لە ئێستادا مشتومڕێكی سیاسی و كەلتووری و كۆمەڵایەتی و ئابووری لە گۆڕەپانی كوردستاندا لە هەمبەر هۆكارەكانی ریفراندۆم، ڕەهەندەکانی، گرنگێتی و ئاسەوارەكانی بۆ سەر ئایندەی كوردستان لە ئارادایە، لە گەرمەی ئەو مشتومڕەشدا جا چ میللی لە سەر ئاستی هاووڵاتیان بێت، یان بژاردەی سیاسی لەسەر ئاستی حزبە سیاسییەكان و بژاردەی رۆشنبیریی لە هەرێم ، گفتوگۆیەکان دەسووڕینەوە بە دەوری وردەكاری و شێوازەكانی ، لەجیاتی جەختكردنەوە لەسەر گەوهەر و گرنگیی بابەتەكە.
بێگومان بە دیدوبۆچوونی پارتە سیاسییەكان كە پەیوەستن بە دەستكەوتە حزبییەكان كاریگەرییان هەیە بۆ سەر هەوڵی دوورخستنەوەی بابەتەكە و دۆزینەوەی لق و پۆپ و گومان كە بە هیچ شێوەیەك ناچنەوە سەر بنەمای ناوەڕۆکی بڕیارەكە و هۆكار و وردەكارییەكانی ئێستا و هەنگاو و دەرهاویشتەكانی لە ئایندەدا.
جا بۆ ئەوەی ئەو پرسە نەتەوەییە، كە پەیوەستە بە چارەنووسی گەل و نەتەوە و ئایندەی نەوەكانی داهاتوو بە هەموو ئەو پێكهاتە ئیتنی و نەتەوەیی و ئایینی و فیكرییانەی لەسەر خاكی كوردستان دەژین، دووربخەینەوە لە هەڵخلیسكان بەرەو ئاسۆیەكی تەسكی ململانێی حزبی، هەوڵدەدەین لەو وتارەدا بابەتەكە بۆ گەوهەری خۆی بگێڕینەوە، با بەشێوەیەكی پراكتیكی و بە هزرێكی سیاسی و كەلتووریی هۆشیار گفتوگۆبكەین بەوەی كە لەو پەرەسەندنانەی لە دەوری ئێمەدا دەگوزەرێن، جا چ لە كارلێكە ئیقلیمییەكان، یان پێوەندییە نێودەوڵەتییەكان یان لە نێو سیستەمی تازەی جیهانیدا.
یەكەم شت پێویستە بزانین و رێكبكەوین لەسەر ئەوەی كە ئەو ململانێیە حزبی و كێبڕكێ دیموكراسییەی نێو گۆڕەپانی سیاسیی كوردستان بریتییە لە نیشانەیەك لە نیشانەكانی دیموكراسیی چالاك لە هەرێمەكەماندا، سەرەڕای چەندین تێبینی كە خۆمان هەمانە دەربارەی ئەو رێگاو هۆكار و ئامرازانەی كە هەندێ لەو حزبانە دژی ركابەرەكانیان پەیڕەوی دەكەن، بەڵام بە باوەڕیی قووڵمان بە گرنگیی پرۆسەی دیموكراسی و گوێگرتن لە دەنگی هەمووان بەبێ پەراوێزخستن، یان لاگیریی بۆ هیچ ركابەرێكی سیاسی، ئێمە زۆر پێمان چاكە ئەو كارلێكە سیاسییە لە هەرێمدا بوونی هەبێت بەتایبەتیش كە دەرگای گفتوگۆ بەرامبەر هەمووان و لەگەڵ هەمووان تا ئێستاش هەر كراوەیە.
