هەندێك جار تاقیكردنەوە گەورەكانی بواری سیاسەت، بە هۆی سەختی و ئاڵۆزییەكانی بەردەمی، كێشەی گەورەی دێتە پێش. زۆر جار دوژمنانی تاقی كردنەوەكە، لە جیاتی بەكارهێنانی توندوتیژی و شەڕو هێرشی سەربازی، ئەو ئاڵۆزیانە دەقۆزنەوە بۆ زیان گەیاندن بە تاقیكردنەوەكە، لەو نێوانەشدا بەشێك لەو كەسانەی لە ناو بازنەی تاقیكردنەوەكان دان، بە هۆی كورت بینی و بەرچاو تەسكی و گیانی رق ئەنگیزی، بێ ئەوەی پێ بزانن تف لە بەر پێی خۆیان دەكەن و دەبنە دەسكەلای پیلانی دوژمنان.
لەمبوارەدا، گەورەترین هەڵەی خاوەنانی لیستی گۆران چ لە هەڵبژاردنی رابردوو، چ بەر لە هەڵبژاردنیش، لەوەدایە كە بێ هیچ لێكدانەوەو لەبەر چاو گرتنی بەرژەوەندییە بنەڕەتییەكانی كوردستان، خۆیان لە كاروانی كورد دادەبڕێنن و پشت بە مەجهول و بە فاكتەری دەرەوە دەبەستن و قومار لە سەر هەڵوێستی بەغداو زەحمەتییەكانی بەردەم ئەزموونی كوردستان دەكەن. هەروەها هەڵەی گەورەیان لەوەدایە روو لە دیموكراسی و فرەخوازی و خواستی زۆرینەی كوردستان وەردەگێڕن و پشت بە رق و كینەو قسەی توندو زمانی زبرو بەرنامەی توندوتیژی دەبەستن و هێلكەكانی خۆیان ناخەنە ناو سەبەتەی عەقڵ و مەسئولییەت، بەڵكو دەیانخەنە ناو سەبەتەی عەقڵێكی ساكارو ئاڵۆزو خەڵكانێكی نەشارەزاو نامۆ بە كوردو كوردستان. ئەمە هەڵەیەكی سیاسیی نەك تەنیا گەورەو ترسناكە، ئەمجۆرە كەسانە دەیكەن، بگرە هەڵەیەكی جەرگبڕو كوشندەیشە، كارەساتی گەورەیش لەوەدایە كە نەك تەنیا بەرپرسانی لیستەكە زەرەرمەندی گەورە دەبن لەو هەڵانە، بەڵكو تەواوی میللەتی كوردو ئەزمونی دیموكراسیی كوردستان و دەستكەوتە مێژووییەكانی ئەو میللەتە ستەمدیدەیەش زەرەرمەند دەبن.
پێش هەموو شتێك، عەقڵی بەرپرسیارو مەنتیقی سیاسی، خوازیاری ئەوە بوون بەرپرسانی ئەم لیستە بەر لە هەر هەڵلاو هوریایەك، زوو هەوڵیان دابوایە كێشە حزبیەكانی خۆیان، ناكۆكی و بۆچوونەكانی خۆیان لە ناو قەوارەی یەكێتی نیشتمانیی كوردستاندا، بە شێوازی دیموكراسی و گیانی یەكڕیزی و مەسئولیەت چارەسەر بكەن. دەبووایە بەر لەوەی هیوایان بە گۆڕانی میللەت هەبێت، كە بە داخەوە باوەڕیان پێی نییە، باوەڕیان بە گۆڕینی خۆیان وحزبەكەی خۆیان هەبووایە. دەبوایە ئەو كێشانەی هەیانە نەهێننە دەرەوەی قەوارەی یەكێتی. ئینجا كە بڕیاریاندا كێشەكان بهێننە دەرەوە، هەق وا بوو، تەنیا لە ناو ریزەكانی كورد بەجێیان بهێشتایەو نەیانبردایە ناو راگەیاندن و لیست دروست كردن و هەڵوێستی دوژمنكارانەو مەیدانەكانی دەرەوە.
ئەوەی راستی بێت و لە هەمووان ئاشكرا بێت ئەوەیە كە دوژمنانی كورد، زۆر دەمێكە چاوەڕێی ئەوەیانە درز بخەنە ناو قەوارەی یەكگرتووی كورد. دەمێك بوو هەوڵیان دەدا، خەڵكانێك دروست بكەن لە رووی شەرعیەتی كوردی رابووەستن و هەوڵی لاواز كردنی هەڵوێستی كورد بدەن لە ناو عێراق و لە ناوچەكەو لە سەر ئاستی نێودەوڵەتیدا. ئەم دوژمنانە، جاران هەوڵی وایان دابوو و بۆیان چوو بووە سەر، بۆیە كە بینیان ئەمجارەش بە شەڕو شۆڕو لەشكركێشی هیچی ئەوتۆیان لە بەرامبەر كوردو سەركەوتنەكانی پێ ناكرێت، هەر زوو روویان لە هەمان شێوازی كۆنی دوژمنایەتی كردنی كورد كرد.
كورد، بە دەریایەك خوێنی لە بن نەهاتوو، ئەم ئازادییەی ئەمڕۆی كوردستانی دروست كردووە، بە ئەنفال و بەرگریكردنی چەكی كیمیاوی و ماڵوێرانی و خاپوور بوونی ژیان خۆی راگرت و دەسكەوتەكانی ئەمڕۆی دروست كرد. لە هەموو لایەكەوە دوژمنان كەڵبەی گڵاویان لە جەستەی ئەو میللەتەو لە دەستكەوتەكانی گیر كرد. بە هەموو شێوازێك هەواڵیان دا پێگەی جەنابی سەرۆكی شەرعیی كوردستان مەسعود بارزانی كە نیشانەی یەكگرتووی خاك و ئیرادەی كوردە لاواز بكەن. بە داخەوە، ئەوەی بەو دوژمنە سەرسەختانە نەكرا، ئەوا ئێستا كەسانێكی ناو ریزی میللەت ئەم كارە لە جیاتی دوژمن ئەنجام دەدەن.
خاوەنانی لیستی گۆڕان نەدەبووایە بەو بێ لێكدانەوەیی و سەرەڕۆییە لەكەداری یەكێتیی ریزەكانی كورد بكەن. نەدەبوایە بەو سووك و ئاسانییە گەمە بە چارەنووسی سیاسیی كوردەوە بكەن. لە جیاتی ئەو هەموو ناشرینیانە، دەبووایە رێز لە ئیرادەی میللەت و لە سەرۆكایەتی كوردستان بگرن نەك لە پێناو چەند ئامانجێكی تەسكی حزبییدا، نەك بە لێشاوی رق و گیانی تۆڵەسەندنەوە، بكەونە هەوڵی كەمكردنەوەی بایەخ و پیرۆزیی ئەزموونە نەتەوەییە دیموكراسیەكەی كوردستان كە ئەمڕۆ لە هەموو بوارەكاندا بۆتە چقڵی چاوی دوژمنان لە لایەك و تاجی شانازیی دۆستان لە لایەكی دیكە.
خاوەنانی لیستی گۆڕان ئاسۆیەكی گەورەیان لەبەردەم بوو بۆ ئەوەی بەشداری بكەن لە دەوڵەمەندكردنی ئەزموونە دیموكراسیەكەی كوردستان. دەرفەتێكی زۆریان لەبەردەم بوو بۆ ئەوەی بە دوژمنان بڵێن: بەڵی كوردیش وەك میللەتانی دیكە رای جیاوازو بۆچوونی جیاوازیان هەیە، بەڵام كوردیش وەك میللەتە مۆدێرنەكانی جیهان، قەت جارێكی دیكەو بە هەر بڕو بیانوویەكی دیكە بێت، خۆ ناخاتەوە بواری ناكۆكی و سووكایەتی كردن بە ئیرادەی خۆی و بە هەند هەڵنەگرتنی بەها مێژووییەكانی. كەچی، وەك پێشتر گوتمان ئەزموونی گەورە خەتەری ترسناكیشی لێ دەكەوێتەوە، خاوەنانی لیستی گۆڕان ئەو بەد عەمەلیەیان كردوو لە ژێر دروشمی دیموكراسی و هەڵبژاردن، كەوتنە لە بار یەك بردنی ریزی میللەت. بەو پەلەپەلی و بێ بەرنامەیی و رق و كینەو پیلانی ناو تاریكی و بێ مەسئولیەتیە، دەرفەتی ئەوەیان لە دەست دا گۆڕان بكەن بە ئیرادەیەكی هاوبەشی ناو چوارچێوەی یەكگرتووی ریزی میللەت. بگرە زیانێكی زۆریان بە مەبدەئی گۆڕان و دیموكراسی گەیاند.
