بابەتی ئازادیێ ئێكە ژ وان لایەنێن كە زانستێن سایكۆلۆژی و پەروەردەیی و فێركرنێ پویتەی پێ ددەن و گەلەك جاران گەنگەشە و ڤەكۆلێنێن زانستی لدۆر دهێنە ئەنجامدان. دبیتن گەلەك جاران مامۆستایێن ئاستێن جیاوازێن خواندنێ، چ ل ئاستێن نزم وەكی قوتابخانەیێن سەرەتایێ و ناڤنجی و چ ل ئاستێ پەیمانگەه و زانینگەهان، ڤێ پرسیارێ ژ خۆ بكەن كە ئایا پێدڤیە قوتابیێن وان د ئازاد و سەربەست بن؟ ئایا چ ئاستەك بۆ ڤێ چەندێ و ئازادیێ فەر و پێدڤیە؟ سنوورین ئازادیێ ل كیژ ئاستی تەواو دبن؟ و گەلەك پرسیارێن ژ ڤی بابەتی، كە دشێین بێژین بخۆ یا بوویە جۆرەكێ ئاریشە و ئاستەنگێ لبەر مامۆستایان.
هەكەر مەبست ژ ئازادیێ ئاستەكێ دیاركری ژ سەربخۆیێ بیتن كە د ڤی ئاستی دا نابیتن زیان بگەهیتە ئازادی و سەربخۆیێا كەسانێن دیتر، ئەڤە ڤێ ڕاستیێ دگەهینیتن كە ئازادی یا سنووردارە و پێدڤیە ئازادییا قوتابیان ژی، وەكی یا هەر كەسەك دیتر، د چوارچووڤە یەكێ دیاریكری دا و سنووردار بیتن.
سایكۆلۆژیستێ بناڤ و دەنگێ رێبازا هیوومانیزمێ، ئابراهام ماسلۆی باوەرییا ب هندێ هەی كە مرۆڤ بسروشتێ خۆیێ باشە، بەلێ دبیتن ئەو مرۆڤێ باش ژی بسەردابچیتن و تووشی خەلەتیا ببیتن، لەوما یا فەرە كە بهێتە ئاراستە و ڕێنماییكرن. ئاساییە كە ئازادییا كۆنترۆل نەكری نەك تەنها زیانێ دگەهینیتە رێككاری و ئارامیا سەنتەرێن فێركرنێ و قوتابی و مامۆستایان، بەلكۆ خۆدێ قوتابی ژی پێ زیانمەند دبیتن. پێدڤیە قوتابی فێری هندێ ببیتن و بزانیتن كە جیهانا دەرڤەی وی سنوورێن خۆیێن هەین و ژبلی وی كەسانێن دیتر ژی یێن هەین كە پشكدارن تێدا، و ئەو بتنێ تێدا نینە، و دڤێتن كە ئەو پێداویستی و ئاراستە و بها و بیروبۆچۆن و داخوازیێن خەلكا دیتر ژی لبەرچاڤ بگریتن. هەر كەسەكێ دڤێتن بگەهیتە ئاستەكێ بدستڤە ئینانا خۆدی خۆ ( self-actualization ) و ئەڤ ئێكە ژ بلندترین ئاستێن پێداویستی یێن هەر مرۆڤەكی، و ئەڤ پێدڤیاتیە سەرناگریتن و ناهێتە دابینكرن هەكەر بهێتن رەفتار و كریارێن كەسەكێ دیتر ببیتە ئاستەنگ و لەمپەر لبەر دەمێ وێ. خێزان رۆلەكێ دیار دگێڕیتن د ڤێ چەندێ دا . ئەزموون نیشان ددەتن كە ئەو قوتاببێن دناڤ خێزان و مالباتێن خۆ دا فێری ڕێككاری و ڕێزگرتن لە كەسانێن دیتر دبن، د ناڤ قوتابخانە و سەنتەرێن پەروەردەیی دا ژی پترتر ڤێ چەندێ لبەرچاڤ دگرن و گەلەك كێمتر ژ قوتابیێن دیتر ئاژاوە و ئاریشەیا دروست دكەن. بەرۆڤاژی، قوتابیێن دیتر، پێدڤی یە سەر ژ نوی ژ لایەنێ مامۆستایانڤە بهێتە ئاراستەكرن، و خەلەتی و رەفتارێن وان بهێتە ڕاستكرن و هندەك رەفتارێن دیتر بچنە شوینا وان وەك ڕێزگرتن ل كەساتی و ئازادی و سەربخۆییا خەلك و كەسێن دیتر، و فێركرنا وان لسەر بنەمایێ هندێ كە ئازادییا وی نابیتن ببیتە ئەگەرێ تێكدانا ئازادییا خەلكانەك دیتر. ب چاندنا تۆڤێ یەكسانی و دادپەروەریێ و ئازادیەكا تۆخیبكری قوتابی دێ ژ تێكەفتن د وان تاخمێن ڤەناندینە و ل دەلیڤەیێن گۆنجای دگەڕهن دا وان بۆ ناڤ تۆڕێن خۆ یێن ئەهریمەنی و پیس و بۆگەن ڕابكێشن و بۆ مەرەمێن تیرۆریستی و خرابكرنێ بكار بینن،قۆرتال كەتن. لەوما هەبوونا یاسایێن رێككاریێ بۆ سنوورداركرنا ئازادی و سەربخۆییا قوتابیان باشە بۆ كۆنترۆلكرنا وان. هەتا كۆ ژێدەرێن زانستی ئاماژەی ب هندێ ددەن كە ئازادییا قوتابیان د سنوورەكی دەستنیشانكری دا دەلیڤەیەكێ باشە بۆ فێربوونێ و بدەستڤەئینانا ئەنجام و بەرهەمێن باش.
• ئەڤ بابەتە یا ل رۆژناما ( وار ) هاتیە بەلاڤكرن ل ژمارە (1426 ) ڕێكەفتی (12/10 /2015) ل(6).