ئەڤ گۆتارە ژبلی ھندێ بابەتەکە گرێدایی ب لایەنێ پەروەردە و فێرکرنێ، ھەروەسا پشکەکا بەرسڤا مەیە وەک بسپۆرێ سایکۆلۆژیایا پەروەردەیی بۆ پرسیارەکا بەڕێز د. ھۆگر تاھر تەوفیق سەرۆکێ پشکا مێژوو ل زانینگەھا زاخۆ کە ل دیبێیتەکا سیاسی-دیرۆکی ل ( ١٦/٥/٢٠١٦) و ب ئامادەبوونا چەندین کەساتیێن سیاسی بۆ ھەر سێ بەڕێزان ھێمن ئەحمەد ھەورامی ئەندامێ کۆمیتا ناڤین یا پارتی دیمۆکراتی کوردستان و بەرپرسێ کاروبارێن دەرڤە یێ پارتی و ھەروەسا سەعدی ئەحمەد پیرە ئەندامێ بیریۆیا سیاسییا ئێکەتیا نیشتمانی کوردستان و برێز ئەبووبەکر کاروانی ژ مەکتەبا سیاسییا ئێکگرتووی کوردستان ھاتبیە ڕێکخستن و پرسیارەکا مەزن و ئالۆز تێدا ھاتە ئازراندن کە: " بۆ چی کوردستانی خۆدان کەساتیەک زیندی نینە و نەخاسمە لسەر ئاستێ جیھانی؟" و د ڤێ گۆتارێ دا ژی وەکی جارێت دیتر پشکەک ژ بەرسڤا ڤی بەڕێزی دێ ب ستۆیێ خۆڤە گرم. لێ دگەل ھندێ ژی باوەرا مە ئەوە ئەڤ بابەتە گەلەک ئالۆزە و پێدڤی ب ڤەکۆلینێن مەزنتر و ھویرترە، لێ دیساڤە ئەوا مە دڤێتن ل ڤێرێ و ل خوارێ بێژین پشکەکا بچویکە ژ وان بناسێن کارتێکرنێ د ڤێ چەندێ دکەتن و گرێدایە ب شێوازێ پەروەردە و فێرکرنێ ل کوردستانێ و دبیتن ھەر ئێک ژ مە مامۆستایێن زانینگەە و قوتابخانەیێن ڤی وەلاتی بدەست یان بێدەست وی کاری ئەنجام بدەین. ھەرچەندە ئەڤ بابەتە، و بەرۆڤاژی حەزا من بکۆرتی یا ھاتیە نڤێسین لێ من یا ڤیای ھندەک بلەزتر ڤێ ھزرێ بگەھینمە خواندەڤانی کا ئەگەر چیە ئەم کورد نەکەساتیەک بھێزین. ھەلبەت دا ژبیر نەکەین و ھەر جار مە یا گۆتی ئەم بخۆ ئێکین ژ ئەگەرا و ئەگەرێن دەرەکی ژی گەلەکن و ھەکەر ژیان مابیتن د گۆتارێن دیتر دا ئەز دێ پترتر وان ئەگەرێن نافخۆیی و دەرەکی دەمە دیارکرن.
خویایە پەروەردە وفێرکرن وەکی دیاردەیەکا مرۆڤی وجڤاکی یا گرێدایە ب خەلەک خەلەکێن زنجیرا جڤاکێ وفەلسەفی وھەمی تایبەتمەندیێن کەلتووری وفەرھەنگی یێن وێ ڤە، وئەرکەکێ مەزن یێ لسەر ملێ وێ کۆ گۆھۆڕانا ڕەفتارا قوتابی وپێگەھاندنا تاکێ قوتابیە بۆ ئاییندەی وداھاتوویەکێ مفادار وبەرھەم ھینەر بۆ جڤاکا خۆ وەکی ھاوەڵاتیەکێ باش ب ڕێکا پرۆگرامێن خاندنێ. کەرەستە وتەکنەلۆژیایا پەروەردەیی وفێرکرنێ وەکی بەشەک ژ پرۆگرامێ خاندنێ ڕۆلەکێ بەرچاڤ یێ ھەی. و ئینانا نموونە یا وەکی جۆرەکێ ڤان کەرەستا ژی تایبەتمەندیا خۆ یا ھەی لسەر تێگەھشتنا بابەتی ژ لایێ قوتابیانڤە.
