەر لە قۆناغی داهاتوودا ئامانجی باشووری كوردستانە.
كە باس لەوە دەكەین ئامانجی توركیا لە داهاتوودا باشووری كوردستانە، ئەوە راستییەكە؛ چەند جارێك بەرپرسانی ئەمریكا ئاماژەیان بەوە داوە، كەوا توركیا ئەم ئۆپەراسیۆنە فراوانتر دەكات، كەواتە بەشێك لە رێككەوتنەكەیان ئەوەیە قۆناخ بە قۆناخ هێرشەكە دەست پێ بكات، هەروەها دەڵێن ئامانجی توركیا ئەوەیە كە بگات بە سنوورەكانی عێراق، كەواتە لێرەوە لە مەودای دوور ئامانج باشووری كوردستانە، نەك تەنیا رۆژئاوای كوردستان، دەبێ ئەوە بە بیر خۆمان بهێنینەوە كەوا هەر لە سەرەتای راپەڕینی گەلی كوردستان لە بەهاری ١٩٩١ و ئازادكردنی باشووری كوردستان و پێكهێنانی پەرلەمان و حكومەتی كوردستان، توركیا بەردەوام و بە جۆرەها شێواز دژایەتیی باشووری كوردستانی كردووە و پەیوەندییەكانی هەولێر و ئەنقەرەش بەردەوام لە هەڵكشان و داكشاندا بوون و بێ كێشە و گرفت نەبوون. كە رێكخراوی تیرۆریستیی داعش موسڵ و چەند ناوچەیەكی دیكەی عێراقی داگیر كرد، ئەوە باش دەزانین كەوا لە سەر داواكاری كێ روویان لە كوردستان كرد و پەلاماری كوردستانیان دا، هەموو لایەكمان ئەوەش باش دەزانین كاتێك داعش هاتە موسڵ ستافی كونسوڵخانەی توركیایان گرت كەچی هەموو ستاڤی كونسوڵخانەكە بە ئەمانەتەوە تەسلیمی توركیا كرانەوە، بێ ئەوەی شەقێكیان لێ بدرێت، بەڵام خەڵكی دیكەیان سەربڕی! توركیا بڕیاری داوە دژی كورد و دەستكەوتەكانی بێت، جا لە هەر كوێیەك بێت، لە كاتی ئەنجامدانی ریفراندۆمی سەربەخۆیی كوردستاندا بە توندترین شێوە دژایەتی باشووری كوردستانی كرد و سنووری داخست.
بێگومان ئەوەی توركیا ویستی لە رێی داعشەوە بیكات، نەیتوانی و داعش لەسەر دەستی پێشمەرگە و شەڕڤانان تێكشكێندرا، بۆیە ئێستا هەوڵدەدات خۆی پیلانەكان دژی كوردستان جێبەجێ بكات، پێویستە لەم رووەوە بە وریاییەوە مامەڵە لەگەڵ ئەم واقیعە بكەین و راشكاوانە راستییەكان بۆ گەلی كوردستان و دۆستانمان بخەینەڕوو. لای هەموو لایەك روونە كە داعش خۆی دروستكراوی دەستی توركیا بوو، هەموو بریندارەكانیان لە توركیا چارەسەر دەكران و هەموو پشتیوانییەكانیان لە توركیا بوو، رێگای پەڕینەوەشیان بۆ سووریا و عێراق هەر لە توركیا و فڕۆكەخانەكانی ئەو وڵاتە بوو، هەر لەوێشەوە بۆ ناو خاكی سووریا و عێراق دەرباز دەكران. هەرجارەو لەژێر ناوێك لە سووریا یەكیان گرتەوە و دواتر ئەوە بوو لە رێی داگیركردنی موسڵ دەربازی عێراقیش بوون، ئامانجی سەرەكیی توركیاش لە دروستكردنی داعش لێدانی بزاڤی رزگاریخوازیی گەلی كوردستان و نەهێشتنی پەرلەمان و حكومەتی باشووری كوردستان و ئەزموونی رۆژئاوای كوردستان بوو.
