هێرشی دڕندانەی میلیشیاكانی حەشدی شەعبی و سوپای عێراق لە بەرەبەیانی رۆژی ١٦/١٠/٢٠١٧ بۆ سەر كەركووك و توزخورماتوو و خانەقین و شنگاڵ و مەخموور بە جۆرەها چەكی پێشكەوتووی ئەمریكی، جگە لەوەی بووە هۆی ئاوارەبوون و دەربەدەربوونی هەزاران هاووڵاتی سڤیل، میلیشیاكانی حەشدی شەعبی و سوپای عێراق چەندین تاوانیان دژ بە هاووڵاتییان لەو شارو شارۆچكانە ئەنجامدا، هەر لە دەربەدەركردنی هاووڵاتیانی سڤیل تا دەگاتە كوشتن و ماڵ سووتاندن و تاڵانكردنی ماڵ و سامانی خەڵك، بێگومان ئەمەش ئەوە وەدەردەخات كەوا دەسەڵاتدارانی ئێستای عێراق دەیانەوێ هەمان سیاسەتی هەڵەی حكومەتەكانی پێشووی عێراق دووبارە بكەنەوە، ئەو راستییەشیان سەلماند كەوا روانینی دەسەڵاتی ئێستای عێراق هەمان روانینی دەسەڵاتەكانی پێشووە، ئەمەش ئەو راستییە دەسەلمێنێت كەوا عەقڵییەتی دەسەڵاتداری عێراق چەقبەستووەو ناگۆڕێت. روانینی حەیدەر عەبادی و سەددام حوسین بۆ چارەسەری پرسی كورد هەمان روانینە! هەردوو لۆژیكی سەربازی دەخەنە پێش لۆژیكی دیالۆگ و لەیەكتر گەیشتن، ئەم روانین و هێرش و پەلامارانە پەیامێكن بۆ هەموو لایەك كەوا تائێستاش گەلی كوردستان هەڕەشەی لەسەرە و پێویستی بە پاراستن هەیە.
ئەم پیلان و هەڕەشانەی لەسەر گەلی كوردستان و ئەزموونەكەی بەڕێوەدەچێت، پیلانێكی ناوچەیی بەرنامە بۆ داڕێژراوی گەورەیە دژ بە گەلی كوردستان، ئەم پیلانانە دەمێكە كاری لەسەر دەكرێت و هەوڵی جێبەجێكردنی دەدرێت، هەموو لایەك باش دەمانزانی دوای شەڕی داعش هێزە عێراقییەكان رووی چەكەكانیان لە كوردستان دەكەن، ئەنجامدانی ریفراندۆم بۆ رێگرتن بوو لەو پیلانانە، واتە ئەو پیلانانە بەر لە ریفراندۆم هەبوون، لەوانەیە ریفراندۆم تەنیا كاریگەری لەسەر كاتی جێبەجێكردنی پیلانەكان هەبووبێت، عێراقییەكان ئازادكردنی حەویجەیان دواخست بۆ ئەوەی زۆرترین هێز بەو بیانووە بهێننە دەوروبەری كەركووك، دوای حەویجە هەل بقۆزنەوە بۆ داگیركردنی كەركووك و دەورووبەری، پێش شەڕی داعشیش چەندین جار و لە چەندین بۆنەدا هەڕەشەی داگیركردنەوەی كەركووكیان دەكرد، كاتی خۆیشی بۆ ئەم مەبەستە (فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنی دجلە)یان پێكهێنا.
