برایان من هەر خۆشم نازانم ئایندە چی لە هەگبەدایە.. من بە هەموو توانایەكم لە بەرگریكردن بەردەوام دەبم و كوردستان جێناهێڵم.. ئەوەتا من مردنم هەڵبژارد ئەوەیشی مردن هەڵدەبژێرێت با لەگەڵمدا بمێنێتەوە، هەر بەم رێگایەشدا دەڕۆم، من تەنیا ئەو چەكەو ئەو فیشەك و درهەمە كەمەم لایە كە هەر ئەوەیش شك دەبەم، ئەوانەی بەرگەی ترس و برسێتی و سەرما دەگرن با بمێننەوە، ئەوەیشی كە شتێكم لێ چاوەڕوان ناكات، با بمێنێتەوە، چونكە من وەك ئێوە پارەو چەكم نییە.. ئێمە نەتەوەیەكی موسڵمانی كوردی ستەملێكراوین و پێویستە لە سەرمان بەرگری لە ماف و كەرامەتمان بكەین و مایەی شانازی و سەربەرزیشە كە گیانمان بكەینە قوربانی ئازادیی گەلەكەمان.
مستهفا بارزانی
كۆتایی ساڵی 1961

كاتێك چهوسانهوه ههبوو
شۆڕش پرەنسیپێكی مێژووییه
لە دەسپێكدا دووپاتی دەكەینەوە كە شۆڕش پرۆژەیەكی تەواوكارییە چ بۆ لابردن و كۆتایی هێنان بە ڕەوشێك یان بۆ نەهێشتنی دۆخێكی ناهەمواری وا كە چاوەڕوانی ئەوەی لێ ناكرێت چاكسازی تێدا بكرێت، مانای وایە دەریچەیەك بوونی نییە جگە لە یاخیبوون بەسەر ئەم ڕەوشەو بەرپاكردنی شۆڕش بەسەریدا نەبێت، شۆڕش هێزێكە هەرچەندە ئەگەر ماوەیەكی زۆریش بە بێدەنگی بمێنێتەوە، بەڵام لە خۆیدا دەرفەتێكی گونجاوە بۆ خستنە واری جێبەجێكردن، دەرفەتێكی وەها لەو كاتەدا دێتە پێشەوە كە ئاماژەیەك بەم ئاڕاستەیەدا هەبێت وەك ئاماژەدانێك بە (قەیران، كوێرەوەری، برسێتی، چەوسانەوە، ستەمكاری.)
شتێكی لۆژیكی نییە مرۆڤ چاوەڕێی بەرپاكردنی شۆڕشێك نەكات بەهۆی چەوساندنەوەوە، لێكدانەوەی شۆڕش بە دەلالەتی چەوسانەوە، پرەنسیپێكە لە پرەنسیپەكانی مێژوودا چەسپاوە، بەڵام لێكدانەوەی شۆڕش لەبەر ڕۆشنایی(برسێتی یان كوێرەوەری یان چەوسانەوە) هیچ ڕۆڵێكی شۆڕشگێڕانەی بەرچاوانەی بۆ خۆی بە تەواوی نەگێڕاوە، لە سەدەی هەژدەیەمەوە نەبێت، كە ئەو ڕۆڵە بە ڕوونی دەركەوت كاتێك خەڵك باوەڕیان بەوە هێنا كە (برسێتی و كوێرەوەری و ستەم و چەوسانەوە) چارەنووسی ئەوان نییە..
واتا بۆ ئەوەی شۆڕش بەرپا بكرێت، پێویستە لەسەر مرۆڤ چیدیكە داهاتووی ژیانی خۆی ڕادەستی چارەنووسێكی نادیار نەكات، لەم بارەدا پێویستە چاو بە دۆخی ئێستای كۆمەڵگەدا بخشێنرێتەوە، بەتایبەت (پێكهاتەی كۆمەڵگەكەو بەهاكانی)،ئەمەیش دەبێتە هۆی بونیادنانەوەی سەرلەنوێی مرۆڤ لە ڕێی بونیادنانەوەی كۆمەڵگە بە شێوەیەك كە گونجاوو لەبار بێت لەگەڵ خواست و بەها كۆمەڵایەتییە تازەكانیدا، چونكە شۆڕش كار بۆ سەرلەنوێ بونیادنانەوەی كۆمەڵگەش دەكات.
