كوردستان بە دۆخێكی مەترسیداردا تێپەڕدەبێت و تێپەڕاندنی ئەو دۆخە بە بەرژەوەندی گەلەكەمان رەنجی فەرهاد و سەبری ئەیوب و توڕەیی گیڤارا و هێمنی غاندی و حیكمەتی مـــــاندێلای دەوێت، من ئەمە لە كوردستان بە روونی بەدی دەكەم و هەنگاوەكان لەسەر ئاستی خۆڕاگری ئومێدبەخشن.





لە نیوەی دووەمی سەدەی نۆزدەیەم شێخ عوبەیدوڵڵای نەهری بەردی بناغەی شۆڕشێكی نەتەوایەتی و نیشتمانی گەورەی دانا، بۆ سەرخستن و بەدیهێنانی ئامانجەكانی ئەو شۆڕشە بەرنامەیەكی تۆكمە و فراوانی داڕشت، یەكەم هەنگاوی ئەوەبوو كە سەرجەم سەرۆك خێڵەكانی سنووری دەسەڵات و قەڵەمڕەوی خۆی كۆكردەوە لە فۆڕم و ناوەڕۆك و ماناو ئامانجەكانی شۆڕش ئاگاداری كردنەوە. لەو كۆبوونەوەیەدا دەركەوت لە خستنەڕووی سەرنج و تێبینی و پێشنیارەكان بیروبۆچوون و ئاراستەی سیاسی جیاواز هەیە و قورسە بتوانرێت هەموویان لەسەر یەك بناغەی فیكری و سیاسی و هێڵە گشتییەكانی شۆڕش كۆبكاتەوە، بۆیە لەسەر شێوەی فیدراسیۆن، ناوەندێكی هاوبەشیان لێ پێك دەهێنێت، دواتر هەر لەو رێگایەوە هێز و وزە و توانای هەموویان یەك دەخات و رووە و بەدیهێنانی ئامانجەكانی شۆڕش هەنگاویان پێ دەهاوێژێت.
مەبەستم لەم بەركوڵە ئەوەیە زیاتر لە (132) ساڵ بەر لە ئێستا، شێخ عوبەیدوڵڵا ئەگەرچی خاوەن پێگەیەكی سیاسی و كۆمەڵایەتی و خاوەن هێزێكی سەربازی گەورەبوو، بەڵام لەو راستییە بەرجەستەكراوە تێگەیشتبوو كە كاروانی شۆڕش دوور و درێژ و پڕ هەورازو نشێوەی مەترسیدارە، رێگای خەبات و تێكۆشان سەخت و دژوارە، بە تەنها ناتوانێت بە مەنتیقی هێز مامەڵە لەگەڵ پێشهات و كەیسی رووداوەكان و كۆسپ و تەگەرەكانی بەردەمی بكات، ئەو دەیزانی شۆڕش بەبێ هێز و تواناكان بەرپاكردن و نزیك خستنەوە لە ئامانجەكانی یەكجار قورسە، بۆیەش پەنای بۆ كۆكردنەوەی یەكخستنی هێز و تواناكان برد.
