د. عەبدولحسێن شەعبان
لەژێر ناونیشانی ( نە خواست و نە خستنەڕوو)، دەرهێنەری شانۆیی سەمەر عەساف بە دەستپێشخەریی مەڵبەندیی هونەرو ئاداب Mellon Grant لەزانكۆی ئەمریكیی بەیروت و بەهاوبەشیی لەگەڵ رێكخراوی( توندوتیژیی بەسە)، شانۆگەرییەكی ئامادەكردو لەسەر تەختەشانۆی شارەكە لە شەقامی حەمرا پێشكەشی جەماوەری كرد كە زۆربەیان ئافرەت و گەنج بوون.
دوابەدوای شانۆگەرییەكە كە دەنگەشەو گفتوگۆی زۆری بەدوای خۆیدا هێنا لەگەڵ غادە جەبور بەرپرسی بەشی بازرگانیكردن بە ئافرەت لە رێخراوی( بەسە)، زیاتر جەختكرایەوە لەسەر مژاری( لەشفرۆشی) و ئەو بیربۆچوونە هەڵانەی دەربارەی ئەو بابەتە دەخرێنەڕوو، لەمەدا پشتی بەستبوو بەو چاوپێكەوتنە تۆماركراوانە لەگەڵ ئەو ئافرەتە سورییانەی كە لەدەست، تۆڕی بازرگانیكردن بە مرۆڤ بە تایبەتیش ئافرەت، رزگاریان بووبوو.
خودی عەسافی دەرهێنەر ئەو چاوپێكەوتنانەی لە 10ی نیسان و 12ی ئایاری 2016 بە هاوكاریی غادە جەبور تۆماركردبوو، هەروەها ساندی عیسا كە پسپۆرە لە رۆژنامەگەریی بەدواداچوون وێنەی ئافرەتە رزگاربووەكانی گرتبوو، وێڕای ئەو چاوپێكەوتنانە لەگەڵ موقەدەم مستەفا بەدران كە بڕیاری پەلاماردانی ( ماڵی لەشفرۆشی)ی دابوو و لەم هەڵمەتەدا 75 ئافرەت دەستگیركران.
شانۆگەرییەكە بەدواداچوونی كردبوو بۆ ئەو بڕیارە تۆمەتباركردنە دەرحەق ئەوانەی بازرگانیی بە مرۆڤەوە دەكەن، هەروەها پشتی بەستبوو بە( پیاوانی لەشكڕ) و تێڕوانین و هەڵسوكەوتەكانیان بۆ ئەو رەفتارە بێ بەهاو تێركردنی ئارەزووەكانیان، ئەمانەش لەڕێی لێكۆڵینەوەیەكی تایبەت بە بەڵگە دانراون.
ئەوەی مایەی سەرنجە ئەو شێوازە كاریگەرەیە دەربارەی گفتوگۆكردن لەسەر شانۆگەرییەكە و ئەو بیروبۆچوونە چەوتانەی تایبەتن بە بازرگانیكردن بە سێكسەوە، ئەوانەی نزیكن لە راستییە سەلمێندراوەكان و لایەنی بڵاوبوونەوەی بازرگانیكردن بە مرۆڤ بە تایبەتی بە ئافرەتانەوە، هەوڵیداوە كە ئەمە بخاتە چوارچێوەی سیستەمێكی فەلسەفیی فیكری، ئەمە پاشخانێكی بۆ شانۆگەرییەكە بە هەموو پارچەكانییەوە پێكهێنا، كە ئامانجێكی بۆ دەست نیشانكرد ئەویش ( نەهێشتنی ئیستیغلالی سێكسیی ئافرەتان و بازرگانی پێكردنیان) بوو، ئامانجە قووڵ و فراوانەكەش ( بەرزكردنەوەی هۆشیاری) بوو تا دەگاتە مەترسیی ئەو پرسە كە پەیوەندیی هەیە بە كێشەی دیكەوە وەك بازرگانیكردنی ماددە هۆشبەرەكان و شووشتنەوەی پارەو بازرگانیكردن بە چەك و تیرۆری نێودەوڵەتی. رێكخراوی( بەسە)ش لە ساڵی 2014 هەڵمەتێكی بە ناوی (ئارەزوو ناكڕدرێت) راگەیاندبوو.
ئەو هەڵانەی دەكرێ لەم بوارەدا بچەسپێن ئەوانەن كە پێیانوایە ( لەشفرۆشیی یان بازرگانیی سێكس كۆنترین پیشەیە لە مێژوودا)، بەڵام ئەم پیشەیە پێویستی بە دابینكردنی رادەیەكی كەمی كەرامەتی مرۆڤایەتی و ئەمنی كەسیی هەیە، ئەم شتەش لە كرداری كڕین و فرۆشتنی ئارەزوودا نییە، چونكە ژمارەیەكی زۆری ئافرەتان رووبەڕووی شێوازی زۆری توندوتیژیی ماددی و مانەوەی دەبنەوە، وێڕای توندوتیژیی سێكسی لەسەر دەستی سێكسكڕو ناوبژیوانانی ئەم كردارە. ئامارەكان ئاماژە بۆ ئەوە دەكەن كە رێژەی مردن لە ڕیز ئەو ئافرەتانەی ئەم كارە دەكەن لە 40% زیاترە بە بەراورد بە ئافرەتانی دیكە، بۆیە كۆنیی ئەم پیشەیە پاكانە نییە بۆ ئەوەی وا دابنرێت كە دیاردەیەكی حەتمی كۆمەڵگاكانە، ئەگەر نا ئەوا دیارە ئێمە تاوانێك قبووڵدەكەین كە هەر لە كۆنەوە هەبووە.
