پێوەندی دیالەكتیكی نێوان ئاسایش و ئازادییە گشتیەكان و مافەكانی هاووڵاتیدا

پێوەندی دیالەكتیكی نێوان ئاسایش و ئازادییە گشتیەكان و مافەكانی هاووڵاتیدا
لە قۆناغی ئێستادا گەلی كورد لە لایەن هەردوو دەوڵەتانی توركیاو ئێرانی دراوسێیەوە ڕووبەڕووی تەحدی گەورە دەبێتەوە، ئەوش دوژمنایەتییە لە بۆردومانكردنی ناوچەكانی گوندنشینی چیاكانی كوردستان خۆی دەبینێتەوە، ئامانج لەو پرۆسە سەربازییانەی ئەو دوو وڵاتە پێی هەڵدەستن تەنیا بۆ ڕاوەدونانی جەنگاوەرانی پارتە كوردستانیەكانی دژ بە خۆیان نییە، وەك ئەو دوو حكومەتە باسی لێ دەكەن، بەڵكو ئامانجی بنەڕەتییان تێكوپێكدانی بارودۆخی ئارام و سەقامگیری هەرێمی كوردستانە.

لەو بارودۆخە ئاڵۆزەی هەرێمی كوردستانی پێدا تێدەپەڕێت هەندێك دەنگ لە ناوەندەكانی حكومی و حزبیەوە بەرزدەبنەوەو داوا لە نووسەران و ڕۆژنامەوانان دەكەن كە هەڵمەتی ڕەخنەگرتن ڕابگرن و لە پێناوی یەكبوونی نیشتمانی و ڕاوەستانەوە بە ڕووی دوژمناندا پشتگیری لە حكومەت بكەن، چونكە بە بڕوای هەندێك كەس ڕەخنەگرتن هاوكاری دوژمنانی گەلی كورد دەكات و نابێتە یارمەتیدانێك بۆ حكومەتی نیشتمانی لە هەرێمی كوردستاندا!
یەكێك لە هەڵە باوەكان تێكەڵاوكردنی پەیڤەكانی گەل و حزبەكانی فەرمانڕەوای ناو حكومەت و ئۆپۆزسیۆنگەرای دەرەوەی حكومەتە، گەل بۆ خۆی بەشێكی سەربەخۆیە، ڕەنگە حكومەت نوێنەرایەتی ئیرادەی گەل بكات و سیاسەتەكانی لە بەرژەوەندییەكانی ویدا پیادە بكات، لەوانەشە بە پێچەوانەوە بێت، بۆیە هاوڕێیەتی كردنی گەلی كورد و بەرگری كردنم لێی بە هەرحاڵ مانای ئەوە نییە ڕێك و تەبا بم لەگەڵ سیاسەتی حزبە فەرمانڕەواكان و حكومەتی ئێستایدا.

ئەو بارودۆخە ئاڵۆزەی هەرێمی پێدا تێدەپەڕێت لە هەڤاڵان و لایەنگرانی مافە مرۆییەكان و پێشكەوتنەكانی ئابووری و كۆمەڵایەتی و ژینگە پارێزانی وا دەخوازێت بە دەنگی بەرزەوە ڕەخنە بگرن نەك بە گوێچكەكاندا بچرپێنن، تا هەمووان گوێبیستی بن و ببێتە دیالۆگ و خزمەت بە ئەو چاكسازییە بكات كە لە ژیانی گشتیدا پێویستە.