مافی رهوای گهلان
بۆ شۆڕش و گهیشتن به ئازادی
مافی گەلان لە بەرهەڵستیكردنی حوكمڕانان و ڕەتكردنەوەی جەورو ستەم، لەو ساتەوەختانەدا بەدیار دەكەوێت كە ئەو دەستەبەریانەی نێو دەستوور دەستەوەستان بن لە سەپاندنی ڕێزلێگیرانی ئەو مافانەی تاك كە بەسەر دەسەڵاتی فەرمانڕەوایاندا هەیەتی، بە كردەوە وا دەركەوتووە كە ڕێزگرتن لە مافەكانی گەل تەنیا پشتبەستوو نییە بە دەستەبەرییە تیۆرییەكانەوە، بەڵكو بڕوا بوونی گەل بە ڕێزگرتنی دەستوورو داواكردن لە حوكمڕانان كە ڕێز لە هەموو ئەو مافە دەستووریانە بگرن، هەروەها گوشارخستنە سەریان بە هەموو شێوازێك، لەوانەش شێوازی بەرهەڵستیكردن لە بەرامبەر ستەمكارێتیی ئەو حوكمڕانانە لە ڕێی شۆڕشەوە، ئەم مافە مافێكی هەمیشەیی گەلانە، بەم مافانەوە هاووڵاتیان پەرچەكرداری كۆمەڵایەتییان لەلا بەهێزو كاریگەر دەبێت، تاكو داكۆكی لە ماف و سەروەرییەكانی تێكڕای گەل بكەن.
لە هزری سیاسیدا مافی ڕەوای گەل لە بەرهەڵستیكردنی ستەمدا كایەیەكی بەرچاوی هەیەو بووەتە مایەی بایەخپێدانی فەیلەسووفان، هەر لەوەتەی بیرۆكەی ململانێی نێوان دەسەڵات و ئازادی هاتۆتە كایەوە، لەبەرئەوە ئاڕاستەیەكی گرنگ و كاریگەر لە فەلسەفەی سیاسیدا سەریهەڵداوە كە بڕوای تەواوی هەیە بە مافی ڕەوای گەل بۆ بەرپاكردنی شۆڕشی سیاسی و چاودێری خستنە سەر كاروبارەكانی حكومەت لە پێناوی دابینكردنی ڕێزو سەروەربوونی هاووڵاتیان، ئەم ئاڕاستەیە دان دەنێت بە مافی ڕەوای گەلان لە بەرهەڵستیكردنی حوكمی ڕەهایانەو بە گژداچوونەوەی ستەمكارێتی ئەویش بۆ دابینكردنی ئازادییان.
ئەم ئاڕاستەیە دان دەنێت بە ڕەوایەتیی مافی بەرگری و بەرهەڵستیكردن، لەگەڵ ئەوەشدا لە هیچ دەستوورێكدا ماددەیەك یان حوكمێكی دیاریكراو نابینرێتەوە، كە دان بەو مافەدا بنێت، لە ڕووی مێژووییەوە جاڕنامەی مافەكانی مرۆڤ كە لە ساڵی 1789 لە لایەن شۆڕشگێڕانی فەڕەنسایی بڵاوكرایەوە، بە دەق هاتووە تێیدا كە مافی بەرهەڵستیكردن وەك مافێكی سروشتیی تاكەكانی كۆمەڵگەیە، ئەم مافەش لە جاڕنامەی مافەكانی فەرەنسیدا دووپاتكراوەتەوە كە لە ساڵی 1793 دەرچوێنراوە، لەمەشدا ماف بە تاك دەدرێت هێز بەكاربهێنێت لە ڕووبەڕووبوونەوەی هەڵسوكەوتی ستەمكارانەی حكومەت و سەرپێچیكارانی یاسادا.
