15ی ئوكتوبەری 2005 بە نیسبەت كورد لە عێراق دەستەبەركردن و دانپێنان بە مافەرەواكانی گەلی كورد بو لە ناو دەوڵەتی سەر لە نوێ لە دایكبوی فدرالی عێراق. ‎25ی ئەیلول ئەو روژە بو كە كورد ھیوایەتی بە پێكەوەژیانەوە لە گەل عێراق نەماو و لە دوای سەدەیەك تێكوشان، جینوساید، ئەنفالكردن و مالوێرانی بە جورەھا ناو، ئەو روژە بو كە بریاری سەربەخوی لە عێراقی دا وەكو نەتەوەیەكی جیاواز. 16 ئوكتوبەر ئەو روژە شومە بو، كە یەكرێزی كورد كەوتە ژێر پرسیارەوە، و ھەولی خنكاندنی كیانی ھەرێمی كوردستان كەوتە بواری جێبەجێكردن لە ستراتێژی یەكی ھاوبەشی ھەرێمایەتی و ناوخوی ھەرێمی كوردستان. 12ی ئایاری 2018 ئەو روژە بو كە كورد بە بەشداریكردن لە ھەلبژاردنەكانی عێراق دیسانەوە بریاری دا ببێت بە بەشێك لە دەوڵەتی عێراقی بە ناو فدرالی و لە ژێر گوشاری نێونەتەوەی و ھەرێمایەتی ھەولەكان خرانەكار لە پێناو كردنەوەی لاپەرەیەكی نوێ لە ناو بەینی ھەولێر و بەغداد.
بریاری گشتپرسی چەندە بەشێكی زوری پایتەختەكانی روژھەلاتی ناوەراست و جیھانی توشی شلەژان كرد، بە ھەمان شێوەیەش بریای بەشداریكردنی كورد لە ھەلبژاردنی 12 ئایاری 2018، بو نەتەوەپەرەستانی كورد، بریارێكی قابلی قبول نەبو. بژاردەی بەشداری نەكردنی كورد لە ھەلبژاردنی 12ی ئایاری 2018 دەچووە خانەی ھەلوێست وەرگرتن لە سەر بابەتێكی مێژوی، بە لای كوردەوە بە " غەدری مێژوی" جیھانی سیاسی دەشێت ناوزەد بكرێت. غەدرێك كە نەك كومەلگای نێونەتەوەی رێزی لە بریارەكانی خوی نەگرت بەرامبەر بە مافەكانی گەلی كورد لە دوای ھەلوەشاندنەوەی ئیمپراتوری عوسمانی، بەلكو غەدرێك، كە نەدەبو لە دوای دوای سیستەمی سیاسی نوێی جیھانی، واتە ھەلوەشانەوەی دیواری بەرلین لە سالی 1989، بەرامبەر بە كورد بكرێت: ‎ئەویش دوبارە بریاری " تەپەسەركردن و بێ مافكردنی گەلی كورد".
ناوی ھەرچی یەك لێبنرێت، دەبێت مێژو بریارە بیدات لە بابەتێك كە ھێشتا زووە، چونكە راستی یەكانی " ژێر مافور" ھێشتاش دەشاردرێنەوە، بەلام ئەوەی ل 16ی ئوكتوبەر رویدا، بەرھەمی سیاسەتی خەنجەر لێدان لە پشتەوەی ناومالی كورد خوی بو، نەك دەوڵەتانی داگیركەر. جێگای داخە كە بێ ھەلوێستی و چارەنوسی حزبێك، مێژوی پر لە سەروەری بەم شێوەیە ھەلسوكەوتی لە گەل دا بكرێت كە لە شەو روژێك ھیوایەتی یەكسەدەی كوردی یان ئاوێتەی خەونەكان كرد. ‎
بویەرەكانی دوایھەلبژاردنی 12 ئایاری 2018 و ھەلبژاردنی 25ی ئەیلولی 2018 پارلەمانی كوردستان ھەمویان پێمان دەلێن، ئێستا كاتی سەر لە نوێ دارشتنی ستراتێژی بەھێزكردنی ھەرێمی كوردستانە بەرامبەر بەغداد، نەك پێچەوانە كە ھەندێك بیرلێدەكەن. كورد بە نایەكرێزی چو بەغداد، كە ھوكارەكەشی كەش و ھەوای سیاسی ناوخوی ھەرێمی كوردستانە، بەلام ئەمە كێشەیەك نیە كە چارەسەرنەكرێت. بویە، ئێستا كاتی ئەوە نییە كە كورد گلەی لە ئەم و ئەو بیكات، بەلكو ئاورێك كە ھەلسوكەوتی خوی بدات بەرامبەر لایەنەكانی دیكە. لە روی سیاسی یەوە ھەرێمی كوردستان دەبێت لە پلەی یەكەم پێویستیمان بە دیراسەكردنی پێشھاتەكانی داھاتوی ھەرێمی روژھەلاتی ناوەراست بە تایبەتیسەر لە نوێ دارشتنی ھاوپەیمانی یەكان، و كاریگەری یەكانی لە سەر عێراق بە گشتی و كورد بە تایبەتی. لە پلەی دوویەم، كاریگەری یەكانی سیاسەتی جیھانی لە سەر عێراق و ھەرێم بە تایبەتی ئابلوقەی ئەمریكا لە سەر ئێران كە كاریگەری گەورەی دەبێت لە سەر رێرەوەی سیاسی و ئاسایش لە روژھەلاتی ناوەراست كە عێراق و ھەرێم بەشێكی دانەبراوی ئەم ھەرێمەن.
