مرۆڤ ب گشتی و وەلاتێن جیھانێ و نەخاسمە ژی زلھێز و ژ وان ژی وەلاتەکێ پێشکەفتی و مەزن و دەستچۆیی وەکی ڕۆسیا، ھەردەم و د ھەر دەلیڤیەیەکی دا، چ بچویک و چ مەزن، پرستیژ(ئێختۆبار) و شکۆ و بەرژەوەندییا خۆ یا تایبەت بەری ھەر تشتەکی و کارەکی و ڕەفتارەکی دبینن و ددەینن.
نەیا ڤەشارتییە ژ سەردەمێ قۆتالبوونا خۆ ژ بن دەستێن ھۆزێن ھۆڤ و نەتەوەیێن وەکی مەغۆل و تەتەر و یێن دیتر، و دامەزراندنا ڤی وەلاتی و گەلەک ژ ڕاسپاردێن پێترێ مەزن، ڤی وەلاتی ڕۆلەکێ دیار و بەرچاڤ د بیاڤێن سیاسی و کەلتووری و جڤاکی و زانستی و ئابوورییا دەڤەرێ و جیھانێ دا گێڕایە. د قۆناغێن جۆدایێن دیرۆکی و سیاسی دا، ھندەک جاران پاشکەفتن و ڕاوستیان بسەردا ھاتیە، لێ پشتی ڤلادیمیر پووتینھاتیە د گۆڕەپانا سیاسییا دەستھەلاتدارییا وێ دا، ئاستێ پێشکەفتنا وێ بلندتر بوویە، ھەرچەندە کە دیاردەیێن گەندەلیێ ھەر یێن ماین و ژ جاران گەلەک کێمترە، و ھەرچەندە ژی دانعەمرێن وی وەلاتی گازندا ژ گەلەک لایەنێن سیاسەتا وی دکەن و دبیتن پشکەک ژ وێ گازندێ ژی بۆ سروشتێ وان و ئەزموونا ڕاھاتن دگەل سیستەمێ کۆمۆنیزم و سۆشیالیزمێ بیتن و ھێشتان تایا وێ ئەو بەرنەداینە، بەلێ پا بەرۆڤاژی وان نڤشێ نوی ب ھاتنا وی یێن بووینە خۆدانێ جیھانەک دیتر، یاکۆ بابۆکالێن وان بەری ھنگی ژێ ھاتبوونە بێ بەھرکرن.
ڕاستە وەلاتەکە دوویر نینە ژ دیکتاتۆریەتێ، و بەلگۆ ژی بۆ ڤێ گۆتنێ ئەوە کە ڕێڤەبرنا وەلاتەکێ ھند مەزن و نێزیکی (١٧) مەلیۆن کیلۆمترێن چھارگۆشە، و بزاڤا ب ڕۆسیکرنا زمان و کەلتوور و ئاخ و جۆگرافیایایا نێزیکی سەدان نەتەوەیێن جۆدا، و ھەبوونا ھەڤڕکییەکا بێ وێنە دگەل وەلاتێن دەرودۆری خۆ کۆ نێزیکی پانزدە وەلات دبن و ژ وان ژی مەزنتر دگەل ئەمریکا و ئەورۆپایێ، و گەلەکێن دیترن، بەلێ پا دیسانێ پرستیژ و بەرژەوەندییا نیشتمانی و وەلاتێ وان پشکەکە ژ ستراکتوور و پێکھاتەیا سایکۆلۆژی و کەساتییا تاکێ وی وەلاتی ب ھەمی تەخ و چین و نەتەوە و ئایین و ئالیێن سیاسی، سەرباری ھندی َململانێیەکا مەزن دناڤبەرا وان دا دھێتە دیتن. بەلێ پا ھەر ھەڤنیشتمانییەکێ ڕۆسی، دگەل ھندێ شانازییەک مەزن ب وەلات و شەھیدێن وەلاتێ خۆ ھەی و تنێ ھژمارا وان ل جەنگێ جیھانیێ دووھەم نێزیکی سیە مەلیۆن مرۆڤان بوویە، گاڤا سەرەدەریێ دگەل ھەر ھەلوێستەکێ ئێکەم و دۆماھیک تشت بەرژەوەندییا ئابوورییا وەلاتێ خۆیە.
