هەر چاودێرو توێژەرێكی سیاسی و بەویژدان و بیرتیژ شرۆڤەی ڕووداو و گۆڕانكارییەكانی سێ ساڵی ڕابردووی عێراق و ناوچەكە و كوردستان و بەتایبەتی پارساڵ بكات، دەگاتە ئەو دەرەنجامەی كە كوردستان بەگشتی و باشوور بەتایبەتی بەرەو گۆڕانكاریی چارەنووسساز هەنگاو هەڵدەگرێت و ئایندەیەكی گەش چاوەڕوانی دەكات. واتە میكانیزم و هەل و مەرجگەلێكی لەباری سیاسەتی نێودەوڵەتی ڕەخساوە كە لە سەدەی ڕابردوو و پێشتریش دەرفەتی لەوجۆرە بۆ كورد بوونی نەبووە.
سەرهەڵدانی گرووپی تیرۆریستیی داعش و ئاكارە قێزەوەنەكانی دژی مرۆڤایەتی بەگشتی و كورد و ئایینزاكانی دیكەی كوردستان و عێراق بەتایبەتی، ئەوەی خستەڕوو كە هێزەكانی پێشمەرگە تاكە هێزی زەمینی ناوچەكەن كە بە جددی و بەبێ هیچ چارشێو و دەمامكێك لەباتی گەلانی ناوچەكەو جیهان تا كۆتاییهێنان بە دواچەكداری داعش و هاوبیرەكانیان نەبەردانە دەجەنگن و هەردەم لەخەمی پاراستنی بەها باڵاكانی مرۆیی و ئایینییەكاندان. هەر لەم سۆنگەیەوە بۆ جاری یەكەم كۆمەڵگەی نێودەوڵی بەگشتی و هاوپەیمانی دژی داعش لەوە گەیشتن كە لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست نەتەوەیەكی مەزن و زیندووی مرۆڤدۆست بوونی هەیە، ئەویش ناوی كوردە، ئەوە بۆ سەدەیەكیش دەچێ قوربانی دەستی تیرۆری سیاسی و رەشەكوژی و جینۆساید بووە، لەهەمان كاتیشدا دەرفەتی ڕاستەقینەی بەرگری لەخۆكردنی پێنەدراوە، بەڵام كاتێك ئەو دەرفەتەی لە ڕێگەی هێزی پێشمەرگەوە بۆ ڕەخسا، دەركەوت كە گەلی كوردو هیزە بەرگریكارەكەی - لە كاتی جەنگ و ئاشتیشدا - هێزیكی مرۆڤدۆست و پابەندن بە بەها باڵا مرۆییەكانەوە، هەر ئەوەش وایكرد كە هێزە كاریگەرە نێودەوڵەتییەكان رۆڵی گەلی كورد و پێشمەرگەی كوردستان لەبەرچاو بگرن و گرنگی پێ بدەن و وەكو هێزێكی هاوپەیمانی كاریگەری خۆیان لەو جەنگەدا سەیری بكەن.