گەلەک جارا مامۆستا بۆ ڕۆھن کرنا بابەتەکێ وانێ ودوروستکرنا پەیوەندیێ دناڤبەرا وانا خاندنێ وژیانا ڕۆژانە وەکی لایەنەکێ گرنگی دان ب لایەنێ پراکتیکی پێدڤی دکەتن مفایێ ژ گۆتنا ھندەک نموونا وەربگریتن کۆ پەیوەندی ھەین ب بابەتێ وێ وانەی ڤە. بەلێ یا گرنگ ئەوە ئەم وەکی مامۆستا وپەروەردەکار ئاگەھداری ڕاستیا رۆلێ کارتێکەرێ کەسایەتی وبھا وئاراستە وھزر وبیر وبۆچۆنێن خۆ بین لسەر قوتابیان. مامۆستا بەشەکە ژ وان نموونێن بلند یێن کۆ قوتابی ب چاڤەکێ مەزن بەرێ خۆ ددەنێ وچاڤلێکەریا وی دکەن و چاڤلێکەری ئێکە ژبنەمایێن پەروەردە و فێربوون و ئاڤاکرنا کەساتیێ و ئەڤ ڕاستیە خۆ دگەلەک گۆتنێن مەزناندا و ھەروەسا ژیانا ڕۆژانەیا مرۆڤێن بەرێ و نۆکە دا دھێتە دیتن و تێبینیکرن و ژبلی ڤان ھەمیا تەوەرەکێ سەرەکیێ بیردۆزەکا دەروونناسییە کە باندۆرا و ڤۆلتێرز سەرکاروانییا وێ دکەتن.. پێدڤیە ئەونموونێن مامۆستا بکار دئینیتن بگۆنجن دگەل ھەمی تایبەتمەندی وڕە وڕیشالێن کەلتوور وفەرھەنگا جڤاکا وی ڤە ھەر ژ کەڤن ھەتا نۆکە وئاییندەی ژی.و ھەروەسا ئەڤ دیتنگەھە ژ بیر وباوەرێن زانایێ بناڤ ودەنگێ ئەلمانی کیێرت لیڤینی، وەکی ئێک ژ سەرەکی ترین تیۆریستێن ڕێبازا ئەلمانی (گێشتالت) تێتن کۆ د چارچیڤێ تیۆریا خۆ یا کۆ بناڤێ دەلیڤەی تێتە نیاسین داکۆکیێ لسەر کارتێکەری وپەیوەندیا دناڤبەرا دەلیڤە وژینگەھێ سایکۆلۆژی ودەوروبەرێ مرۆڤی دگەل رەفتار وبزاڤێن وی، دئاخڤیتن ودکەتن. لەوما ولسەر بنەمایێ ڤێ چەندێ پێشنیار تێتە کرن مامۆستا مفایێ ژ نموونێن پەیوەندار ب ژینگەھا قوتابی یا راست و کەتواریانە وەربگریتن بۆ بلند کرنا ئاستێ کارتێکەریا بابەتی.
