زۆرجار دەبینین لە دوای روودانی هەر كردەوەیەكی تیرۆریستی بە ماوەیەكی كەم پرسیاری پەیوەندیی نێوان توندوتیژی و تیرۆر دەكرێت، ئايا هەموو كردەوەیەكی توندوتیژی كردەوەی تیرۆرییە؟ مافی داكۆكی لەخۆكردن دەچێتە چ خانەیەكەوە؟ چۆن دەكرێ لە تۆڕی توندوتیژی رزگاربین و لە تیرۆر قورتارمان بێت؟ تیرۆر لە هەموو شوێنێك روودەدات و زۆر جار هەڕەمەكییە، ئامانجەكەشی هەڕەشەیە بۆ كۆمەڵگەو تۆقاندنی خەڵك و لاوازكردنی متمانەيە بە دەوڵەت و بەرزكردنەوەی پێگەی گرووپە تیرۆریستییەكانە، چونكە گوێ بە قوربانییەكان نادات، بەڵكو ئەو كردەوەیەی ئەنجامی دەدات تەنیا بۆ لەناوبردن و كاولكارییە، لە هەوڵێكیدا بۆ سەپاندنی شێوازی جیاوازو رەفتاری نامۆو و ژیانێكی نائاسایی، ئەویش لە رێی هێزو توندوتیژییەوە، بۆ نموونە وەك تیرۆری رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش).
هەندێ جار جیاوازیی زۆر لەنێوان توندوتیژی و تیرۆردا هەیە، هەرچەندە هەردووكیان بە تاوان دادەنرێن و پێشێلكاریی یاسان، بەڵام زۆربەی ئەو تاوانانەی هێزە تیرۆریستییەكان ئەنجامی دەدەن دژی كەسانی نەناسراوو خەڵكە گشتییەكەیە، هیچ پەیوەندییان بە ململانێ و رووداوەكانەوە نییە، لەكاتێكدا توندوتیژی بە دیاریكراوی مەبەستی كەوتنەوەی قوربانییە، واتا بۆ مەرامێكی دیاریكراو دەست نیشانیان دەكات.
تیرۆرو توندوتیژی دوو تاوانن مەبەستیان كەوتنەوەی قوربانییانە، بەڵام تاوانی یەكەم مەبەستەكەی لەگەڵ تاوانی دووەم جودایە، تاوانی توندوتیژی دەكەوێتە خانەی یاسای كەتن دژی تاك یان لایەنگەلێكی دیاریكراو، لەكاتێكدا تاوانەكانی تیرۆر بە تاوانی دژی مرۆڤایەتی لەقەڵەم دەدرێت، كە بە تاوانگەلێكی بەكۆمەڵ و جینۆسایید دادەنرێت و بنەماكانی یاسای نێودەوڵەتی و یاسا نیشتمانییەكان حوكمی دەكەن.
لێرەدا ناكرێ لایەنی فیكریی تیرۆر پشتگوێ بخەین كە بریتییە لە فیكرێك لە پەڕگیرییەوە سەرچاوەی گرتووەو لەسەر دەمارگیریی دامەزراوە، ئەگەر رووبەڕووبوونەوەی تیرۆریش بە رێی سەربازییەوە ئەنجام بدرێت ئەوا ناتوانێت بە تەنیا لەناوی ببات، بەڵكو پێویستە كاربكرێت بۆ ریشەكێشكردنی ئەم دیاردەیەو و بەدواداچوونی بازنەكانی و ئاشكراكردنی ئامانج و ئامرازەكانی، هاوكات پێویستە بە دژەفیكر و بە چەندین ئامراز بەرەنگاری ببینەوە، چونكە ئامراز بەشێكە لە ئامانج، بەڵكو بەیەكەوە گرێدراوە، هیچ ئامانجێكی درووست بێ ئامرازی درووست نایەتەدی، هەر وەك مەهاتما غاندی دەڵێت: ئامرازو ئامانج وەك تۆوی درەختن.
ئەگەر فیكری تیرۆر تاكڕەوی و پەراوێزخستن و دوژمنكاریكردنی بەرامبەر بێت ، ئەوا فیكری بەرامبەر كە كۆمەڵگەیەكەمان پێویستی پێیەتی دەبێ لەسەر بنەمای داننان بێت بە ئەوی دی، هەروەها داننان بە فرەیی، ئەمەش پێویستی بە بەلاوەنانی جواداكاریی هەیە بە هەموو شێوەكانییەوە، چ ئایینی یان ئیتنی یان بە هۆی رەنگ و رەگەزو زمان و بنەچەی كۆمەڵایەتی یان لەبەر هەر هۆیەك بێت، واتا داننان بە پرەنسیپەكانی یەكسانی.