ئەوێن ل وەلاتێن وەکی وان تێکلییا مرۆڤان کربیتن د ڤێ گۆتنێ دگەھیتن. ھەکەر ڕۆسیەک بزانیتن و بشێتن سەنتەکی بۆ وەلاتێ خۆ ژ کەسەکێ بیانی ڤەڕەسینیتن، و وی کاری نەکەتن، دبیتن ھەمی ئەوێ شەڤێ خەو ب چاڤێن وی نەکەڤیتن. ھەکەر تو پرسیارا جھەکی بکەی و ئەو جە ڕێکا چەند پێھنگاڤان و نێزیک ژی بیتن، دبیتن،ڕۆسی ھەبیتن بەرێ تە بدەنە ھندێ بچیە میترۆی یان تەکسییەکێ بگری دا بگەھییە وی جھی.
سالانە ئەو وەلات بۆ بلندکرنا ئاستێ ئابوورییا خۆ نێزیکی سەد ھزار قوتابیێن بیانی وەردگریتن. باشە ھەکەر ھەر ئێک ژ وان دەە زار دۆلاران خەرج بکەتن دێ چەند پارە کۆم بیتن؟ دبیتن زێدەڕۆیی نەبیتن بەلێ پا دویر نینە تو کیلۆیەکا باجانکا ببیە بەر دەرگەھێ مەزنترین بەرپرسەکێ وی وەلاتی و ژ تە وەرنەگریتن، چونکی وێ ب دەستکەفتەک بۆ وەلاتێ ژ دزانیتن ژ کەسەکێ بیانی.
وەکی زۆربەیا ئەورۆپییان، خەلکەکێ گەلەک مڕیتۆ و گرتی و ب شۆل و مژویلن، بەلێ بۆ ھندێ بشێن مفای بگەھیننە وەلاتێ خۆ دێ تێکلییا بیانییەکی کەن و دبیتن ھەر ڕێکەکێ لبەر تە دەینن. گەلەک ڕەنگێن ژ ڤان ساخلەتان لنک وان و ئەورۆپی و وەلاتێن دیتر بھێتە دیتن. ئەرێ ئەم ژی وەسانە؟ ھەکەر بەرسڤ "بەلێ" یە، کا مە چ کرییە و ئەم چ دکەین، و ھەکەر ژی بەرسڤ "نە" بیتن، بۆچی؟ بۆچی ئەم قەرەبۆ ناکەین؟
ئەڤرۆکە و پشتی بھێزبوونا ھزرا ڕیفراندۆما سەربخۆییا کوردستانێ، دشێتن و یا بزاڤێ دکەتن باشترین مفای ژ ڤی ساخلەتێ تاکی و سیاسیێ وی وەلاتی وەربگریتن، و سەرباری ھەبوونا ھەڤڕکییەکا مەزن دناڤبەرا وی وەلاتی و جیھانێ دا، بەلێ د پرۆژەیێن بازرگانی و وەبەرھینانێ وان بێ بەھر نەکەتن.
خەلکێ نەفتا مە دبر و دکرە گۆللە و بۆمبێن کێمیاوی و بسەر مە دا دباراندن و ئەم ئەنفال و دەربەدەر دکرین و تیق تیق ژی بمە دکەنین، بلا ڕۆسی ژی بھێن و ماوەیەکی وێ ببەن و ھیچ نەبیتن پێش وێ پەترۆلێ دێ پارییەکێ نانی ژی دەنە مە و بەلکۆ ژی دلێ وان بۆ مەبسۆژیتن و پشتگیرییا سەربخۆبوونا وەلاتەکی بۆ مە بکەن، ھەر چەند گەلەک یا بزەحمەتە بەلێ پا بلا کورد وان ژی بجەڕبینن.