یا فەرە مامۆستایێن مە یێن کورد ڤێ بکەنە گۆھارک وب گۆھێ خۆڤە ھەلاویسن کۆ ئاگەھدار بن نەتەوێ کورد پشتی ھزاران سالا ژ بن دەستیێ دێ رۆژەکێ بەرەڤ داھاتوویەکا گەش چیتن بۆ دوروستبینا کیانەکی کوتێَدا پاراستنا بوون وھەیبەت وھەیمەنەتا کەسایەتیا تاکێ کوردی مەزنترین ئارمانجە. ڤێ قۆناغێ تاکەکێَ کوردی دڤێتن یێ کوخۆدانێ کەسایەتیەکا بھێز وئاڤاکری لسەر بنەمایێن کەلتور وفەرھەنگێ ڕەسەنێ کوردەواری بیتن. ئەڤ کەسایەتیە د ماوێ ڤان چەند ھزار وبتایبەت سەد سالێن بۆری یێ ھاتیە شاش کرن وتێکشکاندن. دوژمن و نەیاران چ ل دەڤەرێ و چ ل جیھانێ پێکڤە د ڤێ ڕاستێدا یا کار کری و یێ ژ ھەمیا کۆژەکتر ژی خۆدێ تاکێ کوردی بوویە کە ب پیلان و فیتا دوژمنان و یان ژبەر بەرژەوەندیێن تەسک و کاتی و بچویک یان ژی ژبەر لاوازییا ھەستا کوردایەتیێ و ھەبوونا جۆرێن دیترێن ژێیاتیێ بۆ نموونە ئایینی یان ھەر جۆرەک دیتر ڕۆلەک مەزن د شکاندنا ھەست و کەساتیا تاکێ کوردستانی دا دیتی و گێڕای.پێدڤیە ھندەک کوردپەرست ھەبن ڤی کەسایەتی سەر ژ نوی بنیات بنێن. داکۆ ئەڤ قوتابیە کەسەکێ وەسا ژێ دوروست ببیتن کە ژێیاتی و سەرپێڤەبوون و ڤیانا وەڵاتی و کوردستانێ و نەتەوەیی لنک چێ ببیتن و ئەڤ چەندە نە دژی ھیچ ئایین و ڕێبازەکێ یە ، بەلکۆ بەرۆڤاژی وێ چەندێ ئایینێن عەسمانی و ژ وان ژی ئیسلام پشتگیریا وێ دکەتن. نموونە گەلەکن و ژ وان ژی ئایەتا ( ١٣) ژ سورەتا حەجەرات کە تێدا خۆدایێ مەزن پشتی مرۆڤاتیێ ئاگەھدار دکەتن کە یێن ژ دەیک و باب و ژن و زەلامەکی ھاتینە دروستکرن( و خۆلقاندن)، و کرینە بەش بەش و گرووپ گرووپ و نەتەوە نەتەوە و ئەو ژی ژ پێخەمەت تێکلی و پەیوەندیکرن و ئێکدیتر نیاسین و دروستبوونا ژێیاتیێ لنک وان، دیسانێ ھۆشداریێ ددەتە وان کە لنک وی ھیچ ئێک ژ ڤان سالۆخەتا باشتر ژ یێ دیتر نینە و ھیچ نەتەوەک و گەل و ژن و زەلام و رەنگەک و تایبەتمەندییەک نابیتە ھند کا ئەو کەس و نەتەوە ژ ھەمیا باشتر و جامێرتر و ( تەقواتر) بن. ئانکۆ لنک خۆدایێ مەزن پیڤەر بۆ پیڤان و ھەلسەنگاندنا مرۆڤان قەنجیی و چاکیە نەک نەتەوە و ھیچ تایبەتمەندییەک دیتر. و بڤێ ( حەدیس) ژی ھەنە کە محەمەد(س) ب ئاشکرایی دبێژیتن " چ جیاوازییەک نینە دناڤبەرا عەرەبەکی و عەجەمەکی تنێ قەنجی و باشی ( و تەقوا) نەبیتن".
بارگرانیا دوروست کرنا ڤی کەسایەتی یا لسەر ملێ مامۆستا وپەروەردەکاران، و ژبیر نەکەین ژی ئێک ژ رێکێن وێ یێن سەرەکی پرۆگرامێ خواندنێ یە. پرۆگرامێ خواندنێ وەکی فاکتەرەکێ بھێز د پرۆسێسا پێگەھاندنا جڤاکیا مرۆڤی وگۆھۆرینا وی ژ بوونەوەرەکێ بایۆلۆژی بۆ بوونەوەرەکێ سۆسیۆ- سایکۆلۆژی گرنگیەکا تایبەت یا ھەی.
ئەزموونێن مرۆڤایەتیێ وچاڤپێدا خشاندنەک ب بەرپەڕێن دیرۆکێ نیشا مە ددەتن کە ھەر نەتەوەکێ نەتەوێ خۆ ڤیای،خەما کەلتوور ونەتەوێ خۆ وپاراستن ومان وبەردەوامیا وێ ھەلگرتی، پشتی ئازادیا خۆ ژ بن دەستێ داگیر کەرا ئێکەم پێھنگاڤ یا بڤی رەنگی ھاڤێتی.