بەڵام ئەوەی كە پێویستە لەسەری رێكبكەوین ئەوەیە كە ركابەری و ململانێی حزبی كە لەنێو هەموو دیموكراسییە پێشكەوتوو و تازەكاندا هەیە شوێن و جێگەیان پەیوەستە بە هەڵبژاردن و خولە پەرلەمانییەكان و بەرنامە ئابووری و سیاسییەكان پەیوەست بە ژیانی گشتیی هاووڵاتییانەوە. بەڵام پێویستە ئەو ململانێیە سیاسییە دەربارەی دەسەڵات و هەڵبژاردن و حكومەت و یاساكان رانەكێشرێنە نێو بڕیارێكی چارەنووسسازی تایبەت بە گەل و نەتەوە.
هەروەها ئەمە بڕیارێكە پەیوەست نییە بە حزبێك، یان بەرنامەیەك، یان ئایدیۆلۆژییەتێكی دیاریكراوەوە، بەڵكو بڕیارێكە پەیوەستە بە گەلێكی تەواوەوە، ئێمەش وەك چینێكی سیاسی پێویستە رۆڵی خۆمان بە چاكترین شێوە ببینین بۆ بواردان و ئامادەسازیی زەمینەی یاسایی و سیاسیی پێویست بۆ گەلەكەمان تاكو مافی سروشتی و یاسایی خۆی پیادەبكات لە دەنگدان لەسەر چارەنووسیی خۆی: ئایا ئەو گەلەمان چی دەوێت؟ لە قۆناغی داهاتووشدا چ بە چاك دەزانێت؟
ئەمە بڕیاری گەلە، بە هیچ جۆرو شێوەیەك ئایدیۆلۆژیەتی پارتی، یان هزری یەكێتیی، یان ئاراستەی گۆڕان، یان بیری یەكگرتوو و كۆمەڵ و هزری حزبی سوسیالیستی كوردستان، یان هەر حزبێكی كوردستانی دیكەی تێدا نییە، ئەمە بڕیارێكە لە سەرووی ململانێی حزبیمان و سەرووی كێشە ئابوورییەكانمانە، ریفراندۆم رای گەلی كوردستانە و ئەو هەنگاوەی كە لە قۆناخی مێژوویی داهاتوودا دەیهاوێژین.
ریفراندۆم پەیوەست نییە بە هیچ كاروبار و كێشە و تەحەددییاتی ڕۆژانەی ژیانەوە كە دەكەوێتە سەرشانی هەموومان وەك حزب و حكومەت و پەرلەمان كە پێویستە چارەسەری خێرای بۆ بدۆزینەوە لەپێناو سووككردنی باری سەرشانی هاووڵاتیمان، هەروەها هەموومان بەرپرسیارێتیی پشتیوانیكردن لە پێشمەرگەمان دەكەوێتە ئەستۆ لە پاراستنی سنوورەكانمان و پارێزگاریكردن لەو سەركەوتن و دەستكەوتانەی لە هەموو بەرەكانی شەڕدا وەدەستیان هێناوە.
ریفراندۆم پیادەكردنی دیموكراسییە پێویستە رێگە بە گەلەمان بدەین پیادەی بكات، تا بە فەرمی و بە ئاشكرا بە هەموو جیهانی رابگەیەنێت لە ساڵی 2016 بڕیاری كوردستان چی دەبێت؟ دیدگای ئەو بۆ دوای ئەم قۆناخە چی دەبێت؟
لەو پێناسە سادە و گەوهەرییەی ئەسڵی بیرۆكەی ریفراندۆمەوە پێویستە بزانین كە نابێ جێگەی ریفراندۆم هەموو ئەو ململانێ حزبییە و ئەو لێدوانە بریقەدار و دژایەتییە سیاسییانە بێت، بەڵكو جێگەی ئەو، هەڵبژاردنە شوێنی ئەو، ركابەرییە دەربارەی چۆنێتیی رووبەڕووبوونەوەی تەحەدییە ئابوورییەكان، هەروەها ئەو بیرە تازانە كە بتوانین خزمەتگوزارییەكان و چالاكیی حكومەت بۆ هاووڵاتیان پەرە پێ بدەین، دەبێ ئیدی تێكەڵكردنی كارت و بابەت و كێشەكان لەگەڵ یەکدی بەس بێت.