بۆیە نابێت لە ئاستی گرفتەكانی ئێستای هەرێمدا چاومان بنوقێنین، گەرچی گەلی كوردستان لە كەشوهەوایەكی ئارامدا ژیان دەباتە سەر ئەوەش كارێكی گرنگەو دەسكەتێكە نابێت بە فیڕۆ بچێت، بەڵام گەلی كوردیش وەك هەموو گەلانی تر پێویستی بە زۆر شتی تر هەیە كە ناكرێ پشتگوێی بخەن، بەڵكو پێویستە بخرێنە بەر باس و توێژینەوەو چارەسەریان بۆ بدۆزنەوە، ئەگینا ئاقیبەت باش نابێت، ئەوەش بەس نییە تەنیا پشت بەستوو بن بە حەماسەتی نەتەوەیی و نیشتمانی، چونكە ئەو حەماسەتەش سنوورێكی دیاریكراوی هەیە، كاتێك مرۆڤ لە ناخەوە لە بەرژەوەندی رۆژانەیی و ئاستی بژێوی خۆی و ئەندامانی خێزانی بدرێت، بەرەو ئاڕاستەی تر ملی دەگرێتە بەر..

لێرەدا لە داخوازییەكانی هێزو پارتە سیاسییەكانی هەرێم نادوێم بەڵكو لە بنەڕەتدا لە داخوازییەكانی گەلی كوردستان بە هەموو ئیتنیەكانیەوە قسە دەكەم، گەرچی داخوازییەكانی ئۆپۆزسیۆنی سیاسیش گرنگی خۆیان هەیەو چونكە بەشێكن لە سیاسەت و بەكەمی تەماشای ناكەم، بە تایبەتی داخوازی بۆ راگیرانی گرتنی هەمەڕەكی و ڕاوەدونانی ڕۆژنامەنووسانێك كە ڕەخنە لە بارودۆخەكە دەگرن، یان داخوازی بۆ بەردانی گیراوەكان و گێڕانەوەیان بۆ سەر وەزیفەكانی خۆیان، لەوانە گرنگتر ئەو داواكارییانەیە كە پێوەندی بە جەوهەری ژیانی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتی و ژینگەیی هەرێمەوەیە كە گرنگترینیان لەم خاڵانەدا كۆدەكەمەوە:
• دەستێوەرنەدانی حزبە فەرمانڕەواكان لە كاروباری حكومەتەوە، چونكو پێویستە بەرنامەكانی حكومەت گوزارشت لە بەرژەوەندییەكانی گەل بكات..
• نەهێشتنی هەژموونگەریی حزبەكان بەسەر دامەزراندنی كارمەندانی دامودەزگا حكومییەكانی دەوڵەت لەسەر هەموو ئاستەكان، بە تایبەت نەهێشتنی ئەو بڕیارانەی كە ڕێ لە كەسانی حزبی و بێلایەن دەگرێت لە وەزیفەكانی راوێژكاری و بەڕێوەبەری گشتی و بەڕێوەبەرەكان دابنرێن.
• نەهێشتنی گەندەڵی لەسەرەوە بەرەو خوار نەك لە خوار بۆ سەرو ڕاگرتنی لە ناوەنددا ئێستا بەو چەشنە پیادە دەكرێت، پێویستە ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی وەك چۆن لە دامودەزگاكانی هەرێمدا دەكرێت ئاوهاش بگاتە حزبە سیاسییەكان و هەموو بوارەكانی تریش بگرێتەوە، بەڕێز مەسرور بارزانی لە دیمانە تایبەتەكەیدا بۆ گۆڤاری گوڵان كاتێك دەربارەی هەبوونی گەندەڵی پرسیاری ئاڕاستە كرا بەم شێوەیە وەڵامی داوەتەوە((نابێت بە شێوەی گشتی حزب و دەسەڵات تۆمەتباربكرێن، ئەوەی كاردەكات حەتمەن هەڵەش