هەموو رێگەكان بۆ مانەوە و پێكەوە ژیان لەگەڵ رژێمە یەك لەدوای یەكەكان تاقیكرانەوە تا رۆژی ئەنجامدانی ریفراندۆمی سەربەخۆیی كە دوایین رێگە چارە بوو ، چونكە عێراق بەردەوام بوو لە سەر پێشێڵكردنی مافەرەواكانی كورد و جێبەبەجێكردنی مافەدستوورەكانی گەلی كورد .لە ماوەی سەدەی رابردوو بە هەموو حوكمران و شێوازەكانیانەوە زوڵم نەما و هەموو جۆرە تاوان و چه‌كی كۆمه‌ڵ كوژو سیاسه‌تی شۆفێنیه‌ دژمان‌ به‌ كار هێنرا،ئه‌و كات هه‌موو ئه‌و وڵاتانه‌ كه‌ مافی كوردیان پێشل ده‌كرد نه‌وكه‌رو به‌كرێگرته‌و جێبه‌جێكاری سیاسه‌تی ئیستعماربوون و هه‌ن ، كه‌چی كورد تاوانبار ده‌كرا و ده‌كرێ! مه‌سه‌له‌ مه‌سه‌له‌ی چه‌وساندنه‌وه‌ی میلله‌تێكه‌ كه‌ ، نایه‌وێ حكومه‌تێكی میلیتاریستی و شۆفێنی حوكمی عیراق بكات ، ئه‌ی بۆ په‌یامه‌كه‌ هێشتا نه‌گه‌یشتۆته‌ به‌غدا و ئه‌وانه‌ی وه‌ك ئه‌و بیر ده‌كه‌نه‌وه‌..سه‌یر ئه‌وه‌یه‌ خاوه‌نی ئه‌م شێوازی بیركردنه‌وه‌یه‌ ،‌ لای وایه‌ هه‌میشه‌ هه‌ق به‌ده‌ستی به‌غدایه‌! له‌ خۆیان ناپرسن ‌ هۆكاری راسته‌قینه‌ی پێك نه‌هاتنی كوردستان و عیراق چییه‌؟!هۆكاری سه‌رهه‌ڵدانی په‌یتا په‌یتای قه‌یرانه‌كان كامانه‌ن .ئه‌م به‌رێزانه‌ هه‌رگیز ئه‌و پرسیاره‌یان له‌ خۆیان كردووه‌ كه‌ بۆ به‌غدا به‌رده‌وام داوای به‌ڵێن و په‌یمان له‌ كورد ده‌كات ؟ ئه‌ویش نه‌ ئه‌و به‌ڵێن و په‌یمانه‌ی كه‌ كورد ده‌ستوه‌ردان له‌ كاروباری ناوخۆی به‌غدا نه‌كات ، به‌ڵكو به‌ڵێن و په‌یمانێكی ده‌وێ كه‌ ‌ له‌ تخوبی سیاسه‌تی شۆفینی ئه‌و ده‌رنه‌چێ و میلله‌ته‌كه‌مان بۆ هه‌میشه‌ ژێر ده‌سته‌ بێ ؟!! ئه‌مه‌یان ئه‌گه‌ر كۆلۆنیالیزمێكی كاڵفامانه‌ و چه‌واشه‌كاریه‌كی سه‌رده‌میانه‌ نه‌بێ، ئه‌ی چیه‌ ؟!له‌ كاتێكدا هه‌ڕه‌شه‌كان هه‌میشه بۆنی شه‌ڕیان لێ دێ، هێندێ به‌ ناو كارناس و لێكۆڵه‌ر و شاره‌زای سیاسی كورد سه‌باره‌ت به‌ گفتوگۆ و دانوستان له‌گه‌ڵ به‌غدا وه‌ها قسه‌ ده‌كه‌ن كه‌ گوایا سیاسه‌ت ته‌نیا یه‌ك دیوی هه‌یه‌ ئه‌ویش تۆران و ئاشت بوونه‌وه‌یه‌، بێ دیاری كردن و چاره‌سه‌ری كێشه‌ و ده‌سته‌به‌ری ماف . گەلی كورد وەك نەتەوەیەكی خاوەن ماف زەوتكراوە چەند شۆرشی كردووە لە پێناو رزگاربوونی لە ژێر دەستی و داگیركاری و گەیشتن بە مافی دەوڵەتبوون بۆیە رووبەرووی چەندین هەرٍەشە و مەترسی گەورە هاتۆتەوە و بەڵام هیچ كاتێ‌ تەسلیمی ویستی دوژمنان و داگیركەران نەبۆتەوە . یەكێك لەو دەسكەوتە بێ‌ وێنەوە و دیرۆكییە رێفراندۆمی سەربەخۆیی كوردستانە كە لە دەستی سەرۆك بارزانیی ئەنجامدرا. .