مە گەلەك جاران گۆه ل هندێ دبیتن كە لاوازییا كەسەكی د بوارەكی دا یان ژی كێم و كاسییەكا بایۆلۆژیكی دبیتە ئەگەرێ هندێ كە ئەڤ كەسە بزاڤێ بكەتن وێ كێماسیێ برەنگەك دیتر قەرەبۆ بكەتن، و نموونە ژی بۆ ڤێ چەندێ گەلەك كەساتینە كە بەرهەمێن وان یێن مەزن ژ ئەگەرێ هەبوونا كێماسیەكێ هاتینە ئافراندن. بێتهۆڤن مۆسیقژەنێ ناڤدار گۆهێن وی د گران بوون، و ئالڤا ئەدیسۆن داهینەرێ كارەبایێ بدەست ئۆتیزمێ ڤە دنالاند و چەندەها نموونەیێن ژ ڤی بابەتی هەمی ژ بەرهەمێن بزاڤێن مرۆڤان بووینە بۆ ڤەشارتنا لاوازی و كێماسیێن خۆ و قەرەبۆكرنا وان برەنگەك دیتر.
د زانستێ سایكۆلۆژیایێ دا ئەڤ بوویەرە بناڤێ قەرەبۆكرن(compensation) دهێتە نیاسین كە تێدا كەس و تاك بشێوەیەكێ هەستی(شعوری) یان نەستی(لاشعوری) و بێدەستی بۆ هندێ بسەر هەستا خۆ ب كێم زانینا خۆ دا زال ببیتن دەست بكارەكی دكەتن و شێوازێ قەرەبۆكرنێ بكار دئینیتن و هندەك جاران ئەڤ هەستا لاوازی و كێماسیێ كەتوار و راستەقینەیە و هندەك جاران نەكەتوارە و تنێ ئەو كەسە وێ هزرێ بۆ خۆ دكەتن و وەسا د خۆ دگەهینیتن و خەلكا دیتر ئاگەه ژ وێ چەندێ نینە.
هەكەر ئەم ڤێ میكانیزمێ لسەر ڕێكخراوێن تیرۆریستی جێبەجێ بكەین دێ بینین كۆ ئەو كەسێن كۆ پەیوەندی بڤان ڕێكخراوێن تووندرۆ دكەن بەهرا پترییا وان ژ ژینگەهێن كۆمەلایەتیێن هەژار و پاشكەفتی سەرهەلددەن. راستە كە نابیتن بهێتە گۆتن هەر هەژارەك دبیتن تیرۆریستەك بیتن، لێ د هەمان دەمدا بلا ل بیرا مە بیتن كە پەروەردەكرن د ژینگەهەكا فیزیكی و جۆگرافی و كەلتووری یا هەژار تاكێ مرۆڤی وەسا پێدگەهینیتن كە گەلەك جاران بۆ قەرەبۆكرنا ڤان كێماسییان پەنایێ بۆ دەلیڤەیێن دیتر ببەتن دا برەنگەكی ڤێ هەستێ، یاكۆ گەلەك جاران دگەل هەستا خۆ ب كێم زانین و لاوازی و پووچیێ دا دهێتن، قەرەبۆبكەتن و ژبەر كۆ ل وی جهێ ئەو لێ و ژبەر ئەگەرێن سیاسی یان ئابووری یان كەلتووری دەلیڤە بۆ ڤێ چەندێ نینە یان ژی ژبەر نەشیانێن وی و نەبوونا پێدڤیاتیێن ڤێ چەندێ نەشێتن بڤێ چەندێ و قەرەبۆكرنێ ڕابیتن، دێ بزاڤێ كەتن بسانەهی ترین و ئابووری ترین ڕێكێ بزاڤێ بۆ ڤێ چەندێ بكەتن و دەمێ دەلیڤەیەكێ بچویك بۆ ڤێ چەندێ هەبیتن و برەخسیتن، دێ بڕێكا پەیوەندیكرن ب ڕێكخراوێن تیرۆریستی كە تێدا هندەك لایەنێن پێدڤیاتیێن وی یێن بایۆلۆژیك و ئابووری و جڤاكی، یێن كۆ ل قۆناغێن پێشتر نەدهاتنە تێركرن، دهێنە دابینكرن و تێركرن. و دویر نینە د ڤێ ڕاستێدا، وەك كورد دبێژن" دەنگێ داهۆلێ ژ دویر ڤە خۆشە" دهێتە دناڤ ڕێزێن ڤان ڕێكخراوێن تووندرەو و د ڕاستیا وان دگەهیتن بەلكۆ بڤێتن بزڤڕیتن بەلێ سزایێ ڤێ چەندێ دزانیتن و هنگی دكەڤیتە دناڤبەرا " نال و بزمارێ " دا.
• ئەڤ بابەتە یا ل رۆژناما (وار ) هاتیە بەلاڤكرن ل ژمارە (1399 ) ڕێكەفتی (30/8 /2015) ل(6).