ئەمەریكاو ئێران زۆر بە گەرمی، هەر یەكەو بە شێوەیەك، خەریكی ئامادەكردنی مەیدانی شەڕن لە دژی یەكتری. راستە، ناوە ناوە، لێرەو لەوێ، هەر دوو لا باس لە دەرفەتی چارەسەری ئاشتییانەو دیپلۆماسیانەی كێشەو ناكۆكییەكانی نێوان خۆیان دەكەن بە تایبەتی لە بواری فایلی ئەتۆمی و مەسەلەی عێراق و ئەفغانستاندا. ئینجا كۆمەڵگای نێودەوڵەتی و ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆمیش بە گەرمی خەریكی دۆزینەوەی رێگە چارەیەكی سیاسین بۆ رێگە گرتن لە تەقینەوەی ناكۆكییەكان. بەڵام ئەگەر هەندێك بە وردی ئاوڕ لە هەوڵ و تەقەللای هەر دوو دەوڵەتەكە بدەینەوە، دەبینین تەنانەت هەوڵە دیبلۆماسییەكانیش بەشێكی گرنگی ئەجێندای ئامادەسازی پێك دەهێنن بۆ تەختكردنی مەیدانی شەڕ.
لەلایەك، ئێران خەریكی دنەدانی ئاڵۆزی و پشێویی سیاسی و ئەمنییەكانی ناو عێراق و ئەفغانستانە. مەعلوومە، ئامانجی گەورەی تاران لە دنەدانی ئەو پشێویانە ئەوەیە كە زیان بە پێگەی ئەمەریكا بگەیەنرێت لە عێراق و ئەفغانستان و شكست بە سیاسەتی دەرەوەی بهێنرێت و رێگە لەوە بگیرێت ئیتر واشنتۆن بە رەهایی، خۆی بۆ شەڕی دەوڵەتێكی دیكەی وەكو ئێران لە هەمان ناوچەدا ئامادە بكات.
لەوە بەولاتر، تاران خەریكی تاوپێدانی بەرنامە عەسكەرییەكانی خۆیەتی بە تایبەتی لە بواری بەرهەمهێنانی موشەكی دووربوردو پالیستی. بەم دواییە، تاران رایگەیاند كە خەریكی تاقی كردنەوەی مووشەكێكە مەوداكەی پتر لە دوو هەزار كیلۆمەترە. ئەمەشی بۆ ئەوەیە لە دواڕۆژێكی نزیكدا بتوانێت مەودای مووشەكەكانی بگەیەنێتە سێ هەزار كیلۆمەتر، هەتا بتوانێت بیانگەیەنێتە ئەوروپای ناوەڕاست. بێجگە لە بەرنامەی مووشەكی، تاران بە گەرمی خەریكی پەرەپێدانی بەرنامە ئەتۆمییەكەیەتی. لەم چەند مانگەی رابردوودا، ئاشكرای كرد كە خەریكی دانانی بنكەیەكی ئەتۆمییە لە شوێنێكی نهێنی نزیك شاری قوم. ئینجا رایشیگەیاند كە بۆ ئەوەی توانستە ئەتۆمییەكەی خۆی بگەیەنێتە رادەیەكی باش، پێویستیی بە دامەزراندنی 15 بنكەی دیكەی ئەتۆمیی هەیە بۆ پیتاندنی یۆرانیۆم.