لەو بیرمەندە یاساناسانەی فەڕەنسا كە پشتگیریی تەواوی مافی گەلان دەكەن بۆ شێوازی بەرهەڵستی كردن، پرۆفیسۆر(مۆریس هۆریۆ) و پرۆفیسۆر (لیۆن دكی) و پرۆفیسۆر (جۆرج بیێردۆ)یە، یەكەمیان جەخت دەكاتەوە لەسەر مافی بەرهەڵستیكردن دژ بە ستەمكاران لەسەر بنەمای بیرۆكەی بەرگریی ڕەوا، لە حاڵەتی دەستدرێژیكردن بۆ سەر مافی هاووڵاتیان لە لایەن دەسەڵاتدارانەوە، ئەو كاتە مافی ڕەوای تاكە، كە پەنا بۆ بەرگرییەكی ڕەوا بەرێت، تا خۆی لەو دەستدرێژیانە بپارێزێت كە لە لایەن دەسەڵاتەوە دەكرێنە سەری، بەڵام پرۆفیسۆر دكی جەخت دەكاتەوە لەوەی كە پێویستە ڕێزبگرین لە پرەنسیپی سەروەریی یاسا كە بناغەیە بۆ دەوڵەتی یاساو شارستانی بوون، بە پشتبەستنمان بەم پرەنسیپەی دكی، بڕیاردراوە كە بەرهەڵستیكردنی دەسەڵاتی داگیركاران مافێكی سروشتی هەر هاووڵاتییەكە، ئەویش بە زەبری هێز، كە ئەمەش شتێكی ڕەوایە، چونكە لە كاتی بەرهەڵستیكردندا پرەنسیپی سەروەرێتیی یاسایی لێ دووپات دەكەنەوە كاتێك دەسەڵاتداران سەرپێچی یاسایی بكەن، ئیتر ئەو كاتە تاكەكان بۆیان هەیە شوێنی دەسەڵاتداران بگرنەوەو ئەركی پاراستنی سەروەریی یاسا و گەڕانەوەی ماف بۆ شوێنی بنەڕەتی خۆی لە ئەستۆ بگرن.
بەڵام ڕای پرۆفیسۆر جۆرج بیردیۆ وایە كە داننان بە مافی تاكەكان لە بەرهەڵستیكردنی ستەمكاری بنەمایەكی كاریگەر بۆ پاراستنی یاسا دەستەبەر دەكات، بۆیە پێویستە دەسەڵاتدارانی حوكمڕان پابەندی یاساكانی دەوڵەتداری بن.
شۆڕش له بۆشاییدا دروست نابێت و
لهناو بازنهی بهتاڵدا ناسورێتهوه
هۆشیاریی شۆڕشگێڕی ماف بۆ بەرهەڵستیكردن و شۆڕش بەرپاكردن دروست دەكات كە عەقڵ دەبزوێنن لە بەرامبەر نادادپەروەری و نایەكسانیدا، ئەمەش وا لە هێزە كۆمەڵایەتییەكان دەكات كە لە هەمبەر چارەنووسی نادیاریان یاخی ببن، ئەم هۆشیارییە شۆڕشگێڕانەیە كۆڵەگەیەكی بنەڕەتی شۆڕشەكەیە، چونكە بە هاوشان لەگەڵ هەلومەرجەكەدا شۆڕشەكە بەڕێوەدەچێت، لەم چوارچێوەیەدا شۆڕش بەرپا دەبێت، ئینجا بۆ دەستەبەربوونی ئەم شۆڕشە و گیانی ڕاپەڕینی شۆڕشگێڕی پێویستە پشت ببەسترێت بە پێشەنگی شۆڕشگێڕان و بزاڤی شۆڕشگێڕانەی میللی.
