دیارە عەلی وەردیێ بەھشتی، چەند جاران کەتە بەر گەفێن کۆشتنێ ژ ئالیێ تووندڕۆ و دەمارگیرێن ئایینی، چونکی ڕاستی دگۆتن و شرۆڤەیێن زانستی بۆ گەلەک جۆرێن ڕەفتارێن مرۆڤێ دەڤەرێ ژ ھەمی نەتەوە و ئایینان دگۆتن. ھەرچەندە کە ئەو گۆتن نە بەرھەمێ ڕک و کەربان بین، بەلکۆ ڤەڕێژا ھزرەکا تیژبینانە و ھشیارانەیا وی بی بۆ جڤاکا ئەو تێدا، و یاکۆ بەری و پشتی ھنگی سەدان زانا و بسپۆران گۆتین و دبێژن. گۆتنێن وی دژی بەرژەوەندیێن ھندەک کەسان بی، لەوما بسانەھی بی بێبەختیێن وەک کافری و زەندیقبوونێ پێڤەنن.
وی دگۆت مرۆڤ ب سروشت بەرژەوەندیخوازە و ب وی چاڤی تەماشەی ھەر تشتەکی دکەتن، ھەتاکۆ لایەنێ ئایینی ژی. ئانکۆ وی دگۆت ئایین نەک وەکی پیامبەران ئینای و چ بەرژەوەندی یێن تایبەت د مەژیێ وان دا نەھەی، و بەلگە ژی بۆ ڤێ گۆتنێ، ئەو ژیانا سادە و بەلەنگازی و پاقژییا وان بی، بەلکۆ بابەتەک و کەرەستەک بی بۆ بەرژەوەندییا گشتی و چاکسازیێن جڤاکی و ئابووری و سیاسی، و ھەمی یان زۆربەیا وان ژی وەسا بین، لێ ئەوێن خۆ ب پەیرەوێن وان پیامبەران دزانی وەسا ھزر نەدکر و ھەکەر نە ھەمی، ڕێژەیەکا مەزن ژ وان ژی ژ بەرژەوەندیێن خۆ زێدەتر ھیچ تشتەک د ھزرێ دا نینە، ھەتاکۆ ئەوێن دبێژن " باوەر" و تێگەھێن ھۆسا بکاردئینن دکەڤنە د ڤی خانەی دا.
ئەڤە ژی نەبناسێن وانە، بەلکۆ بێژنگا مەژیێ مرۆڤی و سایکۆلۆژیایا وی وەسانە، و مرۆڤ وەک ماسلۆ و گەلەک زانایێن دیتر دبێژن لدویڤ تێرکرنا پێدڤیاتیێن خۆ دگەڕھن، و دبیتن، وەک فرۆید دبێژیتن بۆ ڤی کاری گەلەک جۆرێن ڕەفتاران بکەن، یێن کۆ دکەڤنە د چارچۆڤەی فرت و فێلێن دەروونی دا.
زەلامێن ئایینێ زەردەشتی و مەسیحیەتا سەردەمێن وەکی ئیمپراتۆریەتا ئاریایی – ساسانی، و چەرخێن ناڤین ل ئەورۆپایێ مەزنترین نموونەیێ ڤێ تاوانا مەزنا مرۆڤاتیێنە.
ل ڤان چەند ڕۆژێن بۆری دا، وەک گەلەک جاران، نموونەیەک دیار ئەڤ ڕاستیە سەلماند. لڤی ماوەیێ چۆیی ژی کەسەکێ وەکی ( مەھدی سۆمەیدعی ) بناڤێ ئیسلاما پیرۆز ئەو چەند و ڕاستییا عەلی وەردی دگۆتی دووبارە کر. مخابن مرۆڤ ئایینی، یێ کۆ کەرەستە و ئالاڤەکە بۆ بەختەوەرییا مرۆڤان و بێی جیاوازی ھاتی خوارێ، بکەتە ئارمانج و بێخیتە د بەرژەوەندییا تاخم و نەتەوە و کەسانەک تایبەتدا. ئەڤە نە ئەوە یا محەمەد ئەمین (س) دخوازیتن.
ب مخابنی ڤە سۆمەیدعی و گەلەک سۆمەیدعیان ل جیھانێ ئەڤرۆکە ئایینێ ئیسلامێ، یێ کۆ گاڤا تشتەک و گۆتنەک ب وی ناڤی و لایەنێن پێڤەگرێدای ھاتەگۆتن، ھێدی خەلکێ نە ھێز دمینیتن بێژیتن "نە وەسا نینە"، و نە ژی ژترسێن کافرکرنا وان ژلایێ کەسانەکێ ڤە نەوێرن ھند ھزرێ د وێ گۆتنێ دا بکەن و شرۆڤە بکەن و بەرێ خۆ بدەنێ گەلۆ ئەڤ ئاخفتنە دگەل سروشتێ جوان و پاقژ و مرۆڤدۆستانە و دادپەروەرانە یێ پیامبەران و ھەتاکۆ دگەل یەزدانێ مەزن دگۆنجیتن یان نە؟ لەوما بێی ئێک و دوو وێ دپەژرینن ( قەبیل دکەن) و کارەسات ژێ پەیدا دبن. ھەمی یان گەلەک ژ کارەساتێن ئەڤرۆکە ل جیھانێ و دەڤەرێ پەیدا دبن بەرھەمێ ڤێ چەندێ یە. لێ مخابنی کاروانێ ھەلپەرەستان ( مەێلەح چییان) و بەرژەوەندیخوازان ناسەکنیتن و ڕۆژانە ئەم وان ڕەفتار و گۆتاران ب چاڤێن خۆ دبینین. بۆ گەھشتن ب مەرەمێن پیسێن خۆ کەسان یێ ھەی بناڤێ ئایینی ھەتاکۆ پەنا بۆ وان ڕێباز و لایەنان دبەتن یێن کۆ د بنەڕەتدا چ باوەری پێ نینە و بەلکۆ سەدان سالە د ھزر و مێنتالیتە و گۆتار و بڕیارێن وان دا " ئایین ئەفێۆنە" قاچکێ دەڤێ وانە. ئەڤرۆکەَ ئاییندارێن ساختە بۆ تێکڤەدانا جیھانێ پشتا خۆ ب بێ ئایین و کۆمۆنیزم و دوژمنێن ئایینی ڤە گرێددەتن. ئەڤە چ دگەھینیتن؟ تنێ ئەو دزانن. بەلێ یا دیارە بەرژەوەندی چ سنووران نزانیتن و دشێتن ھەر ناڤەکێ بۆ ڤێ مەبەستێ بکار بینیتن ھەتاکۆ ئەو ناڤ ناڤێن پیرۆزێن ئایینی و پیامبەر و یەزدانێ مەزن بیتن. ھەر کەسەک بێھنەکێ تنێ تەماشە دەردۆرێن خۆ بکەتن دێ نموونەی وان مرۆڤ و لایەنان و گۆتن و کریارێن وان ب ئاشکرایی بینیتن. دێ زانیتن کا عەلی وەردی چ دبێژیتن. یا دیتر ژی ب کەیفا ھەوەیە. وە دڤێتن باوەر بکن وە دڤێتن وەسا بن ھەتا کارەسات لدویڤ کارەساتێ ھەبن. *پسپۆری زانستەکانی پێداگۆگی و پەروەردەیی/فاکۆلتیی پەروەردە/ زانینگەی زاخۆ