ریفراندۆم پرسێكی نەتەوەیی و میللیی چارەنووسسازە كە یەكەم هەنگاو بۆ ئایندەی درێژخایەن دادەنێت، دەرفەتێك بۆ گەلەكەمان لەوەتەی چەند سەدەیەكە نەهاتۆتەدی ، لێمانگەڕێن با ئەمە بەو كێشانە لەدەست نەدەین كە ناگەنە ئاستی گرنگی و گەوهەری ریفراندۆم پەیوەست بە یەکانگیری نەتەو و ماف و چارەنووس و ئایندەی نەوەكان. ئەمەش رێگە لەوە ناگرێت كە بەردەوام بین لە ململانێی حزبی لەسەر بەرنامەكانی هەڵبژاردن و راوبۆچوونی سیاسیمان و ئەوەی كە پێمانوایە بۆ گەلەكەمان چاكترە، بەڵام لێگەڕێن با بەرژەوەندییە حزبییەكانمان تێكەڵ بە پرسی چارەنووسسازی گەلەكەمان نەكەین، چونكە بە هیچ شێوەیەك مێژوو بەتایبەتی لەو هەڵوێستەمان نابوورێت.
هۆكارەكانی ئەنجامدانی ریفراندۆم
ئەمە دەربارەی پێناسەی پرسی ریفراندۆم.. ئێستا دێینە سەر ئاشنابوون بە هۆكارەكانی ئەنجامدانی ریفراندۆم، هۆكارەكانی بڕیاری سەرۆك بارزانی، كە داوا لە هەمووان دەكات خۆتان بۆی ئامادەبكەن، كاتێ زیاتر لە ساڵێك لەمەوبەر چوو بۆ پەرلەمانی كوردستان و داوای لە ئەندامان كرد زەمینەی یاسایی بۆ ئامادەبكەن. هۆكارەكان مێژوویین، هەروەها هۆكارەكان پراكتیكین و پەیوەستن بەو رووداوانەی عێراق و ناوچەكەو جیهان، لەخوارەوە بە كورتی باس لە هەر تەوەرێك لەو تەوەرانە دەكەین.
هۆكارەكانی پەیوەست بە هێڵە مێژووییەكان لە مەینەتی و كارەسات و قوربانییەكان كە بە رووی میللەتەكەمانەوە دیارن لە شێوەی شەهیدانی جینۆسایدەكان دژی فەیلییەكان، بارزانییەكان، یان ئێزیدییەكان، یان ئەوەی لە گەرمیان و بادینان روویان دا، هاوكات شەهیدانی كیمیاباران لەسەرتاسەری كوردستان بەتایبەتیش لە هەڵەبجە و بالیسان و ... ، یان كاتێ حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عێراق خاكی ئێمەیان كردە تاقیگە بۆ پیادەكردنی هەموو شێوازێكی سەركوتكردنی سیاسی و سەربازی، بە شێوەیەك هەموو حكومەتەكانی پێشوو یان ئەوانەی ئێستا چ پاشایەتی یان كۆماری یان دیكتاتۆری یان ئەوانەی دوای ساڵی 2003 هاتن دەستیان نەپاراست لە دووبارەكردنەوەی هەمان ئەو سیاسەتە سەركوتكەرانە دژ بە میللەتەكەمان. ئێمە میراتێكی پڕلە خەبات و قوربانیمان هەیە، هەروەها پڕیەتی لەو هێرشانەی كە رووبەڕوومان بوونەتەوە لەوانە(182000) ئەنفالكراو كە تائێستا تەرمی پیرۆزیان لە گۆڕە بەكۆمەڵەكاندا دەدۆزینەوە، هاوكات میراتێكمان هەیە لە 4500 گوندی خاپووركراو، كە ئێمە ئاوەدانمان كردوونەتەوە لەسەر كەلاوەی برینە قووڵەكانمانەوە هەر سووربووین لەسەر سەركەوتن.