دەكات، گرنگ ئەوەیە لەسەر هەڵە بەردەوام نەبێت، ئێمە هیچ كاتێك پشتگیری گەندەڵیمان نەكردووە، چ لەناو دەسەڵات و چ لە دەرەوەی دەسەڵاتن كەسیش بە بێ بنچینە تۆمەتبار ناكەین، چونكە یاسایەك هەیە، قەزا تەنیا لایەنی بڕیاردەرە بۆ دەستنیشان كردنی ئەوەی كێ لە گەندەڵیدا تێوەگلابێت، گەر هەر كەسێكی ناو پارتی تۆمەتبار بكرێت بە گەندەڵی، پێویستە ڕووبەڕووی یاسا بكرێتەوە وەك هەر كەسێكی ئاسایی، پارتی دیموكراتی كوردستان دژی گەندەڵییەو هەموو تواناكانیشی كۆدەكاتەوە بۆ لەناوبردنی ئەو دیاردەیەو چشتگیری چاكسازیش دەكات))بڕوانە سایتی گوڵان لە 23/8/2011، هەڵوەستەكە لە كۆیدا ڕاستە، نابێت بە گشتی و ڕەهایی تۆمەت ئاڕاستەبكرێن، بەڵكە پێویستە تۆمەتباركرنەكە دیاری بكرێت، ئەم وەڵامەش بەس نییە، كاتێك هەمووان كۆك بن لەسەر بوونی گەندەڵی لە هەرێمدا و هەروەها لە عیراقداو ئەو گەندەڵییەش ڕۆڵ ببینێت لە وێرانكردن و ئازار گەیاندن بە كۆمەڵگەو ئابووری هەرێمی، ئەمە مانای ئەوەیە ئەركی سەرشانی بەرپرسانە بەدوای گەندەڵیدا بگەڕێن و لەناوی بەرن، مەسەلەكە پێوەندی بە هەندێك تاوانی دزیارییەوە نییە لێرەو لەوێ ڕوویاندابێت، بەڵكو پێوەندی بە جۆرەها شێوازی بەهەدەردانی سامانی هەرێم و لەكارخستنی پەرەپێدانی نیشتمانییەوەیە..تاد
• نەهێشتنی بێكاری و بێكاری دەمامكدراوو لەناو ئەوانەی بە بێ كاركردن مووچە وەردەگرن، یان ئەوانەی بە ناحەقی و بە ناڕەوایەتییەوە چەند مووچەیەك وەردەگرن.
• بەرەنگاربوونەوەی سیاسەتی هەناردەكردنی بێ كۆنترۆڵی كراوەو ڕێگە خۆش كردن بۆی، چونكە هەرێم پێویستی بە خێراكردنی پرۆسەی پەرەپێدان و بەرهەمهێنان و تازەكردنەوەی كشتوكاڵە بەو چەشنەی زامنی ئاسایشی خۆراكی و پێشكەوتن و بەكارخستنی بوودجەی گشتی نەتەوەیی بێت.
• ڕزگاركردنی ڕاگەیاندن لە سانسۆری حزبایەتی و حكومی و راگرتنی بڕیارە یاساییەكانی لە دژی ڕۆژنامەنووسان دەدرێن بەهۆی پێڕەوكردنی ڕەخنەگرتن لە دەسەڵاتەكانی دەوڵەت.
• دابینكردنی خزمەتگوزارییە پێویستییەكانی دانیشتووان، بە تایبەتیش خزمەتگوزاری ئاوو كارەباو گواستنەوەو تەندروستی و خوێندن و شانۆكان و دەزگاكانی كەلتووری و كتێبخانەكان و هۆڵەكانی سینەماو پێشەنگاەو گەلێرییەكان..تاد
• كاركردن بۆ چارەسەری كێشە هەڵپەسێراوەكان بە ڕۆحێكی نەرم و شەفافانە لەگەڵ حكومەتی ناوەندی عیراق و خۆبەدوورگرتن لە لێدوانی توند و هەوڵدانی هێمنانە بۆ جووڵاندنی لیژنەی تایبەت بە دۆزینەوەی چارەسەری ناوچە دابڕێنراوەكان..