لەوما لبیرا وە بیتن د نموونێن خۆ دا ل ھەمێ قۆناغێن خواندنێ نموونێن خۆ د چارچیڤێ فەرھەنگ وکەلتورێ کوردەواری بینن. بۆ نموونە ل جھێ ناڤێ ئیگۆر ئیڤانوف یان جۆرج برایل یان ئەبوجاھد ناڤێ (دلدار) یان ... ھتد بکار بینن. ل شوینا ناڤێ واشینتۆن یان لەندەن یان قاھیرە ناڤێ ھەڤلێرێ یان مھاباد یان ئامەدێ یان ... ھتد بینن، دا قوتابیێ تەیێ کورد ھەست بکەتن ئەوی ژی جھەک و وەلاتەک و نیشتمانەک وناڤەک وکەلتورەک وفەرھەنگەک یێ ھەی. دا بزانیتن ھێدی ئەودیڤەلانکێ زمان وفەرھەنگ وکەلتور ورەوش وتیتال وبھا وناڤ ونیشانێن خەلک ونەتەوەیێن دیتر نینە. تەنھا ھندەک جارا دێ مرۆڤ پێدڤی ناڤێ جھەکی یان کەسەک بیانی بیتن کوپێدڤی بیتن.
ئێک ژ دانەرێن ڤێ پەرتووکێ جارەکێ وەکی سەرپەرەشتەکێ پەروەردەیی ل وانەگۆتنا مامۆستایەکی ئامادە ببی. مامۆستایێ ناڤبری د چارچیڤێ بابەتەکێ وانێ دا نابەینەکێ ئاخفتنا وی کەتە دۆر بابەتەکێ گشتی وئەوپێدڤی ئینانا نموونەیەکێ گشتی بی کۆ ناڤێ باژێڕەکی بێژیتن دا کۆ بۆ قوتابیا ڕۆھن کەتن ئەڤ تشتە بڤی ڕەنگیی یە. توھزرا خۆ بکە ڤی مامۆستای ناڤێ کیژ باژێڕی ب نموونە ئینابیتن ؟ بەغدا !!! و ئەڤ ناڤە چەندین جاران دووبارە دکر تو دا بێژی لڤێ جیھانا مەزن و کوردستانا پیرۆز ژی جھەک و باژێڕەک دیتر نەھەبوویە و نینە. ئاخر ھەی مامۆستایێ نەکوردپەروەر ما تو نزانی لڤێ کوردستانا ڕەنگین وزەنگین ب ھزاران ناڤ ونیشان وباژێڕان !! تنێ ل کوردستانا مە یا ئازاد پتر ژ (٥٠٠٠) گۆند وباژێڕێن ھەین ب ناڤ ونیشان. ما ناڤ بریانە ئەڤ مامۆستایێ کورد بچیتن بۆ نموونەکا گشتی کۆ پێدڤی ھیچ تایبەتمەندیەکێ وڕۆھن کرنەکا تایبەت نەبیتن ناڤێ باژێرەکێ دیتر ژ دەرڤەی کوردستانێ بینیتن وبێژیتن وبنڤێسیتن وھزر وچاڤ وگۆھێن قوتابیەکێ کورد پێ تەژی بکەتن؟ باشە ئەڤ قوتابیە ئەڤرۆ وسبەی چەوا ھزر کەتن ؟ سۆباھی دەمێ کوردستان دبیتە دەولەتەک سەربخۆ دێ چەوا ھزر کەتن و چ باوەری پێ ھەبیتن؟ دێ چ ھەستا ژێیاتیێ بۆ ھەبیتن؟ دێ چەوا ھەستا کوردپەروەریێ وخۆ ب کورد زانین وپێڤەگرێدانێ لنک دوروست بیتن ؟ ئایا دێ چەوا کەسایەتیەکا ساخلەم ژ لایەنێ سایکۆلۆژی ودەروونی ڤە لنکوی دوروست بیتن دەمێ ڤێ دووبەرەکانێ و دووانیزمێ ( ازدواجیە) تێ د ژیانا ڕۆژانە وسەرەدەریا تاکێن ڤێ جڤاکێ بینیتن وگۆە لێ بیتن ؟ مامۆستایێ وی بۆ نموونە باژێڕی "بەغدایێ" ! بڕێسیتن وپێ باخڤیتن وبەلکۆ ژی گەلەک مەدحێت وێرێ بکەتن ول مال وکۆلانا وناڤ ھەڤالا ھەر گاڤەکێ دھێتە گۆتن " د وان سالێن دەستھەڵاتا سەدامێ گۆڕ بە گۆڕ رژێما بەغدایێ ئەم کۆشتین وبرھاندین وئەنفال کرین وکێمیاباران کرین ...ھتد و ئەڤرۆکە ژی دەستھەڵاتدارێت وێ دڤێتن ب ھەمی جۆرەکی مافێ ژیانەکا ئاسایی ژ مە وەربگرن ... ھتد" ؟ و جھێ داخێ یە ژبەر پێگەھشتنا گەلەک مامۆستایێن مە و نەخاسمە ل ئاستێ زانینگەھێن کوردستانێ لبن چەترێ کەلتوور و فەرھەنگ و رۆشنبیری و زمانێ عەرەبی یان بیانی و ئەورۆپی ھێشتانێ ژی و گەلەک گەلەک گەلەک گەلەگک گەلەک ژی ئەڤ کەلتوور و مێنتالیتە ( و ئەقلیەتە) بسەر مامۆستایێن ھەرێما کوردستانێ زالە و لسەر ڤی شێوازی و بڕێڤە دچن و بەلکۆ ژی ب ھەمی ( ئەقلێ) خۆڤە شانازیێ ژی پێڤە دکەن بەلێ ئەو نزانن و تێناگەھن ( و دبیتن ژی بزانن و بدەست ژی وەبکەن و ئەڤ کارە پیلانەک بیتن ژ پیلانێن دوژمنان و بڕێکا وان دھێتە جێبەجێکرن!) کە ئەڤ چەندە زیانەکا مەزنە ھەم ل کەساتی و سایکۆلۆژیا و سۆسیۆلۆژیایا تاکێ کوری و کوردستانی ددەن و وی بدەست و بزۆر بەرەڤ دووانیزما کەساتی و ل داھاتووی دا ژی ژبەرئێکچۆنا کۆمەڵایەتی(تناشز اجتماعی) پال ددەن، و ژلایەک دیتر ڤە ھیچ مفایەکی ناگەھیننە ئاڤاکرنا دەولەتا کوردی یاکۆ ئێک ژ بنەما و پرەنسیپ و خالێن سەرەکی تێدا کەساتیەکێ کوردپەروەر و خۆدان ھەستا نیشتمانی و کوردبوون و کوردستانیبوونە. ب سەدان چار مە ل جھان گازندە کرینە و بڕێکا دەزگەھێن پەیوەندار خواستیە ڕێک لبەر ڤێ ڕەفتارێ و شێوازێ ھزرکرن و وانەگۆتنێ بھێتەگرتن و ئەڤ مامۆستایە بھێنەسزادان یان دویر ئێخستن ژ پرۆسێسا وانەگۆتنێ و فێرکرنێ ل سەنتەرێن فەرمی و حکومی یان ئەلترناتیڤ و چارەسەرییەک دیتر بۆ بھێتە دەیناندن دا تێدا نەتەوەک زیان ڤێ نەکەڤیتن. دا تاکێن وی نەتەوەی مرۆڤێن لاواز و بێباوەر بخۆ و مافێن ڕەوایێ خۆ و کەساتیا خۆ دەرنەکەڤن. ئەڤە دێ بیتە قۆناغەک ژ قۆناغێن دەستپێکا چاکسازییا پەروەردەیی و کۆمەلایەتی و زانستی ل کوردستانێ و پێنگاڤەک فەرە بۆ ڤێ قۆناغا ئەم تێدا بەرەڤ " دەولەتبوونێ"ڤە دچین. جھێ داخێ یە ئەڤ تشتە و ھزرە ب ( فلسەکی ) ژی نەچۆیە و ئەڤ جۆرە مامۆستایە ل سەنتەرێن کوردستانێ ھەسپێن ھزری یێن خۆە یێن دویر ژ پیڤەر و بۆھایێن کوردەواری و کوردستانیبوونێ حێلتر ژ جاران دھاژۆن و کەس نینە بیّژیتە وان " ئحم "! ھەتاکۆ ھندەکێن ھەین شەرمێ دکەن کوردی بئاخڤن و ژ خۆ ناگرن. یان ژی گاڤا ئاخفتن دێ بیچژن زمانێ کوردی نە زمانەکێ زانستیە و وانە پێناھێنە گۆتن. ئەڤ مامۆستایە ژبلی کۆ خیانەتێ ل خوینا وان شەھیداندکەن ئەوێن گیانێ خۆ پاراستنی کوردستانێ و زمان و کەلتوور و فەرھەنگێ کوردی کری، ھەروەسا ھند گێژ و بێمەژینە ژبیر کرییە زمانێ کوردی ژی زمانەکە ژ ھزاران زمانان و بەرۆڤاژی گەلەک زمانان گەلەک زیندییە و ب سەدان ھزار پەرتووک و تێگەە و زاراڤە و نامێن ماستەرێ و دکتۆرایێ پێھاتیە نڤێسین و ب دەھان فەرھەنگنامەیێن ل کوردستانێ ھەین. ئەڤ مامۆستایێ بێبەخت نابێژیتن و دان ب ھندێ نادەتن ئەو بخۆ چ کوردیێ نزانیتن و زەحمەتا دویڤداچۆنا ئاستێ پێشکەفتنا زمانێ کوردی ل کوردستانێ و جیھانێ نەکرییە. پەرتووک ل ئاستێ خواندنا سەرەتایی و بنەڕەت و ئامادیێ ھەمی بزمانێ شرینێ کوردینە. پا ڤێجا مامۆستایێ ھەنێ تو ل کیرێ دژی. نە گۆنەھا تەیە گۆنەە یا وان ئەوێن دھێلن توو ل ڤێرێ وانا بێژی و توو کوردی نزانی بخوینی و بنڤێسی و دەعوا کوردبوونا خۆ و مافێن خۆ ژی دکەی. گاڤا تە گۆتێ دێ بێژیتن: مانێ ئەز ب کوردی دئاخڤم! خۆ خشیم دکەتن و خۆشە گاڤا مرۆڤ تەنگاف ببیتن خۆ ل خشیمیێ بدەتن. ئەڤە یاسایەکا سایکۆلۆژییە. ھەکە تو دۆکتۆرایی و تنێ ب کوردی د ئاخڤی، باپیرێن من و تە و یێن گەلەک کوردێن دیتر ژی ب کوردیەکێ د ئاخفت ھەکەر ڕۆژەکا تمام توو دگەل بای تە گۆە ل وشەکا عەرەبی یان بیانی نەدبوو، بەلێ دگۆتنە وان نەخواندەوار، بۆچی؟؟ چونکی لدویڤ پێناسا ڕێکخراوا یۆنسکۆی(UNESCO) خواندەوار (متعلم) تنێ ئەو کەسە یێ بزمانێ زگماکی و دەیکا خۆ بشێتن بخوینیتن و بنڤێسیتن. تو کوردیێ نزانی و ئەز نەچارم جارەکا دیتر ڤێ پێناسێ بۆ تە شرۆڤە بکەم. وەکی تو دبینی د پێناسێدا بەحسێ ئاخفتنێ نەکرییە چونکی ئاخفتن بزمانێ دەیکێ ناچیتە چارچۆڤێ خواندەواریێ ب سەدان و ھزاران زارۆک بزمانێ خۆ دئاخڤن بەلێ نەشێن ڕستەکێ ب وی زمانی بنڤێسن. و ھەروەسا مەلیۆنەھا ژن و زەلام و دانعەمر ژی ب ھەمان ڕەنگ بزمانێ خۆ د ئاخڤن بولێ نەشێن خیچکەکێ بنڤێسن و بکێشن و دبێژنە وان نەخواندەوار (ڕمی). تە خواندەواری یا ھەی بۆ ڤێ ڕۆژێ و خزمەتا نەتەوە و زمانێ خۆ. ھەکەر تو سێ سەد زمانان وەکی بلبلی بزانی و پێ بخوینی و بنڤێسی و