ئەم پیشەیە پیشەیەكی ئارەزوومەندانەی ئافرەتان نییە، بەڵكو لە ناچارییەو سەپێنراوە و هەندێ جاریش بە هۆی نەبوونی بژاردەی دیكەیە، زۆرینەی ئەو ئافرەتانەی ئەو كارە دەكەن لەژێر تەمەنی یاساییدان بەهۆی هەژاری و پێویستی و هەلومەرجی سەختی كۆمەڵایەتی و ئابووری و كەسیی، ئەمەش لەگەڵ پرەنسیپی بژاردەی ئازاددا یەكناگرێتەوە.
هەندێ جار كە رەواج بەو جۆرە رەفتارە سێكسییانە دەدرێت لەبەر بوونی ئازادییە كە ئافرەت مافی خۆیەتی چ لە جەستەی خۆی بكات، بەڵام ئەو هەلومەرجەی كە ئافرەت ناچاردەكات ئەمە بكات، بەتایبەتیش پێویستی بە پارە وای لێدەكات بكەوێتە ژێر دەسەڵاتی پیاو كە خۆی وەك نێر بنوێنێت و دەسەڵاتی هەبێت سێكس بكڕێت. لێكۆڵنەوەیەكی رێكخراوی( بەسە) ئاماژە بۆ ئەوە دەكات كە 80%ی لەشكڕ، ئەوانەن كە فلیمی سێكسی دەبینن و دەیانەوێت لەگەڵ ئافرەتاندا و لە رێگەی سێكسەوە لاسایی ئەوان بكەنەوە.
هەندێ بۆچوونی هڵە هەن پاكانە بۆ ئەوە دەكەن كە گوایە پیاو پێویستی بە فرەسێكسە چونكە ناتوانێێت كۆنتڕۆڵی ئارەزووەكانی بكات، كە پاڵی پێوەدەنێت پاساو بۆ سێكسكردن بێنێتەوە، ئەم بابەتە لەلایەن لێكۆڵینەوە كۆمەڵایەتی و دەروونییەكانەوە جێگەی گومانە، هەروەها بۆچوونێكی دیكەی هەڵە هەیە دەڵێت: ئەگەر خودی ئافرەت جەستەی خۆی نەفرۆشێت ئەوا پیاو خزمەتگوزاریی سێكسی نادۆزێتەوە تا بیكڕێت، هاوكات بۆچوونێكی دیكەی هەڵەش هەیە كە دەڵێت قەەدەغەكردنی بازرگانیی سێكس وا دەكات كارەكە نهێنی و نەبینراو بێت، ئەمەش بۆچوونێكی هەڵە هەڵدەگرێت كە وا دەكات مۆڵەت بەم كارە بدات.
بەپێی یاسای نێودەوڵەتی بازرگانیكردن بە مرۆڤ بە مەبەستی بەكارهێنانی بۆ سێكسی حەرامكراو، بەتایبەتیش بەكارهێنانی قوربانییەكانی رەوشە سەختەكان،وا دەكات كە ببێتە تاوانێك و یاسا لێپرسینەوەی لێبكات، بەتایبەتیش قۆستنەوەی پێگەی لاوازی ئافرەتان و هەڵخەڵەتاندنیان یان هەڕەشەلێكردن تاكو لە بازنەی لەشفرۆشیدا بمێننەوە.
ئەم شانۆگەرییە تەكنیكی ( گەیاندنی تۆماركراوی) بەكارهێناوەو پشتی بەستووە بە مۆنتاژكردنی چاوپێكەوتنەكانی ژیانی رۆژانە، لەپەراوێزی ئاوەدانكردنەوەی دوای شەڕ: سوریاو عێراق و فەلەستین نمایشكرا. مژاری بازرگانیكردن بە مرۆڤ و لەوانەش بازرگانیكردن بە جەستە پرسێكی یاسایی و ئەخلاقی و ئاینییە، وێڕای ئەوەی كە پرسێكی مرۆییشە، پێویستی بە هەڵمەتێكی هۆشیاركردنەوەو پەرەوەردەیی هەیە لەنێوان ئافرەتان و پیاوان، بۆ دانانی سنوورێك بۆ ئاسەوارە زیانبەخشەكانی، سەرباری سزادانی ئەو كەسانەی كە ئەم تاوانە ئەنجام دەدەن.