هێرشی حەشدی شەعبی و سوپای عێراق و ئەو گەمارۆ سەربازی و ئابوورییەی كە خراوەتە سەر باشووری كوردستان تا ئێستا بەردەوامە، ئەو رەوشە پێویستی بە بەخۆداچوونەوەیەكی تەواو هەیە، ئەو هێرشەی ١٦ی ئۆكتۆبەر لەلایەن حەشدی شەعبی و هێزە عێراقییەكان بۆ سەر كەركووك و ناوچەكانی دیكەی كوردستان لە مەخموور و شنگاڵ و لەهەمانكاتدا لە خانەقین و دوزخورماتوو جارێكی دیكە ئەوەی بە ئێمە گوتەوە كە عێراق تائێستا لۆژیكی شەڕ دەسەپێنێتە سەر لۆژیكی دیالۆگ و لەیەكترتێگەیشتن، ئەوە پەیامێكە بۆ سەركردایەتیی سیاسیی كوردستان و بۆ هەموو جیهانیش كە دەسەڵاتدارانی عێراق هیچ كاتێك ئامادە نین دان بەمافە رەواكانی گەلی كوردستان دابنێن، بۆیە پێویستە ئێمە سوود لە دیرۆك وەربگرین، بەدرێژایی ماوەی رابردوو حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عێراق بەردەوام لەكاتی لاوازی پەنایان بۆ كورد هێناوەو داوای دیالۆگیان كردووە، بەڵام كە خۆیان گرتۆتەوە، هێرشیان كردۆتە سەر كوردستان، ئەم یاریی (مشك و پشیلە)یە بەدرێژایی مێژوو لەنێوان گەلی كوردستان و حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عێراق دووبارە بۆتەوە، بۆیە دەتوانین بڵێین كێشەی ئێمە لە عێراق لەگەڵ كەسایەتییەكان نییە و كێشەمان لەگەڵ جۆری بیركردنەوەو عەقڵییەتی عێراقییەكانە بۆ چارەسەری پرسی گەلی كوردستان، لە ماوەی سەد ساڵی رابردوودا عێراقییەكان یەك جۆر بیركردنەوەیان هەبووە بۆ چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵ پرسی گەلی كوردستان و گۆڕانی بەسەردا نەهاتووە، بۆیە دەتوانین بڵێین عەقڵییەتی عێراقی؛ عەقڵییەتێكی چەقبەستووە و قابیلی گۆڕان نییە.
ئەو شێوازی بیركردنەوەو عەقڵییەتەی عێراق و ئەو دیرۆك و ئەزموونەی كەوا لەگەڵ عێراق هەمانبووەو هەمانە؛ دەمانگەیەنێتە ئەو ئەنجامەی كەوا هەر چارەسەرییەك لە چوارچێوەی نەخشەی داتاشراوی عێراق بۆ پرسی كورد، شتێكی كاتییە و هەموو كات مەترسی هەڵوەشانەوەی لەسەرە، بۆیە پێویستە سەركردایەتیی سیاسیی كوردستان نەخشە رێگایەكی نەتەوەیی و نیشتمانی و دوور لە دەمارگیری حزبی دابڕێژێت بۆ چۆنیەتی چارەسەركردنی تەواوی كێشەكان بەشێوەیەكی ریشەیی، ئەمەش بەوە دەكرێت كەوا بەرژەوەندی نەتەوەیی و نیشتمانی بخرێتە سەرووی بەرژەوەندییە حزبییەكان، بە سوودوەرگرتن لە هەڵەكانی رابردوو لە شێوازی كاركردن و مامەڵەكردن لەگەڵ لایەنە سیاسییەكانی كوردستان و بەخۆداچوونەوەیەكی تەواو لەسەر هەموو ئاستەكان دەتوانین كارنامەیەكی گونجاو بۆ كارو خەباتی داهاتوومان دابڕێژین، ئەگەر ئەوە نەكەین زیاتر زیانمەند دەبین.