لە راستیدا یەكێك لە ئامانجەكانی دیكەی ئەو ئۆپەراسیۆنەی ئێستای توركیا بۆ سەر رۆژئاوای كوردستان زیندووكردنەوەو بەهێزكردنەوەی داعشە، كاتێك داعش لە پیلانەكانی سەركەوتوو نەبوو، پێشمەرگە و شەڕڤانان داعشیان تێكشكاند، توركیا لە بەرامبەر ئەمەدا تووشی شكستێكی گەورە بوو، ئێستاش دەیەوێ جارێكی دیكە داعش زیندوو بكاتەوە، لەبەر ئەوەی ئەگەر شەڕڤانان خەریكی پاراستنی سنوورەكان و سەروماڵی هاووڵاتیان بن، ئەوا ناپەڕژێنە سەر ئەوەی كە پارێزگاری لە زیندانەكانی داعش بكەن، هەر بۆیە وەك بینیمان توركیا لە سەرەتادا چەند جارێك شوێنەكانی بەندكردنی تیرۆریستانی داعشی بۆردومان كرد، بۆ ئەوەی داعشە گیراوەكان زیندانەكان بشكێنن و رابكەن و خۆیان رێكبخەنەوە.
ئەم كارەی توركیا وایكرد، كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لێی بێنەدەنگ و هەر زوو داوای ئەوەیان كرد زیندانەكان بپارێزرێن، لەبەر ئەوەی ئەو ماوەی كە شەڕی رێكخراوی تێروریستیی داعش كراو لەناوبرا، هەیبەتی داعش نەماو ناكرێ جارێكی دیكە داعش بەهێز بكرێتەوە. لێرەدا واجبێكی ئەخلاقیی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتییە كە بەرامبەر رێكخراوێكی تیرۆریستیی وەك داعش هەموویان هەڵوێستێكی جددییان هەبێت و، كار بكەن بۆ ئەوەی توركیا ئەو هێرشانەی خۆی بۆ سەر رۆژئاوای كوردستان رابگرێت.
ئەگەر تێبینی بكەین، كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هەستی بە مەترسییەكی گەورەی زیندووكردنەوەی رێكخراوی تیرۆریستیی داعش كردووە، بۆیە بەشی زۆریان دژی ئەو هێرشەی توركیان بۆ سەر رۆژئاوای كوردستان. ئێمە پێویستیمان بەوەیە كەوا كاری جددی بكەین و زیاتر هەوڵبدەین راستییەكان بگەیەنین بە ئەنجومەنی ئاسایش و نەتەوە یەكگرتووەكان و یەكێتی ئەوروپا و كۆمكاری وڵاتانی عەرەبی بۆ ئەوەی وەكو پابەندبوونێك بەو پرەنسیپانەی كە خۆیان رایانگەیاندووە بۆ پاراستنی مافەكانی مرۆڤ و، بۆ پاراستنی هێمنی و تەناهی لە هەموو دونیادا بە ئەركی خۆیان هەڵبستن و هێرشەكان رابگرن، بۆ ئەوەی ناوچەكە بە ئارامی بمێنێتەوە، بەڵام ئەگەر ئەوە نەكەن، هێمنی و ئارامیی ناوچەكە و جیهانیش دەشڵەژێت. ئەوەی تێبینی دەكەین، تا ئێستا نە نەتەوە یەكگرتووەكان و نە ئەنجومەنی ئاسایش هەڵوێستێكی جددی و یەكلاكەرەوەیان نەبووە، بۆیە پێویستیمان بە كاری زیاتر هەیە.
