ھەرێم سیاسەتا فەرەنسادا

ھەرێم سیاسەتا فەرەنسادا
پەیوەندیێن فەرەنسا دگەل ھەرێمێ و پەیوەندیێن دیرۆکی و کەڤنارن. ھەرچەندە ئەگەر ب زومەکا بچیک ئاورەکێ ل ئەڤان پەیوەندیان بدەین دێ دبیت ھندجاران ساربوون د ئەڤان پەیوەندیاندا دروست ببیت، ئەڤجا ژبەر ھەر ئەگەرەکێ بیت. ئەڤەژی تشتەکێ نورمالە د دیرۆک و سیاسیەتێ دا. بەلێ ئەگەر ب چاڤەکێ دی و ب زونەکا مەزنتر لێ بنێرینە ئەڤان پەیوەندییان بتایبەت د دیرۆکا ھەڤچەرخدا دێ بۆمە دیاربیت، کو فەرەنسا ھەردەم بوویە چەپەرەکێ بھێزی بۆ پشتەڤانیکرنا مللەتێ کورد ب گشتی و خەلکێ باشورێ کوردستانێ ب تایبەت نەمازە د رۆژانێن سەخت و گراندا. بۆ نموونە د ھەیاما دەستھەلاتداریا بەعسیزمێ دا فەرەنسا خودان ھەلویستەکێ مرۆڤایەتی و ئاشتیخواز بوو ل ھەمبەر ئەوێ زولم و زۆرداری و کوم کوژیێن ل دژی خەلکێ ھەرێما کوردستانێ دھاتنەکرن. ژمەدیاکارو جالاکڤانێن جڤاکی بگرە ھەتا دگەھتە ئاستێ سەربازی ب ھەمی ھێزێن خووڤە یێن مەعنەوی و مادی پشکداربوو دنەھێلان و راگرتنا زۆرداریا بەعسیزمێن بەربەری. دیسان ھەر فەرەنسا بوو دەما کو گوە نێلی و بێ دەنگیا جێھانێ شکاندی و ھەلویستێ خۆ یێ مرۆڤایەتی راگەھاندی دژی ئەوێ زۆرداریێ کو بۆ ھەمیا زێدەتری نیڤ سەدەی بەروکا گەلێ کورد ل باشور گرتی. بۆ میناک مەدیاکارێن فەرەنسی بوون کو ب جڤاکێن کامیرایێن خۆ خزمەتا گەلێ کورد کری، سیاسەتمەدارێن خۆ ھایدارکرن ل سەر ئەڤێ رەوشا نەخاستی و بوونە فریاد رەسێن ئەڤی مللەتەی. فەرەنسا وەکو ئەندامەکا زلھێزا ئەنجومەنا ئاسایشا نێڤدەولەتی بۆ ئەگەر ھەمی وەلاتان رازیبکەت بۆ دروستکرنا دەڤەرەکا ئارام یا دژە فرینێ ل باشورێ کوردستانێ. فەرەنسا بۆ ئەگەر کو وەلاتێن دنژی بھێنە سەرھێلێ بۆ ھەڤکاریکرنا کوردان ل ئەنفال و کیمیا باران و کوڕەوا ملیونی. ھەروەسا بۆ سەرخستنا سەرھەلدانا پیرۆز و دروستکرنا کیانەکێ سیاسی ل باشورێ کوردستانێ و پشت راژی ھەریا بەردەوام بوو ل سەر ئەڤان ھەلویستێن مرۆڤ دوستی. ئەڤا ل سەری بەلگە و دیدەڤانێن بھێزێن بۆ سەلماندنا ھەڤخەم و ھەڤسۆزیا وەلاتێ فەرەنسا بۆ پالپشتی و پشتەڤانی کرنا گەلێ کورد ل باشورێ کوردستانێ.