لەم رووەوە پێویستە لێكوڵینەوەیەكی ورد بكەین و بزانین سەرچاوەی كێشەو گرفتەكانی كوردستان چین و بۆ بەم رەوشەی ئێستا گەیشتووین؟ لەم پێناوەشدا پێویستە راشكاوانە پەنجە بخەینە سەر برینەكان و رەخنە بگرین و دەردەكانمان دەستنیشان بكەین و دەرمانیان بۆ بدۆزینەوە. بە باوەڕی من هۆكاری سەرەكیی كێشەو گرفتەكانی كوردستان دەگەڕێتەوە بۆ ناعەدالەتیی سیاسی و كۆمەڵایەتی و ئابووری و نەبوونی سیستمێكی روونی بەڕێوەبردن و دارایی و دەستبەسەرداگرتنی هەموو كایەكانی ژیان لەلایەن حزبە دەسەڵاتدارەكان و پەراوێزخستنی لایەنە سیاسییەكانی دیكە، ئەم واقیعە و ئەم شێوازە كاركردنە وایكرد ناوەندی سیاسی كوردستان پەرش و بڵاو بێت و بەم رەوشەی ئێستای گەیاندین.
بێگومان ئەو ناعەدالەتییەی لە كوردستاندا هەیە لە دنیادا وێنەی نییە، ناعەدالەتیی سیاسی، ناعەدالەتیی كۆمەڵایەتی و ناعەدالەتی ئابووری لە كوردستان وایكردووە دەسەڵات و خەڵكی لێكدابڕیوە، پێویستە سەركردایەتی سیاسیی كوردستان چاو بەو خاڵەدا بگێڕنەوە و عەدالەتی سیاسیی و كۆمەڵایەتی و عەدالەتی ئابووری فەراهەم بكەن و بەیەك چاو سەیری هەموو خەڵكەكە بكەن. ناكرێ لەم وڵاتەدا هەرچی ئیمتیازات هەیە و هەرچی دامەزراندن و بواری كار هەیە، تەنها بۆ دوو حیزب بێت و هەموو كایەكانی ژیان لەلایەن ئەم دوو حزبەوە دەستی بەسەر دابگیرێت و، تەواوی هاووڵاتانی نائەندام لەو دوو حزبە و لایەنە سیاسییەكانی دیكەش پەراوێز بخرێن! بۆ نموونە گەورەترین ناعەدالەتی ئەوەیە لە كاتێكدا مووچەی فەرمانبەران كەم دەكرێتەوە، بە ملیۆنان دۆلاریش بۆ هەندێ حزب و دەزگای راگەیاندن سەرف دەكرێت، دەسەڵات بە ئارەزووی خۆی كام حزبی بوێ بیهێنێتە پێشەوەو كام حزبی نەوێ لە هەموو شتێك دووری بخاتەوە، ئەم شێوازی مامەڵەكردنە لەگەڵ هاووڵاتیان و لایەنە سیاسییەكانی كوردستان؛ كوردستانی بەم رۆژگارە گەیاند، بۆیە پێویستە ئەم خاڵە بەهەند وەربگیرێت و چارەسەر بكرێت، چارەسەركردنی ئەم خاڵە دەبێتە فاكتەرێكی گرنگ بۆ چارەسەركردنی زۆر كێشەی دیكە.
لە لایەكی دیكەوە؛ نەبوونی سیستمێكی روون بۆ بەڕێوەبردن و دارایی وایكردووە، كوردستان بەپێی میزاجی شەخسی بەڕێوەببرێت، ئەمەش كوردستانی نوقمی گەندەڵیی بەڕێوەبردن و دارایی كردووە، بۆیە پێویستە بە زووترین كات هەوڵی سیستماتیككردنی دەزگا و دامەزراوەكانی كوردستان بدرێت، بۆ ئەوەی كوردستان لەسەر بنەمای سیستمێكی هاوچەرخ بەڕێوەببرێت.