لێرەدا شۆڕش وەك پڕۆژە دێتە ئاراوە، شۆڕش لەسەر بۆشایی دانامەزرێت و لە نێو بازنەیەكی بۆش و بەتاڵدا ناسووڕێتەوە، بەڵكو پشت بە پڕۆژەیەك دەبەستێت كە دەرئەنجامی یەكگرتنی نێوان هۆشیاریی شۆڕشگێڕی و هەلومەرجی بابەتیانەیە، بەڕای (دیكۆفلە)ی بیرمەندی فەڕەنسایی لە كتێبەكەیدا( سۆسیۆلۆژیای شۆڕش، پاریس1970) پێویستە لە شۆڕش تێبگەین و شرۆڤەی بكەین وەك پرۆژەیەك، بەڕای ئەلبیركامۆ لە كتێبەكەیدا (مرۆڤی یاخی) پێی وایە شۆڕش بە بیرۆكەیەكەوە سەرهەڵدەدات، كە تێكەڵ بووبێت بە ئەزموونێكی مێژوویی.
كەواتە شۆڕش گوزارشت لە پڕۆژەیەك دەكات و هاوكات هێڵێكی دیاریكراوی هەیە بۆ گوزارشت كردن لە بیرۆكەیەك و دواتر پرۆژەیەك بە دیدی دێنێت، ئەم پڕۆژەیە ڕێكخستنی تەواوی عەقڵەو شێوەیەكە لە شێوازەكانی بیركردنەوەی هزری، كە دواتر دەگۆڕدرێت بۆ واقیع لە چركەساتێكی شۆڕشگێڕیدا، لەو كاتەدا كە شۆڕشی تێدا بەرپا دەبێت، ئەم پڕۆژەیە چەندین خەسڵەت لە خۆدەگرێت لەوانە: پێویستە گوزارشت بێ لە بەرژەوەندییەكانی خەڵكی. خەسڵەتێكی داماڵراوی هەبێت و تواناو لێهاتوویی ئەوەی هەبێت خواستەكانی مرۆڤ بجووڵێنێ بەرەو ڕەوشت و بەهاكان، لەبەرئەوە زۆر دەگمەنە شۆڕشێك ببینین بونیادنانی مرۆڤی تازەی لە هزری خۆیدا دانەنابێت، ئەم بونیادنانە كارێكی مەتریاڵیە بە ویستی مرۆڤ دێتە دی، لە كاتێكدا شۆڕش كردەوەیەكە باڵاترە لە ویستی مرۆڤایەتی و كۆنتڕۆڵی ئەو ویستەش دەكات.
كەواتە پڕۆژەی شۆڕش دەبێت مۆركێكی ئەفسوناوی بیركردنەوە لە خۆ بگرێت، لەم ڕووەوە ئۆتۆ باوری بیرمەندی سۆسیالیستی نەمساوی دەنووسێت: «بەلشەفیك لە حاڵەتی خەباتدا بوون كە دەرئەنجامەكەی ژیان، یان مەرگ بوو، ئەم خەباتە دژی یەكێك لە بەهێزترین دوژمنەكان ئاڕاستە كرابوو، ئەو واقیعە واقیعێكی شۆڕشگێڕانەی هەبوو بەو ناوەی كە دەیانەویست ڕەهایەتی بە دەست بهێنن، كەواتە پڕۆژەی شۆڕش مەبەستی گۆڕینی كۆمەڵگایە بە بیركردنەوەیەكی پێشوەختەوە، كە دواتر بە خەیاڵی داستانئامێزەوە دەبێتە واقیعێك لەو كاتەیدا كە شۆڕش سەردەكەوێت.»
