کاراکرنا پۆستێ سەرۆکاتیا هەرێمێ
January 3, 2019
وتار و بیروڕا
سەرۆکاتیا هەرێما کوردستانێ جیهەتێ هەرە بلندێ پایا ئیداری و سیاسیا هەرێما کوردستانێ یە. هەر وەکی د پرۆژە یاسا دەستورا هەرێما کوردستانێ دا هاتیە، سەرۆکێ هەرێمێ ل سەر ئاستێ ناڤخوە و دەرڤە نونەراتیا پێکهاتا خەلکێ کوردستانێ دکەت. هەروەسا سەرپەرشتیا پەیوندیێن د ناڤبەرا هەرێم و دەستهەلاتێن فیدرال و پەیوەندیێن دەرڤە دکەت. سەرۆکێ هەرێمێ نونەراتیا گەلێ کوردستانێ دکەت ل ئەنجومەنا بالا یا نەڤەندا سیاسیا عیراقی و هەر دانوستاندن و رێککەفتنەک بهێته کرن ژلایێ سەرۆک و لایەنێ بەرامبەر، سەرۆک دێ بناڤێ تەڤایا گەلێ کوردستانێ وان دانوستاندنا کەت. و بەرپرسێ رێکخستنا پەیوەندێین دەرڤە و عیراقا فیدرالە ژی.
خوەیایە باڵاترین پۆستێ سیاسی و سەربازی و دبلۆماسیا هەر وەلاتەکی پێدڤی ب کەساتیێن سیاسی و ئیداری و دبلۆماسی و خوەدی ئەزموون و کەساتیەکا ب هێز و هویربین هەیە د پرسێن وەلاتی دا.
وەک دیار و ئاشکرایە ئەنجومەنێ سەرکرداتیا پارتی دیموکراتی کوردستان بەرێز (نێچیرڤان بارزانی) ژ هەژیترین کەسایەتی پشتی سەرۆک بارزانی دیتیە و بەربژێر کریە بۆ پۆستێ سەرۆکێ هەرێمێ.
رێزدار نێچیرڤان خودان رابردوویەکی تژی سەروەری و دەستکەفت و سەرکەفتنانە، و کاریە بنیاتێ حکومەتا هەرێمێ ب شێوەیەکی ئاڤا بکەت، کو ب پێلەکا بای نەلڤت و مەترسیا هەرفینێ لسەر نەبیت. ئانکو ب شێوەیەکی دی بێژین هوسا بنیاتێ حکومەتێ دانایە ژ ئالایێ ناڤخوەیی و دەرڤەیی، دیسان ژلایێ ئیداری و پرنسیپ و دامەزراوەیی کو مەترسیا ژناڤچوون و هەرفینێ لسەر نەمایە. خوەدی ئستاتویەکا سەربخوەیە ب یاسا و لسەر ئەرزێ واقعیژی ئەڤ دانپێدان ژلایێ دۆست و دوژمنان هاتیەکرن.
ب بەلگەژی ئەم دکارن ڤێ یەکێ بسەلمینن، نەخاسمە ئەڤ دیاردە پتشی ئەنجامدانا ریفراندۆما سەرخوەبوونا کوردستانێ و رویدانێن شانزەدی ئۆکتۆبەرێ رویداین، کو کوردستان توو پشتەڤانەکی دەرەکی و هەرێمی یێ ئاشکرا نەمابوون، لێ چ ئێک ژ وان وەلاتان دەرگەهێ خوە لسەر حکومەتا هەرێمێ دانەئێسخت، پەیوەندیا حکومەتێ و نێچیرڤانی دگەل وەلاتێن دی هێزا مانا کیانێ هەرێمێ بوو. هەر ئەڤە ژی بوو ئەگەرێ هندێ کو سەرۆک بارزانی ناڤبری سەرپشک بکەت ژبۆ دەربازکرنا هەرێما کوردستانێ ژوان تەنگژێن سیاسی و ئابووری کو رووبڕویا هەرێما کوردستانێ ببوو. ئەم و دیرۆک ژی شاهدن کو پشتی سالەکی درومێ هەرێما کوردستانێ چقاس ب ئەرێنی هات گهۆڕین و ب هێزتر ڤەگەریا گۆڕەپانا سیاسیا دەڤەرێ.
