بێگومان جێگەی خۆیەتی كورد ترسی لەوە هەبێت، سیاسەتی ئەمریكا لە جیهان و لە سەر ئاستی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و لە عێراق تووشی گۆڕان بێت. هۆی ئەو ترسەش ئەوەیە كە بەشی هەرە زۆری دەسكەوتە نەتەوەییەكانی كورد لە ئەمڕۆی عێراقدا، دەگەڕێتەوە بۆ بایەخدانی ئەمریكا بە ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئامادەیی، لە ماوەی هەژدە ساڵی رابردوودا، بۆ رێگە گرتن لە هەر هەڕەشەیەكی ترسناك بۆ سەر كوردستان و دەستكەوتە دیموكراسیەكانی.
راستە، ئەمریكا بە شێوەیەكی راشكاوانە، لە هیچ كۆڕو كۆبونەوەو بوارێكی سیاسیدا، بە ئاشكرا پشتی كورد نەگرتووەو هەوڵی جێ بە جێ كردنی داوا نەتەوەییەكانی نەداوە. بەڵام لەو راستیە راستتر ئەوەیە كە مەوجودیەتی ئەمریكا لە ناوچەكە بە گشتی و لە عێراقدا بە تایبەتی، هەمیشە رێگرێكی گەورە بووە لەوەی ئەم لایەن و ئەو لایەن، ئەم دەوڵەت و ئەو دەوڵەت، نەتوانن دەرفەتی ئەوەیان هەبێت مەترسیەكی جیددی بۆ سەر كوردستان و دەسكەوتەكانی دروست بكەن، یان هێڕشی بەرفراوان بكەنە سەری و هەوڵی تەفروتونا كردنی تاقی كردنەوە دیموكراسیەكەی و حكومەتە شەرعیەكەی بدەن.
بۆیە، ئەگەر كورد لەوە بترسێت كە لە واشنتۆن ئیدارە گۆڕاوەو ئێستا سەرۆكێك و ئیدارەیەك هاتونەتە كۆشكی سپی كە زۆرتر باوەڕیان بە دایەلۆگ هەیەو خەریكی كشاندنەوەی هێزە سەربازیەكانیانن لە عێراق و، ناوە ناوە، لێرەو لەوێ دەبیسترێت كە رەنگە ئەو سەرۆك و ئیدارەیە پشتی كورد بەربدەن. ئەم ترسە لە جێگەی خۆی نییە. ئەوەی تا ئێستا، لە سیاسەتی سەرۆك باراك ئۆباما دەخوێندرێتەوە ئەوەیە كە ئۆباما بۆ كورد قابیلی ترس نییەو چ پێ ناچێت، كۆشكی سپی دەست لە كورد هەڵبگرێت و جارێكی دیكە تەسلیمی گورگەكانی ناوچەكەی بكاتەوە.
راستە، ئۆباما زۆرتر باوەڕی بە دایەلۆگە. زۆرتر حەز بە كشاندنەوەی هێزە سەربازیەكانی ولاتەكەی دەكات. تەنانەت لەگەڵ ئێران و سوریا خەریكە سیاسەتی دایەلۆگ پەیڕەو دەكات. لەوەش بەولاتر، خەریكە باس لە وتووێژو دایەلۆگ دەكات لەگەڵ خەڵكانی میانڕەو لە ناو تالەبانی ئەفغانستاندا. ئەم مەسەلەیە، ئەوەندەی پەیوەندیی بە كوردەوە هەبێت هیچ هێمایەك نابەخشێت بۆ گۆڕانێكی مەترسیدار لە سیاسەتی واشنتۆن. خۆ، سەرۆكایەتیی كوردستان، هەمیشە ئەوەی دووپات كردۆتەوە كە پێی باشە كێشەكانی كورد لەگەڵ حكومەتی عێراق لە رێگەی دایەلۆگ و دەستوورەوە چارەسەر بكرێن. خۆ ئۆباماش هەر وا دەڵێت. بگرە، لەو نێوانەدا، رەنگە ئیدارەی ئۆباما بتوانێت یارمەتیەكی زۆری كورد بدات تا لەو رێگەیەوە كێشەكانی لەگەڵ بەغدا چارەسەر بكات. ئەوە نییە، لە گرنگترین قسەكانیدا لە مەڕ كشاندنەوەی هێزەكانی لە عێراق، بە ئاشكرا هێمای بۆ ئەوە كرد كە ئەمریكا ئامادەیە رۆڵی ناوبژیوانێكی سەرڕاست بگێڕێت لە پێناو چارەسەر كردنی ئاشتیانەی كێشە گرنگەكانی ناو عێراق. مەعلومە كەركوك و ماددەی 140 و مەسەلەی ناوچە دابڕاوەكان، لەو كێشە گەورانەن كە هەڕەشەیەكی گەورە بۆ سەر یەك پارچەیی عێراق دروست دەكەن.