بەڵام هۆكارەكانی پەیوەست بە بارودۆخی ئێستا، یان پەیوەست بە گۆڕانكارییە ناوخۆییەكان لەسەر ئاستی عێراق و ئیقلیمی، یان رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و نێودەوڵەتی یا، لەسەر ئاستی سیستەمی تازەی جیهانی. با لە عێراقەوە دەست پێ بكەین، دەبینین كە حكومەت لەبەر ئەو قەیرانانە هەر بۆ پێشەوە رادەكات، بەتایبەتیش لە میانی ململانێی بێ چارەسەری سیاسیی و ئیدارەدانی ململانێیەكانی ناوخۆی شیعە و شیعە، سوننە و شیعە، سوننە و سوننە، بە شێوەیەكە گرێ كوێرەکان زیادبووە، بە شێوەیەك كە دەبینین شاری بەغدا خۆی خەریكە لە رووی سیاسی و جوگرافی و سەربازییەوە دەقلیشێتەوە، مەبەستمان لەو گرێكوێرانە تەنیا لە نێوان شیعەو سوننەدا نییە، بەڵكو مەبەستمان ململانێی شیعەو شیعەیە، كە بە روونی و ئاشكرا دەردەكەوێت و كارەكە گەیشتە ئاستی دابەشبوون بۆ گروپ و حزب كە هیچ بڕیارێك بۆ روونیی هەڵوێستەكە لە ئارادا نییە. بە شێوەیەك كە گەیشتە ئەو ئاستەی كە هەر حزبێك لە هەر پێكهاتەیەك ناوچەیەكی هەیەو خۆی بەڕێوەی دەبات، هەروەها خاڵی پشكنین و میلیشیای هەیە كە ناوچەكانی دەپارێزێت، دەستگاكانی دەوڵەت، یان سیستمێكی ئەمنیی تەواوی سەر بەدەوڵەت هیچ رۆڵێكیان نییە. بۆ نموونە ناوچەكانی بەغدا دابەشبوونە و لێك جیاوازن، شاری سەدر لە هەموو روویەكەوە تەنانەت لە رووی ئەمنیشەوە خۆی بەڕێوەدەبات و میلیشیای خۆی هەیە، شاری كازمییەی شیعەكان ئەویش بە هەمان شێوە كە زۆریش لە هێڵی شاری سەدرەوە دوورە، ئەمە جگە لە ناوچە سووننەنشینەكان كە پشت بەخۆیان دەبەستن و بەدەگمەن پێوەندییان بە پارچەكانی دیكەی بەغداوە هەیە.
مەبەست لەو كورتە باسەی رەوشی پێكهاتەی كۆمەڵایەتیی ناو بەغدای پایتەخت و باس نەكردنی تێكچوونی رەوشی ئابووری و سیاسی، دیارە بۆ دەرخستنی ئەوەیە كە چۆن ژێرخانی كۆمەڵایەتیی عێراق بەو شێوەیە دابەشبووە، یان پچڕاوە و ئەو ململانێیە قووڵە لە ئارادایە، پرسیارەكە لێرەدا ئەوەیە، ئایا ئێمە لەگەڵ كێ بەشداری حكومەت بكەین؟ كێ دەسەڵاتی بەسەر بڕیاری سیاسیی عێراقیدا هەیە تاكو لە حوكمڕانیدا بەشداریی لەگەڵدا بكەین؟ یان بگەینە رێككەوتنی سیاسی تا مافەكانی گەلمان پارێزراو بێت؟
ئەمە وێڕای خاڵێكی دیكەی بنەڕەتی ئەویش ئەو سیما گشتییە دووبارەیە لە زۆربەی، یان لە گشت رێككەوتنە سیاسییەكاندا كە لەگەڵ حكومەتەكانی بەغدا لەوەتەی 2003 وە تا ئێستاوە واژۆمان كردووە، كێ لەو حكومەتانە یان لەو سەرۆك وەزیرانەی رێككەوتنمان لەگەڵ كردوون رێزیان لە ئیمزای خۆیان گرتووە، یان لە چەمكی شەراكەت تێگەیشتوون؟ ئایا چەمكی شەراكەت بەواتای بڕینی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانە لەوەتەی 2014وە؟ یان بە واتای جووڵەپێكردنی هێزەكانە بەرەو شارێكی كوردستانی و هەوڵدان بۆ هێنانەخوارەوەی ئاڵای كوردستان هەروەك لە دەوروبەری شاری خانەقین لە ساڵی 2008 رووی دا؟ یاخود بە واتای زێدەڕۆیی میلیشیاكانە كە بە یاساكانی دەوڵەت دامەزراون و پارەیەكی زۆری بۆ تەرخانكراوە بۆ سەر شارێكی كوردستانی وەك خورماتو و شەهیدکردنی ڕۆڵەکانی و پەلاماردانی خەڵكەكە و ماڵ و سامانیان لە ساڵی 2016 ؟
عێراق لەناو خۆیدا پارچەپارچە بووە و لە هێڵێكی دیاریكراویشدا ناوەستێت!
