دەوڵەت دروستكردن بەرلەوەی سیاسەت بێت، ھەستكردن و خەونە، لەپاڵ ئەوانەدا رێبەرێكی خودان دیدگەش دەبێتە ھۆكارێكی گرنگ، ھەربۆیە پرۆسەكە لەلای زۆربەی گەلانی جیھان، لەپاڵ شۆڕش و خەون وسیاسەتكردندا، دیدگەی رێبەرە كاریزمییەكانیش كۆڵەگەیەكی بەھێزە و پێموایە لە كۆڵەگەكانی دیكە گرنگتریشە.

مەھاتیر محەمەد بەرلەوەی وڵاتەكەی مالیزیا سەربەخۆ ببێت، خەونێكی ھەبوو، نەك خەون خۆی ناوینابوو خەیاڵ، لە كتێبەكەیدا (پزیشكێك لە سەرۆكایەتیدا)باس لەوەدەكات "بەرلە ئابی 1957 نەك ھەر كەسمان نەماندەزانی چی روودەدات بەڵكو ھەندێكیان گوومانیان لەسەركەوتن دەكرد، بەڵام دواتر مالیزیامان بونیاتناو ئەوانەی گوومانیان لە راگەیاندنی سەربەخۆیی مالیزیا ھەبوو، بە ھەڵەدا چوونی خۆیان بۆدەركەووت " ئەوە بۆ مالیزیایەك كەلەیەك كاتدا بەریتانیاو چین و ئەندونیزیاو تایلاندو فلیپین و تەنانەت سەنگاپۆرەی نیمچە ھەرێمی ئەوكاتیش، لە سەری ناكۆك بوون(وەكو خۆمان)، میرنشینە یەكگرتووەكانی عەرەبیش ھەروا دروستكراوە، میرمحەمەد بین راشد ئال مەكتوومی - حاكمی دووبەیی، لە كتێبەكەیدا بەناوی (( دیدگەكەم)) دا لە ھۆكارەكانی بونیاتنانی دەوڵەتێكی وەك ئیماراتدا ئاماژە بەوە دەكات كە شێخ زایدی بونیاتنەری ئیمارات، (دیدگەیەك) نەبێت، ھیچی دیكەی نەبوو، غاندی بونیاتنەری ھیندستانی ئەمڕۆش، بەرلە سەربەخۆیی خەون و دیدێكی تەواوی بۆ ھیندستانێكی بێ ئینگلیز ھەبوو كە پێی وابووە تەنیا بە برایەتی و یەكترخۆشویستن و دووركەوتنەوە لە شەڕوتووندووتیژی دەكرێت پاش سەربەخۆبوون، گەلانی ھیندستان بە مافەكانیان بگەن.

ئەگەر تا دوێنێ لای گەلی كوردستان دروستكردنی دەوڵەت خەونێك بووبێت، ئەمڕۆ ئیتر بڕیاردراوە بكرێتە راستییەكی سیاسی و جووگرافی، دەوڵەت درووستكردن ھەرھەمووی بریتی نییە لە سینارێۆ و ھاوكێشە و پێودانگە نەگۆڕاو گۆڕاوەكانی سیاسەت و جووگرافیاو بەرزی و نزمی ھێزەكان، دەوڵەت درووست كردن بەرلەھەرشتێك ھەست كردن و خەیاڵ كردن و خەوبینین و گەیشتن بە دیدگەیەكی روونە، ئەمڕۆ ھەرێمی كوردستانی عێراق و سەرۆكەكەی -مەسعود بارزانی- دیدێكیان بۆ سەربەخۆبوون ھەیە كە زادەی ئەمڕۆ نییە، ھەستێكیان ھەیە (( كە بۆ سیاسەتمەدارو دەسەڵاتدارانی ئەمریكاو توركیاو ئێران و بەرپرسانی عەرەبی و جیھانی دیكەش- كە تەنانەت ھێشتا بۆ ژمارەیەك لە كەسانی خۆشمان لە ناوخۆدا - تێگەیشتنی زەحمەتە))، ھۆكارەكەشی ئاسانە چونكە ئەوان رۆژێك لەناو شۆڕشەكانی كوردستاندا پێشمەرگە نەبوون و بۆ سەندنی مافی گەلەكەیان لەسەر مێزی گفتوگۆ لەگەڵ كاربەدەستانی بەغدا نەبوون، دەیان ئەندامی خانەوادەكەیان و سەدان ھەزار رۆڵەی گەلەكانیان جینۆساید نەكراوون وئاوارەو ماڵ سووتاو و پەناھەندە نەبوون.
بارزانی ھەر خودان دیدگە بووە، بۆ نموونە، لە 1988 – شەڕی خواكورك لە ئاداری 1991 – رۆژی رزگاركردنی كۆیە، رەنگبێ ئەوە قسەی من نەبێت كە بڵێم لە پاش 1991ەوە، سەرۆك مەسعود بارزانی ستراتیژێكی ھەبووە كە یەك لە كۆڵەگەكانی بریتی بووە لە كردنەوەی ھەموو دەرگاكان لە پێناوی پاراستنی دەسكەوتەكانی گەلی كوردستاندا، دووەمیشیان دووپاتكردنەوە بووە لەوەی گەلی كوردستان جارێكی دیكە نابێت ئاوارە ببێتەوە ((بە ھەر نرخێك بێت))، ئەمە جگەلەوەی میراتی شۆڕش و سیاسەت و جووگرافیاو كوردبوون و پێشمەرگە بوون و گەمەی دەوڵەتان و ھاوكێشە ئاڵۆزەكانی خۆرھەڵاتی ناوەڕاست، چەندین وانەی دیكەیان بەو بەخشیوە .
