پشتی ب داوی هاتنا هەدروو جەنگێن جیهانی و ئەو کارەساتێن مەزن کو شەڕ و هێزێن ئمپریالیزمێ ب گشتی و ناڤچەیا ناڤین کری پڕ گهۆرین و پێدڤیاتی و ڤالاتی کەتنە هۆلێ، د سەرووبەندێ وان پێدڤیاتیان هێزەکە کوردی و مینا پارتەکە نەتەوەیی ب ناڤێ پارتی دیموکراتی کوردستان چێ بوو. 73سالان پێش ئەڤڕۆ ب سەرکرداتیا مستەفا بارزانی ئەڤ پارت هاتە دامەزراندن، ئەڤ یەک ژی پشتی ب داوای هاتنا جەنگێ گەرم و سەرکەفتنا زلهێزان و گهۆڕینا شێوازێ شەری بۆ جەنگێ سارد، کیانێ سیاسی یێ کوردان ل هەرچار پارچێ کوردستانێ و، دوی دەمی ئاڤابوونا پێگەهەکە سیاسی نالسیونالیزمی ـ نەتەوەیی ل دەڤەرێ کارەکی حەتمی بوو. ب ئەگەرێ ئالۆزیێن وەلاتێن مینا عێراق و سوریا و ئیران، پارتی کاری ببیتە مەزنترین پارتا کوردی و تاکە نونەرێ کوردان بوو ل دەرڤە.
هەتا راپەرینا گەلێ کورد ل باشور، پارتی بوو بریاردەرێ باشورێ کوردستانێ. د سالڤەگەرا دامەزراندنا پارتی گەلەک سەرنج و نڤیس هاتن ئازراندن. چاڤێ مللەتی ل پارتی یە و ل سەر وان هەمی کارێن ئەنجام داین ب رێکا سەرۆکی حکومەتێ بەرێ و دخوازن هێشتا گرنگی ب سێکتەرێن دەولەتداریێ بهێتە دان. ئێک ژ وان کەرتێن کو پێشڤەچونەکە بەرچاڤ کریە، سێکتەرێ پەروەردە و خواندنا بلند ە. ئەگەر ئەم لێنێریەکی ب دیرۆکا خواندنێ بکەین و هەڤبەر بکەین دگەل دەستپێکا حکومەتا کوردی و هەتا ئیرۆ، کەرتی پەروەردە و خواندنا بلند گەلەک گهۆرین تێدا هاتینە کرن و پێشکەفتنێن رادیکالی هاتنە ئەنجامدان. خوەیایە ئەڤ گهۆرینه ب رێکا سەرۆکی حکومەتێ هاتنە کرن.
نێچیرڤان بارزانی کەرتی پەروەردە و خواندنا بلند کربوو ئەولەویاتێت کارێ خوە، و ئەڤ گرنگی پێدانەژی دەرئەنجامێن ئەرێنی هەبوون. و ئەگەر ئەم ل داتایان بنێرین ئەڤ یەک پتر بۆمە خوەیادبن، بۆ نمونە ل کەرتێ پەروەردێ هژمارا مامۆستایان ژ 25682 هزار مامۆستا بوونە 130 هزار مامۆستا. دیسان قوتابخانە ل هەمی نافچە و گوندان هاتەڤەکرن، نێچیرڤان بارزانی گەلەک جاران ئاماژە ب هندێ کریە کو دبیت هەمی ناڤچە و گوند خوەدی قوتابخانا خوەبن و کار بۆ ڤێ چەندێژی کر، دەرئەنجام ژی رێژەیا نەخواندەڤانیێ ژ 32% ژ بۆ 14% داکەت. ل سالا 2003 تنێ 3200 هزار قوتابخانە ل هەرێمێ هەبوون، بەلێ ئەڤ هژمار ل سالا 2013 بوو 5674 هزار قوتابخانە.
هەرەوەسا د بیاڤێ خواندنا بلند ژی کارێ جدی کر، پشتی سەرهەلدانێ ب تنێ دوو زانکۆ ل کوردستانێ هەبوون، وەلێ د نها دە 19 زانکۆیێن حکومی و 3 زانکۆیێن پۆلۆتەکنیک و ب سەدان تاقیگەهێن زانستی هەنە. هەروەسا 19 زانکۆیێن تایبەت و 14 پەیمانگەهێن ئەهلی هەنە، و دەرفەتا زانستی ئەکادیمی ژ بۆ وان رەخساندینە. ئەڤە و چەندان کارێن دی کربوو ئەولەویاتا کارێ خوە بۆ پێشڤەبرن و ئاڤەدانکرنا کوردستانێ.