دەبێ بۆ خوا، كە باسی ئەوە كۆمەڵە كرا، ئاماژە بۆ ئەو هەستپاك و پیرۆزە، یان ئەو گیانە هونەرمەندانییەی بكرێ، كە هەمیشە دابونەریتێكی بەردەوامیان بووە، ئەویش ئەو كردنەوە پێشوازییە گەرم و گوڕە راستگۆیەیە بەرامبەر بەهرە و توانای گەنجاندا.
بەش بە حاڵی خۆم لە یەكەم رۆژی كاركردنمەوە لە كۆمەڵدا، هەستم بەو گیانە هاندەرە جوانە دەكرد و، رۆژێ لە رۆژان سەبارەت بە پرۆژەكانم و هەرگیز وشەی (نابێ و نییەم) لێ نەبیستوون، بەتایبەت لە كاتی خوالێخۆشبوو (كاكە نوری وەشتی) كە سەرۆكی كۆمەڵەكە بوو، هەموو بۆ بەشداریی كۆبوونەوەكانی دەستەی بەڕێوەبردن بانگ دەكران.
سەرەتا بارەگاكەمان لە كۆڵانێكی بەرامبەر(ئەسحابە سپی) دابوو، خانوویەكی گەورەی شێواز كۆنی سلێمانی بوو، حەوشەیەكی گەورەی هەبوو، ماوەیەكیش یانەی وەرزشی لەگەڵماندا هاوبەش بوون.
كە هاوینان دادەهات، رۆژانی پشووی هاوینە سەر لە بەیانیان ژمارەیەك لەو گەنجانە دەهاتن و لەو ژوورەی بۆیان تەرخانكردبووم، مەشقی نواندن و دەنگم دادەدان و عەسرانیش پرۆڤەی شانۆیی، هەر كاتێ بۆ خوێندن دەگەڕامەوە بەغداد، جگە لەوەی بەرهەمم لە نێوان چالاكییەكانی ئەكادیمیدا دەنواند، هەروەها لە دەریشەوە و بەتایبەت لە رادیۆی كوردی بەغداد، هەمیشە بیرم لەلای بەرهەمی نێوی هاوینەم بوو لە كۆمەڵ، هەرچی بەرهەمێ لە سەر شانۆكانی عێراق، بەتایبەتی ئەوانەی لە لایەن تیپی شانۆی هونەریی بەغدادەوە، پیشاندەدرا و بەرهەمەكانی پەیمانگە و ئەكادیمییە، بەو چاوەوە سەیرم دەكرد، كە ئایە بۆ ئێمە دەگونجێ و شیاوی كاركردنە؟
هەروەها خووم بەوەوە گرتبوو، رۆژانی هەینی گەشتێكی بازاڕی (سەرای) بكەم و، لەگەڵ ئەوەدا كە بابۆڵەیەك لە كوبە بەناوبانگەكەیم دەخوارد، ئیتر دەگەڕام بەسەر عەرەبانەی كتێب فرۆشەكانەوە و بەتایبەتی چاوم بۆ كتێبی شانۆیی دەگێڕا، ئەوكات لە قاهیرە زنجیرەیەك بەرهەمی شانۆیی جیهان بەناوی(لە شانۆی جیهانییەوە)، چاپ دەكرا و پێشەكییەكی زانستی زۆر بە نرخی لەلایەن مەزنە زانایەكی شانۆوە بۆ دەنووسرا، بەرگێكی گوێز رەنگی هەبوو، لە سەر عەرەبانە دانەی پەنجا فلس بوو، هەینی نەبوو پێنج شەش دانەی لێ نەكڕم، جارێ لە جاران كتێبێكم بەرچاو كەوت بەناوی(اربع مسرحیات طلیعە) واتە حەوت شانۆیی پێشەنگ) كە لە وەرگێڕانی (د. رەشاد روشدی)بوو، كە پاش چەند ساڵێك لە رێگای نامەوە پەیوەندیم لەگەڵیدا پەیداكرد، بە یەكێك لە زانا بەرزەكانی ئەو بوارە دادەنرێ و سەرۆكی پەیمانگەی باڵای نواندن بوو.
1- (موفەتیشی گشتی) نووسینی(نیكۆلای گۆگۆڵ).
2-(لە ژێر خوڵەمێشەوە، یان ئەوسا مانگ ئاوابوو)ی(جۆن شتاینیك).
3-كوێرەوەرییەكانی(دكتۆر فارست)ی(كریستۆفر مارلۆ).
4-شانۆیی(خوازبێنی) نووسینی(ئەنتوان چیخۆف).
ئەو دەمەی كە ئەو كتێبە كۆنەیەم لەسەر عەرەبانە بە پەنجا فلس كڕی نەمدەزانی كە دەبێتە مایەی چوار پرۆژەی هەرە گرنگی ژیانم.