پشتی دروستبوونا دەڤەرا ئارام و کیانێ سیاسیێ ھەرێما کوردستانێ فەرەنسا پەیوەندیێن خویێن دبلوماسی بھێزتر لێکرن نەمازە پشتی روخانا بەعسیزمێ. کونسلخانا خۆ ل ھەولێرا پایتەخت ڤەکر. پشترا دەست ب ھاریکاریا حکومەتا ھەرێمێ کر بۆ ئەوێ رێژا زۆرا ئاوارەیێن کورد کو ل سوریا قەستا باشور کری. بێگومانە کو ئەڤ ھێزمەندیا سیاسی و لوجستی ژلایێ فەرەنسا بۆ رۆل و ئەرکداریا جەنابێ رێزدار نێچیرڤان بارزانی ڤەدگەریت. کو ئەو ئەکتەرەکێ سەرەکی بوو دئەڤێ شانوگەریا پەیوەندیێن سیاسی دا دناڤبەرا ھەولێر وپاریسێ دا. دیسان د ھەیاما پەیدابوونا داعشێ ل عێراقێ و بتایبەت ھێرشکرنا داعشێ بۆ سەر ھەرێما کوردستانێ جارەکا دی فەرەنسا ئەو ھەڤسۆزیا دیرۆکی دوپاتکر و پاراست و نەھێلا داعش ب بیتە مەترسیەکا جدی ل سەر گەلێ کورد ل باشور. ژلایێ سەربازی و بھێزێن ئەسمانی و دەریایی و ھشکاتیڤە فەرەنسا رۆلەکێ کارێگەر ھەبوو دھاریکاریکرنا ھێزێن پێشمەرگەی د راگرتنا پێشرەویێن داعشێ دا و کێمکرنا ئەوێ مەترسیا کو ل دەما خۆ پەیدابووی ل سەر ھەرێمێ. ب واتایەکا دی بێژین فروکەیێن فەرەنسا سەگڤانێن ئێکێ بوون د سەنگەرێن دژایەتیکرن و ژناڤبرنا داعشێ. پشتی نەما داعشێ ژی فەرەنسا ھەر یا بەردەوامبوو ل سەر مەشقدانا و پرچەککرن و پشتەڤانیکرنا ھێزێن پێشمەرگەی ب برەنگەکێ گشتی. ھەر ژبەر ئەڤان ھاریکاریان و بەرگری و داژیەتیکرنا داعشێ ل سەر ھەرێما کوردستانێ فاکتەرەکێ سەرەکی بوو، کو فەرەنسا بکەڤیتە بەر چەندین رویدانێن تیروریێن داعشێ وەکو وەلاتەکێ ئەوروپایی. ئانکو فەرەنسا دگەل ھەرێمێ خوین رێت و ھاولاتیێن وێ بوونە قوربانیێن دەستێ داعشی. کوئەڤەژی مەزنترین و گرنگترین خالا ھەڤپشکە دناڤبەرا ھەرێم و فەرەنسایێ دا. بڤێ چەندێ ژی دیرۆکا پەیوەندیێن سیاسیێن ھەرێم و فەرەنسایێ ب خوینێ ھاتن تومارکرن.
ژلایەکێ دیڤە پشتی رویدانێن ڤێ دوماھیێ ئەوێن کو حکومەتا عێراقێ و ھند ئالیێن سیاسیێن ھەرێمێ بووینە ئەگەر کو سانسورەکا ناوچەیی و نێڤدەولەتێ بکەڤیتە سەر ھەرێما کوردستانێ. فەرەنسا تاکە وەلاتێ ناوچەیی و دەرڤەیی بوو، کو ئەو دورپێچ و سانسورا ل سەر کیانێ سیاسیێ ھەرێمێ ھەی راکەت و گلوپێ کەسک ل ھەمبەر ھەرێما کوردستانێ ھەلکر، و ب رولگێریا رێزدار نێچیرڤان بارزانی جاردن ھەلویستێ خو یێ دیرۆکی دوبارەرکر، و بۆ ئەگەر کو ئەو مەترسی و دورپێچا ئابوری و سیاسیا ل سەر ھەرێما کوردستانێ بھێتەشکاندن و لاپەرەیەکێ نوی و ب فورمەکێ دیموکراسیانە ل ھەمبەر سیاسەتا خۆ بۆ ھەرێمێ دناڤ لاپەرێن دیروکا پەیوەندیێن ھەرێم و پاریسێ دا زێدەکر. دیسا پشتی کو رێزدار نێچیرڤان بارزانی بوویە سەرۆکێ ھەرێمێ فەرەنسا تاکە وەلاتێ ئەوروپی بوو ب ئاوایەکێ فەرمی داخاز ژ بارزانیکری کەرەم بکەتە کوچکا ئیلیزابێ و ب ئاوایەکێ فەرمی پێشوازی ل جەنابێ وی ھاتکرن و چەندین پرس و مژارێن گرنگێن ئابوری و سیاسی و دبلوماسی و بازرگانی و سەربازی و مروڤی ..ھتد، ھاتنە نیقاشکرن. بڤێ چەندێ ژی پەیوەندیێن ھەولێر و پاریسێ لسەر ئەڤان لایەنێن مە دیارکری ب ھەبوونا ئەزمونداری و رولداریا سەرۆکێ ھەرێمێ رێزدار نێچیرڤان بارزانی دێ رۆژ بۆ رۆژێ بەر ب قوناغەکا نویتر و گەشترڤە چن.
Top