واتە ئەوەی ئەمڕۆ لە كوردستان و ناوچەكە دەگوزەرێ پیلانێكی پێشوەختە بووەو سەركردایەتیی گەلی كوردستان دركی بەو پیلانە كردووە، بۆیە بڕیاری ئەنجامدانی ریفراندۆمی داوە، پێشووتریش هێزەكانی هاوپەیمانان لەو مەترسییانە ئاگاداركراونەتەوە، بەڵام بێهەڵوێست بوون، بێهەڵوێستیی هێزەكانی هاوپەیمانان لەو مەترسییانەی لەسەر گەلی كوردستان هەبوون، وای لەسەركردایەتیی گەلی كوردستان كرد، كەوا پشت بە گەلی كوردستان ببەستێت، ئەوەش راستییەكەو نكۆڵی لێناكرێت، بێدەنگیی ئێستای وڵاتانی (هاوپەیمان لەشەڕی دژی داعش) بەرامبەر بە لەشكركێشی عێراق بۆ سەر كوردستان ئەو راستییە دەسەلمێنێت، بەتایبەت بێهەڵوێستیی ئەمریكا لەم كارەساتەدا ئەوەمان وەبیردێنێتەوە كەوا ئەمریكا هەمیشە گەلانی چەوساوەی كردۆتە قوربانیی بەرژەوەندییەكانی خۆی، ئەمریكا ئەوە چەندین جارە زوڵم لە گەلی كوردستان دەكات، بێگومان دەبوو ئێمە هەموو كات ئەو زوڵمەی ئەمریكامان لەبیربێت كەوا لە ساڵی ١٩٧٥ لە گەلی كوردستانی كرد و رووی كردە بەرژەوەندییەكانی خۆی و پشتی كردە گەلی كوردستان، ئەوەتا لە ٢٠١٧ هەمان شتی دووبارە كردەوە، دیسان گەلی كوردستانی كردە قوربانی بەرژەوەندییەكانی خۆی، ئەمەش ئەو راستییە دەسەلمێنێت كەوا ئەمریكا تەنیا دۆستی بەرژەوەندییەكانی خۆیەتی.
ئەنجامدانی ریفراندۆم لەلایەن گەلی كوردستان وەكو پرۆسەیەكی دیموكراسییانە بەپێی پرەنسیپەكانی (مافی مرۆڤ و مافی چارەی خۆنووسین و بنەما دیموكراتییەكان) ئەنجامدراوە، واتە گەلی كوردستان پرۆسەیەكی دیموكراسییانەی ئەنجامداوەو تاوانێكی نەكردووە، تاكو سزا بدرێت و پشتی تێبكرێت. نەدەبوو رێ بە عێراق و وڵاتانی ناوچەكە بدرێ كەوا گەلەكۆمەكی لە گەلی كوردستان بكەن و سزای بە كۆمەڵی بەسەردا بسەپێنن و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش بێهەڵوێست بمێنێتەوە.
بێدەنگیی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و نەتەوە یەكگرتووەكان و ئەنجومەنی ئاسایش و وڵاتانی زلهێز لە ئاست تاوان و دەستدرێژییەكانی حەشدی شیعی و سوپای عێراق بەرامبەر بە گەلی كوردستان لە ١٦ / ١٠ / ٢٠١٧، باوەڕبوونی كۆمەڵگەی نێو دەوڵەتی و وڵاتانی ئەندام لە نەتەوە یەكگرتووەكان و خودی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان UN بە پرەنسیپەكانی (مافی مرۆڤ و مافی چارەی خۆنووسین و بنەما دیموكراتییەكان) دەخاتە ژێر پرسیارەوە. بێدەنگیی ئەو لایەنانە بەرامبەر بەو زوڵمەی لە گەلی كوردستان دەكرێت، ئەوەمان پێدەڵێن كەوا پرەنسیپەكانی (مافی مرۆڤ و مافی چارەی خۆنووسین و بنەما دیموكراتییەكان) لەلایەن ئەو وڵات و لایەنانەی بانگەشەی بۆ دەكەن، تەنیا دروشمەو هیچی دیكە!!
ئەو بێهەڵوێستییەی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی جارێكی دیكە ئەو راستییەی سەلماندەوە كەوا ئێمەی گەلی كوردستان بێدۆستین و تەنیا چیاكان دۆستمانن، ئەم واقیعە تاڵە لەسەر سەركردایەتی سیاسیی كوردستان و هەموو لایەكمان فەرز دەكات، كەوا وردبینانەتر لەجاران بیر بكەینەوەو بە مامەڵەو سیاسەتی خۆمان بەرامبەر بە هەموو لایەكدا بچینەوەو، كارنامەیەكی نوێتر بۆ كارو خەباتی داهاتوومان دابڕێژین و مامەڵەیەكی تەندروست لەگەڵ ئەم واقیعە بكەین و بۆ كاری داهاتوومان سوودی لێوەربگرین.
