دیرۆک تژی وان نموونانە کە د ھندەک یان گەلەک خالان ھەڤدۆ دگرن و ھەڤپشکن. کی دزانیتن بەلکۆ ڕۆژەک بھێتن ناڤێ ڤی جەنگێ نۆکە دەڤەر و جیھان دگەل ڕێکخراوا تیرۆریستییا دەولەتا داعشێ دکەتن بناڤێ جەنگێ جیھانی بھێتە نیاسین. چونکی د وان جەنگا دا ژی جیھان لسەر دوو بەرەیێن ھەڤدژ دابەش ببین و ژ ھەر ئێک ژ وان بەرەیا ب دەھان وەلات بەشدار ببین.
د جەنگێ نۆکە ژی بەرەیەک پشتەڤانیێ ل تیرۆرێ دکەن و بەرەیەک دژی وێنە. جیاوازییا جەنگێ نۆکە و ھەر دوو یێن پێشتر د ھندێ دایە کە ھژمارەکا وەلاتان و نەخاسمە ل دەڤەرێ سەرڤەسەرڤە دژی تیرۆرێ دلەیزن بەلێ ب نھێنی و بڕێکێن جۆداجۆدا ھاریکاریێن لۆجستیکی و مۆرالی و مرۆڤی دگەھیننە وێ. ژبەر ڤێ چەندێ یە کە پۆلینکرنا وەلاتان لسەر دوو ئالیێن دگەل و نەدگەل دا یا بزەحمەتە.
لێ ئەوا گرنگ ئەوە بھێتەگۆتن بابەتێ سنوورانە. ل جەنگێن بدرێژاھییا ھزاران سالان مرۆڤ پێڕابووین ڕاستیەکا ژ ھەمیا دیارتر ئەو بوویە کە ل ھەر جەنگەکی دا ئەو کەسێ دبەتن و سەردکەڤیتن دشێتن ئاخفتنا خۆ بسەپینیت و ئاخفتن دێ یا وی بیتن. ئەو دشێتن سنوورا دەینیتن و مەرجێن خۆ بسەر یێ دیتر دا بسەپینیتن و ب دلێ خۆ ناڤەرۆکا پەیمانناما دابڕێژیتن. گەلەک ژ وان سنوورێن ئەم نۆکە ژ وەلاتان و ل ھەمی جیھانێ دبینین و تێدگەھین بڤی ڕەنگی یێن ھاتینە دەیناندن و سەپاندن.
یا ئاشکرایە و ڕۆھنە کۆ لسالا(٢٠١٤) ھندەک ژ وەلاتێن دەڤەرێ، و نەخاسمە ئەوێن لسەر دوو و چەند تایان دلەیزن و ژسەرڤە دگەل و لبنڤە دژی تە و ھەمی مرۆڤاتیێ نە، و ژ ترسا ئاڤابوونا "دەولەتا کوردستانێ" وەک ھەر جار بەرەیێ شێعە و سۆننە خۆ کرە ئێک و ل دژی کوردستانیان پیلانەک نوی دەیناند، و تێدا بەرێ چەتێن ھۆڤێن داعشێ ژ بەغدا و باشوورێ ئێراقا میراتە دایە کوردستانێ، و کوردستان بێ ویستا خۆ کەفتە د جەنگەکێ نەخوازرای دا. ڤی جەنگێ مالوێرانکەر وەکی ھەمی تەکتیکێن دوژمنان و ب مێرخاسی و گیانفیداییا پێشمەرگێ قەھرەمان و خۆبەخشان و ب سەرۆکاتیا جەنابێ سەرۆک بارزانی و دانا ھزاران شەھید و برینداران، وەکی ھەمی جارەکێ ھاتە ژناڤبرن.
ئەزموونە نیشان ددەتن کە کورد و کوردستانی د دەمێن شەڕی دا کێم جاران و ژ ئەگەرێن جۆداجۆدا دشکێن و زۆرتری جاران ئەو سەردکەڤن. لێ سایکۆلۆژیایا سەرکرداتیا ناڤ کوردان خالەک لاوازی یا تێدا و ئەو ژی لدەمێ داڕشتنا پەیماننامانە کە ئەم گەلەک جاران ژ ئەگەرێن خۆکێمدیتن یان لاوازییا ھەستا باوەری بخۆبوونێ و شکەستنا دارێ سایکۆلۆژییا تاکێ کوردی ل دۆماھیک قۆناغێن جێبەجێکرنا پرۆسێسێن دەیناندنا سنووران یان ئەو بەلێن و داخوازیێن دھێنە دان و خواستن جۆرەک ترس و دوودلی و لاوازی و سستی و خاڤی ب سەرکرداتیا کوردی ڤە دھێتە دیتن و خۆ لسەر بڕیارێن وی دا دسەپینیتن و ژبلی نەھێلانا تام و چێژێ د کاری دا گەلەک ژ وان قۆربانی و زیانێن ب وان دکەڤن و ئەو زەحمەتا بۆ گەھشتن بڤێ قۆناغ دیتی ب ئاڤێ دا دچیتن.
د شەڕێ داعشێ ھەتا نۆکە کوردستانی ل گۆپیتکا سەرکەفتنێ بوویە و ئەڤ چەندە ھەکەر بڤی ڕەنگە بمینیتن و بەردەوام بیتن و ھیچ خیانەتەک دەرەکی و لسەر ئاستێن وەلاتێن دیتر و نەمازە یێن زلھێز و ژ پێخەمەت ھندەک بەرژەوەندییا، و یان یێن ناڤخۆیی کۆ کارتێکرنەکا نەرینی لسەر ڤێ پرۆسێسێ دکەن، نەھێتەکرن، دێ مفایەک مەزن گەھینیتە لایەنێن گرێدای ب دامەزراندنا "دەولەتا کوردستانێ".
بەلێ ل بیرا مە نەچیتن ھەکەر ئەم د زیرەک و شەھرەزا و ھۆستا و پراگماتی بین دێ شێین دگەل ھەبوونا ھەر جۆرە مەترسیەکێ، ئێک وەکی مەزنێن پارسی دبێژن" دشمن را خوار مپندار"، ئانکۆ چ جاران و ب تایبەت ل دۆماھیک قۆناغ دۆژمنان ب کێم نەدینە و دفن بلند نەبن، و یا دیتر ژی ئەوە ئەم بۆ پاراستنا خۆ مفای ژ وان شیانان وەربگرین ئەوێن دبیتن لنک خەلکێ نەدروست ژی بیتن. جەنگ جەنگە، و دلۆڤانێی نزانیتن. ئەوێ ل بەر سینگێ تە بێگۆمان یێ بۆ کۆشتنا تە ھاتی و ھەکەر تە بڤێت نەھێی کۆشتن دڤیا یان وی بکۆژی یان ژی برشەڤی یان تەسلیم ببی و ھەر دوو ئەو ڕێک ژی ئێکسانن دگەل کۆشتنا مە. ئەزموون ڤێ چەندێ دبێژیتن.
*بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگی و پەروەردەیی/ زانینگەھا زاخۆ