من تەواو بڕوام بەو وتەیەی (جەمالەدین ئەفغانی) هەیە كە دەڵێت ئاساییە گەلێك بێ سەركردە بێت، بەڵام سەركردە بێ گەل لەسەر زەمینی واقیعدا بوونی نییە. لەبەرامبەر ئەمەشدا ئەو راستییە بەڵگەدارەش دەزانم كە سەركردەكان چ رۆڵێكی گەورە و بونیادنەرانەیان لە ژیانی گەلانی خۆیاندا گێڕاوە، گاریبالدی ئیتالی – لینین لە روسیا، غاندی لە هیندستان، رۆستافیلی جۆرجیایی، نیلسۆن ماندێلا.... بوونە هەوێن و سەرمەشق و رابەری گۆڕینی نەخشەی سیاسی و فیكری و بونیادنانەوەی گەل و وڵاتەكەیان لەسەر ئاستی سەرجەم كایە سیاسی و ئابووری و فیكری و كۆمەڵایەتی و كەلتوورییەكان. رێڕەوی بیركردنەوە و پەیوەندییە كۆمەڵایەتی و تەنانەت روانینی تاكەكانی كۆمەڵگای خۆشیان بۆ ئایین و ژیان بە گشتی خستە نێو وەرچەرخان و گۆڕانكارییەكانی ریشەیی. قازی محەمەدی بەنیازبوو حەسەنی قزڵجی و سەدان گەنجی بواری ئەدەبی و وەرزشی و ئەكادیمی بە مەبەستی ئاشنابوون بە مۆدێرنە و عەقڵانییەتی فەلسەفی بنێرێتە ئەوروپا، مستەفا بارزانی نەمر جارێكیان رووی دەمی كردۆتە سەیدا صالح یوسفی و دارا تۆفیق و ژمارەیەك ئەدیب و رۆشنبیری كورد و گوتویەتی بەبێ قەڵەمی ئێوە تفەنگەكانمان فیشەكەكانیان چروك دەبن، كەواتە ئەوانیش لەو راستییە تێگەیشتوون بە تەنیا ناتوانن ئەركە قورسە مێژووییەكانیان هەڵبگرن.
ئەمەش مانای ئەوەیە، سەركردە دەبێت لە هەموو كەس زیاتر ئەو راستییە بزانێت بۆ سەركەوتنی لەو ئەركە مێژووییانەی كە واقیع رووبەڕووی دەكاتەوە پێویستی بە خۆناسین و دەوروبەر ناسین هەیە، چونكە بەبێ ئەوە سەركردە ناتوانێت كاروانی راپەڕین و شۆڕش و گۆڕانكاری رووە و پێشەوە ببات، شاعیر و رۆماننووس چەند بیرتیژ و دەسەڵاتدار بن بەسەر مەعریفە و تێزەكانی ئەدەب، بەڵام بەبێ قەڵەم وشەو وردبوونەوە لە دیمەنی رووداوەكان ناتوانن شاكاری ئەدەبی مەزن بنووسن، سەركردەش بەبێ راوێژكار و سەرباز، تەنیا و تاك دەست و تاك باڵ دەبێت. (مەكسیم گۆركی) لە بەشێكی یاداشتەكانی خۆیدا دەڵێت (لینین) مەزن بوو، خۆنەویست و سەركردە بوو بە هەق رابەری لە خۆی دەوەشایەوە، بەڵام یەك لە ئیشكالیەت و كێشە هەرە كوشندەكانی ئەو رابەرە ئەوەبوو كە زۆرجار لە بیری دەچوو كە (لینین)ە. هەندێك جار هەڵدەچوو هەڵچوونیشی بەشێكە لە توڕەبوون و دەمێكە ئەمەش وتراوە ئەوەی بە توڕەبوونەوە هەڵبسێت بە پەشیمانییەوە دادەنیشێت.
بۆ ئەمڕۆ لە هەرێمی كوردستان لە هەموو وێستگە و قۆناغە سیاسییەكانی رابردوو زیاتر پێویستیمان بە مەرجەعیەتی سیاسی و ناوەندی بڕیاری سیاسی و پتەوكردن و كاراكردن و گەشەپێدان و یەكخستنی گوتاری سیاسی هەیە،ـ لەم بارەیەشەوە كەسی یەكەم لە سیستەمی حوكمڕانیدا رۆڵێكی گەورە و كاریگەر و بگرە یەكلاییكەرەش دەبینێت، بە مەرجێك ئەمە لەسەر حیسایی فەرامۆشكردن و لاوازكردنی پێگە و رۆڵی دامەزراوە شەرعییەكان نەبێت، دەبێتە جێگای خۆشحاڵی كورد لە هەر چوار پارچەی كوردستان و بگرە هەموو جیهانیش، بەوەی ئەمڕۆ لە باشووری كوردستان سیستەمێكی حوكمڕانی خۆماڵی كە بەری رەنج و خوێنی سەدان هەزار شەهید و قوربانییە بەرێوە دەچێت.