نەك هەر ئەوەندە، بگرە لەسەر ئاستی ناوەخۆشدا، ئێران لە هەڵبژاردنی رابردووەوە، بە گەرمی كەوتۆتە وێزەی تەوژمەكانی چاكسازی و ئۆپۆزیسیۆن و بەوپەڕی توندوتیژی سەركوتی خۆپیشاندانەكانیان دەكات. مەبەست لەم سەركوتكردنانەش، زامنكردنی بارودۆخێكی ناوخۆیی هێمن و سەقامگیرە لە پێناو بە هێزكردنی پێگەی خۆی لە بواری رووبەرووبوونەوەی سەربازی لەهەر حاڵەتێكدا ئەگەر ناكۆكییەكانی لەگەڵ ئەمەریكا گەیشتنە رادەی تەقینەوە. لەوانەش بەولاتر، تاران ماوەیەكە دەستی داوەتە هەڵمەتێكی دیپلۆماسیی گەورە بە نیازی فراوانكردنی پەیوەندییە دیپلۆماسییەكانی لە سەر ئاستی جیهانیدا، بە تایبەتی لەگەڵ ئەو دەوڵەتانەی ناكۆكیان هەیە لەگەڵ ئەمەریكا وەك فەنزەوێلاو كۆباو هەندێك دەوڵەتی دیكەی ئەمەریكای لاتین. ئینجا، لە ناوچەكەشدا، خەریكە كێشەی قورس بۆ هاوپەیمانەكانی ئەمەریكا دروست دەكات. شەڕی حوسییەكان و حكومەتی یەمەن، ئینجا تێوەگلانی سەعودی لەو شەڕە. لەوەش زۆرتر تەنگەتاوبوونی دەوڵەتانی كەنداو لەوەی دەسەڵاتی ئێران لە رێگەی حوسییەكانەوە بگاتە ناوچەی كەنداو. ئەمانە هەر هەمووی هێمان بۆ ئەوەی دەستو پەنجە لە كاروباری ناوچەی كەنداو وەربدات و ئاگری چەندین كێشەی ناوچەیی لێرەو لەوێی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەڵبكات. ئامانجی گەورەی ئەوانەیش سەرقاڵ كردنی ئەمەریكایە. بێگومان، هەموو ئەو خۆ ئامادە كردنانەی ئێران، ئەگەرچی بە هەنگاوی زۆر گەرموگوڕ بەرەو پێش دەچن، بەڵام هێشتا زەحمەتە بتوانن خۆ لە قەرەی ئامادەكارییەكانی ئەمەریكا بدەن بە تایبەتی لە بواری دیپلۆماسی و سیاسی و سەربازی و ئابووریدا. پێ دەچێت ئەمەریكا بە هۆی ئەوەی توانایەكی ئێجگار بەرفراوانی كۆكردنەوەی ئیمكانیاتی سەربازی هەیە لە دەوروبەری ئێران لە ماوەیەكی زۆر كورتدا، بۆیە، تا ئێستا هیچ بایەخێكی ئەوتۆی بە دەست پێ كردنی مۆڵدانی هێزی سەربازی نەداوە لە ناوچەكەدا. بگرە، بەشی هەرە زۆری هەوڵە سەرەكییەكەی خۆی لە چەند بوارێكی زۆر گرنگ و ستراتیژیدا تەركیز پێ كردووە:
یەكەم، كۆكردنەوەی هاوپەیمانییەكی سەربازی و سیاسیی بەهێز لە ناوچەكەدا لە دژی ئێران، بە تایبەتی هاوپەیمانێتی كردن لەگەڵ دەوڵەتانی وەكو پاكستان و هیندو توركیاو دەوڵەتانی عەرەبی و ئیسلامی و دەوڵەتانی ناوەڕاستی ئاسیا.