ناوچە شیعەنشین یان سوننەنشینەكان كە هەندێ لێكچوونی نەتەوەییان هەیە لە نێو خۆیان و بەسەر خۆیاندا لەت و پارچە دەبن، ئەدی ئێمە لە هەرێمی كوردستان كە لەوان جیاوازین لە رووی مێژوو و نەتەوە و دیدگای ئایندەیی و خواستەكان، تەنانەت لە رووی تێڕوانینمان بۆ ئایین و ئیتنییە جۆراوجۆرەكان، چۆن لەگەڵ ئەو پێكهاتە بگونجێین كە لەبنەڕەتدا هەڵوەشاوە، چ لۆژیكێك هەیە لەوەی خۆمان بەرەو توانەوە بچین بەو پڕۆژەیەی كە نەك ئێستا، بەڵكو لەوەتەی سەد ساڵە شكستی هێناوە؟
هەرهۆكارێكی ناوخۆیی بانگمان بکات تاکو داوای بوار رەخساندن بكەین لەبەردەم گەلەكەمان تاكو مافی خۆی لە دیاریكردنی چارەنووسەكەی پیادەبكات لەمیانی ریفراندۆمێكی دیموكراسیی ئازادو راستەوخۆدا، ئەویش رزگاربوونە لەو هەموو كێشە ئاڵۆزانە كە ئەگەر لەگەڵیاندا بمێنینەوە ئەوا ئاسەوارە خراپەكانیان فڕێدەدرێنە سەر ئێمە و ئایندەی گەل و ئاسایش و سەقامگیریی ئەو گەلە، بۆیە ئێستا كاتی ئەوە هاتووە گەلەكەمان لە پەرتەوازەبوونی عێراق رزگاربكەین.
هۆكارە ئیقلیمی و نێودەوڵەتییەكان
ئێستا با رووبكەینە هۆكارە ئیقلیمییەكان و ئەوانەی پەیوەستن بە سیستەمی تازەی نێودەوڵەتی بۆیە هەندێ خاڵی كورت دەربارەی هەردوو تەوەر بەیەكەوە روون دەكەینەوە: ریفراندۆمی هەرێمی كوردستان هیچ ئاستەنگێكی ئیقلیمی، یان دەوڵەتی لەبەردەمدا نییە، بەداخەوە ئەو مشتومڕەی كە لەنێوان هەندێ لایەنی سیاسی لەئارادایە، زیاتر لەسەر بنەمای چەمكگەل و چوارچێوەگەلێكی كۆنە كە بۆ شەستەكان و حەفتاكانی سەدەی رابردوو دەگەڕێتەوە.
هەندێ دەڵێن بە راستی دەوڵەتانی وەك ئێران و توركیا بەڕووی ئەو ریفراندۆمە دەوەستنەوە، یان كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ئەنجامەكان رەتدەكاتەوە، یان فشاردەكات بۆ ئەوەی دوابكەوێت، هەروەها چۆن هەرێمی كوردستان لە رووی جوگرافییەوە داخراوە و چەندین شێوازی دیكەی داڕێژراو كە تەنیا پاساوی بێ بنەمان بۆ دابەزاندنی ورە و لادان لەو بڕیارە چارەنووسسازە لە میانی تۆقاندن و ترساندن و بەلاڕێدابردنی راستییەكان.