ڕۆژی ٢٥ی "ئەیلوول"ی ٢٠١٧، یەكێك لەو ڕۆژە مێژووییانەی بزاڤی رزگاریخوازی گەلی كوردە كە دەتوانین لە ماوەی یەك سەدەی ڕابردوو و دوای ساڵی "١٩١٦" واتە كاتی واژۆكردنی ڕێككەوتننامەی "سایكس-پیكۆ"، وەكوو خالێكی وەرچەرخان لە مێژووی كورددا ڕەچاو و ناوزەدی بكەین. لە یەكەم ڕوانیندا ئەو ڕووداوە لانیكەم لە سێ ڕەهەندەوە گرنگیی تایبەتی خۆی ئەوە یە بەهەر شێوە هەنگاوێكی مەزن بوو بۆ بەدیهاتنی ئاوات و خەونی لە مێژێنەی نەتەوەیەكی زوڵملێكراو و بندەست كە لەم ڕێگاوە هەم دەنگی ڕەوای خۆی بە گوێی جیهان بگەێنێت و هەم هەنگاوێكی مەزن بەرەو سەربەخۆیی و دیاریكردنی چارەنووسی خۆی و بە دەستی خۆی هەڵبهێنێت. ئەوەیكە پرۆسەی ڕێفراندۆم سەلماندی هێچ هێزێك بە قەد یەكگرتوویی و یەكدەنگیی جەماوەر كاریگەر نیە و ناتوانێت لەناو‌ هاوكێشەكاندا رۆڵی تەواوكەری هەبێت. بێگومان ڕۆڵی زلهێزەكان و هێزە ناوچەیی و هەرێمیەكان شاراوە نین بەڵام بەوەشەوە پێداگری و كۆدەنگیی گەلی كورد لە باشوور، ئەویش لە كاتێكدا كە تەنانەت نەتەوە یەكگرتووەكانیش دژایەتیی ڕێفراندۆمی دەكرد، توانی بەسەر ئەو هەموو دژایەتیەدا سەركەوێت و بیسەلمێنێت كە ئیرادەی گەل گرنگترین فاكتەرە بۆ سەركەوتنی هەر نەتەوەیەك، ئەوەش دەتوانێت وانەیكی باش بێت بۆ هەموو كورد لە هەموو بەشەكانی دیكەی كوردستان. دیسان دەركەوت كە پرسی كورد لە ئاست جیهاندا خاوەن گرنگیەكی تایبەتە، گەلی كورد وەك نەتەوەیەك ساڵانێكە خەون و خۆزگەی ڕۆڵەكانی ئەوە بووە كە ڕۆژێك لە ڕۆژان ببێتە خاوەن وڵاتێكی سەربەخۆ، ئازادی و سەربەخۆییش مافێكی ڕەوای هەر نەتەوەیەكە كە بۆ دەستەبەركردنی ژیانێكی ئاسوودە و بونیادنانی وڵاتەكەی خەباتی ڕەوای بۆ بكات. ئەگەر جاران ئەوەیان تەنیا خەونێك بووبێت، بەڵام ئێستا لەوە دەچێت، ئاماژەكان ئەوە بگەیەنن كە كورد لە هەموو كاتێك زیاتر لە بەدیهێنانی ئەو خەونە ڕەوایە نزیك بووەتەوە، ئەمەش لە ئەنجامی خەبات و قوربانیدانی نەتەوەكەمانە و هەلومەرجی ئێستای نێودەوڵەتی و ناوچەكەش گرێ كوێرەكانی سەربەخۆبوونی كوردی بە تەواوی كردووەتەوە. گەلی كورد جگە لە خەبات و تێكۆشانی سەدەی رابردوو، لە ماوەی چارەكە سەدەی رابردوویی حوكمڕانی هەرێمی كوردستان روویەكی جوان و شارستانیانەی پیشانی هەموو جیهانداوە بەوەی چەند ئاشتیخواز و ویستی ئاوەدانی و پێكەوە ژیانی هەیە و هەموو ئامانجی رابردوویی لە خەبات و تێكۆشانی رابردوو لە پێناو نەمانی جەنگ و گەڕاندنەوەی خاك و نیشتیمان زەوتكراویی بووە. سەرەڕای پیلانگێڕییە هەمیشەیی ئیقلیمیەكان لە بەرامبەر گەلی كورد، بەڵام ئێستا ناوچەكە و دۆزی كورد لە بەردەم گۆڕانێكی زۆر گەورەدایە كە ئەركی هەموو لایەنە سیاسییەكانی كوردستان قورستر دەكات، لە سەرووی ئەو ئەركە قورسانەش خۆئامادەكردن بۆ قۆناغی داهاتوو كە هاوتەریبە لەگەڵ داخوازی سەربەخۆیی. بە تایبەت كە گەلی كورد بە رێبەرایەتی سەرۆك بارزانی 25/9/2017 توانی لە گەورەترین كەرنەڤاڵی دیموكراس و سەربخۆیخوازیدا دەنگی بەڵی بەرێژەی 93% لە سەدا بە دەست بێنێ‌. خەمخۆری بۆ جێبەجێكردنی ئەنجامەكانی ڕیفراندۆم بە لایەكی تر، كە دەبێتە بناخەیەكی گرنگ بۆ پرۆسەی بەدەستهێنانی دەوڵەتی كوردی و دانانی نەخشە ڕێگەی داهاتوو بۆ جێبەجێكردنی ماددەی 140 و یەكگرتنی گوتاری كوردی، كە قورسایی كورد لە ئاستی نێودەوڵەتی زۆر سەنگینتر دەكات. سەرۆك بارزانی لە ماوەی رابردوو و ئێستاش هەوڵەكانی زۆر چڕتر كردووەتەوە بۆ قووڵكردنەوەی پێوەندی لەگەڵ وڵاتان و ئەو هەوڵە دیپلۆماسییانەش بووە بە مایەی سڕینەوەی نائومێدی بۆ تاكی كورد. دیارە شەڕی تیرۆر و تیرۆریستان و بانگەشەی ڕاستگۆیانەی كورد بۆ بنبڕكردنی تیرۆر لە جیهان، بووە مایەی ئەوەی كە هەموو وڵاتان لە دەوری كورد كۆببنەوە، بە كردەوەش بۆ بنبڕكردنی تیرۆر هاوكاری هێزی پێشمەرگە بكەن. بۆیە زۆر زیاتر لە جاران و وڵاتە دەسەڵاتدارەكان بە ئاشكرا و بێ پەردە و راشكاوانەتر پشتیوانی لە مەسەلەی سەربەخۆبوونی كورد دەكەن، چونكە دەركەوت كە كورد سەرقافڵەیە بۆ ڕیشەكێشكردنی تیرۆریستانی داعش، كە بووەتە زەنگێكی خەتەرناك لە هەموو دنیا، كوردیش ئەو شەرەفەی پێبڕاوە ئەمڕۆ سەركردایەتی ئەو هەنگاوە بكات كە لە جیاتی دنیا وەهمی داعش لە جیهاندا پووچەڵ بكاتەوە. ناكرێت نكۆڵی لەو ڕاستییە بكرێت، كە ئەمڕۆ كوردستان بووە بە سەنتەرێكی زۆر بەرچاو بۆ لەباوەشگرتنی هەزاران ئاوارە، بەبێ جیاوازی بیر و باوەڕ و ئایین، ئەمەش بووە بە مایەی ئەوەی كە هەموو دنیا بەڕێزتر لە كوردستان بڕوانن. هەروەها لە ئێستادا كوردستان مینبەرێكی زۆر بەرچاوە بۆ پیادەكردنی دیموكراسییەت، ئەمەش هەلێكی گونجاوی دەستەبەركردووە بۆ ئازادی و پاراستنی مافەكانی مرۆڤ. بۆیە ئەركی سەرەكیی هەموو لایەنە سیاسییەكانە پشتیوانی لە سەرۆك بارزانی بین بۆ تەواوكردنی پرۆژەی بەدەستهێنان و بەدەوڵەتبوونی كوردستان.ئەو هەموو دژایەتیە تەنیا سەلمێنەری ئەوەیە كە پێگەی "ژیۆستراتێژیك"ی كوردستان نەك تەنیا بۆ داگیركەران بەڵكوو لای زلهێزەكانیش ئەوەندە قورسە‌ كە بە هەستیاریەكی تایبەتەوە دەڕواننە كوردستان و نە دەتوانن بە ئاسانی دەستبەرداری بن و نە زۆر ئاسانیش ئامادەن كە دان بە مافەكانی كورددا بنێن لەم دۆخەدا. لێرەوە، بۆ كورد دەركەوت كە بۆ چەسپاندنی سەروەریی خۆی لەم قۆناغە و لە هەنگاوی یەكەمدا دەبێت پشت بە هێزی ناوماڵی خۆی ببەستێت و لەو ڕێگاوە بتوانێت ناوەندەكانی بڕیاردەری هەرێمی و جیهانی ناچار بكات لەبەرامبەر ئیرادەی گەلی كورد، لە هەڵویستە نەرێنیەكانیان پاشگەز ببنەوە.