توركیا دژی كورد و دژی هەر شتێكە كە بۆ كورد بكرێت. ئێمە كاتێك ریفراندۆممان كرد، لێرە كرا، لەناو توركیا نەكرا، كەچی سنوورەكانی داخست و دژی ئێمە بوو، هەروەها كاتێك لە باكووری كوردستان هەڵبژاردن كرا پەرلەمانتارە كوردەكانی گرت و خستنیە زیندانەوە، سەرۆكی شارەوانەكانی لاداو نیزامی قەیومی لەناو شارەكان دانا، كەواتە ئەوان لە باكوور لە دژی هەر شتێكن كە بۆ كورد بەدەست بێت، لە باشووریش دژی هەر شتێكن كە بۆ كورد بەدەست بێت، لە رۆژئاواش بە هەمان شێوە، ئەوەتا عفرینیان داگیر كردووە و لە هەمانكاتدا هێرش دەكەن بۆ ئەوەی هەموو رۆژئاوا داگیر بكەن، لە رۆژهەڵاتی كوردستان خەڵك وەك هاوسۆزییەك بۆ رۆژئاوای كوردستان خۆپیشاندانی هێمنانەیان ئەنجام داوە، توركیا دژی ئەوەش وەستاوە و ناڕەزایی خۆی بە ئێران راگەیاند، كەواتە دەتوانین بڵێین لە ئێستادا توركیا و ئەردۆغان سەرسەخترین و گەورەترین دوژمنی كوردن، بەپێی ئەو لێكدانەوانەی كردمان لە سێ پارچەی كوردستان هەر پێشڤەچوونێك لەسەر رەوشی كوردستان هاتبێتە پێش، توركیا دژیان وەستاوەتەوە، بۆیە ئەردۆغان ناتوانێت بڵێت من دژی كورد نیم و شەڕی تیرۆر دەكەم، نەخێر ئەو دژی كوردە و شەڕی كورد دەكات، پێویستە كوردیش یەكگرتوو بێت و بە یەكگرتوویی بەرەڤانی لەخۆی بكات و دژی پیلانەكان بوەستێتەوە.
كورد و ئەمریكا و مێژووێكی تاڵ
بەداخەوە ئەمریكا بە درێژایی مێژوو بازرگانی بە خوێنی میللەتانی ژێردەست كردووە، ئێمەش وەكو كورد لە (هنری كسنجەرەوە تا برێت ماكگۆرك) مێژووێكی تاڵمان لەگەڵ ئەمریكا هەیە، ساڵی ١٩٧٤ ئەمریكییەكان وایان كرد كە شۆڕشی ئەیلوول تووشی نسكۆ بێت، هەر خۆشیان رێگەخۆشكەر بوون بۆ هێنانە ئاراو ئیمزاكردنی رێككەوتننامەی شوومی جەزائیر، كەواتە ئێمە نابێ قەت ئەوە لەبیر بكەین، هەروەها لە ساڵی ١٩٩١ كەوا گەلی كوردستان لە راپەڕینێكی جەماوەریدا بە خوێنی خۆی باشووری كوردستانی بە كەركووكەوە ئازاد كرد، ئەمریكا گلۆپی سەوزی بۆ عێراق هەڵكرد و رێگای بە سەددام حوسێن دا، هێرش بكاتە سەر كوردستان، عێراقیش هات ناوچەكانی داگیركردەوە و ئەوە بوو كۆچڕەوی ملیۆنی دەستی پێكرد، هەروەها لە ساڵی ٢٠٠٣ دیسانەوە ئەمریكا ویستی هێزی پێشمەرگەی كوردستان و حكومەتی كوردستان نەهێڵێت و هەرچی هەیە، تیكەڵی عێراقی بكاتەوە، لە ساڵی ٢٠٠٥ داوای لە كورد كرد كەوا ئەگەر بەشداری پرۆسەی سیاسیی عێراق بكات و دەنگ بە دەستوور بدات، ئەوا ئەوان زەمانەت دەدەن بۆ جێبەجێكردنی ماددەی ٥٨ ی ئەوكات (ماددەی ١٤٠ ی ئێستای دەستووری عێراق) سەبارەت بە گەڕاندنەوەی كەركووك و مەخموور و خانەقین و ناوچە دابڕێندراوەكانی دیكەی كوردستان بۆ باوەشی كوردستان، ئەوە بوو هەردوو باڵیۆزخانەی ئەمریكا و بەریتانیا ئیلتیزامیان بە كورد دا، كە ئەوان كەفالەت و زەمانەتی ئەوە بكەن مادەی ٥٨ جێبەجێ بكەن، بەڵام ئەوان خاوەنی بەڵێنی خۆیان نەبوون و مادەی ٥٨ بوو بە ماددەی ١٤٠و جێبەجێش نەكرا.
