گەلەک نەمایە ئەورووناھیاکۆچریسکێنوێل ٢٥ /٩ /٢٠١٧ کۆ شیانێنبالخۆڤەراکێشاناوەلاتێن جیھانێ ھەیە ، مینا گەرماتیەکا سوود بەخش دێ رۆژھەلاتا ناڤین و جیھانێ بگشتی ھشیارتر لێکەت سەبارەت وی میکانیزما کو ئەڤرۆ مللەتێ مە پەیرەو دکەت ژبۆ گەھشتن ب وی مافێ کۆ کۆمەلگەھا نێڤدەولەتی بخۆ زێدەتر ژ سەدەیەکێ ، ڤی مافی برۆخسارەکێ پری ئازادیا راستەقینا را دەربرینا میللەتان لقەلەم ددەن، لێ ئەو مافێ رەوا ھەمیشە وەکۆ قالبەکێ بەفر گرتی لجە مایە و د راستیا ژێواریدا بتنێ ژ لایێ خوازیارێن ئازادیانڤە دھێتە لڤاندن .
ھەرچەندە ھەمی دەولەت ئێک ھەلویست نابن ھەمبەر ڤێ پرسا گرنگ و ھەر ئێک ژوانا دێ لدویف بیرۆ بۆچوونێن خوە و رێژا بەرژەوەندیا خوە یا سیاسی و ئابووری ... وھتد ، دێ سەرەدەریێ دگەل ڤی بابەتی کتودێ ھەلویستێن خوە یێن جۆدا جۆدا دەربریت ، یانژی بئێک ھەلویستی وەکۆ بەرەیەکێ لدژی وی پرۆسسا رەوا دراوەستن !..بەلێ ھەکە ئاوریەکێ بدینە دەوروبەرێخو ، نە تەنانەت دەولەتێن جیران بەلکو بۆ ھەلسەنگاندنا دەستنیشانکرنا ڤی ریفراندۆمێ ، دبینین ببایەخ گرتنا ئامرازەکێ وەکۆ گشتپرسیا سەربەخۆییا ھەرێما کوردستانێ ژلایێ پتریا وەلاتانڤە و تکست لسەر ئێکپارچەییا عێراقێ و زڤرین بال دەستۆریڤەبخۆ دانپێدانەکا ڤەشارتیە ب وی ھێزا یاساییا کارا ئەوا کو ژ چەندین سەرچافکانڤە پەیدا بووی ، لەورا ب وی پەرێ شانازی و پشتراستیڤە ئەڤ مللەتێ مەزلوم خۆدان بەلگەیێن بھێزە و گەشبین بئایندا وەلاتێ خوە ،و نە تەنھا نۆکە بەلکۆ ھەمیشە خودانێن وی چەندێنە کۆ بھەر رەنگەکێبیت دێ رژد بن سەر داکۆکیکرنامافێن رەوایێن خۆ .
دڤێت ژبیرنەکەین کۆ ھەرێما مە دناڤ دەستوورێ عێراقێ لسالا ( ٢٠٠٥ ) ێ وەکۆ کیانەکێیە ، نە تازە ھاتیە چێکرن یان ھاتیە دانان ، بەلکۆ د ماددێ ( ١١٧ / ئێکەم) ێدا ژ دەستوورێ عێراقێ ئیقرارا پێ ھاتیە کرن ئانکۆ دانا پێ ھاتیە دان ، ، ھەروەسا د ماددێ ( ١٤١ ) ێدا دانپێدان ھاتیە کرن بھەمی یاسا و بریارێن دەرکەتین ژ دامەزراوێن ھەرێما کوردستانێ ھەر ژ سالا ١٩٩٢ ێ ، چ ژ لایێ دەسھەلاتا یاسا دانانێ کۆ ( پەرلەمانە ) یانژی ژ دەسھەلاتا جھبجھکرنێ ، یانژی ژ دەسھەلاتا دادپەروەرێڤە بیت .