ئێران دەوڵەتێكە قووڵایی ستراتیژی و شارستانیی هەیە و دەوڵەتێكی دراوسێیە و گەلەكەی خاوەن شارستانییەكی پتر لە 3000 ساڵە، بە تەواویش دەرك بە گرنگیی هاتنە ناوەوە دەكات بە هەموو قورساییەكی شارستانی و مێژوویی و توانا ئابوورییەكانی و بە بازاڕەكانی پەرۆشی یانەی جیهانییە، ئەو رێككەوتنامە ناوەكییەش تەنیا هەنگاوێك بوو بەو ئاراستەیە كە حكومەتی ئێران بە هەنگاوی رێكوپێكەوە رووی تێكردووە، لە گرنگترین بنەماكانی گەیشتن بە هاتنە نێو كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لە سەدەی بیست و یەكدا رێزگرتنە لە مافی مرۆڤ و یاسا و بڕیارەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان و كرانەوەی ناوخۆ بەسەر پێكهاتە جیاوازەكاندا.
لێرەدا ریفراندۆمی گەلی كوردستان وەك یەكێك لە پیادەكردنە دیموكراسییەكان دێت كە گەلان ئەنجامی دەدەن و بۆتە سیمایەك لە سیماكانی راستەوخۆی دیموكراسی لە سەدەی بیست و یەكدا، ئەویش لەمیانی ئەو ریفراندۆمانەی كە لە ئیسكۆتلەندا – بەریتانیا و كاتەلۆنیا و ئسیپانیا بەڕێوەچوون.
واتا ئێران ناتوانێت هەروەها لە بەرژەوەندیدا نییە و لە چوارچێوەی ستراتیژییەتی درێژخایەنیشیدا نییە بە ڕووی ئەو ریفراندۆمە بوەستێتەوە كە هەرێمی كوردستان لەناو سنووری خۆیدا ئەنجامی دەدات، هەرێمی كوردستانیش چەندین رێكەوتنی ئابووری و ستراتیژیی سەركەوتووی لەگەڵ ئەو دەوڵەتە دراوسێیە بەدەست هێناوە، ئێمەش لەئێستادا خەریكی پەرەپێدانی ئەو رێككەوتنە ئابوورییانەین بە شێوەیەكی باڵاتر، وێڕای ئەمانە، بەرژەوەندییە بڵاوەكانی ئێران لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا و بەتایبەتی لە سووریا ئەولەوییەتێكی قووڵی ئێران پێكدەهێنێت.
بەڵام ئەوەی زۆر مایەی سەرسامییە لە هەندێ لایەنی ناو حزبە كوردستانییەكان، ئەوەیە كە لەجیاتی سیاسەتی ئێران لە باسكردنی هەڵوێستی ئەو دەوڵەتە قسەدەكەن، روویان لە گوتارێكی قەبەئامێز كردووە، بەداخەوە هەندێ لەو هەڵوێستە سیاسییە مەترسییە ئامێزە قەڵپە دێتە بەرچاو كە خزمەتی بەرژەوەندیی تەسكی حزبی و کاتی دەكات و بەڕاستی گوزارشت لە واقیعی تازەی ئیقلمی ناكات.
بەڵام سەبارەت بە پێوەندییەكانی كوردستان لەگەڵ توركیادا، ئەوە گەورەترین نموونەیە دەربارەی چۆنێتیی گۆڕینی سیستەمی جیهانی بەوەی پشت بە ستراتیژییەتی ئابووری و ستراتیژییەتی رێڕەوی وزە و هێڵەكانی و بەیەكەوە گرێدان دەبەستێت لەجیاتی ستراتیژیەتی هێزە سەربازییەكان و دەوڵەتانی بچووك و گەورە پڕۆسەی هێنانەكایەی هاوكێشەكردنی نێودەوڵەتی.