وەك ئاماژەمان پێدا حزبە دەسەڵاتدارەكان هەموو كایەكانی ژیانیان دەستبەسەرداگرتووەو، حیزب هەموو كارێكی ئەو وڵاتەی بەڕێوەبردووە، وایكردووە هیچ رۆڵێكی وای بۆ پەرلەمان و حكومەت نەهێشتۆتەوە، دیالۆگ لەگەڵ بەغدا حیزب كردوویەتی، كاری دیپلۆماسیی لەگەڵ وڵاتان حیزب كردوویەتی، بازرگانی حیزب كردوویەتی، ئیدارە حیزب كردوویەتی، پاراستنی ئاسایشی كوردستان حیزب كردوویەتی، شەڕ حزب كردوویەتی، حزب وایكردووە تەواوی كارەكانی پەرلەمان و حكومەت و دامەزراوەكان خۆی بیكات و كردوویەتی، بۆیە بۆ چارەسەركردنی ئەم گرفتە ئێمە پێویستیمان بە سیستماتیكردنی دەزگا و دامەزراوەكانی كوردستانە، بۆ ئەمەش پێویستە دەسەڵات بدرێتەوە دەزگاو دامەزراوەكانی كوردستان، حیزب لەدەرەوەی دەزگاو دامەزراوەكان حیزبایەتی خۆی بكات و حكومەتیش حكومەتایەتی خۆی بكات، ناكرێت تۆ دیالۆگ لەگەڵ بەغدا یا لایەنێكی دیكە بكەیت و چەند حزبێك بنێری و كەسانی شارەزاو ئەهلی كار پەراوێز بخەیت، ئەوەی لە كوردستان كراوەو دەكرێت، لەهیچ شوێنێك نموونەی نەبووەو نییە، بۆ نموونە كە لەگەڵ حكومەتی عێراق دیالۆگ دەكرێ، پێویستە بەرپرسانی حكومەتی كوردستان بچن، لە دنیای سیاسەتدا وەزیر بەرامبەر وەزیرە، سەرۆكی حكومەت بەرامبەر سەرۆكی حكومەتە، سەرۆكی وڵات بەرامبەر سەرۆكی وڵاتە، ناكرێ كۆمەڵێ حیزبی سیاسیی لە فڕۆكە بكەی و رەوانەی بەغدای بكەی لەوێ لەگەڵ حكومەتی عێراق و لەگەڵ پەرلەمانی عێراق دابنیشێت، ئێمەیش پەرلەمان و حكومەتمان هەیە، لەناو حكومەت كادیری حیزبی دانراون، ئەوانە بنێرن با دیالۆگ بكەن، پێویستە ئەهلی كار كارەكە ئەنجامبدات، شێوازی تەندروست بۆ پەیوەندی نێوان حزب و حكومەت ئەمەیە؛ حیزب تێكەڵ بە كاری حكومەت نەبێت و هاوكاریی بكات و پرۆژەی بداتێ و رێنوێنی بكات و پشتگیریی بكات و، هاوكار بێت بۆئەوەی ئەگەر لە ئیش و كارەكانی لەشوێنێكدا هەڵەیەك هەبوو ئاگاداری بكاتەوە، نەك دەست لە ئیش و كارەكانی وەربدات.
لە پێشەوە ئاماژەمان بە شێوازی كاری رابردوودا و رەخنەمان كرد، پێویستە بۆ چارەسەركردنی گرفتەكان و چۆنیەتی كاركردنی داهاتوومان هەڵوەستەیەك بكەین و بزانین چی بكەین؟ بۆ ئەمەش پێویستە بزانین لەسەر ئاستی ناوەخۆ و عێراق و لەسەر ئاستی ناوچەیی و لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی چی بكەین؟ لەسەر ئاستی ناوخۆیی و بۆ رێكخستنەوەی ناوەندی سیاسیی كوردستان و بۆ پاراستنی یەكڕیزیی لایەنە سیاسییەكان؛ پێویستە كەوا چەترێكی هاوبەش دروستبكرێت و، تەواوی لایەنە سیاسییەكان لەژێریدا كۆببنەوە، هەروەها پێویستە لە وەرگرتنی بڕیاری سیاسیی كوردستاندا لایەنە سیاسییەكان بەشدار بن و پرس و رایان پێ بكرێت و راشیان وەربگیرێت، (نەك پرسە خەسووانەیان پێبكرێت)، نەك را بدەن و گوێشیان لێ نەگیرێت، لەهەمانكاتدا پێویستە دەزگاو دامەزراوەكان كارا و سیستماتیك بكەین و حكومەت و پەرلەمانی كوردستان سەرپشك بكەین بۆ هەر دیالۆگێك، ئینجا لەگەڵ بەغدا یان وڵاتانی ناوچەكە و دەرەوە بێت، هەروەها پێویستە لەرووی دبلۆماسییەوە بوار بە حكومەت بدرێت كاری خۆی بكات، لە رابردوودا و تا ئێستاش دبلۆماسییەتی ئێمە دبلۆماسییەتێكی حیزبی بووەو نەتەوەیی و نیشتمانی نەبووە و، زیاتر بۆ بەرژەوەندی حزبی بووە، بۆیە پێویستە ئێمە ئەو دەسەڵاتە بدەینەوە حكومەتی كوردستان، بۆئەوەی لەرێگەی دەزگا و دامەزراوەكانی خۆی كار لەسەر ئەو بوارە بكات و دەنگی خەڵكی كوردستان بە دەرەوە بگەیەنێت.
