قەوارەی هەرێمی كوردستان لە رووی یاساییەوە

قەوارەی هەرێمی كوردستان لە رووی یاساییەوە

دوژمنانی كورد بە بەردەوام دژی مافە رەواكانی گەلی كورد وەستاون و بۆ ئەو مەبەستەش لە هیچ كردەوەیەكی نامرۆڤانەدا سلیان نەكردۆتەوە ئەگەر بە وردی رەفتاری ئەو دەوڵەتانەی كە كوردستانیان بە سەردا دابەشكراوە بە هەمو شێوەیەك چەوسێندراونەتەوە لە ئەو تاوانانەی كە بە رانبەر گەی كورد كراون دەتوانین گشت قۆناغەكانی ئەنفال ناو بهێنین كە ئەوەش بوووە بە هۆكاری ئەوەی كە 182000 كەس لە گەلی كورد بە مناڵ و ئافرەت پیرو گەنج كۆمەڵكوژ بكرێت و زیندەبەچاڵ و یان لە زیندانەكاندا لە ژێر ئەشكەنجە و گوڵەباران كردن كۆتایی بە ژیانیان بێت ئەوەش تەنیا بۆ بەدی هاتنی قەوارەیەك وەكوو ئەوەی كە ئێستا لێی بەدی هاتووە.
ئەوە ئەگەر دوژمنی كورد كردویەتی وەكوو پرەنسیب دوژمنە و هیچ دەریچەیەك نادۆزینەوە بلێین بۆ بەڵام تەنیا دەتوانین بلێن بە هۆی كوردبونمان و بەس بەڵام لە گەڵ ئەوەشدا كەسانەك هەن كە بە هاوكاری دوژمنانی كورد رۆڵی حەسەن خەیرییەكانیان لە كوردستان بینیوە و تاوەكوو ئێستاش بەردەوام بوونە و دواینشیان لە روداوەكەی 16ی ئۆكتۆبەر كە تاوەكوو ئەمرۆش درێژەی هەیە.
بەڵام ئەوانەی كە لە ئێستادا قەوانەی هەڵوەشاندنەوەی هەرێمی كوردستان لێدەدەن كێن و تاچەندە ئەو پرسەیاساییە؟لە راستیدا ئەوە بابەتەكی تەواو یاساییە كە بە قۆناغەكی سەخت و دژوادا تێپەریوە تاوەكوو گەیشتۆتە ئەو قۆناغە و لە دەستوردا جێگیر كراوە و بە ریفراندۆمەكی سەراسەری ئەو مافانە لە دەستوری عێراقدا جێگیر كراون هەر بۆیەش بۆ ئەم مەبەستە ئاماژە بە چەند مادەیەك دەكەین.
مادەی(116)
ڕژێمی فیدرالی لە عێراقدا پێكدێت لە پایتەخت و هەرێمەكان و پارێزگا لامەركەزیەكان و ئیدارە ناوخۆییەكان
مادەی(117)
یەكەم: ئەم دەستوورە لە بەرواری پیادەكردنیەوە دان بە هەرێمی كوردستان و ئەو دەسەڵاتەی ئێستایدا دەهێنێت وەك هەرێمێكی فیدرالی.
دووەم: ئەم دەستوورە دان بەو هەرێمە نوێیانەدا دەنێت كە بە گوێرەی بڕگەكانی دەستوور دادەمەزرێنرێن.
مادەی(120)
هەرێم دەستوورێك بۆخۆی دادەڕێژێت، هەرەمی دەسەڵاتەكانی هەرێم و میكانیزمی بەكارهێنانی ئەو دەسەڵاتانە دیاریدەكات بەمەرجێك ناكۆك نەبێت لەگەڵ ئەم دەستوورەدا.
مادەی(121)
یەكەم: دەسەڵاتی هەرێمەكان مافی پیادەكردنی دەسەڵاتەكانی یاسادانان و ڕاپەڕاندن و دادوەریان هەیە بەگوێرەی ئەم دەستوورە جگەلەو دەسەڵاتانەی كەتایبەتن بە حكومەتی فیدرالیەوە.
دووەم: حكومەتی هەرێم مافی هەمواركردنی جێبەجێكردنی یاسای فیدرالی لە هەرێمەكەدا هەیە ئەگەر ناكۆكی یان دژیەك لەنێوان یاسای فیدرالیو یاسای هەرێمدا هەبوو لەسەر بابەتێك كە لە سنووری ئەو دەسەڵاتانەدا نەبێت كە تایبەتن بە حكومەتی فیدرالی.
سێیەم:دەبێت لەو داهاتانەی لە حكومەتی فیدرالیدا بەدەست دەهێنرێت پشكێكی گونجاو بۆ هەرێمەكان تەرخان بكرێت كە بەشی هەستان بە ئەركەكانی بكات بە لەبەرچاوگرتنی داهات و پێویستیەكانیو ڕێژەی دانیشتوانیشی.
چوارم: نووسینگەی تایبەت بە هەرێم و پارێزگاكان دەكرێتەوە لە باڵوێزخانەو نێردە دبلۆماسیەكاندا بەمەبەستی بەدواداچوونی كاروباری ڕۆشنبیریو كۆمەڵایەتیو گەشەپێدان.
پێنجەم: هەرچی پەیوەندی بە بەڕێوەبردنی هەرێمەوە هەیە لە ئەستۆی حكومەتی هەرێمدایە بەتایبەتی پێكهێنان و ڕێكخستنی هێزەكانی ئاسایشی ناوخۆی هەرێم وەك پۆلیس و ئاسایش و پاسەوانی هەرێم.
مادەی(123)
حكومەتی فیدرالی دەتوانێت دەسەڵاتی خۆی ببەخشێت بە حكومەتی هەرێم و بەپێچەوانەشەوە بە ڕەزامەندی هەردوولا، ئەوەش بە یاسا ڕێكدەخرێت.
مادەی (141)
كاركردن بەو یاسایانەی كە لە هەرێمی كوردستان لە ساڵی 1992 ەوە دەركراوە بەردەوام دەبێت، بەهەمان شێوە ئەو بڕیارانەش كارپێكراون كە لە حكومەتی هەرێمی كوردستان دراون – لەوانەش بڕیارەكانی دادگا و گرێبەستەكان –ئەگەر هەموار نەكرابن یان هەڵنەوەشابنەوە بە پێی بڕیارەكانی هەرێمی كوردستان لەلایەنی پەیوەندیدارەوە، بە مەرجێك پێچەوانەی دەستوور نەبێت.
هەموو ئەوانەی كە لە سەرەوە ئاماژەیان پێكرا كۆمەڵەك برگەو مادەن كە لە دەستوری هەمیشەیی عێراقی فدراڵی لە 2005 جێگیر كراون سەرەرای ئەوانە خاوەن دەوڵە و موسساتی فەرمییە و لە رووی نێودەوڵەتییەوە خاوەنی سەوەری خۆیەتی و هەڵوەشاندنەوەی ئەو قەوارەیە ئاوا بە ئاسانی ناكرێت.
Top