تە نەشیا ڕستەکێ بزمانێ کوردیێ خۆ بنڤێسی و بخوینی خۆ ب خواندەوار نەھژمێرە. ئەڤە نەگۆتنا منە ئەڤە یۆنسکۆ وە دبێژیتن. ھێجەتا تە ھەر تشتەک بیتن نە د جھێ خۆ دایە. تو ھەکەر ل وەلاتەکێ ئەورۆپی قوتابی یان مامۆستا بی و ژمارا مرۆڤێن وی وەلاتی و زمانی ٢-٣ مەلیۆن کەس ژی بن توو ھنگی دێ باوەرنامێ وەرگری یان کارەک بدەست تە کەڤیتن بشێی بزمانێ وان گەنگەشا خۆ بکەی یان بخوینی و بنڤێسی. بەرۆڤاژی جھێ تە ل وێ جڤاکێ نابیتن و تو دێ بێ باوەرنامە و پشتی چەند سالان ژی ھێی دەرکرن. بەلێ ل کوردستانێ کەس دیڤداچۆنا تە و ڤێ کێماسییا ھند مەزن ناکەتن و بۆ تە دقەتن و قوتابی ژی نەشێنە تە و چ ناکەن چونکی ئەو وەکی گۆشتەکینە لبەر دەستێ وی. چ ژێ ناھێتن. تو ژی خۆ ناوەستینی.تە دکتۆرا یا د زمانەک دیتر دا ھەی. تویی کارتێکرنێ لسەر کەساتیا کوردستانیان و قوتابیێن بەردەستێ خۆ دکەی. تو ناھێلی کەساتیا وی وەرار و گەشەیەکا ئاسایی و سروشتی بکەتن. تویی ئاستەنگان لبەر دۆزا کورددستانیان دروست دکەی.بڕێز دکتۆر ھۆگر ما بڤی ئاوایی دێ چەوا ئەو کەساتیا تو دخوازی ھێتە ئاڤاکرن؟ ما کی دێ ژ ئەسمانا ھێتن و وی کەساتی بۆ مە ئاڤا کەتن؟ ما جەنابێ سەرۆک بارزانی " تاڤە بدەتە ئۆممەتا محەمەدی"! و ڤان تشتا ھەمیا بیّژیتە من و تە و یێ دی و یێ دی و یێ دی؟ ھەکەر نە مامۆستا بخۆ ڤی کاری بکەتن ما کی دیتر دێ پێکەتن؟
د چاڤپێدا خشاندنەکا سەرەتاییدا ئەڤ جۆرێ نموونە ھینانێ تشتەکێ ئاسایی تێتە ھژمارتن بەلێ کویرتر وھویرتر تێدا چۆنا ڤی بابەتی بەرۆڤاژی ڤێ چەندێ نیشان ددەتن. وەکی د. کەریم شەریف قەرەچەتانی بسپۆرێ پەروەردەیی وسایکۆلۆژیێ ئاماژەی پێ ددەتن ئاخڤتن وگۆتن نەھەما ژ گۆھەکی تێتن وژ گۆھێ دیتر دا دەردکەڤیتن. ئەڤ ئاخفتنە وگۆتنە د مێشکێ مرۆڤی وقوتابی دا دھێتە شرۆڤەکرن ولێکدان وھلکۆلین وڤەکۆلین. ھزاران بیر وبۆچۆن وھزرا لنک وی مرۆڤی و وی قوتابی دوروست دکەتن. و لدۆماھێکێ کارتێکرنێن ھند مازن د وی و کەساتیا وی دا دروست دکەتن کە دبیتن ھەتاھەتایە دگەل وی بمینن و ببنە پشکەک ژ ستراکتووری کەساتی و سایکۆلۆژیایا وی. ئەو کەساتیا ھەر ئێک ژ مە ڕۆژانە و د کاودانێن سەرەدەریکرنا ڕۆژانە دا پێ دھێتە نیاسین و ژ خەلکا دیتر دھێتە جۆداکرن و دبیتن گەلەک ژ وان قوتابیان سۆباھی و دوو سبە ببنە کەسێن پایە بلند لسەر ئاستێن حکومی و حزبی.