ئەو رووداوانەی ئێستا كاتین و تێدەپەڕن، لە رابردووشدا چەندین كارەسات و رووداوی لەوەش ناخۆشترمان بینیوە، داگیركردنی كەركووكیش نابێتە ئەمری واقیع، وەك هەموو لایەكمان دەزانین ساڵی ١٩٩١ هێزی پێشمەرگەی كوردستان كەركووكی ئازاد كرد، دواتر بە چرای سەوزی وڵاتە بەرژەوەندیخوازەكان عێراق كەركووكی داگیركردەوە، لە ساڵی ٢٠٠٣ دا جارێكی دیكە كەركووك لەلایەن هێزی پێشمەرگەی كوردستان ئازاد كرایەوەو پاشان هاوپەیمانان وایانكرد بكەوێتەوە دەست عێراق، لە ٢٠١٤ دا جارێكی دیكە هێزی پێشمەرگەی كوردستان كەركووكی ئازاد كردەوە، تا لە رۆژی ١٦ / ١٠ / ٢٠١٧ جارێكی دیكە بەپێی پیلانێكی ناوچەیی و بە چرای سەوزی هاوپەیمانان لەلایەن حەشدی شەعبی و هێزە عێراقییەكان داگیركرایەوە، ئەو راستییانە ئەوەمان پێدەڵێن كەوا گەلی كوردستان هیچ كاتێك دەستبەرداری كەركووك نابێت و ئەم حاڵەتەی ئێستاش نابێتە ئەمری واقیع.
تەواوی مێژووی كوردستان بەرخۆدان و كەوتن و هەڵسانەوە و تێهەڵچوونەوەیە، گەلی كوردستان هەمیشە لە نائومێدییەوە مەزنترین ئومێدی بۆ داهاتوو بینا كردۆتەوە، بۆیە ئەم حاڵەتەی ئێستاش بەرامبەر ویستی هەقخوازانەی گەلی كوردستان دەپووكێتەوەو كۆتایی پێدێت، بەڵام لێرەدا پێویستە لەخۆمان بپرسین: بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو پیلان و هەڕەشانە و دەربازكردنی ئەم رەوشە چی بكەین؟ لە وەڵامدا پێویستە:
- بۆ وەستانەوە بە رووی ئەو پیلان و هەڕەشانە لەسەر هەموو لایەكمانە یەكدەنگ و یەكڕیز بین و ناوماڵی كوردستان بە زووترین كات رێكبخەینەوە، ئەمەش ئەركی بەپەلەی نەتەوەیی و نیشتمانی هەموو لایەكمانە و پێویستە بە جددی كاری بۆ بكەین، لەم پێناوەدا پێویستە بە زووترین كات چەترێكی هاوبەش بۆ تەواوی لایەنە سیاسییەكانی كوردستان پێكبهێنرێت و هەموو لایەنە سیاسییەكانی كوردستان لەژێر ئەم چەترەدا كۆببنەوە و هیچ لایەك پەراوێز نەخرێت، ئەمەش دەبێتە فاكتەرێكی بەهێز بۆ رێكخستنەوەی ناوماڵی كوردستان و هێنانە كایەی یەكڕیزی و یەكدەنگی و، لە هەمان كاتدا دڵنیاییەك بە گەلی كوردستان دەدات بۆ داهاتوو.