• پیادەكردنی شەفافیەت لە بڵاوكردنەوەی بەڵێننامەكانی كە لە نێوان توركیاو عیراقدا مۆر كراون یان ئەوانەی بۆ یەكلایی كردنەوەی كێشەكان و ناكۆكییەكان لە نێوان لایەنەكانی تردا ڕێكەوتنیان لەسەر ئەنجام دراون و بەندەكانی لە نهێنی بوون دەربچن تا هەموو گەل بتوانن راو بۆچوونی خۆیان دەربارەی چارەسەرییەكان هەبێت.

سایت و رۆژنامەكان ماوەیەكە لەسەر ریسوایی و گەندەڵییەكان بابەت بڵاو دەكەنەوە، بە تایبەتی ئەو مەسەلانەی پێوەندیدارن بە دابەشكردنی نادادوەرانەی زەوی و زاری هەرێمەوە، هەندێك لە وەزیران و بەرپرسانی پلەبەرز بۆ چەندین جار لەسەر یەكتر زەوییان لەسەر تاپۆكراوە خەڵكانی تریش لێی بێبەش كراون، بە هۆی هۆكاری شەخسی یان جیاكاری ئایینیەوە، ئەوەی لێی ئاگادارم هەندێك لە تێوەگلاوانی ئەم ریسوابوونانە لە بەرپرسیارێتی دوور خراونەتەوە بێ ئەوەی لە دەرهەقیان سزای توند بدرێت و ببنە پەندو عیبرەت بۆ كەسانی تر، كاتی ئەوە هاتووە ئەم حاڵەتانە بدرێنە دادگاكان، بۆ ئەوەی خەڵكی جددیەتی بەرپرسانی هەرێمیان بۆ ئاشكرا بێت لە نەهێشتنی گەندەڵیدا، لێرەوە دەیڵێمەوە چپاندن بەگوێی بەرپرسان و هەموو ئەو مەسیجانەشی كە بۆیان دەنێردرێت یان ئەو ڕەخنانەی لە سەر زاری كەسانێكەوە دەیبیستن بە تەنیا بەس نین بۆ وەدیهاتنی چاكسازییەكانی ناو هەرێم، پێویستە سزای توندی تێوەگلاوان بدرێت تا مەسیجەكان بێ سوود نەبن، ئەوەتا كارەكان وەك خۆیانن و پیشەسازی لە هەرێمدا بوونی نییەو تەنیا بازرگانی كردن لە پەرەسەندندایە، بە واتایەكی تر بە هەدەردانی سامانی هەرێم بە تەرخانكردنی پارە بۆ ئەو بوارانەی كە قازانج بە پێشكەوتن ناگەیەنن، نابێتە فاكتەر بۆ نەهێشتنی بێكاری، رەنگە دروستكردنی ڕێگاوبان و پردەكان لە هەرێمدا پێداویستی ڕۆژگار بن، هەروەها بونیادنانی یەكەكانی نیشتەجێ بوون و بازاڕە هاوچەرخەكان پێویست بن، بۆ پارك و گۆڕەپانەكانیش هەروا، بەڵام ئەمە تەنیا دیوێكەو دیوەكەی تر كە گرنگترە پەرەپێدانی بوارە هەمەجۆرەكانی ئابووری و كۆمەڵایەتییە، هەرێم بە چەندین وڵات دەورە دراوە كە چاویان بەرایی نایەت پێشكەوتنەكانی ببینن، بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی پیلانەكانیان پێویستە ستراتیژی ئاسایشی خۆراك و پیشەسازی پتەو بكرێت ئەوەش بە پشتبەستن بەدی دێت بە سەرچاوە خۆڕسكەكانی كەرەسەی خاوو توانی ناوخۆوە..