تیرۆریست بڕوای بە دیالۆگ نییە و هەوڵدەدات دەسەڵاتی خۆی بەزەبری هێز بەسەر دەوروبەرەكەیدا بسەپێنێت، لەجیاتی قەناعەت پێكردن پەنا بۆ تەقینەوەو شتی بۆمبڕێژكراو دەبات بەدەر لە هەموو رەچاوكردنێكی مرۆییدا، مادام وا تێدەگات كە مافی ئەوەی هەیە بە هەموو شێوەیەك بگاتە ئامانجە رەواو ناڕەواكانی خۆی، بۆیە هەوڵدەدات رەفتارەكانی خۆی بە ئایدیۆلۆجی بكات و پاساوی ئەوە بهێنێتەوە كە بەرامبەرەكەی سەركوت دەكات و لەناوی دەبات، جا ئەو چ بە بڕوای ئەوەی دەچێتە بەهەشت یان بە لەناوبردنی نەیاری كافر یاخود كۆتایی هێنان بە بێبڕوایی، یانیش بۆ بەرژەوەندیی حزب و شۆڕش و رزگاركردنی فەلەستین و بەرژەوەندیی زەحمەتكێشان و شتی دیكە.
ئەگەر پەڕگیریی بتوانێت بخزێتە نێو عەقڵەكانەوە، ئەوا دەشتوانێت ئەو عەقڵانە پیس بكات، بەتایبەتیش ئەوانەی كە مێشكیان دەشۆردرێتەوە تا رادەی ئەوەی كە بەرچاوی خۆیان نابینن و هەموو هەستێكی مرۆییان ئیفلیج دەبێت، بۆیە كارەكەی خۆیان ئەنجام دەدەن چ بەخۆتەقاندنەوە بێت یان دوژمن و نەیارەكەیان دەتەقێننەوە.
كەواتە چ رێگایەك هەیە بۆ رێشەكێشكردنی تیرۆر؟ ئایا بە توندوتیژی یان بە هێز یاخود بە رێگەی سەربازی؟ ئەزموونەكان دووپاتی ئەوەیان كردۆتەوە كە چارەسەری ئەمنی بەتەنیا بەس نییە، چونكە تیرۆر بەردەوام زیادەكات و پەرەدەسێنێت ئەگەر دەرفەتی دیكەی بۆ رەخسا، كەواتە ناكرێ تیرۆر لەناوببرێت مەگەر بە بڵاوكردنەوەی دژه فیكر، هەروەها بە زیاتر رێزگرتن لە ماف و ئازادییەكان و پشتبەستن بە پرەنسیپەكانی هاووڵاتیبوونی یەكسان و بەدیهێنانی بەشێكی زۆری دادپەروەری و چاككردنی هەلومەرجی ئابووری و كۆمەڵایەتی و رۆشنبیری و یاسایی.
تیرۆری پشتبەستوو بە پەڕگیری و تەكفیركردن، پەیوەندییەكانی نێو كۆمەڵگەكانی ژەهراوی كردووە، هاوكات زیانی گەیاندووە بە پەیوەندییەكانی نێوان چین و توێژ و ئایین و و تەنانەت تاكەكان، كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیشی لەقكردووە، بەڵام مەترسییە گەورەكە ئەوەیە كە كۆنتڕۆڵی عەقڵی لاوان بكات چ بە تاك یان بە كۆمەڵ، بەتایبەتیش چاندنی تۆوی رق و كینە و هێنانەوەی پاساوی نابەجێی پەراوێزخستنی بەرامبەر و ئەنجامدانی كوشتن و تەقینەوە.
ئەگەر دەستی تیرۆر درێژبێت و بتوانێت بگاتە زۆر شوێن ، ئەوەیان تەنیا لەبەر توانای ماددی و ئابووری نییە، چونكە دەیان و سەدان ئەوەندە لە جیهاندا هەیە، بەڵكو پەڕگیری و تەكفیر هەر خۆیان بەهێزن و دەتوانن بچنە نێو عەقڵی لاوانی بێكارەوە، كە هەست بەوە دەكات كەرامەتی پێشێلكراوەو دەرفەتەكانی ژیانێكی بەختەوەری لەبەردەمدا نەماوە، هاوكات هەست ناكات كە دادپەروەری و یەكسانی هەن و دووچاری باری بێ ئومێدی و هەرەسی دەروونی بۆتەوە.