هەڵبەتە نابێت ئەوەش لەبیر بكرێت كە لە پشت سەركەوتنەكانی پێشمەرگەشەوە بەسەر هێزی تیرۆریستیدا، سەركردایەتییەكی دڵسۆزو بەئەزموونی كاریگەریش ڕۆڵی بەرچاوی هەیە، بۆ گرێدانی پێوەندی و هەماهەنگی دیپلۆماسی و لۆجیستی و سەربازی دژی تیرۆر كە لەخودی هێژا سەرۆكی هەرێمدا خۆی دەبینێتەوە، هەر لەم سۆنگەیەشەوە: دەوڵەتانی كاریگەری دژی تیرۆر گەیشتنە ئەو دەرەنجامەی كە پێویستە مامەڵەی فەرمی و هاوشێوەی وڵاتێكی سەربەخۆ لەگەڵ سەرۆك و حكومەتی كوردستاندا بكەن. بۆیە ناكرێت هەرگیز سەردانی چەند جارەی كەسێكی وەكو سەرۆكی فەرەنساو سەرۆك وەزیرو وەزیرانی دەرەوەو بەرگری و فەرماندە سەربازییە هەرە باڵاكانی وڵاتانی ئەمەریكاو ئەوروپاو هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی تیرۆر بۆ كوردستان نادیدە بگرین،
چونكە ئەوانە هەمووی دەچنە بواری پڕۆتۆكۆڵات و بەفەرمی ناساندنی حكومەتی كوردستان، بەتایبەتی دواهاتنی فرانسوا ئۆلاندی سەرۆكی فەرەنسا لە كۆتایی ساڵی ڕابردوودا كە هەموو ئەتەكێتێكی پڕۆتۆكۆڵی و بە فەرمی ناساندنی كوردستانی پێوە دیار بوو. كەواتە سەركەوتنە مەزنەكانی پێشمەرگەو گەڕاندنەوەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم بۆ ژێر ڕكێفی هیزەكانیان، بە ڕەزامەندیی هێزە كاریگەرە نێودەوڵەتییەكان و بە بەرچاوی هەموو جیهانەوە، زۆر بەتایبەتیش بەبەرچاوی هێزە دژەكانی پرسی سەربەخۆیی كوردستان لە ناوچەكەدا، ئاماژەگەلی هەرە ڕوونن كە كوردستان بەرەو ئایندەیەكی گەش و چارەنووسساز هەنگاودەنێت. بۆیە زۆر گرنگە هێزە سیاسییەكانی سەر گۆڕەپانی خەباتی كوردایەتی سەرلەنوێ بەخۆیاندا بچنەوە، تاوەكو لە ئاستی ئەم پێشهاتە گرنگانەو دۆخەكەدا بن و ئامانجە گەورەكەمان كە پرسی سەربەخۆییە لەبارنەچێت، ئەوەش تەنیا بە لێبووردەیی یەكڕیزی و بەخۆداچوونەوەی ئەرێنی مسۆگەر دەبێت. هەر بۆ نموونە كاتێك قسە لەسەر ئەوە كرا كە بزووتنەوەی گۆڕان و یەكێتی نیشتمانی ڕووەو یەكگرتنەوە دەڕۆن، جۆرێك لەهیوای بەخشییە خەڵكی دەڤەرەكانی زۆنی (سەوز نیلی) لەپێناوی كۆتاییهێنان بەو پشێوی و بێ سەروبەرییەی دامودەزگا فەرمی و نافەرمییەكانی ئەو دەڤەرانەی گرتۆتەوە، كە دڵەڕاوكێ و نائارامییەكی دەروونیی ئێجگار زۆری لەلای خەڵكی دروست كردووە، چونكە زۆر بەزەقی هەست بە دەستتێوەردانی دەرەكیی دەرو دراوسێ لەو دەڤەرانە دەكرێت، بەڵام كە ئەوە نەبوو، پێناچێت بشبێت، بەڵام لەئێستادا زۆر گرنگە هەر دوو هێزە گەورەكەی باشووری كوردستان (پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان) كە پێشتریش هاوپەیمانی و هاوهەڵوێستییان لەسەر پرسە نەتەوەییەكان كاریگەری زۆر ئەرێنی هەبووە لەفەراهەمبوونی دەستكەوتە