پێم وایە كورد چاوەڕێ بوو ئەو جۆرە زیانە لە دوژمنانی دەرەوەوە روو لە كوردستان بكات. چاوەڕێ بوو دوژمنان لە هەوڵی تێكدانی ریزەكانی كورد بن و تەگەرە لەبەردەم دەسكەوتە پیرۆزەكانی دروست بكەن و گومان بخەنە سەر هەوڵ و كۆششەكانی لە پێناو فراوان كردنی پڕۆسەی سیاسی و بەرز كردنەوەی بینای بوژانەوەی ئابووری لە كوردستان و گەڕاندنەوەی ناوچە تەعریبكراوەكان. بەڵام، شۆكی گەورە ئەوەیە كە هەوڵە رەش و بوغزاویەكە: یەكەم، لە ناو خودی كوردستان و لە ناو ریزەكانی میللەتی كورد خۆیەوە، لە رێگەی لیستی گۆڕان، سەرهەڵبدات. دووەم، هەوڵە رەشەكە دەخرێتە ناو قاڵبی شەڕی گەندەڵی لە كاتێكدا ئەو جۆرە هەوڵە، خۆی لە خۆی دا، گەورەترین و خەتەرناكترین جۆری گەندەڵیی سیاسییەو كەمجار لە ناو میللەتاندا رووی داوە.
هەندێك كەس هەن دەڵێن سەرچاوەی ئەم هەڵە گەورەیەی خاوەنانی لیستی گۆڕان كردیان و دەیكەن، بەرپرسی لیستەكەیە. هەندێكی دیكە پێیانوایە، خەتاكە دەگەڕێتەوە بۆ ئەو پڕۆسەی سیاسییە زەحمەتەی كوردستان. هی واش هەن دەڵێن: نەخێر، هەڵەو كەموكورتییەكانی حزبە سیاسییەكان وایكرد ئەم دیاردەیە بێتە پێشەوە. رەنگە هەر یەك لەم هۆیانە بەشێك لە راستییان تێدا بێت، بەڵام راستیی گەورە لەوەدایە كە: هۆی سەرەكیی بەرنامە ناجۆرەكەی لیستی گۆڕان، لەو حاڵەتەدا، ساویلكەیی سیاسی و گیانی بوغزاویی بەرپرسانی لیستەكەو رۆڵی فاكتەری دەرەوەیە. سیاسەت هەمیشە مەودایەكی تێدایە بۆ دروست بوونی دیاردەی لەو بابەتە بە تایبەتی ئەگەر فاكتەری دەرەوە لە ئارادا بوو.