بێجگە لە ئۆباما، جێگرەكەیشی، جۆزێف بایدن، بە ئاشكرا رایگەیاند كە ئیتر واشنتۆن فشار بۆ سەر سەركردەكانی عێراق دەهێنێت تا ناچاریان بكات ناكۆكی و كێشەكانیان بە زووترین كات بە شێوەیەكی ئاسایی چارەسەر بكەن. لەوەش بەولاتر، ئەمینداری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان بان كی مۆن هەر لە دوای ئەو قسانە، رایگەیاند كە نەتەوە یەكگرتووەكان لە ماوەی چەند مانگی داهاتوودا زۆر چالاكانە دەكەوێتە كار بۆ چارەسەر كردنی كێشەی سنووری پارێزگاكانی عێراق و ئەو ناكۆكیانەی پەیوەندیان بەو سنوورانەوە هەیە. دیارە مەبەستی بان كی مۆن كەركووك و نەینەواو دیالە بووە. بۆیە، هەر چەند هەفتەیەك دوای ئەو راگەیاندنە، نوێنەری ئەمینداری گشتی، ستیڤان دی میستۆرا، كەوتە كار لە پێناو ئامادە كردنی راپۆرتێكی تایبەت بە چۆنییەتی جێ بە جێ كردنی ماددەی 140. ئێستاشی لەگەڵ دا بێت، ناحەزانی ماددەی 140 پێیانوایە دی میستورا لە قازانجی كورد كار دەكات. بێگومان ئەم بەرپرسە نێودەوڵەتیە لە قازانجی كەس كار ناكات، بەڵام دیارە لە پێناو داڕشتنی راپۆرتێكی وا كار دەكات كە مافی مافخوراوان لە كەركوك و ناوچە دابڕاوەكان بگەڕێتەوە بۆ خاوەنەكانی.
ئەم هەموو هێمایانە پەیوەندیەكی راستەوخۆیان بەو شێوازی دایەلۆگەوە هەیە كە ئۆباما دەیەوێت لە عێراق و لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهاندا گەشەی پێ بدات. لە عێراقدا، وەك لە رێگەی ئەو هێمایانەوە دەردەكەوێت، ئەم شێوازە هیچ مەترسیەك بۆ سەر كوردو دۆزە رەواكەی و دەسكەوتە دیموكراسیەكانی دروست ناكات. دیارە كوردیش لە باری خۆیەوە، باوەڕی وایە دایەلۆگ گونجاوترین شێوازی چارەسەرە، بە تایبەتی ئەگەر ئەو دایەلۆگە پشت ئەستوور بێت بە دەستووری هەمیشەیی. تا ئێستاو بگرە لە دوارۆژیش ئەمریكا نكوڵیی لەوە نەكردوە كە كێشەكانی نێوان كوردستان و عێراق بە شێوەی دەستووری چارەسەر بكرێن. بۆیە، هەڵەیە وای لێك بدەینەوە باس كردنی دایەلۆگ لە لایەن ئۆباماوە هێمایە بۆ گۆڕانێكی بنەڕەتی و مەترسیدار لە سیاسەتی واشنتۆن بەرامبەر بە كوردستان. دایەلۆگ بەو شێوەیەی ئۆباما باسی دەكات نەك مەترسی نییە بەڵكو، دوور نییە، سەركەوتنی گەورەیشی بە دواوە بێت بۆ دۆزی رەوای كوردستان.