شۆڕشی ئهیلوول
شێوازێك له شۆڕشی جهماوهری
بەم شێوەیە شۆڕش پڕۆژەیەكی تەواو و كامڵە ئایا شۆڕشی گەلی كوردستان لە عیراق لە 11ی ئەیلولی 1961 شۆڕشێكی لەم چەشنە بووە؟ ئایا پڕۆژەیەكی تەواوی لە پشتەوە بووە؟
مێژووی مرۆڤایەتی هەر لە دێرین زەمانەوە باسی تێكۆشانی كۆمەڵگا ستەملێكراوەكانی كردووە لە پێناوی ئازادی و چاككردنی گوزەران لە ڕێی ئامڕازگەلێكەوە كە توندوتیژی و هێزو ڕاگەیاندنی شۆڕشی تێدا بەكارهاتووە، شۆڕش لە پێناوی گۆڕانكاری بنەڕەتیانە لە بارودۆخی سیاسی و كۆمەڵایەتی و ئابووری و گۆڕانكاریی لە بەها كۆمەڵایەتییەكاندا بەرپا دەبێت.
ئەم شۆڕشە تەنیا نموونە نییە، چەندین نموونەی جیاوازی تریش هەن، بەڵام گرنگترینیان نموونەی شۆڕشە لەژێرەوە كە بە (شێوازی شۆڕشەكەی فەڕەنسا) ناوزەد دەكرێت.
ئایا شۆڕشەكەی ئەیلوول هاوشێوەی ئەم شۆڕشەیە بوو؟
(جاك ئیلول)ی بیرمەندی فەڕەنسایی لە كتێبەكەیدا(پێكهاتەی خودیی شۆڕش، پاریس 1970) جەخت دەكاتەوە لەسەر ئەوەی چەندین شۆڕش بەرپا دەبن بێ ئەوەی مسۆگەر بن. ئەمەش بەهۆی ئەوەی خواست و ئامانجەكانیان ناڕوونن، تایبەت بە (گۆڕینی سیستەم و ئەو بنەما بنەڕەتییانەی كە كۆمەڵگەیان لەسەر بونیادنراوە) بۆیە لە دەرئەنجامدا ئەو شۆڕشانە تایبەتمەندیی خۆیان لەوەی خاوەن پڕۆژەبن لە دەست دەدەن، سەرۆك مسعود بارزانی لە كتێبەكەیدا(بارزانی و بزووتنەوەی ڕزگاریخوازیی كورد، بەشی 3، 2002) ئەوە دووپات دەكاتەوە كە شۆڕش لە سەرەتای سەرهەڵدانیەوە لە ئەیلوولی 1961 بەرنامەیەكی پلانداڕێژراوی نەبووە، بەڵكو بە هەست و شعوورێكی خوێنگەرمانەوە هەڵگیرساوە، ئەزموونی پێشووی شۆڕشگێڕیمان نەبوو، هەروەها هیچ نیازی بەكارهێنانی هێزمان نەبوو، بەڵكو لە ناكاوڕا دەستی پێكرد، شێوازێك بوو لە شۆڕشێكی جەماوەری كە دژی حكومەتی ئەوساو ڕژێمی حوكمڕانی و سیستمی باوی كۆمەڵایەتی بوو، ئاڕاستەكان سیاسی و ئایدیۆلۆژی دەركەوتن و لەبن هەژموونی ئەو بیرو هزرانەی پەیوەستن بە بەرژەوەندییەكانی گەلەوە، ئەمانە هەمووی پێكەوە پاڵنەری جەماوەر بوون بۆ جووڵانەوە((قۆرخكردنی ئابووری و سیستمی سیاسی، گۆڕانكارییەكانی كۆمەڵایەتی و ئابووری و توندوتیژیەكانی چینایەتی)) هەموویان پێكەوە هۆكارگەلی بنەڕەتی شۆڕشەكە بوون لە ژێرەوە تەقییەوەو لە 11ی ئەیلوولی 1961 دەستی پێكرد(نیشانەكانی شۆڕش لەگەڵ بزووتنەوەی مانگرتنی سەرتاسەری 6ی ئەیلوولی 1961 دەستیان پێكردو هەموو