مەزنەكان، لەئێستادا یەكڕیزی و یەكهەڵوێستیی ئەم دوو هێزە - ئەگەر دڵسۆزی گەل و نیشتمان لەخۆ بگرێت - دەرەنجامی زۆر چارەنووسساز بەدوای خۆێدا دەهێنێت، چونكە دەستكەوتی گەورە بە لەخۆبوردن و هەنگاوی گەورە وەدی دێت، تەنیا شتێكیش كە بتوانێت كۆتایی بە دەستتێوەردانی دەرەكی و نەیارانی سەربەخۆیی كوردستان بێنێت، بۆیە پێویستە هەموو هێزە سیاسی و سەربازییەكانی كوردستان بەگشتی و باشوور بەتایبەتی گوتەو كردارو هەڵوێستی خۆیان یەك بخەن لەپێناوی ستراتێژیكی هاوبەشداو پێكەوە كار بۆ ئایندەی خەڵك و خاكی كوردستان بكەن، ئەوەش شاراوە نییە كە هێزە نەیارەكانی سەربەخۆبوونی باشوور لەمێژە خۆیان بۆ دژایەتی ئەو پرسە مەڵاس داوە و ئەگەر بۆیان بلوێت سێ و دوو بۆ لەناوبردنی ناكەن. بەپێچەوانەشەوە ئەگەر هەر هێزێك بەپێچەوانەی تەوژمی بەرژەوەندیی باڵاو خەونە لەمێژینەكانی دانیشتووانی كوردستانەوە بجمێ، ئەوە ئۆباڵی هەر شكستێكی سیاسی دەچێتە ملی ئەو هێزەو مێژووش بەزەیی بە كەسدا نایەتەوە، خاڵی هەرە گەشیش بۆ گەیشتن بە ئامانجە پیرۆزەكانی نەتەوكەمان ئەوەیە: كە قەوارەیەكی سیاسیی خۆماڵیمان هەیەو هێژا سەرۆكی هەرێمی كوردستانیش دەستپێشخەرییەكی بۆ پێكهاتن و یەكڕیزیی هێزو لایەنە سیاسییەكان خستۆتەڕوو كە دەشێت بكرێتە هەوینی یەكگرتنەوەی لایەن و هێزە سیاسییەكان و پێكهێنانی حكومەتێكی هاوبەش و فرەڕەنگ، بەڵام بەهێز و ستراتیژی نەتەویی و ئامانجی سیستەماتیكی و بە دەوڵەتبوونی نوێخوازانەو ڕاستەقینە كە وانەی باشی لە هەڵە ئیدارییەكانی ڕابردوو وەرگرتبێ.
لەڕاستیدا بۆ وەدیهاتنی ئەم ڕەوشە، زۆرگرنگە بۆ یەكێتی نیشتمانی كوردستان كە ئیدارەی هێزێكی زەبەلاحی سەربازی و ئاسایشی دەكات لەهەرێمی كوردستان، پێداچوونەی گرنگ لەناوخۆیدا بكات و لە دابەشبوون خۆی قوتار بكات، تاوەكو ڕۆڵی كاریگەری خۆی وەربگرێتەوەو ببێتە پشتیوان بۆ دروستكردنی حكومەتێكی بەهێز لەگەڵ هاوپەیمانە كۆنەكەی و سنوورەكانی نێودەوڵەتی و ناوخۆیی خۆی لەگەڵ حوكمڕانیی بەغدا جارێكی دی تۆكمە بكاتەوە، تاوەكو بەرەی شیعیزم كە لە تاران و بەغداوە سەرچاوەدەگرێت، كوردستان و خەڵكەكەی نەكەنە دەستەچیلەی ئاگری خۆیان بۆ ململانێی تائیفی و مەزهەبییەكانیان كە بێجگە لە زیان هیچی بۆ كورد لێناكەوێتەوە. لەهەمان كاتدا ئاماژە سەرەتاییەكانی هاتنەوە سەركاری پارتی كۆماری لە ئەمەریكا بە سەرۆكایەتی (دوناڵد ترەمپ) ئەوە دەگەیەنن كە ئەمجارەش كورد لە باشوور زێدەتر جێگەی گرنگیپێدانی ئەو وڵاتە بێت و لەوێشەوە دەستكەوتی زیاتر بۆ كورد فەراهەم ببێت، ئەگەر بێتو هێزە سیاسییەكان بە كۆدەنگی و یەكڕیزی بەپیر پرسی سەربەخۆیی كوردستانەوە بچن.

*سەرۆكی رێكخراوی بزاڤی ئاشتی ناوخۆیی- سلێمانی