پشتی شەرێ جیھانێ یێ ئێکێ ( ١٩١٤- ١٩١٨ز)ئیمپراتوریەتا ئوسمانی کو بو دەمێ پێنچ سەدەیان حوکمرانیا پرانیا کوردستانێ دکر خوسارەت بو , نەتەوێن بن دەست ب مافێن خوە گەھشتن.چەندین فاکتەرێن نافخوی و دەرەکی ھەبون کو بونە ئەگەرێ ھندێ کورد نەبیتە خوەدی سەربەخویا خوە و بێنە پارڤەکرن ل سەر چار دەولەتێن ئیقلیمی یێن کو ھەتا سەر ھێستکا قەومیچی نە, کو دڤێرەدا ل سەر ھەمی فاکتەران نا ئاخڤین.لێرەدا فەرە بەرسڤا ھندێ بدەین کو فەرە ل چ خال دەست پێبکیەن . گرنگ ئەو خالە بێتە روون کرن کو کورد نەتەوەکێ زولم لێکری بویە ب درێژاھیا دیروکێ و ل ھەمی بیاڤان دا ھاتیە جینوساید کرن. تشتێ جھێ داخێ ئەوە کو کوردان دیروکەکا پری جینوساید ھەیە , بەلێ ھەر ھەمان ئەقیلەت ھەیە بو زور پرسێن چارەنڤیس ساز و بەردەوام بیانی پێ قەبول بویە ل سەر کوردی بخو و دیروک ژی پرە ل نموونەیان و ل ھەمی بیاڤەکێ دا و کورد چەند زیرەک بیت ل ھونەری یان وەرزشێ یان سیاسەتێ و ئول ..ھتد. بەردەوام بوچونا بیانی ل دەف کوردی پێ رەواتر بویە؟! ھەر وەسا زور جاران دژاتیکرنا ئێک دوو کورد پالداینە کو پتر ببنە کوێلە و بەند وجاشێن بیانیان و ل دەمێ سیارێن حەمیدی ل سەردەمێ ئوسمانیان و سەردەمێ جاشاتیا دەولەتا ئیراق و تورکیا نوی ژی دا ھەر ھەمان ئەقلیەت ل دەف گەلەک ل کوردان ھەبویە.ھەروەسا ل دەمێ دیارکرنا چارەنڤیسێ ویلایەتا مویسل کو باشورێ کوردستانێ ڤەدگرت , زور کەسان ل ناڤبەرا بژاردەیا سەربەخویێ یان تورکیا یان ئیراقێ . بوچونا خوە ب وی رەنگی دایە ھەتا بزانیت کو ئەشیرەت و ھوز و بنەمالا بەرامبەر چ بوچون ھەبویە ھەتا ئەو دژی وێ بریارێ بدەت!!ئەرێ ھەر ھەمان ئەقلیەت ھەتا نھا ل ناڤا کوردان دا مایە؟ بێگومان ریدانێن ڤێ داویێ باشترین بەرسڤن بو ھندێ کو کوردان مفایەک باش ل دیروکێ وەرنەگرتیە.
فەرە ئەڤ ریدانە ببنە پروگرامێ ئەحزابێن سیاسی و سەرکردێن ھەمی ئالیان ریدانێن دیروکی ل بەر چاڤ بن و زورتر دەمی نەکوژن و ب ستراتیجەکا نوی بێنەف ناڤا گورەپانا سیاسی یا کوردستانێ و ئیراقی و ئیقلیمی و نێڤدەولەتی دا کو بنەمایێن ھێزێن حوکمرانیا کوردستانێ ب جێ بەجێ کرنا یاسایێ و دادپەروەریا جڤاکی و کەسێ ھەژی ل جھێ ھەژی و نەھێلانا گەندەلیێ و بەردەوامی دان ب کاروانێ چاکسازیێ ببنە خالێن پێشکەفتنێ.