ناوچەكانی كوردستانی تەنییەوە)، دیارە هێزەكانی حكومەت بە زەبری ئاگری هێزی سوپا توانییان هەندێ پێشڕەوێتی بكەن، بەڵام دواتر شۆڕشی جەماوەرییانەی ئەیلوول هەندێك پاشەكشێی كردو لە كۆبوونەوەیەكی فراواندا كە لە كۆتایی ساڵی 1961 ئەنجامدرا بارزانیی مستەفا لە وتەیەكیدا ئەمەی دووپات كردەوە: (( برایان من هەر خۆشم نازانم ئاییندە چی لە هەگبەدایە.. من بە هەموو توانایەكم لە بەرگریكردن بەردەوام دەبم و كوردستان جێناهێڵم.. ئەوەتا من مردنم هەڵبژارد ئەوەیشی مردن هەڵدەبژێرێت با لەگەڵمدا بمێنێتەوە، هەر بەم رێگایەشدا دەڕۆم، من تەنیا ئەو چەكەو ئەو فیشەك و درهەمە كەمەم لایە كە هەر ئەوەیش شك دەبەم، ئەوانەی بەرگەی ترس و برسێتی و سەرما دەگرن با بمێننەوە، ئەوەیشی كە شتێكم لێ چاوەڕوان ناكات با بمێنێتەوە، چونكە من وەك ئێوە پارەو چەكم نییە.. ئێمە نەتەوەیەكی موسڵمانی كوردی ستەملێكراوین و پێویستە لەسەرمان بەرگری لە ماف و كەڕامەتمان بكەین و مایەی شانازی و سەربەرزیشە كە گیانمان بكەینە قوربانی ئازادیی گەلەكەمان)).
لەم وتەیەدا زۆر بە خاكڕاییانە پوختەی مەبەستی پڕۆژەكە بەدیار دەخات: پڕۆژەكە بریتییە لە بەرگری كردن لە ماف و كەرامەت و ئامادەبوون بۆ گیانفیدایی بە گیان و ڕۆح لە پێناوی ئازادیی گەلی كوردستاندا، لەگەڵ ئەوەشدا دروشمی ناوەندیی شۆڕش بریتی بوو لە(دیموكراسی بۆ عیراق و ئۆتۆنۆمی بۆ كوردستان).
پەرەسەندنی ڕووداوەكان و فراوانبوونی بزووتنەوەی سەربازی و زیادبوونی پانتایی جیۆگرافیایی كە كەوتبوونە بن كۆنتڕۆڵی پێشمەرگە لە ساڵانی 1961 تا 1963 چوارچێوەی گشتیی پڕۆژەكەی شۆڕشی ڕوونتر كردەوە، بەڵام ئاكارەكانی پڕۆژەكە لەگەڵ ئەو دیالۆگانەی لەگەڵ ڕژێمی تازەی حوكمی عیراق كە لە 8ی شوباتی 1963 ئەنجامدران،سەریان هەڵدا، پاش ئەوەی حوكمی عەبدولكەریم قاسم لەناوبرا، ئەوە بوو لە 5ی ئاداری 1963 بارزانیی نەمر وەك سەركردەی شۆڕش یاداشتێكی ڕادەستی شاندی دانوستانكاری حكومەت كرد كە بریتی بوو لە پڕۆژەی شۆڕش سەبارەت بە ئۆتۆنۆمی كە سنووری جیۆگرافیای كوردستان دیاری دەكات لەگەڵ داننان بە زمانی كوردی وەك زمانێكی فەرمی، هەروەها جەخت كردنەوە لەوەی كە حوكمڕانی لە عیراق پەرلەمانیی و دیموكراتییانە بێت، لە وەڵامدانەوەی ئەم یاداشتەدا حكومەت بڕیاری سیستمی لامەركەزی لە بەڕێوەبردنی فەرمانڕەوایەتیدا دەرچواند، دانی نا بە مافە نەتەوایەتییەكانی گەلی كورددا.