بە هەر حاڵ، ئەگەر باجە سیاسییەكانی ئەم هەڵە گەورەو ترسناكە هەر تەنیا زەرەری خۆیان بێت، رەنگە مەسەلەی لیستی گۆڕان قسەی زۆر نەویستایە. بەڵام كێشەو كارەساتەكە لەوەیە كە هەڵەكە، زەرەری ستراتیژیی بۆ تەواوی كوردو تەواوی دەسكەوتە نەتەوەییەكانی كورد تێدایە. ئەوەی ئەوان دەیكەن، لە راستیدا، كردنەوەی دەرگای جەهەننەمە بەسەر میللەتێك كە تازە لە جەهەننەمێكی مێژوویی دەربازی بووە. رەنگە لەو دەرگا كرنەوەیە بەسەر جەهەننەم، پڕۆسەی سیاسیی كوردستان زەرەری زۆر نەكات، بەڵام ئەوەی گومانی تێدا نییە ئێستا دوژمنان شاگەشكەو دڵ پڕ باوەڕ دەبن بەوەی كە لە هەنگاوی یەكەمی پیلانە رەشەكەیاندا سەركەوتوو بوون و توانیان لە بواری تێكدان و درز خستنە ناو یەكگرتوویی ریزی كورد لەو قۆناغە ناسكەدا، سەركەوتوو بن و میللەتی كورد بخەنە باری لەت لەت بوونێكی تازەوە. ئەمەش زەرەرێكی گشتییەو بەرپرسیارێتیەكەی ئۆباڵی خاوەنانی لیستی گۆڕان دەگرێتەوە.
مەنتیقی وردو لێكدانەوەی زۆری ناوێت بۆ ئەوەی بزانین كە لیستی گۆڕان دوو جۆرە لێكدانەوەی لە پشتە. یەكەم، مەنتیقی ئەو كەسانەی بە راستی دەیانەوێت جۆرێك لە گۆڕان و چاكسازی لە بونیادی سیاسی و رۆشنبیری و كۆمەڵایەتی كوردستان روو بدات، بەڵام خاوەنانی مەنتیقە زۆرتر خەڵكی بێ تاقیكردنەوەو دڵپاك و نیاز خاوێنن. مەنتیقی دووەمیش هی ئەو كەسانەیە كە دەیانەوێت لە رێگەی بانگەشەی گۆڕان و چاكسازی رقی كەڵەكە بووی ناو دەروونی خۆیان هەڵبڕێژن هەتا ئەگەر كارێكی لەو بابەتە ببێتە مایەی دەست وەشاندنێكی كوشندە لە تەواوی قازانجەكانی میللەتی كوردستان.
ئەی ئەگەر وا نییە، بۆ ئەو هەموو خۆ تەیار كردن و دەنگ هەڵبڕین و هاتوهووریایە؟ ئەی ئەوە نییە بەغدا لێواو لێوە لە گەندەڵی، كەچی تا ئێستاش لایەنێكی سیاسی وای تێدا دروست نەبووە كە شەڕی گەندەڵی بكاتە بەرنامەو بەهانە بۆ هەڵشاخان بە رووی پڕۆسەی سیاسیدا؟ بێگومان، خاوەنانی لیستی گۆڕان هەر تەنیا چاویان لە گۆڕان و چاكسازی نییە، چونكە ئەگەر چاویان هەر لەوە بووایە، ئەوا بە شێوازێكی نەرم و نیای دوور لە تاودانی گیانی تۆڵەو رقەبەرایەتی، دوور لە هەوڵی لەت كردنی ئیرادەی میللەت، روویان لە شێوازی دیكە دەكرد. دیارە، خاوەنانی لیستی گۆڕان بۆ بە ئەنجام گەیاندنی خەونە نەخۆشەكەیان بە پێی بەرنامەیەكی سیاسی كار دەكەن كە خاڵی نییە لە دەست و پەنجەی فاكتەری دەرەوە. دیارە، سەرەتاش، بۆ گەیشتن بەم مەرامە پیس و زیان بەخشە، پشت بە جوڵاندنی نەعرەی ناوچەگەرێتی و دەماری رق و تۆڵەو ئیستیغلال كردنی هەستی خەڵكانی سادەو ساویلكە دەبەستن. ئەمەیان تاچەند بۆ دەچێتە سەر؟ پپێم وایە تا كورد خاوەنی سەرۆك بارزانی و خاوەنی یەكێتیی ریزەكانی خۆیەتی، ئەم خەون و خەیاڵەش كە لە خەونی حوشتر بەولاوە هیچی دیكە نییە، زوو یان درەنگ دەپوكێتەوە.