دووەم، كۆكردنەوەی پشتگیری دەوڵەتانی ئەوروپاو هاوپەیمانێتی ناتۆو یەكێتیی ئەوروپی و ئینجا دەوڵەتانی هەمیشە ئەندام لە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ فشار بردنە سەر ئێران لە بواری ئابووری و سیاسی و سەربازیدا. دیارە، ئەمەریكا لەماوەی شەش مانگی رابردوودا سەركەوتوو بوو لەوەی هەڵوێستی رووسیا بۆ لای خۆی رابكشێت بەوەی كە مۆسكۆش رایگەیاند ئەگەر ئێران دەست لە بەرنامە ئەتۆمییە سەربازییەكەی هەڵنەگرێت، ئەوا دووچاری سزای نێودەوڵەتی دەبێتەوە. سەرباری رووسیا، ئێستا واشنتۆن خەریكە رووگەی كۆماری چینیش بەرەو هەمان مەبەست وەربگێڕێت. ئەم دوو دەوڵەتە تاكە دوو دەوڵەت بوون كە بەرپەرچی هەڵوێستەكانی ئەمەریكایان دەدایەوە لە مەسەلەی ئێران لە ناو ئەنجومەنی ئاسایشدا. بە هەر حاڵ، رەنگە ئەمەریكا بە دیققەت لەو راستییە تێبگات كە كارێكی زۆر خراپە ئیسرائیل بێتە ناو بازنەی ئەو هاوپەیمانێتیانەوە لە دژی ئێران، یان دەستپێشخەر بێت لە هێرش كردنە سەر دامودەزگا ئەتۆمییەكانی. هۆیەكەیەش ئەوەیە كە واشنتۆن دەزانێت ئەگەر ئیسرائیل هەر كارێكی لەو بابەتە بكات ئەوا زیانێكی زۆر گەورە بە هەڵوێستە سیاسی و سەربازییەكەی دەگات لە ناوچەكەدا. بۆیە، تاكە زمان واشنتۆن لە بەرامبەر تەل ئەبیب بەكاری دەهێنێت ئەوەیە كە نابێت هەڵبچێت و پێویستە دان بە خۆیدا بگرێت و چاوەڕێ بكات هەتا كۆمەڵگای نێودەوڵەتی خەتەرەكانی ئێران یەكلا دەكاتەوە.ئەوەی راستی بێت، ئیدارەی سەرۆك باراك ئۆباما پێی باش نییە، كێشەی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران بە شەڕ چارەسەر بكرێت. بۆ ئەم مەبەستە هەوڵێكی زۆری دا هەتا حكومەتی ئێران قەناعەت پێ بكات بەوەی كە لە رێگەی گفتوگۆو دایەلۆگەوە ناكۆكیەكان یەك لا بكەنەوە. بەڵام تاران تا ئێستا بەو شێوەیەی ئەمەریكا دەیەوێت ملی دا نەداوە بۆ گفتوگۆ. بۆیە، تا دێت ئەگەری سزای نێودەوڵەتی و ئینجا ئەگەری شەڕ دێتە پێشەوە. شایەنی باسە، یەك لە بانگەشە دیارەكانی ئۆباما لە هەڵمەتی هەڵبژاردندا مەسەلەی دایەلۆگ بوو لەگەڵ ئێران.
ئەوا خەریكە ساڵێك بەسەر گەیشتنی ئۆباما بە كۆشكی سپی تەواو دەبێت. تا ئێستا لە فایلی ئێراندا هیچی ئەوتۆ وەدەست نەهاتووە. دیارە ئۆباما بەر لە هەڵبژاردنی، بەڵێنێكی زۆری بە ئەمریكییەكان و تەواوی جیهان دا كە هەوڵ بدات بە دایەلۆگ كێشەكان لەگەڵ ئێران چارەسەر بكات. بۆیە، لەوەتی گەیشتۆتە كۆشكی سپی، چەندین هێمای نییەت باشی بۆ ئێران رەوان كردووە، كە یەكێكیان پێش چەند مانگێك، گوتارە بەناوبانگەكەی بوو بۆ موسوڵمانان لە قاهیرەی پایتەختی میسر. لەو بەرامبەرەدا، ئێران پێش ماوەیەك، بە بێ شاردنەوەو پێچ و پەنا، رایگەیاند كە زەحمەتە لەگەڵ ئەمەریكا بگاتە هیچ جۆرە رێككەوتنێكی گونجاو. بەهانەی ئێران ئەوەیە گوایە مەبەستە گەورەكەی واشنتۆن، بە قسەی تاران، ئەوەیە كە دەیەوێت رژێمی ئیسلامی بڕووخێنێت و رایماڵێت، نەك ئێران داماڵێت لە بەرنامەی ئەتۆمی.