لە كۆنگرەی كۆیە كە لە 18ی ئاداری 1963 بەسترا، ئاكارو نیشانە سەرەكییەكانی شۆڕشی ئەیلوول ڕاگەیەنرا لە میانەی ئەو یاداشتەی لە كۆنگرەكەوە ئامادەكراو دواتر دانەیەكی ڕەوانەی حكومەتیش كرا، یاداشتەكە زۆر خاڵی دیكەی تێدا بوو لەوانە: عیراق دەوڵەتێكی یەكگرتووەو لە دوو نەتەوەی سەرەكی لە عەرەب و كورد پێكدێت و مافی یەكسان و وەك یەكیان هەیەو بە پێی پرەنسیپی مافی چارەنووس گوزارشت لە ویستی خۆیان دەكەن، پێویستە دەستوور ئەو دەقەی تێدا بچەسپێنرێت، هەروەها بە ڕێكخستنی دەزگایەكی نەتەوەیی تایبەتمەند بە پیادەكردنی مافەكان لە لایەن نەتەوەی كوردەوە لە بوارەكانی یاسا دانان و جێبەجێكردن و دادوەرییەوە.
شاندی كوردی لە وتوێژەكانی یەكێتیی عەرەبی كە لە نێوان عیراق و میسرو سووریا لە قاهیرە ئەنجامدرا، یاداشتێكی لە 8ی نیسانی 1963 پێشكەش كرد كە تێیدا داخوازییەكانی گەلی كوردی ڕوونكردەوە لەسەر بنەمای جێبەجێكردنی لامەركەزی، بەڵام ئەگەر عیراق چووە ناو یەكێتیی فیدراڵییەوە ئەو كاتە پێویستە ئۆتۆنۆمی بە گەلی كورد بدرێت، بەڵام ئەگەر عیراق چووە ناو یەكێتییەكی تەواو لەگەڵ دەوڵەتێكی دیكەی عەرەبیدا، پێویستە گەلی كورد هەرێمێكی تایبەت بە خۆی هەبێت كە بە دەوڵەتە یەكگرتووەكە بەسترابێتەوە، هەموو ئەم داخوازییە ڕەوایانە نەهاتنەدی و پڕۆژەی شۆڕش كەوتە ناو حاڵەتی چەقبەستن و لە خانەی خەیاڵداری گیری خوارد، وێڕای هەندێ ڕێككەوتن لەگەڵ حكومەت لە شوباتی ساڵی 1964 و حوزەیرانی 1966تا دەگات بە 11 ئاداری 1970.
كەواتە پرسیارەكە ئەوەیە: ئایا شۆڕشی ئەیلوول لە بەدیهێنانی پڕۆژەكەیدا شكستی هێنا؟ وەڵامەكە بە دڵنیاییەوە نەخێر، شۆڕش زۆر ئامانجی بەدی هێنا، گرنگترینیان داننانی حكومەتی عیراق بە ئۆتۆنۆمی بۆ كوردستان كە ئەمە یەكەمین داننانی دەستووری ـ سیاسی بوو، ئەوەش خرایە نێو دەستووریی كاتیی عیراقەوە لە ساڵی 1970 دوای ڕێكەوتننامەی 11ی ئاداری 1970، بەڵام جێبەجێكردنی تەواوی پڕۆژەی شۆڕش بە درێژایی كاروانی شۆڕش تەواو نەكرا، تا ئێستاش ئەو پڕۆژەیە وەك( ئامانج و خواست) چاوەڕوانی جێبەجێكردنە، تا ئەو كاتەی كاروانی ئازادی و سەركەوتن بە سەر ستەمكاریدا دەگاتە جێ.