ئابووری كوردستانیش وەك هی عیراق ئابوورییەكی بەكاربەرەو گەل بە گشت چین و توێژەكانییەوە سوودی لێ نابینن بەڵكو كۆمپانیا بێگانەكانن كە قازانجی تێدا دەبیننەوە،ئەوانەیان كە گەمە بە كەلوپەلەكانی هاوردەی ناو هەرێمەوە دەكەن، لە خوار ئەوانەشەوە چەند كۆمپانیایەكی ناوەخۆ كە راستەوخۆ كۆنتاكیان لەگەڵیان هەیە، دوور لە چاودێری كردنەوە لە گەندەڵیدا نغرۆ بوون، بۆیە بەم شێوەیە سەرمایە لە ناو هەرێم ناپارێزرێت و ئەوەش زیانێكی گەورەیە بۆ سامانی نیشتمانی
گرفت لە عیراق و هەرێمی كوردستاندا ئەوەیە وەك زانست و هونەر چەمكی بەڕێوەبردن پیادەناكرێت، بۆیە هەڵەی زۆرو گەورە ئەنجام دەدەن و سلبیانە دژی بەرژەوەندییەكانی گەل و پێشكەوتنی وڵاتەكەیان دەوەستنەوە،بۆیە بەرزكردنەوەی دەنگ بۆ داڕشتنەوەی سیاسەتێكی نوێ لە پێناوی چاكسازی ڕیشەییدا زەرورەتە.
ئەوەی ئەركی سەر شانی سەرۆكی هەرێم و سەرۆكی ئەنجوومەنی وەزیران و حزبە دەستڕۆیشتووەكانە ئەوەیە هیچ چارەسەرێك دانەنێن بێ گەڕانەوەیان بۆ گەل، ئومێد دەكەم لە بەرپرسانی هەرێم و عیراقیش گوێیان بۆ داخوازییەكانی گەنجان و جەماوەر ڕادێرن، هەموو كاتیان تەرخان نەكەن بە گوێ ڕادێران بە حزبەكانی ئۆپۆزسیۆن، چونكە رای خەڵكی بەرفراوانترو قووڵترە لە رای ئۆپۆزسیۆن و حزبەكانی سەر بە دەسەڵات.
ڕووبەڕووبوونەوەی تەحددی دەرەكیش پێویستی بە كۆمەڵێك بڕیارو ڕاسپاردەیە لەوانەش:
• گوێڕادێرانی بەرپرسان لە ڕەخنەی بونیادنەرانەی گەل بە تایبەت ئەو ڕەخنانەی لە توێژی رۆشنبیران و رۆژنامەگەرانەوە ئاڕاستەیان دەكرێن، سوودی لێ وەربگیرێت بۆ چاكسازیی راستەقینە.
• یەكبوون و یەكگرتنی گەل لە رێی وەڵامدانەوەی داخوازییەكانیانەوە سەر دەگرێت ئەویش بەكاركردن بۆ نەهێشتنی بێكاری و بونیادنانی پەرەپێدان و كەمكردنەوەی كەلێنی نێوان هەژاران و دەوڵەمەندان
• بایەخدانی زیاتر بە گەنجان و ئافرەتان و پاراستنی مافەكانی هاووڵاتیان بە یەكسانی و وەك یەك دوور لە لایەنداری رۆحی هەژموونگەرای حزب
• بایەخدان بە چارەسەری سیاسی دوور لە چارەسەری ئەمنی بۆ چارەكردنی گرفتەكانی كە بزاڤی ناڕەزایەتییەكان دەریانبڕیوە
• خەباتكردن بۆ وەدیهێنانی دیموكراتییەت لە عیراق كە پێویستە هاوئاستی بە دیموكراتی كردنی هەرێم بێت، بۆیە پێویستە لەسەر برایان لە هاوپەیمانی كوردستانی بایەخ زیاتر بە یەكگرتنی هێزە دیموكراتییەكان بدەن، بۆیە پێویستە كوردو عارەب و نەتەوەكانی تریش خەباتیان یەكبخەن و ئازادییەگشتییەكان و ژیانی دیموكراتنی سەربخەن و ئاستی بژێوی گەل بەرزبكەنەوە و لەگەڵ كۆمەڵگەی نێو دەوڵەتی تەنسیق بكەن.
Top