لەپاش ئەوەی كە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠١٧ گەلی كوردستان لە پرۆسەیەكی ئاشتیخوازانەدا ریفراندۆمی ئەنجامدا، ئەمریكا جارێكی دیكە پشتی لە ئێمە كردو لەشكری عێراق و میلیشیاكانی حەشدی شەعبی بە چەك و دەبابەی ئەمریكا تاوەكو پردێ هاتن و بەسەر لاشەی پێشمەرگە شەهیدەكانمان دەرباز بوون، ئەمریكا بێهەلوێست مایەوە و وەكو تەماشاكەرێك سەیری رووداوەكانی دەكرد، بێگومان ئێمە هیچ تاوانێكمان ئەنجام نەدابوو و فیشەكێكمان نەتەقاندبوو، تەنیا چووبووینە سەر سندوق و لە رێگەی دەنگدانێكی هێمنانە دەنگمان دابوو كە ئایا دەوڵەتمان دەوێ، یان دەمانەوێ لە چوارچێوەی عێراقدا بمێنینەوە، ئەوە بوو گەلی كوردستان بە رێژەی 92.73% دەنگی بۆ سەربەخۆیی كوردستان دا. ئەوەتا ئێستاش وا دەبینین كەوا لە سووریا و رۆژئاوای كوردستانیش هەمان بێ بەڵێنی و هەمان بێ وەفایی بەرامبەر خەڵكی ئێمە دووبارە كردەوە، ئەو واقیعە تاڵەی كەوا ئەمریكا لەگەڵ ئێمە هەیبووە، وا دەكات زۆر باوەڕ بە ئەمریكا نەكەین و، وای ببینین كەوا دۆستی بەرژەوەندییەكانی خۆیەتی، نەك نەتەوە چەوساوەكان، رێككەوتنی ئێستای ترامپ و ئەردۆغان بێوەفاییەكی گەورە بوو بەرامبەر بە كورد، لە هەمان كاتدا مسداقییەتی ئەمریكاشی لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی لاواز كرد، سەرەڕای ئەو بێوەفاییەی ترامپ؛ نابێ ئەوەش لە بیربكەین كەوا زۆر ناوەند و كەسایەتی و سیاسەتمەداری ئەمریكی هەن، دۆستی كوردن و پشتیوانی لە دۆزی كورد دەكەن، پێویستە زیاتر لەو ناوەند و كەسایەتییانە نزیك ببینەوە و كارەكانیان لەبەر چاو بگرین و سوپاسیان بكەین.
لە رەوشێكی وا ئالۆزدا ئێمەی كورد چی بكەین؟
لە رەوشێكی وا ناسك و هەستیاردا بەر لەهەر شتێك پێویستە ململانێی حزبی بخەینە لاوەو وەكو كورد هەڵسوكەوت بكەین و یەكگرتوو بین، یەكگرتووییمان لەسەر ئاستی نەتەوەیی چەكێكی كاریگەرە بۆ رووبەڕووبوونەوەی دوژمنان و مۆراڵ بەخشیشە بۆ نەتەوەكەمان، بۆیە پێویستە هەموو لایەكمان بەو ئاراستەیە كاربكەین و یەكدەنگ و یەك رەنگ و یەك هێز بین و یەك هەڵوێستی سیاسییمان هەبێت.
پێویستە لەم قۆناغەدا كۆبوونەوەیەكی لووتكە لەنێوان هەموو هێزو لایەنە سیاسییەكانی كوردستان ئەنجام بدەین، ناكرێ هەموو دونیا لەسەر رەوشی ئێمە كۆببێتەوە، خۆمان لەسەر رەوشی خۆمان كۆ نەبینەوە! بۆیە پێویستە ئێمەش خۆمان كۆبوونەوەیەك بكەین و لەو كۆبوونەوەیەدا هەموو لایەنە سیاسییەكان راوبۆچوونی خۆیان بدەن و كاربكەین بۆ داڕشتنی بەرنامەیەكی تۆكمە و یەكگرتووی كوردانە بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو رووداوانەی ئێستا و ئەو ئەگەر و پێشهاتانەی كە دێنە پێشەوە. بێگومان ئەم قۆناخە پێویستی بەوەیە كە ئێمە كوردایەتی بكەین نەك حیزبایەتی، ئێمە دەتوانین ئەوكارە بكەین و لە داهاتوودا هەنگاو هەڵبگرین بۆ ئەوەی لەسەر ئاستی نێونەتەوەیی بتوانین لە رووی دیپلۆماسییەوە كاری جددی بكەین، لەبەرئەوەی دیپلۆماسییەتی كورد لەسەر ئاستی نێونەتەوەیی وەكو پێویست نییە، بۆ ئەمەش پێویستیمان بەوە هەیە كە چەترێكی نەتەوەییمان هەبێت، بۆیە پێویستە لە قۆناخی داهاتوودا پەلە بكەین لە بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان، ئەمەش دەبێتە فاكتەرێكی گرنگ بۆ رێكخستنەوە و یەكخستنەوەی كوردستانییان لەسەر ئاستی ناوخۆ و دەرەوەی كوردستان.