پشتی ڤان هەمی رووبڕوبوونا مەتڕسی و نەئارامیێ و هاتنا ئاسۆیا سەرکەفتنا حکومەتێ، ئەڤرۆ خەلکێ هەرێمێ چاڤێ وان ل سەرکردەیەکی یە کو پشتی سەرۆکی ب شێت لسەر ئاستێ ناڤخوە و دەرڤە، کوردستانێ بگەهیتە کوپیتکا هێزا خوە. نەخاسمە دگەل وان کاودانێن ژ نشکەکیڤە ڤەجنقینێ دئێخنە سیاسەتا رۆژهەلاتا ناڤین و کێم کەس هەنە پێشبینیا سیاسی یا تەڤلهەڤا هەنۆکەیی یا رۆژهەلاتا ناڤین بکەن. لەورا بۆ ڤان کاودانێن نالەبار رێزدار نێچیرڤان باشترین کەساتیە کو ڤی کارێ بۆ خەلکێ هەرێمێ و ئستاتویا کوردی بکەت.
ب نێرینا مە نێچریڤان دکاریت ڤان هەمی کاران ئەنجام بدەت، چونکی جەنابێ وی خوەدی پرانیا پشتەڤانیا پارتا خوە و گەلێ کوردستانێ یە، کار و چالاکیێت وی ب چاڤێن خوە دیتنە کو د کاودانێن سەخت و دژوار دا سەرکرداتیا هەرێمێ گرتیە دەست. ل شەرێ تیرۆرستێن داعش شیا ب سەر وان هەمی کێشە و ئالۆزیێن قەیرانا دارایی و ئابووری دا زال ببیت، کو ژلایێ حکومەتا عیراقی بۆ هاتبوو دروستکرن. و جەنگ ژی پێدڤی ب داهاتەکی زێدەی ماددی هەیە و داراییەکا بهێز دڤێت.
هەروەسا پشتی دەست ژ کارکێشانا سەرۆک بارزانی، دەستهەلاتا فەرماندنێ هێزین چەکدار کەتە دەست نێچیرڤان بارزانی، و ل دەمێ هێرشا دەولەتا عیراقێ بۆ سەر کەرکوک و پردێ و دەڤەرێن دن یێن کوردستانێ، ناڤبری شیا رێکێ ل شەڕی بگریت و ل شوینا شەڕ و مالوێرانیێ دەست بۆ رێکا دبلۆماسی هەلبژارد، کەفتە هەولێن خوەی دبلۆماسی کو ل فەرەنسا دەست پێکر و ل روسیا ئەنجام خوەیا بوون. شیا گڤاشتنەکا سیاسی لسەر بەغدا دروست بکەت ب رێکا وەلاتێن دەرڤە کو بەغدا و هەولێر ب رێکا دیالۆگان پرسگریکێن خوە چارە بکەن.
لەوما ئەڤرۆ خەلکێ هەرێما کوردستانێ ب باوەڕن کو دێ کوردستانێ ب هێزتر کەت ژلایێ پەیوەندیان و سەقامگیریا سیاسی و ئیداری، بارزانی ژلایێ پرانیا خەلکێ هەرێمێ و سیاسیێن ناڤخوەیی و دەرەکی هوسا هاتیە ناسکرن کو سیاسیەکی هویربینە بۆ دیتنا کێشە و گرفتان، چەوانیا چارەکرنا وان. ژ وان کەسانە کو بەرپرسیارەتیا هەلدگریت و خوە ژ بەرپرسیارەتیێن سەر ملێ خوە ناڤەکێشیت و مل ددەتە بەر هەمی بەرپرسیاریێن خوە و هەردەم دگەل زمانێ دیالۆگ و دبلۆماسیەتێ بوویە. لەوما ئەڤڕۆ هیڤیا گەلێ کوردستانێ یە و چاڤێ وان ل سەرکرداتیەکا ب هێزە کو هەمی گەل و لایەنێن کوردستانی شانازیێ پێ ببەن.