سەرۆكایەتی هەرێی كوردستان و پەرلەمان و حكومەت و سیستەمی دادوەری و رۆژنامەگەری لەسەر زەمینی واقیعدا ژیانی سیاسی و ئیداری و ئابووری و كۆمەڵایەتی كۆمەڵگا بەڕێوە دەبەن، كەلتووری دیموكراسی بە هەموو بنەماكانیەوە، خەریكی خۆ رەگاژوكردن و فۆرمۆڵەكردن و پێڕەوكەیە، بەڵام چونكە كایەكانی ژیان نابێت وەكو گومێكی مەنگ بوەستێت و دووچاری چەقبەستن بێت، بۆیە پێویستە و ئەركی سەرشانی هەموو لایەكە و بەتایبەتیش بەرپرسی یەكەم كە سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستانە دیالەكتیك بكاتە پێوەر و داینەمۆی گۆڕانكارییەكانە چونكە هەریەك لەو دامەزراوانەی هەرێمی كوردستان پێویستیان بە ریفۆڕمێكی هێواش و بەردەوامە، چونكە سروشتی ژیان خۆی وایە بەردەوام لە گۆڕانكاریدا بە جوانترین شێوە دەدرەوشێتەوە.
پێویستە رایەڵەی پەیوەندییەكانی نێوان هەریەك لە بونیادەكانی سیستەمی حوكمڕانی بەهێزتر بكرێت و گوتاری سیاسی كە هەندێك جار خۆی وەكو درز بردوو دەنوێنێت، پێویستە بەرژەوەندییە باڵاكانی گەل و نیشتمان رەنگڕێژی بكات، دەزانم كوردستان بە دۆخێكی مەترسیدار تێپەڕدەبێت و تێپەڕاندنی ئەو دۆخە بە بەرژەوەندی گەلەكەمان رەنجی فەرهاد و سەبری ئەیوب و توڕەیی گیڤاراو هێمنی غاندی و حیكمەتی ماندێلای دەوێت، من ئەمە لە كوردستان بە روونی بەدی دەكەم و هەنگاوەكان لەسەر ئاستی خۆڕاگری ئومێدبەخشن، بەڵام بەهێزترین كۆڵەگە و فاكتەری مانەوەمان و بەرەو پێش چوونمان، تاڕادەیەكی زۆر بەندە بە بەرەوپێش بردن و قوڵكردنەوەی پرۆسەی بە دیموكراسی كردنی كایەكانی حوكمڕانی و پتەوكردنی كەلتووری بەیەكەوە ژیانی مەدەنیانە لە نێوان جیاوازییەكان و پاراستنی مافی مرۆڤ و بەهێزكردنی رایەڵەكانی متمانە لەنێوان جەماوەر و دامەزراوە سیاسی و یاساییەكان و بەهێزكردن و گەشەپێكردنی كۆمەڵگای مەدەنی و كاراكردنی پرۆسەی لە یەكتری جیاكردنەوەی دەسەڵاتەكان، بۆی هەیە لە وێستگەكانی قۆناغی سیاسی رابردوومان توانیبێتمان لە رێگای خستنەڕووی تراژیدیا نەتەوەییەكانمان سەرنجی سۆز و عاتیفەی رای گشتی جیهانیمان بۆ لای خۆمان راكێشابێت، بەڵام لە ئێستادا زەمەن زەمەنی خۆسەلماندنە لە رێگای پابەندبوونمان بە دیموكراسیەت و مافی مرۆڤ و سەرجەم بنەماكانی فیكری مرۆیی و رۆشنگەری، كاتی هێنانەكایەی دۆخێكی ترە لە هێنانەكایەی دیالۆگێكی تری سیاسی كە جیاوازییەكان دیموكراسیانە یەكتری بدوێنن، نەك زمانێكی زبر و تەقلیدی سیاسی بچێتە شوێنی دیموكراسیەت و بەرژەوەندییەكانی گەل، ئاخر كوردستان نە ئەوەندە گەورەیە دابەشی بكەین و نە ئەوەندەش بچووكە بەشمان نەكات، ئەوەی دیموكراسییانەش دیالۆگ نەكات، كۆیلەی زەمان و رابردووە.