دا بزڤرین بابەتێ خۆ و سەحکەینە گەشترین بنەمایێن راپرسینا سەربەخۆبوونێ بۆ زانینا رەواییا ( شرعیەتا ) وی ، دبینینکۆپێشێلکرنا دەستۆرێ عێراقێ ژ لایێ حکۆمەتا ناڤەندیڤە فاکتەرەکێ سەرکی بوویە بۆ ھندێ پتریا سەرکردایەتیا سیاسی زویترێ ھزر درێگە چارەکا دیتردا بکەن ، ھەرچەندە لادانا حکۆمەتا عێراقێ ژ ب دی ئینانا داوایێن ھەمی پێکھاتیێن عێراقێ بۆ مە ببەلگەکا ناڤخۆیی دھێتە ھژمارتن لێ د نھادا بھێزترین بەلگەیە و براستی ژ ئەنجاما مایتێکرنا دەولەتێن ئەقلیمی و جیھانێ بگشتی د کارۆبارێن ناڤخۆیێن وەلاتاندا مینا عێراقێ ئەڤ بەلگە د ژێواریدا ژ چارچۆڤێ خوە یێ ناڤخۆیی یێ دەرکەتی ، ئەو خالە مینا ھێزەکا کاریگەر وەسا نیشا ددەت کۆ پتریا وەلاتان ب (امرواقع ) یڤە ،بڤێت نەڤێت جۆرە کۆک بوونەک ھەیە لسەر رەواییا ڤی مافی، چنکۆ ھەکە بدیتنەکا یاسایی سەحکەینە کێشەیێن ھەلاویستیێن دناڤبەرا ھەرێم و بەغدادا ، دبینین ددەربرینا ھەلویستێ وەلاتاندا وەکۆ ئەمریکا و ئیران ... و ھتد ، تڕکیدێ لسەر چارەکرنا کێشەیێن ھەردوولا دکەن لدویف وی دەستوورێ پتریا وەلاتیێن عێراقێ ل سالا ٢٠٠٥ ێ بئەرینی دەنگ لسەر داین ، ڤێجا براستی پێشێلکرنا دەق و ناڤەرۆکا ڤان ماددێن دەستۆری رەوایێ ( شرعیەتا ) مافێ گشتپرسیێ ددەتە ھەرێمێ ،وھەکەپیچەک بھویری ڤەکۆلینێ لسەر دەستۆرێ پەسەندکریێ عیراقێ بکەین ، پاشگەزبوونا حکومەتا عێراقێ ژ ئیلتیزامکرنێ بدەستوورێ عێراقێ دچەند خالاندا دبینین کۆ براستی سەرەنجا مە رادکێشیت وەکۆ :-
١) لدیباجا دەستۆرێ عێراقێدا و ھەکە بھویری بێژم لدوماھیک رێزا دیباجێدا ئاماژە بئێکپارچەیا خاکا عێراقێ ھاتیە دان کۆ ئەڤ ئێکپارچەییە رادوەستیت لسەر پابەندبوونا لایەنان ب پرەنسیب و یاسایێن ھاتینە دارشتن د وی دەستۆریدا ، لێ براستی پێشلکاریێن ئاشکەرا ھاتینە کرن و ئۆمید نەمایە بپابەندبوونا حکۆمەتا عێراقێ بیاسایێن دارشتی ددەستووریدا.
٢) د ماددێ ( ١ ) ێدا ژ دەستۆرێ عێراقێ ( کۆمارا عێراقێ دەولەتەکا ئێکگرتیا سەربەخۆیە ، سیادەکا تماما ھەی ،سیستەمێ حۆکمرانیا وێ ،کۆماری ، پەرلەمانی ، دیمۆکراتیە و ئەڤ دەستوورە گەرەنتیا ئێکپارچەیا عێراقیە ..) ، پسیارا لڤێرێ دھێتە پێش ئەوە : ئایا ژبلی سەپاندنا بزۆری لدویف ئەجندایێن نەخشە بۆ دارشتی و تائفە گەریێ چ واتا بۆ دیمۆکراتیەتێ و گەرەنتیبوونا دەستووری بۆ ئێکپارچەییا عێراقێ مایە ؟؟ ..
٣) چارەنەکرنا کێشەیێن گرێدای بسلامەتیا ژیانا وەلاتیێن کورد ل عێراقێ لدویف ماددێ ( ١٥ ) ێ ژ دەستوورێ عێراقێ .
٤) پێک نە ئینانا ئەنجۆمەنا ئێکگرتی بۆ مەرەما پاراستنا عێراقا ئێکگرتی و سەروەری و سەربەخۆییا وێ و سیستەمێ وێ یێ دیموکراتی و ئێکگرتی لدویف ماددێ ( ١٠٩ ) ژ دەستوورێ عێراقێ .
٥)کار نەکرنا لسەر ماددێ (١٤٠ )ێ بۆ دیارکرنا سنوورێ ھەرێمێ .
ھەروەسا برینا مووچێ فەرمانبەرێن ھەرێمێ و ھێزێن پێشمەرگەی ... و ھتد و ھەبوونا بەلگان گۆمان د پێشێلکرنا نێزیکی ( ٥٥ ) ماددێن دەستۆریدا نینە ژ لایێ حکۆمەتێن عێراقێڤە ، و ئەڤە لادانە ژ پێگیربوونا ب دەستووری ، و لدویف ماددێ ( ٥ ) ژ دەستوورێ عێراقێ کۆ ھاتیە ( سەروەری یا یاسایێیە ، و مللەت سەرچاوێ دەسھەلاتێیە و رەواییا دەسھەلاتێیە ، .....ھتد ) ئەڤجا ھەرێمێ وەکۆ ئالترناتیفەک دیتر ، مافێ ریفراندۆمێ و راگەھاندنا سەربەخۆییا خۆ ھەیە ، و نێزیکە دێ راستیا داخازیێن چارەنڤیسا خۆ بئەنجامدانا ریفراندۆمێ وەکۆ پەیامەکێ دێ گەھینیە بەغدا و دەورۆبەران و جیھانێ و ئێدی چاڤەرێی دلۆڤانیا بەغدا ناکەین .