- رەخنەو رەخنە لەخۆگرتن بكەینە بنەمایەكی پتەو بۆ كاری داهاتوومان، لەبەر ئەوەی رەخنە میكانیزمی پێشكەوتنی هەر دامەزراوەو كۆمەڵگەیەكە، لە رێگەی رەخنەوە ئیمە ناتەواوی و هەڵەكانی خۆمان دەبینین، بێگومان دۆزینەوەی هەڵە و ناتەواوییەكان وامان لێدەكات بەدوای چارەسەردا بگەڕێین، لەم روانگەیەوە پێویستە لەسەر هەموو ئاستەكان بەخۆدابچینەوەو دان بەوە دابنێین كەوا شێوازی كاركردنمان لە رابردوودا كەموكوڕیی زۆری تێدابووە، لە رووی سیاسی و لە رووی دیپلۆماسی و لە رووی ئیداری و بازرگانی و تەواوی كایەكانی ژیان، حیزب هێندە باڵادەست بووە، شكۆی بۆ دامەزراوەكانی كوردستان نەهێشتۆتەوە، ئەم شێوازە كاركردنە كاریگەری نێگەتیفی هەبووەو لەناوخۆ و لەدەرەوەش رووبەڕووی رەخنە بۆتەوە، بۆیە پێویستە لەم رووەوە هەوڵی سیسماتیككردن و تەكنۆكراتكردنی دەزگاو دامەزراوەكانی كوردستان بدەین.
- نەبوونی عەدالەتی سیاسی و كۆمەڵایەتی و ئابووری و پەراوێزخستنی بەشێكی زۆری لایەنە سیاسییەكان لە پرۆسەی سیاسی و بڕیاروەرگرتن لە كوردستان، ببووە هۆی دووبەرەكی و لێكترازانی سیاسی و كۆمەڵایەتی كوردستان، پێویستە ئەم خاڵە بەهەند وەربگیرێت و چارەسەر بكرێت، چارەسەركردنی ئەم گرفتە كلیلی كردنەوەی زۆربەی دەرگا داخراوەكانەو فاكتەرێكی بەهێزیشە بۆ رێكخستنەوەی ناوەندی سیاسی كوردستان، بۆ ئەمەش پێویستیمان بە بڕیاری سیاسی بوێرانە و خۆنەویستانە هەیە.
- ئەم پەلامارو هێرشانە ئێستای هێزە عێراقییەكان بۆ سەر گەلی كوردستان ئەو راستییە دەسەلمێنن كەوا هیچ حكومەتێكی عێراق چ لە ئێستا و چ لە داهاتوودا ئامادە نین مافە رەواكانی گەلی كوردستان بسەلمێنن، بۆیە كاركردن بۆ بە ئەنجامگەیاندنی ئەنجامی ریفراندۆمی گەلی كوردستان ئەركێكی بەپەلەی ئەم قۆناخەی كار و خەباتی سەركردایەتیی سیاسیی كوردستانە، بۆ ئەمەش پێویستە سەركردایەتی سیاسیی كوردستان (بۆردی سەربەخۆیی كوردستان) پێكبهێنێت، بۆ ئەوەی ئەم بۆردە بتوانێت كارنامەیەكی گشتگیر دابڕێژێت بۆ چۆنیەتی كاركردن و هەنگاونان بەرەو سەربەخۆیی كوردستان، بێگومان بۆ ئەمەش دەكرێ سوود لە ئەزموونی زۆر لە میللەتان و وڵاتان وەربگیرێت، كەوا چۆن كاریان كردووە بۆ راگەیاندنی سەربەخۆیی خۆیان، پێویستە پێكهاتەی (بۆردی سەربەخۆیی كوردستان)؛ بریتی بێت لە كەسانی شارەزا لە یاسا نێودەوڵەتییەكان و كەسانی ناسراو و كاریگەریی كورد و بیانی كەوا ناسراو بن لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی؛ بۆ ئەوەی بتوانن لەسەر ئاستی جیهان و لە ناوەندە بڕیاربەدەستەكان لوبی بۆ سەربەخۆیی كوردستان بكەن، كەسایەتی وابن كەوا خودان ئەزموون و بەدەسەڵات بن بۆ ئەوەی گوێیان لێبگیرێت، لەم رووەوە پێویستە خۆمان لە كەسانی بازرگانی سیاسی بەدوور بگرین.