بەڵام ئەمریكییەكان، لەم چەند هەفتەیەی رابردوو، لە جیاتی باسی دایەلۆگ كەوتوونەتە باسی زەحمەتییەكانی پێكهاتن لەگەڵ ئێران. پێیان وایە، تاران ئامادە نییە بەرنامەی پیتاندنی یۆرانیۆمی خۆی رابگرێت. تەنانەت ئامادە نییە بە هیچ شێوەیەك رێگە بدات پیتاندنی یۆرانیۆمەكەی ببرێتە دەرەوەی خاكەكەی یان بگۆڕدرێتەوە بە یۆرنانیۆمێكی پلە نزم لە پیتاندندا. ئەمانە، سەرباری ئاشكرا بوونی بنكە نهێنیەكەی قوم و زیادكردنی ئەو راپۆرتانەی باس لە نزیك كەوتنەوەی ئێران لە بەرهەمهێنانی بۆمبی ئەتۆمی دەكەن.
هەر لەو بوارەدا، وەك پێشتریش گوتمان، تاران خەریكی چڕ كردنەوەی پشێوییەكانی ناو عێراق و ئەفغانستانە بۆ ئەوەی رێگە بگرێت لەوەی ئەمەریكا لە زۆنگاوی عێراق رزگاری بێت. بەڵام ئیدارەی سەرۆك ئۆباما، لەگەڵ ئەو هەموو پشێویانەی ناو ئەو دوو وڵاتە دراوسێیەی ئێران، پێ لەسەر ئەوە دادەگرێت كە لە كاتە دیاریكراوەكاندا هێزەكانی خۆی لە خاكی عێراق دەكێشێتەوەو بە پێی بەرنامەیەكی دوورتریش، جەدوەلێكی زەمەنی بۆ كشاندنەوەی هێزەكانی لە ئەفغانستان دادەنێت. چاودێرانی سیاسی پێیان وایە، هۆیە گەورەكەی پێ داگیری واشنتۆن لە سەر مەسەلەی كشاندنەوەی هێزی سەربازی لە عێراق، ئەوەیە كە ئیتر رێگە خۆش بێت بۆ ئەوەی ئەمەریكا خۆی و توانستە سەربازی و سیاسییەكەی بۆ شەڕی ئێران تەرخان بكات. بە پێی پێوانەكانی ئەمڕۆ، زەحمەتە سوپای ئەمەریكا، چ ئاسمانی و چ زەمینی، هێرش بكاتە سەر ئێران لەو كاتەی كە هێشتا بەشێك لە سوپاكەی لە ناو عێراقە، بۆیە پێ داگرتنی واشنتۆن لە سەر كشاندنەوەی هێز لە عێراق پەیوەندییەكی راستەوخۆی بە هاتنە پێشەوەی ئەگەرەكانی شەڕ هەیە لە دژی ئێران.كورتەی قسە، ئێستا ئەمەریكاو ئێران لە هەموو كاتێكی دیكە زیاتر نزیك كەوتوونەتەوە لە هێڵی ئاگری شەڕ. هەر یەكەشیان هەموو توانستێكی سیاسی و ئابووری و سەربازی و ستراتیژیی خۆی بۆ ئامادەكردنی مەیدانی شەڕ تەرخان كردووە. ئەم حاڵەتە پڕ پشێوییە دەخوازێت كوردیش، وەك میللەتان و دەوڵەتانی دیكەی ناوچەكە، خەریكی خۆ حازر كردن بێت لە سەر هەموو ئاستەكان بۆ خۆ پاراستن لە پڕیشكی ئاگرەكە ئەگەر هاتوو بەرپا بوو.