لە پلەی سێیەم، رێكخستنی ناو مالی كورد لەپێشەوەی رێكخستنی ناو مالی عێراقە. بویە، دەبێت ھەمومان ھەول بدەین و یارمەتیدەر بین لە پێناوی ئەوەی كە سەرۆك بارزانی بەر لەوەی دەستپێشخەری یەك پێشكێشی بغداد بیكات لە پێناو چارسەركردنی كێشەكانی عێراق، ھەولەكانی خوی چربیكاتەوە وەكو " مەرجەعی سیاسی" كوردستانی، ناو مالی ھەرێمی كوردستان رێكبیخاتە، كە گرینگترین ئەركە لە قوناغێكی وەھا دا.
بویە، ھەرچەندە لە سەر ئاستی ھەرێمایەتی و جیھانی و عێراقی پێشەوازی لە سەرەدانی سەرۆك بارزانی كرا، كە بە راستیش دەتوانرێت ناوی " سەرەدانی مێژوی" بێت، یانیش " ئاشتبونەوەی مێژوی"، ئەوا گرینگە حزب و لایەنەكانی دیكەی كوردستانی بێجگە لەوەی پێشەوازی لە ھەولەكانی سەرۆك بارزانی بكەن، ھەلسوكەوتێكی خێر بكەن، و بێنە پێشەوە و سود لە ناكوكی یەكانی پروسەی گشتپرسی ھەرێمی كوردستان وەربگرن. دەتوانرێت ئەمەش بگوترێت كە لە روژھەلاتی ناوەراست زور زەحمەتە سیاسەت بكەیت و شوێنێك بو بنەمالەی بارزانی لە ستراتێژی سیاسی خوت دەستنیشان نەكەی. ئەگەر چی زور كەس ھەبون كە لە دوای 16 ئوكتوبەر دەستی یان بە " سەما" كردنی یان كرد و ھوكارەكەشی بو ئەوە دەگەرێتەوە بە تایبەتی لە دیدی خویان " نقطە"ی كوتای یان لە ژیانی سیاسی بارزانی دا. بە دیتنی من زور ساوێلكایانە بیری یان دەكرد، جا ئەمانە چ شرۆۆڤەكاران و سیاسی یەكانی بیانی بن، یانیش ناوخویی. بارزانی بە حكومەی تەجروبەی مێژوی خوی بە ھیواشی ‎وەكو كورد گوتەنی" بەر ل جھێ خوە بقیمەتە" لە ناو بارەگای خوی دانیشت. بەلام ئەم دانیشتنە نەبووە ھوی راوەستانی جولەی سیاسی و دیپلوماسی ئەم كەلە پیاووە. ‎ھەلە نیم ئەگەر بلێم لە دوای 16 ئوكتوبەری 2017‎ ھەر وەفدێكی سیاسی و لەشكەری بێگانە ھاتبێت بو ھەرێمی كوردستان، بێشك سەرەدانی بارەگای سەرۆك بارزانی كردوتەوە. ‎ھەلبەت دور لە چاوی كامیراكان.
ئێستاش بەرھەمی سیاسەتكردنی بێ دەنگی دور لە كامیراكان دەبینرێت. ئێستاش دەبینین و دەبێت خوێندنەوە بو داوای عەرەب لە سەرۆك بارزانی پەیوەندیدار بە پرسی "دەستپێشخەری " بكرێت. بارزانی ئێستا تاكە سەركردەی شوڕەشگێرە لە ناو مەیدانی سیاسی عێراق، و وەكو مەرجەعێكی كورد پشتگیری سەرۆك بارزانی بو حكومەتی عادل عەبدوالمھدی بێ خواست نییە. بارزانی لە سیاسەتكردن دا كەسایەتی یەكی پراگماتیكی و ریالیستە، و دەبێت ھەلسوكەوتی بارزانی لە ناو كەوانی ئەم دوو رەوانگەیەوە شرۆڤەبكرێت.
سەبارەت بە پەیەونەدی ھەرێم و بغداد، پرسەكانی دەبێت رێزبەندی بكرێت، و ئالیەتی جێبەجێكردنیش پێویستی یان بە بیركردنەوەی كوردی و بەرژەوەندی كوردی ھەیە. دەبێت ئەوەمان لە بەر چاو بێت ناتوانین ھەمو شتێك بە دەست بێنین، بەلام جێگیركردنی بەشێكی زوری مافەكانی ھەرێمی كوردستان لە پرسی مادەی 140 كە چەقی ناكوكی ھەولێر – بغدادە میكانیزمێكی جدی و فرەرەھەندی بوی بێتە دوزین و جێبەجێكردن. مەرج نییە ھەمو مادەی 140 بە یەك پاكێج بێتە جێبەجێكردن( لێرە مودێلی ئالمانیا-دانمارك دەرئەنجامی شەری سالی 1864 گرینگە سودی لێوەربگرێت). جێبەجێكردنی مادەی 140 قوناغ بە قوناغ لە پێناو گەرانەوەی خاكی كوردستان لە ژێر چاودێری نەتەوەی یەكگرتووەكان، ئەمریكا، و ئوروپا، گرینگ دێتە دیتن. پرسی سامانە سروشتی یەكان، و پێشمەرگە و پێگەی ھەرێم لە پەیوەندی نێو دەوڵەتی لە چوارچێوەی دەولەتی عێراق، دەتوانرێت مودێلی( بەلجیكا) وێنەی بێت. بوویە، لە پێنگاوی یەكەم دەستپێشخەری سەرۆك بارزانی دەبێت تاقی كردنەوەی عێراقی یەكان بێت لە پێناو جێبەجێكردنی مافەكانی گەلی كورد.