ئەگەر تەماشا بكەین كاتی خۆی فەلەستینییەكان لەگەڵ ئیسرائیلییەكان بۆ ئەوەی گفتوگۆ بكەن و بگەنە رێككەوتن لەگەڵ حزبەكان رێك نەدەكەوتن، ئەوە بوو رێكخراوی ئازادیخوازی فەلەستین (PLO)یان دامەزراند و لەگەڵ ئیسرائیلییەكان دانیشتن و رێككەوتننامەی «ئۆسلۆ»یان ئیمزا كرد، ئێمەش پێویستیمان بە چەترێكی نەتەوەیی هەیە بۆ ئەوەی دیپلۆماسییەتێكی نەتەوەیی لەسەر ئاستی نێونەتەوەیی بەڕێوەببەین، ئەوەی تا ئێستا هەمانە دیپلۆماسیەتێكی حزبییە، پێویستە ئەو بوارە بە نەتەوەیی بكرێت و كارەكتەرەكان لەسەر بنەمای لێهاتوویی و شارەزایی دابنرێن. ئەگەر كۆنگرەیەكی نەتەوەیی بە بەشداری هەموو لایەنەكان ببەستین، ئەوكات دەتوانین لەسەر ئاستی نەتەوەیی كۆمیتەیەكی پەیوەندیی دیپلۆماسیی پوختمان هەبێت و دەتوانین كاریگەری لەسەر ناوەندە نێودەوڵەتییەكان دروست بكەین، پێویستە ئەو كات لە رێی ئەو كەناڵە دیپلۆماسییە وەكو نەتەوەیەك قسە بكەین، نەك وەكو ئەم حزب و ئەو حزب، ئەوەی تێبینی دەكرێت، ئێمە لەوەدا كەمتەرخەم بووین، ململانێی حزبایەتی تا ئێستا نەیهێشتووە ئێمە ببینە خاوەنی ئەو چەترە نەتەوەییە.
ئەمڕۆ دونیا بۆتە دونیای بەرژەوەندییەكان، ئەوەی تێبینی دەكرێ لە سیاسەتی ئەمریكا و رووسیادا، راستگۆیی و رەوشت نەماوە، تەنیا كورد بە راستگۆیی و رەوشتەوە سیاسەت دەكات، بەڵام بەرامبەرەكەمان بە رەوشتەوە سیاسەت ناكات، سەیر دەكەین لەسەر خوێنی ئێمەوە ئەمریكا دێت مامەڵەیەكی بازرگانی بە ئێمە دەكات و لەگەڵ توركیا رێكدەكەوێت، وەكو چۆن مامەڵەیەكی بازرگانی لەگەڵ عێراق كرد و لەسەر خوێنی ئێمە رێككەوت، ئەگەرچی ئێمە هەڤاڵبەندی ئەمریكا بووین و لەساڵی ٢٠١٤ تاوەكو ساڵی ٢٠١٧ بەشداریی شەڕی تیرۆریستانی داعشمان كرد و هێزی پێشمەرگەی كوردستان بوو كە داعشی تێكشكاند، بەڵام ئەمریكا ئەوەی لەبەرچاو نەگرت.