هێمای دووەمی ئەوەی ئەمریكا دەستی سارد نییە لە پشتگیریی كردنی كورد ئەوەیە كە ئیدارەی ئۆباما ئێستا زۆر بە گەرمی خەریكی گفتوگۆیە لەگەڵ ئەنقەرە بۆ ئەوەی پەیوەندیەكانی خۆی، واتە هی ئەنقەرە، لەگەڵ حكومەتی كوردستان ئاسایی بكاتەوەو هەوڵی چارەسەر كردنی ئاشتیانەی كێشەی كورد بدات لە ناو توركیا خۆیشی دا. تا ئێستا بەشێكی گرنگی ئەو هەوڵانەی ئەمریكا بە زەقی سەركەوتنیان پێوە دیارە. ئەوەتا توركیا زۆر جیاوازتر لە جاران رەفتار بەرامبەر كێشەی كورد دەكات لە ناو توركیاو پەیتا پەیتا خەریكە لەگەڵ حكومەتی كوردستانیش پەیوەندیەكانی ئاسایی دەكاتەوە. هەندێك ناوەندی توركی باس لەوە دەكەن گوایە ئۆباما خەریكە قەناعەت بە ئەنقەرە دەكات كە لە رێگەی بنكە ئاسمانییە جەنگیەكانی ئەوەوە، بۆ نموونە بنكەی ئینجرلیك، درێژە بە سیاسەتی بەرگری كردنێكی ناراستەوخۆ لە كورد بدرێت لە بەرامبەر هەر هێڕشێكی سەربازی لە هەر لایەنێكەوە بكرێتە سەر كوردستانی عێراق. تا ئێستا هیچی ئەوتۆ لە بارەی ئەو جۆرە دەنگوباسە لە ئارادا نییە، بەڵام چەندین راپۆرت لە ناو توركیا ئاماژەیان بەوە كردوە.
بێجگە، لە كوردستانی عێراق، دیارە ئۆباما زۆر بە گەرمی خەریكی قەناعەت پێ كردنی ئەنقەرەیە بە چارەسەری ئاشتیانەی كێشەی كورد لە ناوەخۆیدا. بەم دواییە، عەبدوڵلا گیول ? ی سەر كۆماری توركیا بە ئاشكرا رایگەیاند كە لە ماوەی داهاتوودا حكومەتی ئەنقەرە چەند دەست پێشخەریەكی سیاسی بۆ چارەسەری كێشەی كورد بلاو دەكاتەوە. هەندێك چاودێر بە دووری نازانن یەك لەو دەستپێشخەریانە پەیوەندیان بە چارەسەرێكی ئاشتیانەی مەسەلەی (پێ كە كە) ەوە هەبێت. بێگومان، ئەم جۆرە چوونە پێشەوەیەی ئەنقەرە لە بواری كوردیدا پەیوەندیەكی زۆری بە ئیدارەی سەرۆك ئۆباماوە هەیە.