ڕۆسیایێ ژ گەلەک کەڤن و سەردەمێ پێتری و ھەتاکۆ ستالینی خەونێن مەزن یێن بۆ داگیرکرنا جیھانێ و مفاوەرگرتن ژ جیھانێ یا د سەری دا ھەی و ئامادەنە وەکی ھنگی و گەلەک جاران و کا چەوا دگەل ھیتلەری کر بۆ ڤێ دەستکەفتێ ھەر تشتەکی بکەن. د ھەڤکێشەیێن سیاسی دا یا باش ئەوە کوردستان مفای ژ ڤان جۆرە دەلیڤەیان وەربگریتن و نەخاسمە ھندەک جاران ھندەک جھێن سیاسی نەلدویڤ بەرژەوەندیێن مەیە یان جھێن باوەریێ نین و نابیتن تنێ پشتا مە پێ گەرم و دلێ مە پێ خۆش بیتن.
دیارە ھندەک جاران بەرژەوەندیێن گشتی و مەزن و نیشتمانی وەسا دخوازن، مرۆڤ ھندەک ڕەفتاران بکەتن و ھەلویستان دەرببڕیتن کە ل قۆناغ و دەمێن ئاسایی دا وی کاری و وێ ڕەفتارێ نەکەتن. ئەڤە پشکەکە ژ فەلسەفەیا پراگماتیزمێ، و بۆ ژیانا ھەڤچەرخ فەرە.ھەمی کەس و لایەن ڤی کاری دکەن. ھەکەر مرۆڤێن مەزن بشێن ( غرورا ) خۆ بۆ ئارمانجێن مەزن بکەنە قۆربانی حنێرەک مەزنە. ئەڤە نەکێماسییە بەلکۆ شانازییە بۆ وی کەسی.
حکومەتا ھەرێمێ سەرەڕای گەلەک ئاستەنگێن ژدەرڤەی دەستھەلاتا خۆ لسەر ئاستێ جیھانی، و یێن دەستکرد و ساختە لناڤخۆ، بزاڤێن باش د ڤی ئاراستەی دا ھەبووینە، و پێنگاڤێن سەرکەفیتانە یێن ھاڤێتین، بەلێ پا ژبەرکۆ جیھان یا بوویە ململانێیەکا ڕەنگاوڕەنگ، و خەلک ھەر گاڤەکێ ڕەنگەکە، پێدڤییە ئەم سەرباری نەبوونا باوەریێ ب ڤێ جیھانێ و سیاسەتا بێ دەیک و باب و نەدلۆڤان و زۆردار، چاڤەڕێی ئەنجامان بین، و دمینیتن کا دێ باش بن یان ژی نە، تنێ ل ئاییندەی دێ دیار بیتن. لێ نەیا ڤەشارتییە حکومەتا ھەرێما کوردستانێ بۆ بەرژەوەندییا ھەڤنیشتمانیان، خۆ ل ھەر ڕێکەکێ ددەتن و ل ھەر تشتەکی دجەڕبینیتن. بەلێ پا گەلەکان پێکلۆل کریە و دکەن دا بھایێ وان بزاڤان کێم بکەن و لبەر خەلکێ تەحل و ڕەش نیشان بدەن. لێ، وەک دەروونناس دبینن و پێشنیار دکەن، گەشبینیباشترین ھێڤێن،و دەم بسانەھیترین دەرمانە، بێھنتەنگی بھێزترین کۆژەکە.
*ئەڤ بابەتە ل ژمارا (٢١٢٩) ێ ڕۆژناما ئەڤرۆ ل (٨/٦/٢٠١٧) ل لاپەڕێ(١٣) ھاتیە بەلاڤکرن.
*بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و پەروەردەیی/فاکۆلتییا پەروەردە/ زانینگەھا زاخۆ