بکارئینا ناڤ و نیشانێن جە و کەس و نەتەوە و کەلتوور و فەرھەنگەک دیتر زیانەک مەزن و نەمازە ھەکەر تە بۆ وی نموونەی نموونێن خوە و یێن کەلتوور و زمانێ خوە ھەبن. لێ ھندەک جاران ژی تونەشێی ل شوینا ناڤێ بلندترین چیایێ جیھانێ ئانکۆ چیایێ ئێڤێرێست ل ھیمالایێ بنڤێسی ھەلگۆرد چونکی وەسا نینە وبلندیا چیایێ ئێڤێرێست ل ھیمالایێ وەکی بلندترین چیایێ جیھانێ تشتەک وراستیەک نەگۆھۆرە یان ل شوینا سەرمایا سیبێریا ل رۆسیا فیدرال بێژی سەرمایا ناڤچا لۆلان ودەشتا مەرگەڤەر ل کوردستانا رۆژھەلات. ل ڤان جھا تونەچاری ناڤێن بیانی بھینی وڤێ ئێکێ چ تێدا نینە بەلێ د گاڤێن دیتر دا ھیچ ھێجەتەک وپاساوەک بۆ ڤێ چەندێ نینە. بەلام ئەڤ نموونە ژی ھەمی جاران وەسا نینە. ھەکەر مامۆستایێن مە ل جھێن دیتر ڤێ خالێ لبەر چاڤبگرن، ل جھێن نەچاری ئەڤ چەندە نەھێتە کرن ژی ئاساییە و زیانێ ناگەھینیتە کەساتیا قوتابی و مرۆڤێ کورد.
بەلێ بڕێز دگتۆر ھۆگر ئاڤا لسەر ھاتیە گۆتن پشکەکا بچویکە ژ وان ئەگەرێن ناھێلن کەساتیا کوردی ئاڤا ببیتن و بھێز بکەڤیتن. پەروەردە تشتەک مەزن و نەھەوانتەیە. ستوینێ دروستبوونا کەساتیا ھەر نەتەوەیەکێ ل سەردەمێ نۆکە ل قوتابخاناندا دھێتە دەیناندن. ھەلبەت مە نۆکە و گەلەک جارێن دیتر ژی یا گۆتی و دێ بیژین ئەڤە ڕەھەندەکە ژ وان فاکتەران. ھەرچەندە دبیتن مە گەلەک تشت ژبیر ژی کربیتن. بەلێ دوو سێ فاکتەرێن دیترێن کارتێکەر د ھەڕفاندنا کەساتیا تاکێ کوردستانی بریتینە ژ پەروەردا خێزانی، یا جڤاکی، و کەلتووری و ... ھتد، و ھەکەر خۆدایێ ئەھوەرامەزدا دەلیڤەی بدەتن د خەلەکێن دیتر دا لسەر وان و ھندەکێن دیتر ئاخڤم و نڤێسم کا چەوا ئەو فاکتەر ژی بدرێژاھییا دیرۆکێ ھاریکارییا ھەڕفتنا کەساتیا تاکێ کوردستانی کری. ھیفیدارین ھەکەر ئەم ھندە تێگەە و وشەیا بکار دئینین یان ناڤێ ھندەک تەخان دبێژین خواندەڤان ژ مە دلگران نەبن. مەبەستا مە کێمکرنا بۆھایێ وان نینە بەلێ تنێ مە دڤێتن گەنگەشەکا زانستی بکەین و ئەم نەچار دبین وان ناڤان بێژین.
*مامۆستای ئەکادیمی/بسپۆری زانستەکانی سایکۆلۆژیا و پێداگۆگی/ زانینگەی زاخۆ