خاڵێكی دیكە كە لەهەمووی گرینگترە ئێستا هاوسۆزییەكی نەتەوەیی لەسەر ئاستی كوردستانی مەزن هەیە، پێویستە سەركردایەتی سیاسیی كوردستان لێرەوە بتوانێت كار بكات بۆ بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان، كە ئەوەش لە داهاتوودا دەبێتە هۆكارێك بۆ بەرزكردنەوەی مۆرالی نەتەوەیی و دەبێتە فاكتەری یەكدەنگییەكی نەتەوەیی كە پشتیوانی یەكدی بكەین.
لەسەر ئاستی عێراق؛ پێویستە سەركردایەتی سیاسیی كوردستان بڕیار بدات لە پرۆسەی سیاسیی عێراق بكشێتەوە و خەریكی رێكخستنەوەی ناوماڵی كوردستان بێت، لە دوای ١٦ی ئۆكتۆبەرەوە عێراق كۆمەڵێ بڕیاری سزائامێزی بەرامبەر كوردستان دەركرد، نوێنەرانی كوردستان نەیانتوانی بەرامبەر بڕیارەكان بوەستنەوەو هەڵیانبوەشێننەوە، لە ئێستادا بوونی كورد لە بەغدا چ كاریگەرییەكی هەیە؟ رۆژانە پەرلەمانی عێراق بە ئامادەبوون و بێ ئامادەبوونی نوێنەرانی كوردستان كۆدەبێتەوەو بڕیار دەردەكات و دەیسەپێنێتە سەر كوردستان، ئەنجومەنی ئاسایشی عێراق كۆدەبێتەوە بێ هەبوونی نوێنەری كوردستان لەو ئەنجومەندا بڕیار دەردەكات و دەیسەپێنێتە سەر كوردستان، ئەنجومەنی وەزیران كۆدەبێتەوە بڕیار دەردەكات و دەیسەپێنێتە سەر كوردستان، دادگای ئیتحادی لە دژی كوردستان بڕیار دەردەكات، باشە بوونی كورد لەو بەغدایە بۆ چییە؟ لەوێ بێت و لەوێ نەبێت چ كاریگەرییەكی هەیە؟ فراكسیۆنە كوردستانییەكان لە بەغدا بێكاریگەری ماون، سەرۆك كۆماریش لە بەغدا بێكاریگەرییە؟ فڕۆكەخانەكانی كوردستان لەلایەن عێراقەوە داخراون، سەرۆكی كۆمار كە كوردە ناتوانێ فڕۆكەخانەكان بكاتەوە، سەرۆكی كۆمار ناتوانێ دژی یەك بڕیاری حكوومەتی عێراق بوەستێتەوە كە دژی كوردستان دەرچوونە، ئەی باشە بۆ لە بەغدا ماوەتەوە؟! ئەو واقیعە دەمانگەیەنێتە ئەو باوەڕەی كە بڵێین لەداهاتووشدا كورد ئەو كاریگەرییەی نابێ لە بەغدا بۆیە كشانەوەی باشترە لە مانەوەی.