ئەم واقیعەی ئێستا ئەوەمان لێ دەخوازێت كە پێویستە شێوازی خەباتی خۆمان بگۆڕین و پەیامێك بە گوێی هەموو دونیادا بدەین، ئەگەر ئێمە لەسەر ماڵ و حاڵ و خاكی خۆمان بە ئاشتی نەژین، جیهان و وڵاتانی ناوچەكەش ناتوانن بە ئاشتی بژین، ئەوەش چۆن دەكرێت؟ بە یەكڕیزی و یەكدەنگی و گۆڕینی شێوازی خەباتی ئێمە دەكرێت. ئەگەر توانیمان كاریگەریمان هەبێت لەسەر بەرژەوەندیی وڵاتانی دونیا و بەرژەوەندیی ئەوانەی كە دژایەتی كورد دەكەن، ئەو كات ئەوانیش ستۆپێك دەكەن و بۆ پاراستنی بەرژەوەندیی خۆیان بیرێك لە ئێمەش دەكەنەوە، بەڵام تاوەكو ئێمە بە شەرمەوە مامەڵە لەگەڵ ئەو وڵاتانە بكەین، ئەوانیش ئەو بایەخەمان پێ نادەن و، تەنیا بۆ مەرامی خۆیان بەكارمان دێنن. ئەوەتا دەبینین ترامپ بە چ چاوێك سەیری ئێمەی كرد. دەڵێت: كورد شەڕیان بۆ كردین، ئێمەش چەك و پارەمان پێدان! كەواتە ترامپ وەكو كرێگرتەیەك تەماشای كورد دەكات. كێشەكەی ئێمە لێرەدایە، كەوا لە رابردوودا وەكو پێویست خوێندنەوەی دروستمان بۆ پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان نەبووە، بۆیە پێویستە لەم رووەوە بەخۆدابچینەوە و پەیوەندیی نوێ و كاریگەرتر دروست بكەین.
بەپێی ئەو مێژووە تاڵەی كە لەگەڵ ئەمریكا هەمانە، من بێ ئومێد بووم لە ئەمریكا، بۆیە بە باشی دەزانم كەوا روو بكەینە ئەوروپا، وڵاتانی ئەوروپا بە گشتی هەڵوێستیان باشە، بەتایبەت فەرەنسا و ئەڵمانیا، بۆ نموونە فەرەنسا زۆر بە ئینسافەوە مامەڵە لەگەڵ پرسی گەلی كوردستان دەكات، لە ساڵی ١٩٩١ كە رژێمی بەعسی رووخاو، هێرشی هێنا سەر كوردستان و كۆڕەوی ملیۆنی خەڵكی كوردستان بەرەو چیاكان دەستیپێكرد، فەرەنسا وایكرد ئەنجومەنی ئاسایش كۆببێتەوەو بڕیاری ٦٨٨ دەربكات و كوردستان بكاتە ناوچەی دژەفڕین، لەدوای ریفراندۆم ئەوە بوو ئەمریكا پشتی تێ كردین و ئابلۆقەی دیپلۆماسی و ئابووری و سیاسی خرایە سەر كوردستان، لەو كاتەدا فەرەنسا پێشوازی لە سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان كرد و بووە هۆكار بۆ شكاندنی ئەو ئابلۆقە دیپلۆماسی و سیاسی و ئابوورییە، لە ئێستاشدا سەبارەت بە رۆژئاوای كوردستان فەرەنسا داوای كۆبوونەوەی ئەنجومەنی ئاسایشی كرد. فەرەنسا بەرنامەی ئەوەی هەبوو كە لەو كۆبوونەوەیەدا ناوچەی دژەفڕین وەكو ئەوەی بۆ باشوور كرا، بۆ رۆژئاواش بكرێ، بەڵام بەداخەوە مۆسكۆ و واشنتۆن رێگایان لەوە گرت. ئەوەی من تێبینی دەكەم، هەردووكیان لەسەر دژایەتیكردنی كورد بە شێوەیەك لە شێوەكان رێككەوتوون، ئەگەرنا رەوا نییە هەردوو وڵات لە رووی سیاسییەوە وەكو دوو جەمسەری جیا لە رووی ئایدیۆلۆژی و سیاسی و بەرژەوەندییەوە، بێن لەسەر پرسێكی وەكو رۆژئاوا لەسەر ئیدانەكردنی توركیا