- ئەو هاوسۆزییە نەتەوەییەی لەسەر ئاستی كوردستانی مەزن بەرامبەر رەوشی باشووری كوردستان هەیە، هەنگاوێكی گرنگە بە ئاراستەی هاتنەدی یەكێتییەكی نەتەوەیی، پێویستە سوود لەم دەرفەتە وەربگرین و بەزووترین كات كار بۆ بەستنی (كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان) بكەین، بۆ ئەم مەبەستەش پێویستە نەكەوینە ژێر كاریگەریی وڵاتانی داگیركەری كوردستان و بڕیاری بوێرانەی خۆمان هەبێت، لە ئێستادا هەموو داگیركەرانی كوردستان لە دژی گەلی كوردستان یەكیان گرتووە و كوردستانیان گەمارۆداوە، ئەوەی هەیە تەنیا گەلی كوردستانە لە تەواوی بەشەكانی كوردستان پشتیوانی لە باشووری كوردستان دەكەن، ئەم واقیعە لە هەموو لایەكمان دەخوازێت بەرەو یەكێتیی نەتەوەیی هەنگاو بنێین و (كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان) ببەستین، ئەمەش دەبێتە باشترین وەڵام بۆ داگیركەرانی كوردستان.
- ئەم هێرش و پەلامارانەی حەشدی شەعبی و هێزە عێراقییەكان و هەوڵدانیان بۆ گەیشتن بە خاڵە سنوورییەكان بۆ لاوازكردنی پێگەی باشووری كوردستان و داخستنی دەرگا لەسەر رۆژئاوای كوردستان و لێدانی بزاڤی رزگاریخوازی نیشتمانی باكوور و رۆژهەڵاتی كوردستانە، ئەمەش ئەو راستییەمان پێدەڵێت كەوا پیلانەكە زۆر لەوە گەورەترە كە هەندێ لایەنی ناوخۆ ئەم پیلان و هێرشانە تەنیا بە ریفراندۆم دەبەستنەوە، بێگومان ئەو رەوشەی ئێستا ئەوە دەسەلمێنێت كە ئەنجامدانی ریفراندۆم بۆ رێگرتن بووە لەم پیلانە گەورەیە، ئەم واقیعەش ئەوە دەخوازێت كەوا بەزووترین كات كاربكرێت بۆ پێكهێنانی (هێزی بەرگری نەتەوەیی كوردستان)، بۆ ئەمەش پێویستە كار بۆ پێكهێنانی سەركردایەتییەكی هاوبەشی تەواوی هێزە سەربازییە كوردستانییەكان بكرێت، ئەمەش وادەكات باڵانسی هێز لە ناوچەكەدا بگوڕێت.
- گەیاندنی راستییەكان و پیلان و هەڕەشەكان بە ناوەندە نێودەوڵەتی و دەزگا نێودەوڵەتییە پەیوەندیدارەكان پێویستی بە كاری دیپلۆماسیەتی نەتەوەیی هەیە، بۆ ئەمەش پێویستیمان بەوە هەیە كە (كۆمیتەی نەتەوەیی پەیوەندییە دیپلۆماسییەكان) دابمەزرێنین و لەسەر ئاستی هەموو وڵاتانی جیهان بكەوینە كاركردن و، دەنگمان بە هەموو لایەك بگەیەنین، بۆ پشتیوانی كاری ئەم كۆمیتەیە رێكخستنی رەوەندی كورد لە دەرەوەی وڵات لە دامەزراوەیەكی نەتەوەیی بەهەند وەربگیرێت و بەردەوام هەوڵبدرێت لە كارو چالاكی جۆراوجۆردا بن بۆ ئەوەی پاڵەپەستۆ بخەنە سەر ناوەندەكانی بڕیار لەسەرتاسەری جیهان.
ئەگەر ئێمە توانیمان لە ماوەیەكی كەمدا بەم شێوەیەی كە باسمانكرد خۆمان رێكبخەینەوەو بكەوینە كارو خەبات، بە دڵنیاییەوە بەرەو ئایندەیەكی گەش هەنگاو دەنێین و لە ماوەیەكی كورتدا دەتوانین ئەو پیلان و گەمارۆیانەی سەر كوردستان تێكبشكێنین، بۆ ئەمەش پێویستیمان بەوەیە رەچاوی بەرژەوەندیی باڵای نەتەوەیی و نیشتمانی بكەین و دەستبەرداری بەرژەوەندییە كەسی و حزبییەكان بین.






غەفوور مەخمووری
سكرتێری گشتیی یەكێتیی نەتەوەیی دیموكراتی كوردستان YNDK