كاتێك زۆرینەی خەڵك وادەزانن بوون بە سیاسی
عه‌بدولره‌حمان سدیق
ئەمڕۆكە زۆرن ئەوانەی بەدەیان ساڵ كاری سیاسیی نهێنی و دەیان ساڵ كاری حزبی و سیاسیی ئاشكرا و دانیشتن و ناسیاوی لەگەڵ دەیان سیاسەتمەداری ئەمریكی و ئەوروپی، هێشتا روویان نایەت خۆیان بە سیاسەتمەدار بناسێنین، كەچی خەریكە زۆرینەی خەڵك لای ئێمە وەك سیاسەتمەدار دەدوێن و قسە دەكەن، بێئاگا لەوەی كە راستە هەموو سیاسییەك هاووڵاتییە، بەڵام هەموو هاووڵاتییەك سیاسیی نییەو هەبوونی مافی دەنگدان و مافی خۆپاڵاوتنیش تەنها مەرج نین بۆ ئەوەی مرۆڤ بكەن بە سیاسەتمەدار.
بۆیە دەبینین لە هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانیشدا زۆرینەی پاڵێوراوەكان وەك سیاسەتمەدار و بە زمانی سیاسەت قسە دەكەن، لە كاتێكدا نە لە رێگەی ئەكادیمییەوە، نە لە رێگەی ئەزموونی حزبییەوە، رۆژێك لە رۆژان لەسەر شانۆی سیاسیی هەرێمی كوردستان وەك كاراكتەرێكی سیاسیی نەناسراون و دەرنەكەوتوون. ئەم دیاردەی خۆ بە سیاسیكردن و خۆ بە سیاسی نواندنە، پێشی سەدەیەك لە زۆر وڵاتی ئەوروپاش هەبووە، بەڵام دواتر بە تێپەڕبوونی رۆژگار و كەڵەكەبوونی ئەزموون خەڵك لە بازنەی تێوەگلان لە سیاسەت كشاونەتەوە و چوونەتەوە نێو بازنەی هاووڵاتیبوون و كار و پیشەی خۆیان.
بۆیە لە ساڵی (1936)دا، (جۆرج دی هامێڵ)ی نووسەری فەڕەنسی، لەو كتێبەیدا – كە ئاماژەمان بۆ كرد - دەڵێت: «ئەم دروشمی (سیاسەت لەپێشدا) ئێمەی تۆقاندووە، چونكە ئاڵوودەبوونی زۆرینەی هاووڵاتییان بە كاروباری سیاسەتەوە جۆرێكە لە چێژ وەرگرتنی خۆڕایی، كە هیچ پارەی تێناچێت».
ئەو خەڵك هاندەدات بۆ كتێب خوێندنەوە نەك گوێگرتن لەهەواڵ، بۆیە دەڵێت: «ئەو شوێنە خۆشە كە كتێبی تێدایە و كتێبی تێدا دەخوێندرێتەوە».
چونكە لەو سەردەمەش هەر رادیۆ هەبووەو هەواڵی زۆرو بۆری رووكەشی رۆژانەی بەخەڵك داوەو هەموو كاتی كوشتوون و مەشغوڵی كردوون بە شەڕی هەڵوێست وەرگرتن لەو هەواڵە سیاسییانە - وەك زۆرێك لەم كەناڵی تەلەفزیۆن سەتەلایت و میدیا كەم تفاقانەی ئەم سەردەمەی ئێمە - بۆیە دەڵێت : «ئەگەر دەتانەوێت خۆتان رۆشنبیر بكەن، خۆتان لە رادیۆ بەدوور بگرن».
پاشان وریامان دەكاتەوە كە ئەوەی هاووڵاتییان خۆیانیان پێوە مەشغووڵ كردووە، سیاسەت نییە، بەڵكو ئەوە نەخۆشی چێژ وەرگرتنە لە بینینی شەڕی سیاسییەكان، ئەو چێژەیە كە هەژاران لەو شەڕەی وەردەگرن كە پێیانوایە شەڕێكە و بۆ ئەوان دەكرێت.
بۆیە دەڵێت: «كاتێك دەبینین لەرز و تای سیاسەت گەیشتۆتە كەسانێك كە دەبوایە زۆر دوور بن لێوەی بەپێی كارەكانیان، ئەمە ئەوەمان پێدەڵێت كە ناهاوسەنگییەكی مەترسیدار كەوتۆتە نێو ژیانی كۆمەڵایەتیمانەوە».
بۆیە (جۆرج دی هامێڵ) ئەو پێشنیازەی كردووە كە: «پێویستە سیاسەت ببێتە پیشەو بكەوێتە دەستی پیشەگەرانی سیاسەت لە چوارچێوەی دەستەیەكی باش بنیاتنراودا».
هەروەها دەڵێت: «دەبێت هاووڵاتیی ئاسایی هەموو بەیانییەك چەند كات بۆ لەبەركردنی جل و بەرگەكانی تەرخان دەكات، هەر ئەوەندەش بۆ سیاسەت و هەواڵە سیاسییەكان تەرخان بكات». پاشان دەڵێت: «هەر گەلێك بەخۆشی خۆی بێت، یان ناچاركراو بێت كە باشترین كاتەكانی رۆژ و باشترین تواناكانی خۆی بۆ مەسەلەی سیاسەت تەرخان بكات، وای دەبینم كە ئەو گەلە روو لە هەڵوەشانە».
لە دواجاردا دەڵێت: «خۆهاویشتنە نێو سیاسەتەوە لەلایەن زۆرینەی خەڵكەوە، دەردێكی ترسناكە).
ئایا سوود لەقسەكانی دەبینین؟ یان چاوەڕێ دەكەین رۆژگار بۆمان بسەلمێنێت؟!