بێجگە لەو هێمایانە، مانەوەی هێزی ئەمریكا لە عێراق لە ماوەی شەش ساڵی رابردوودا، پەیوەندیەكی زۆری بە كوردەوە نەبووە. بەڵكو بە هۆی حاڵەتە ئەمنییەكەی عێراقەوە بووە. ئەمڕۆ كە ئەمریكا دەیەوێت بەشێك لە هێزەكانی خۆی بكێشێتەوە، ئەوا دیسانەوە پەیوەندی بەوەوە نییە كە ئەمریكا دەستی سارد بووبێتەوە لە كورد. بە پێچەوانەوە، ئەمەریكییەكان نایشارنەوە كە كورد لە ماوەی شەش ساڵی رابردوو كۆلەكەیەكی گەورەی دیموكراسیی پێك هێناوە لە ناو عێراقدا. بگرە، دیموكراسی لە عێراق رەنگە نەچەسپابوایە ئەگەر هەوڵ و كۆششی كورد نەبوایە. لەوەش بەولاتر، حكومەتی كوردستان، بە پێچەوانەی بەغدا، سەركەوتوو بووە لەوەی ناوچەیەكی سەقامگیر دروست بكات و گەشە بە تاقی كردنەوە دیموكراسیەكەی خۆی بدات و ئابووریی كوردستان لە سەر بنەمایەكی راست و دروست بینا بكاتەوە. ئەمریكا نەیشاردۆتەوە كە ئەوەی لە كوردستانی عێراق كراوە هەمیشە نموونەیەكی گونجاوە بۆ ئەوەی لە سەرتاپای عێراقدا پەیڕەوی بكرێت. بۆیە، كوردستان بۆ ئەمریكیەكان تاكە وڵاتی ئارام بووە لە تەواوی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. لە سەردەمی سەرۆكی پێشوو جۆرج دەبلیو بوش و لە سەردەمی سەرۆكی ئێستا ئۆباما هەمیشە واشنتۆن بە لایەوە گرنگ بووە كوردستان پارێزراو بێت و پشتگیری لێ بكرێت.
لەوانەش بەولاتر، كە ئۆباما باس لە دایەلۆگ دەكات، وا باسی ناكات دایەلۆگ مل كەچ كردن بێت لەبەرامبەر لایەنی دووەم. یان دەست هەڵگرتن بێت لە سیاسەتەكانی پێشوو. بەڵكو هەمیشە وا باسی دەكات كە كردنەوەی دەرگایەكی تازەیە بۆ چارەسەر كردنی ئەو كێشانەی كە توندو تیژی و شەڕو ناكۆكی نەیانتوانیوە چارەسەری بكەن. خۆ ئەگەر دایەلۆگ لە دوا ئەنجامدا دادی نەدا ئەوا، ناچار مەنتیقی هێز دێتەوە پێش. لێرەدا، دەبێت ئەوە لەبەر چاو بگرین كە لەسەردەمی ئۆبامادا سەرۆكی سودان عومەر حەسەن ئەلبەشیر لە لایەن دادگایەكی نێونەتەوەییەوە تۆمەتی شەڕی خرایە پاڵ. هەر لەو سەردەمەشدا، زیاتر لە سەردەمەكانی پێشوو، باس لە كوشتاری ئەرمەن لە توركیا دەكرێت. بگرە، كێشەی فەلەستینییەكان و ئیسرائیل خەریكە دەرگایەكی تازەی ئاشتی لەبەردەمدا دەكرێتەوە.
بۆیە، بە هەڵە سیاسەت و گۆڕانەكانی ناو ئیدارەی ئەمریكا دەخوێنینەوە ئەگەر وامان لێك دایەوە كە وەزعی كورد لە ئەمڕۆدا دووچاری كێشەی ئەوە بووە كە ئەمریكا خەریكە دەستی لە كورد سارد دەبێتەوە. ئەم جۆرە لێكدانەوەیە زۆرتر هی دوژمنانی كوردە، ئەوانەی خەون و خەیاڵیان وایەو چاوەڕێی ئەو رۆژەن ئەمریكا دەست لە پشتی كورد هەڵبگرێت، تا جارێكی دیكە بە خوێن و ئاسن بكەونەوە وێزەی كورد. بەڵام رووداوە راستەقینەكان ئەوە دەردەخەن كە كورد رەنگە قازانجی زۆر گەورەتری بەربكەوێت لە سەردەمی ئۆباما. لەم سەردەمەدا، ئۆباما دەیەوێت گەشە بە گیانی دیموكراسی بدات لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، نەك لە رێگەی شەڕو كاولكاری، بەڵكو لە رێگەی دایەلۆگ و گفتوگۆی سیاسیەوە. ئەمە، كردنەوەی دەرگایەكی گەورەیە لەبەردەم بە دیموكراسی كردنی ناوچەكەو ئینجا لەبەردەم چارەسەر بوونی كێشەی كورد لە تەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.