ئێزیدییەكان دووجار كوردن

ئێزیدییەكان دووجار كوردن

من كوردی ئێزیدی نیم بەڵام ئەوە دەزانم كە ئێزیدییەكان لە كوردە هەرە ڕەسەنەكانن. ئەویش بە دوو هۆكاری زۆر سادە. ئەو زمانەی ئێزیدییەكان هەزاران ساڵە قسەی پێ دەكەن كوردییە و لەوەش گرنگتر ئەو تێرم و وشە و دەربڕینانەی لە مەراسیمە ئایینییەكانیان و عیبادەتكردنیان بەكاری دەهێنن كوردییە. لەناو كورددا ئێزیدییەكان پەرستین و ئایینیان هەر بە زمانی دایكیانە. كوردی سووننە و كوردی شیعە و كوردی جوولەكە و ڕەنگە كوردی مەسیحیش هەبن بەڵام هیچكامێك لەو كوردانە زمانی ئایینەكەیان زمانی كوردی نییە.
لە ڕووداو چەكدارێكی ئێزیدیی پەكەكەم بینی كە جلی حەشدی لەبەر بوو و دەمارگیرانە حاشای لە كوردبوونی خۆی دەكرد. "ئێزیدی کورد نییە" گوتارێكە لە ڕێی بەعسییەكانەوە هێنرایە ناو كۆمەڵگەی ئێزییدییەكان بە تایبەتی لە دەڤەری شنگال. ئامانجی بەعسییەكان كامڵكردنی پڕۆسەی تەعریب و گۆڕینی دیموگرافیی ئەو ناوچە ستراتیژییە بوو كە لە سەرەتای دروستبوونی عێراق و حوكمی پاشایەتی دەستی پێ كرد و لە دوای قۆناغی كۆماری لە كۆتایی پەنجاكانی سەدەی ڕابردوو و درێژەی هەبوو و دواتریش بەعسییەكان بۆ گۆڕینی دیموگرافی و تەعریبی كوردستان دەستیان بۆ زەبروزەنگ و جینۆساید برد.
لە مانگی حوزەیرانی 2014 لە شەو و ڕۆژێكدا داعش یەك لەسەر سێی عێراقی گرت و سوپای عێراق كە پێشكەوتووترین چەكەكەكانی ئەمەریكا و ناتۆ و ڕووسیای لەدەست بوو بەرگەی داعشی نەگرت. لە سێی ئابی هەمان ساڵ داعش پەلاماری شنگالیدا. دووریی شنگال لە كوردستان و ناپاكیی هۆزە عەرەبەكان (كە ڕێگە و بانەكانیان گرتن و شنگالیان ئابڵۆقە دا) و هەروەها نەبوونی چەكی پێویست وای كرد كە سەرباری دەیان شەهید پێشمەرگە نەتوانێ پەلاماری داعش بوەستێنێ. بەڵام پێشمەرگە توانی هەموو خەڵكی شنگال بباتە سەر چیای شنگال و لەوێ بیانپارێزێ. حەفتەیەك دوای ئەوە سەرۆك هۆزە عەرەبەكان پەیوەندییان بە ژمارەیەك ئێزیدیی نیشتەجێی كۆمەڵگەكانی باشووری چیای شنگال كرد و گەرەنتیی ئەوەیان پێدان كە داعش هیچیان لێ ناكات. ڕێكخستنەكانی پەكەكە و كۆنە بەعسییەكان لەوێ هانی ئێزیدییەكانیان دا كە بگەڕێنەوە ناو داعش. بەشێكی ئێزییدییەكان متمامەیان بە هۆزە عەرەبەكان كرد و لە چیا هاتنە خوار و گەڕانەوە ناو دەمی ئەژدیهای داعش و كارەساتەكە ئەو كات دەستی پێ كرد.
دوای چوار مانگ پێشمەرگە چیای شنگال و دەڤەری شنگالی ئازاد كرد و داعشەكان سزای خۆیان وەرگرت. ساڵێك دواتریش پێشمەرگە داعشی لە شنگال وەدەرنا. بۆ ئازادكردنی ئەو دەڤەرە پێشمەرگە 500 شەهیدی بەخشی. لەناو شەهیدەكاندا پێشمەرگەی بادینی و بارزانی و سۆرانی و خۆبەخشەكان لە هەموو بەشەكانی كوردستان هەبوون. بۆچی هێزی پێشمەرگە ئەو شەڕەی كرد و ئەو هەموو شەهیدەی بۆ شنگال دا؟ چونكە ئێزیدییەكان كورد بوون و شنگال كوردستان بوو.
نەیارانی كورد مەزلوومیەتی ئێزیدییەكان و ئەو كارەساتەیان وەك بیانوویەك بەكار هێناوە بۆ ئەوەی ئێزیدییەكان لە كوردبوونی خۆیان بشۆرنەوە. پەكەكە و حەشد و هەموو ئەوانەی لەسەر میحوەرەی ئێران حیساب دەكرێن لە پشتەوەی ئەو حەملەیەن.
لێرەدا ئەركەكە لەسەر شانی خودی ئێزیدییەكانە كە بەرگری لە ئایین و شوناسیان بكەن. ئەو عەقڵەی كوردی ئەنفال كرد، هەمان عەقڵیش ئەو كارەساتەی بەسەر ئێزیدییەكاندا هێنا و ڕێك هەمان عەقڵیشە كە ئێستا دەیەوێ شنگال و كەركووك لە كوردستان داببڕێنێ. ئەگەر ئێزییدییەكان وریا نەبن نەك تەنیا شوناسی نەتەوەیی بەڵكو جیۆگرافیا و شوناسی دینیشیان لێ دەستێنن. هەموو ئەو هێزانەی كە تا ئێستا لە بەعسی و داعشەوە بگرە هەتا پەكەكە و حەشد هەوڵی ئەوەیان داوە شوناسی ئێزیدییەكان بشێوێنن لە یەك شتدا هاوبەشن، ئەویش ئایدیۆلۆژییاییە. ئایدیۆلۆژییا دوژمنی شوناسە، شوناسی نەتەوەیی و شوناسی ئایینی. ئەگەر سەیری ئەزموونە سیاسییەكانی سەددەی ڕابردووی جیهان بكەن دەبینن ئایدیۆلۆژیا چیی بەسەر گەلاندا هێناوە.
Top