سيستەمی جیهانی رووەو سیستەمێكە كە پشت بە بەیەكەوەبەستنەوەی ئاسۆیی دەبەستێت كە زیاتر دەكەوێتە سەر تێكەڵبوونی ئابووری و هێڵەكانی گواستنەوە لەجیاتی بەیەكەوە بەستنەوەی شاقولی كە زیاتر پشت بە دەسەڵات و هەژموون دەبەستێت. بۆیە ریفراندۆمی گەلی كوردستان هەنگاوێكی گرنگ و گەوهەرییە لە پێكهاتەی ئەو سیستەمە تازەیەی جیهان لە چوارچێوە بچووكەكەی لەسەر ئاستی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.
رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆتە ناوچەیەكی تەخت و سنوورڕووخاو و پێكهاتە كۆنەكان، بۆیە پێویستە رێكخستن و قەوارەی تازە دروست بكرێن بە ئاسۆگەلێكی تازەو هەرێمی كوردستانیش نزیكترین نموونەیە بۆ ئەوەی لەنێو ئەو سەردەمە تازەیەی سیستەمی جیهانی بێتەدی.
بەڵام لەسەر ئاستی ئیقلیمی و ناوخۆیی ئێمە بە قۆناخێكی هەڵكەوتوودا تێدەپەڕین كە هەموو هۆكار و لێكەوتەكان و بەرژەوەندی و گۆڕانكارییەكان بوونیان هەیە كە پێشتر لە هیچ قۆناغ و كاتێكدا بەو شێوەیە كۆنەبۆتەوە، بۆیە هەروەك سەرۆك بارزانی لە خوێندنەوەیەكی ورد و واقیعییانەی نەخشەی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی دووپاتی كردۆتەوە كە باشترین كات بۆ ئەنجامدانی ریفراندۆم ئەم ساڵە و رێك لە مانگی تشرینی یەكەمدا، چونكە هەڵبژاردنەكانی ئەمریكا لەئارادایە و هەموو هێزە ئیقلیمی و نێودەوڵەتییەكانیش هەوڵدەدەن راستیی تازە و گریمانەی تازە دابڕێژن بۆ ئەوەی دەست بە وتووێژ و لێكگەیشتن بكرێت لە ساڵی 2017دا. بۆیە دەڵێین بڕیارەكە بڕیاری میللەتە، ئایا دەمانەوێت ئەو هەڵەو ستەمە مێژووییە دووبارە بكەینەوە كە بەر لە سەد ساڵ زلهێزەكان بەسەریان هێناین، كاتێ چارەنووسی ئێمە خرایە بەر بەرژەوەندیی ئەو هێزانە و گەیشتینە ئەو كارەسات و قوربانییانەی كە لە مێژوودا بەسەرماندا هات، یان دەمانەوێت خۆمان بۆ ئەو دەرفەتە رەخساوە ئامادە بكەین كە بە خوێنی شەهیدانی سەربەرز هاتۆتەدی، هەروەها بە دەنگێكی بەرز بێ هیچ گومانێك دیدگا و بڕیاری چارەنووسسازی خۆمان بەم هەنگاوە بۆ دنیا روون بكەینەوە، تاكو ئێمە ببینە خاوەن چارەنووسی خۆمان و ئەو ریفراندۆمە ئازادە سەربخەین و قۆناخێكی تازە لەسەر بنەمای دروست و روون بەرەو ئایندەیەك دەست پێ بكەین كە نەوەكانی داهاتوومان شانازی پێوەبكەن و لە سێبەریدا بحەسێنەوە.


* بەرپرسی هێزەكانی پشێمەرگە- میحوەری پێنجەم( باكوورو رۆژئاوای كەركوك)، ئەندامی مەكتەبی سیاسی و بەرپرسی پەیوەندییەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان، سەرۆكی پێشووی پەرلەمانی كوردستان