ئەگەر سەرەکێ ل ریدانێن پشتی ریفراندوما سەربەخویا کوردستانێ بدەین, دێ بینین ئەو کەسێن کو دەست کریە ناڤ دەستێن میلشیاتێن تائیفی و قەومیچی , ب ھەمی ئەقلێ خوە دگوت ئەم بەرەڤانیێ ژ نەفتا دزیێ ناکەین و کەرکوک ئارامە و ھاتە رزگارکرن ل ھەیمەنەتا فلان کەس و فلان حزبێ ! ئەڤرو دەمێ ئەم کەرکوکا داگیرکری دبینین کو قەومیچی بەرھەڤ نینە کو ئالایێ کوردستانێ قەبولبکەن یان وێنێ سومبولێن نەتەوا کورد بێنە بلند کرن. ئەڤەیە ئەو دەرد کو زورەک ژ نەفامان نەخاندی کو دیروکێ دا چەندین جاران کلاڤ ل سەرێ زورەک ژ کالفامان ھاتینە کرن و داویێ ژی قەبول نەکرینە . پشتی ڤان ریدانان کو ل دەڤەرێن کوردستانێ ھاتینە ئەنجامدان بو مە دیار دبیت کو ھەرقەبولکرنا ئێک دوو ل سەر ھەمی کێم کورتیان را ژی چەند یا گرنگە و دەسەلاتا بیانی ژی چەند یا ستەمکارا .
دیروکێ گەلەک نموونە بو مە ھێلاینە ل سەر خیانەت و دژاتیا ئێک دوو یا کوردان . بەلێ چارەسەری ژی ھەیە و دەم ل پێشیا مەیە تایبەت ل نھا دا کو دەڤەر و جیھان گوھرینێن بلەز بخوە ڤەدبینن.خالا دەستپێکێ ئەوە کو ل ستراتیجەکا نوی کومبین کو کوردستانێ بگەھینیتە کنارێن ئارام و بھێز پێخیت. پشتی ریدانێن شازدێ ئوکتوبەرێ کو کوردستان ریبریێ مەزنترین مەترسی کریە پشتی سەرھلدانا ١٩٩١ . نێچیرڤان بارزانی سەروکێ حکومەتا ھەرێما کوردستانێ رولەک بەرچاڤ دیت ھەتا شیای ئەو دیتنا قەومیچی و توندرەو ل سەر کوردستانێ لادەت و ھەتا رادەکێ باش ژی پێکولێن ئاشت کرنا نافخویی ژی دان و کوردستان ل ھەلوەشیانێ رزگارکر. بەلێ بەردەوامی دان ب کاروانێ چاکسازیێ و نەھێلانا گەندەلیێ و یاسا سەروەرکرن,ژ ئالیێ حکومەتا ھەرێمی ڤە دێ بیتە ئەگەرێ ھندێ کو ئەو دوورایتا ھەیی ل ناڤبەرا خەلکی و حکومەتێ کێم ببیت کو ژ ئەگەرێ قەیرانێن ڤێ داویێ و مفا وەرنەگرتن ل دیروکێ و خرابکاریێن ھندەک ژ بەرپرسێن نەمەسئول گەلەک خەلەک تورەبویە.
ل داویێ دا فەرە مفا ل دیروکێ بێتە وەرگرتن و زێدەتر دەلیڤە ب دوژمنی نەھێتە دان کو یاریێ ب چارەنڤیسێ کوردان بکەن و کورد ئێک و دوو قەبیل بکەن و پێکولا ھندێ بدەن کو ل دوور ئێک ستراتیجا روون کومببن کو ببیتە مەنھەجەکێ سیاسی بو ھەمی ئالیان , لێرە دا رولێ حکومەتا ھەرێما کوردستانێ یێ گرنگە و فەرە رولەک بەرچاڤ ببینیت بو ڤەدیتنا وێ خالێ کو فەرە ھەمی ئالیی ل وێ دەست ب خەباتەکا نوی بکەن کو ئیدی شوکێن مەزن نەبینین و دوست و دوژمنان ژی لێک جودا بکەین.