كاتێ بە پەرۆشەوە كەوتمە خوێندنەوەیان، بەر لە هەمووان شانۆیی(موفەتیشی گشتی) یەكەی(نیكوڵای گۆگۆڵ) گەلێك باری سەرنجی راكێشام، چونكە ئەو لایەنانەی تیادابوو، كە بۆ بە كوردی كردن لە هەموویان لە بارتربێ، جگە لەو لایەنە كۆمێدیەی، كە هێندەی دیكە بۆ ئەو دەمەی ئێمە گونجاو بوو، هەر چۆن لە هزرم دا بوو بتوانم لە بری ئەوەی جەماوەر تەرەبكەم، جەماوەر رابكێشم، بۆیە كاری بە كوردی كردن، نەك تەنها وەرگێڕان، بە چاكترم دەزانی و بەتایبەتی كۆمیدی، یان ئەو جۆرە شانۆییانەی ئاشناترن، یان زووتر دەچنە دڵی بینەری كوردەوە، ئەم بەرهەمەی(نیكوڵای گۆگۆڵ – 1809-1852)، بە باڵاترین كاری گۆگۆڵ دادەنرێ و لە هەمان كاتدا شاكارێكی پێشەنگی رێبازی ریالیزمی رەخنە ئامێزە ساڵی(1836) نووسیویەتی و لە هەمان ساڵدا لەسەر شانۆی شاهانە و بە ئامادەبوونی قەیسەری روسیا نوێندراوە و، خودی قەیسەر لەگەڵ ئەو گشت رەخنە توندوتیژەیدا، گەلێك بە دڵی بووە و بە جوانی هەستی سەرسامبوونی بەرامبەر دەربڕیوە، هەر چەندە لەلایەن نەیارانی (گۆگۆڵ)ە، و بۆ چەندەها جار بۆتە مایەی ركەبەرایەتی و رەخنە گرتنی شكێنەر بەرادەیەك باری(گۆگۆڵ) ئاڵۆز دەكات ناچار سەری خۆی هەڵدەگرێ و هەتا ساڵی (1848) ناگەڕێتەوە.
خودی(گۆگۆڵ) سەبارەت بەم شانۆییەی دەڵێ:( مەبەستم بوو هەرچی خەوش و ناتەواوییەكانی روسیایە، ئەوەی زانیومە، هەمووی خڕبكەمەوە، هەرچی جەور و ستەمێك هەبووە و هەرچی نالەبارییەك كە بەر لە گشت شتێ پێویستی بە چاكسازی و چارەسەر هەبووە، گاڵتە بە هەر هەموویان بكەم).
نەك تەنها جارێك بگرە پتر لە چوار پێنج جار خوێندمەوە، كاتێ گەڕامەوە سلێمانی، مامۆستا(رەئوف حەسەن) لە برادەرە خۆشەویستەكانم بوو، هەروەها ئەندامی كۆمەڵە بوو، بەشی وێژە، لەگەڵی دانیشتم و باسمان لێوە كردو، داوام لێ كرد بیكاتە كوردی و شوێنێكی لە ناوچەی سلێمانی بۆ هەڵبژێرێ، مامۆستا داواكەمی بە دڵ بوو، زۆری بە وردی كارەكەی كردبوو، بەڵام ئەوەی پاشان خەمم پێوە خوارد، كە بە دەستی ئەنقەست نەبوو، بەڵكو وا رێكەوتبوو، هەندێ لە ناوی ئەو كەسانەی كە درابوو بەناوی كارەكتەرەكان، پێشتر هەبوون و هەندێكیان خزم و دۆستمان بوون.
بەڵام لە رووی هونەری وەرگێڕان و بە كوردی كردنەوە، مامۆستا رەئوف حەسەن بە هەق و هونەری نواندبوو.
پرۆژەكەم پێشكەشكرد، هەر دەست بەجێ كۆمەڵە رەزامەندیی لەسەر دەربڕی، دیاربوو زۆربەی ئەندامانی دەستەی بەڕێوبردن، شانۆییەكەیان لەلا نامۆ نەبوو، چونكە هەمان شانۆیی، بە وەرگێڕاوەیی، ساڵی(1954) لەسەر شانۆی ئامادەیی سلێمانی پێشكەشكرابوو.
دەست نیشانی رۆژێكم كرد بۆ بەشداران، بەتایبەت بۆ هەڵبژاردنی ئەكتەری رۆڵی(موفەتیش)، سەبارەت بە كەسایەتیی(قایمقام) داوایان كرد هەر خۆم لە هەمان كاتی دەرهێناندا ئەو كەسایەتییە سەرەكییەش بنوێنم، بۆ نواندنی كەسایەتی(جەنابی موفەتیش) برا ئازیزەكەم كاكە(عەبدولی حەمە جوان) ئامادەیی پیشاندا، برادەرێكی ئازیزیش حەزی دەكرد ئەو، ئەو كەسایەتییە وەربگرێ، بەڵام لە ئاكامدا، من و ئەو بەڕێزانەی لە گەڵمدا بوون، كاك (عەبدول) یان پەسەندكرد، بەڵام ئەوەی هەڵنەبژێرم كە كەوتە رەفتار و گوفتاری بەدەر لە رەوشتی هونەرمەند بەرامبەر هونەرمەندی هەڵبژێراو، ناچارم كردمە دەرێ و زۆر پێ دڵگران بووم.
بۆ رۆژی دوایی دەستمان بە قۆناغی خوێندنەوە كرد ئەوسا كەوتمە كاری دەرهێنانی پراكتیكی، لە كاتێكدا سەرجەم ئەكتەرەكان، لەخۆمەوە تەمەنیان لە تەمەنی كەسایەتییەكان گەلێك گچكەتر بوو، بەڵام توانرا بە جوانترین شێوە بۆمی تۆمار بكات.
ئەم شانۆییە لەسەر شانۆی ئامادەیی سلێمانی كوڕان لە (1971-8-13) نوێنرا و پاشان برایە شاری بەغداد و لەسەر هۆڵی(فەیسەڵ) كە پاش شۆڕشی(14) ی گەلاوێژ ناونرا بە هۆڵی گەل و دادگا بێ سەرو بەرەكەی (مەهداوی)تێدا گێرا، شانۆییەكە لە رۆژی 2-9 هەتا 6-9-1971 پێشكەشكرا، ئەم چوونە بەغدادەمان سەر بوردەی خۆی هەیە ئەما سەر بوردەی تاڵ و شیرین، پێكەنین و گریان.