لەسەر ئاستی ناوچەیی؛ پێویستە ئێمەش كارتی خۆمان هەبێت كەوا كار لە بەرژەوەندی وڵاتانی ناوچەكە بكات، ئەمەش بە پشتیوانیمان دەبێت بۆ بزاڤی رزگاریخوازی نیشتمانی بەشەكانی دیكەی كوردستان، پێویستە ئەوەش بزانین، ئەو گەلەكۆمەكییەی عێراق و ئێران و توركیا كە ئێستا لەسەر ئێمەیە تەنها دژی باشووری كوردستان نییە، بەڵكو بۆ لێدانی تەواوی بزاڤی رزگاریخوازی نیشتمانی كوردستانە، بۆیە پێویستە سەركردایەتی سیاسیی كوردستان لەسەر ئاستی كوردستانی مەزن هەوڵبدات هێزی پاراستنی نەتەوەیی لە پێشمەرگە و گەریلا و شەڕڤانانی یەپەكەو یەپەژە پێكبهێنێت، لەبەرئەوەی ئامانجی سوپای عێراق لە گەیشتن بە خاڵە سنوورییەكان لێكدابڕینی باشووری كوردستانە لەگەڵ بەشەكانی دیكەی كوردستان! بۆ؟ لەبەرئەوەی ئەگەر عێراق گەیشتە دەروازەی (فیشخابوور) ئەوا باشووری كوردستان لەگەڵ رۆژئاوای كوردستان لێكدادەبرێت و هێڵی هاوكاری رۆژئاوا لەگەڵ باشوور ناهێڵێت، لەهەمان كاتدا ئەگەر گەیشتە دەروازەی (ئیبراهیم خەلیل) باكوور لە باشوور دادەبڕێت، بەهەمان شێوە گەیشتنی عێراق بە دەروازەی (حاجی ئۆمەران) باشوورو رۆژهەڵاتی كوردستان لێكدادەبڕێت، ئەم پیلانەی عێراق وا دەكات باشووری كوردستان لە هەموو رووێكەوە ئابلووقە بدات و، لە بەشەكانی دیكەی كوردستان دایببڕێت.
لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی؛ پێویستە بزاڤێكی خورتی دیپلۆماسی بكەین و، كەسانی شارەزاو كاریگەر بخەینە ستافە دیپلۆماسییەكان و نوێنەرایەتییەكانی حكومەتی كوردستان لە دەرەوەی وڵات، لەلایەكی دیكەوە ئێمە ریفراندۆممان ئەنجامداوە، ریفراندۆم ئەنجامی بەدەستهێناوە، بە رێژەی 92.73% خەڵكی كوردستان بە (بەڵێ) دەنگی بۆ سەربەخۆیی كوردستان داوە، بۆیە پێویستە ئێمە (بۆردی سەربەخۆیی كوردستان) دابمەزرێنین. بۆئەوەی ئەم بۆردە بۆ چۆنییەتی وەدەستهێنانی سەربەخۆیی كوردستان كار بكات، پێویستە ئەندامانی ئەو بۆردەش لە كۆمەڵێ كەسایەتیی كورد و كەسایەتیی كاریگەری نێودەوڵەتی پێكبهێنرێت، كەوا شارەزای یاسا و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان بن، بۆئەوەی بە سوود وەرگرتن لە ئەزموونی گەلانی دیكەی جیهان ئێمەش بە سەربەخۆیی كوردستان بگەین.
لە كۆتاییدا؛ ئایا دەتوانین ئەم كارانە بكەین و ئەم قۆناخە سەختە دەربازبكەین؟ بێگومان بەڵێ؛ بەڵام بەمەرجێك بەرژەوەندیی نەتەوەیی و نیشتمانی بخەینە سەرووی بەرژەوەندییە حزبی و كەسییەكان و، جلی تەنگی حزبایەتی فڕێبدەین و جلی كوردایەتی بپۆشین، ئەگەر ئەوەمان كرد داهاتوویەكی گەش چاوەڕوانمانە، ئەگەر ئەوەشمان نەكرد، ئەوا داهاتوویەكی نادیار چاوەڕوانمانە! بۆیە پێویستە بە ئاراستەی یەكڕیزی و یەكدەنگی هەنگاو بنێین بۆ ئەوەی داهاتوویەكی گەش بۆ گەلی كوردستان دەستەبەر بكەین و بگەین بە كەنارێكی ئارام و خەونی نەتەوەییمان كەوا سەربەخۆیی كوردستانە، بێگومان یەكڕیزی و یەكدەنگیمان زامنی وەدیهێنانی ئەم خەونەمانە، بۆیە لەسەر هەموو لایەكمانە كار بۆ یەكڕیزی و یەكدەنگی بكەین.






غەفوور مەخمووری
سكرتێری گشتیی یەكێتیی نەتەوەیی دیموكراتی كوردستان YNDK