سەرۆك بارزانی بۆ ریفراندۆم و سەربەخۆبوونی ھەرێمی كوردستانی عێراق و بۆ بونیاتنانی دەولەتی كوردستانیش دیدی روونە بۆ نموونە دووپاتی لەوەكردۆتەوە كە دەوڵەتە كوردستانییە چاوەڕوانكراوەكە دەوڵەتێكی نەتەوەیی نابێت و تەنیا بۆ كورد نابێت، بەڵكو بۆ ھەموو نەتەوەو ئاین و مەزھەبەكانی كوردستان دەبێت.
لە 2007ەوە، پاش ئەوەی بارزانی بۆی دەركەوت كە لە بەغدا عەقڵی سیاسییە تازەپیاكەوتووەكان نەگۆڕاوەو باسی دەبابەو ھێرشی سەربازی دەكەن بۆسەر كوردستان، ئیتر ھەرێمی كوردستان ستراتیژو رەفتارێكی سیاسی وای گرتۆتەبەر كە لە ھاوكێشەی باڵانسە كورتمەوداكاندا، كارایی و دەسپێشخەری ھەبێت وەك سیاسەتی پەرەپێدانی كەرتی نەوت و غاز+ لە 2014 ەوە بەشداریكردنی كارا لە شەڕی داعشدا، ھەروەھا ھەوڵی جێگیركردنی ستراتیژی دوورمەوداشی داوە وەك ئەنجامدانی ریفراندۆم و سەربەخۆبوون كە ئێستە بەڕێوەیە، زیاتر لەوەی كە بایەخ بە سیاسەتی پشێوكردنی رەوشەكەو (كە ھەرگیز پەنای بۆ نەبردوووە) ھاوپەیمانێتی ھەمیشەیی بدات، لەگەڵ ئەوەشدا ھەموو دەرگاكانیشی بەكراوەیی ھێشتۆتەوە و ھاوپەیمانێتی كورتمەوداشی فەرامۆش نەكردووە .
لەناو رەوشێكی لەوجۆرەدا و لەناو كۆمەڵێك ھاوپەیمانێتی ناوچەیی و جیھانیدا، ھەڵبژاردنی كاتی ئەنجامدانی ریفراندۆم و راگەیاندنی سەربەخۆبوون لە داھاتوودا لەخۆڕا نەھاتووە، بەڵكو پەیوەندی بە دیدی بارزانی ھەیە بۆ رەوشی سیاسی ناوچەكە، بارزانی بۆ ئەو ئامانجەی ھەوڵی بەدیھێنانی دەدات، ھەستێكی بەھێزی ھەیە، ھەربۆیە بۆ بەدیھێنانی ئامادەیە رووبەڕووی مەترسییەكان ببێتەوەو لە پێناوی گەلەكەیدا ئامادەی گیان بەخت كردنیشە، چونكە باش لەو دەرفەتە تێگەیشتووە كە ئەمڕۆ لەناوچەكەدا بۆ گەلی كوردستان ھاتۆتە پێش + بەشداربوونی پێشمەرگە لە بردنەوەی شەڕی سەربازی لەگەڵ تیرۆریستاندا .
بارزانی دەزانێت ھەر ھەنگاوێك كە لەم ناوچە پڕكێشەیەدا ھەڵدەھێنرێتەوە دەبێتەھۆی پێكھێنانی باڵانسێكی دینامیكی نوێ، ئەمەش بەھۆی گرنگی ژێۆپۆلیتیكی كوردستانەوەیە كە ناوچەیەكە بە چیای سەخت دەورەدراوە بەڵام بایەخدارترین ناوەندی ئەو ھێڵە جێۆئابورییەیە، كە توركیاو كەنداو و قەوقاز – بەرەو ئاسیا وخۆرھەلاتی دەریای سپی ناوەراست – بەرەو ئۆرۆپاو ئەفریقیا بەیەكەوە دەبەستێتەوە+ یەدەگی وزەی نەوت و غاز.
سەدساڵ دەبێت جگەلە كورد ھەریەك لە توركیاو عێراقی عەرەبی وئێران و دەوڵەتانی دیكەی ناوچەكەو ئەمریكاو بەریتانیاو ولاتانی خۆرئاوای دیكەش كەڵكیان لەو پێگە جێۆسیاسییەی ناوچەكە وەرگرتووە، ئێستا بۆ یەكەمینجار پاش سەد ساڵ، دیمەنی ئەو ستراتیژەی خۆرھەڵاتی ناوەڕاست گۆڕاوە، گۆڕانێك كە بۆ گەلی كوردستان وەك ھەل و دەرفەتێك دێتەبەرچاو، جاكەواتە بۆنا؟ بۆ كەڵكی لێوەرنەگریین؟ بەتایبەتی ئێمەش براوەی نوێترین جەنگی ناوچەكەین كە شەڕە دژی تیرۆریستانە .