دبیتن هندەك كەسان پێ سەیربیتن بۆچی بسپۆرەكی سایكۆلۆژی هەر بابەتەكا دڤی بواری دا دنڤێسیتن ووشە و زاراڤەیێ سایكۆلۆژی د گەلدا بكاردئینین، بۆ نموونە سایكۆلۆژیایا ژبیركرنێ، سایكۆلۆژیایا وەرارێ، سایكۆلۆژیایا پیراتیێ، سایكۆلۆژیایا زمانەوانیێ و ...هتد. چ گۆمان تێدا نینە بەرسڤا ڤێ پرسیارێ یا ئاسان و سادەیە. چونكی وەك دیارە سایكۆلۆژیا وەك چەمك و تێگەهەك، وەكی گەلەك تێگەهێن دیترێن زانستی، یا ژ زمانێ یەونانیا كەڤن هاتی كە ژ دوو پشكان پێك دهێت: پسیك یان سایك كە ئاماژەیە بۆ ناخ، یان دەروون (نەفس) و هەمی ئەو كریارێن بەرهەمێ پرۆسێسەكا ئالۆزا ناڤخۆینە، و پاشگرێ لۆژی ئانكۆ ڤەكۆلین و توێژاندن. بگۆتنەك دیتر، سایكۆلۆژی ئانكۆ زانستێ كۆ ڤەكۆلینێ لسەر یان لدۆر دەروونێ مرۆڤی دكەتن.
لێ هەر زانستەك بۆ تەكەزكرن لدۆر ئەنجامێن ڤەكۆلینێ بزاڤێ دكەتن بابەتێ ڤەكۆلینا خۆ دیار بكەتن. كیمیا و فیزیك ڤەكۆلینێ لسەر بابەتێ خۆ یێ سەرەكی، كە ئەتۆمە(Atom)، دكەتن و ئەنجامێن خۆ لدۆر وێ ڕادگەهینیتن. بابەتێ ڤەكۆلینا زانستێ سایكۆلۆژێ، ب جیاوازی دگەل زانستێن پەتی، كە بووژەنی(مادی)نە، رەفتارە، كە ب چاڤان دهێتە دیتن و هەستكرنا وێ هەر ئەڤ چەندەیە، سەرباری هندێ كە دناڤبەرا زانایێن رێباز و قوتابخانە و تیۆرێن جیاواز لسەر ڤەكۆلینا رەفتارێن مرۆڤی ناكۆكییەك مەزن یا هەی و بیروباوەرێن جیاوازێن لدۆر هەین، بەلێ بشێوەیەكی گشتی ئەڤە ماوێ پتر ژ سەد سالانە، هەر ژ دامەزارندنا ئێكەم تاقیگەها فەرمی ژ ئالیێ ڤیلهێلم ڤۆنتێ ئەلمانی ل باژێڕێ لایپزیگ لسالا(1879) هەتا نۆكە رەفتار ئەو بابەت و ئەلەمێنتە یێ كۆ زانستێ سایكۆلۆژی وەكی بابەتێ خۆیێ سەرەكی بۆ ڤەكۆلینێ تەكەزێ لسەر دكەتن، و دبیتن ل ئاییندەی دا زانایێن سایكۆلۆژی و زانست بگەهیتە ئاستەكی و ئەنجامەكێ كە بۆ خۆ وەك زانستێن پەتی، فیزیك و كیمیایێ كە ئەتۆم یێ هەی، تشتەك یان پێكهاتەیەك دیتر كڤش بكەتن، كە وەك چەوا فرۆیدی تێگەهێ نەستی یان نەخواستی ژ مێنتالیتەیا كەساتیا مرۆڤی كڤش كر و دەرگەهەك مەزن لبەر ڤێ زانستێ ڤەكر كە بڕێكا وێ دەلیڤەیەك بیتن بۆ بەرهەم و داهینانێن نوی. بەلێ ئەوا پێدڤیە بهێتە گۆتن ئەوە كە زانستێ سایكۆلۆژی گرێدایە ب مرۆڤی ڤە و هەر جهەك مرۆڤ لێ هەبیتن و بچیتە وێرێ ئەڤ زانستە ژی دێ دگەلدا بیتن، بەلكۆ ژی گەلەك ژ بەرهەم و داهینانێن مرۆڤی و پێشكەفتنێن شارستانیەتا مرۆڤایەتیێ قەرداری ڤێ زانستێ نە، كە زانایا بنەما و پرەنسیپ و یاسایێن وێ بۆ پێشڤەچۆنا زانستی و مرۆڤایەتیێ بكار ئیناین. لەوما هەر بابەتەكێ بسپۆرێن سایكۆلۆژی ڤەدكۆلن و دنڤێسن، بابەتێ رەفتارێ بخۆ ڤەدگریتن و زانستێن مرۆڤایەتی چ جاران نەشێن خۆ ژ ڤێ تێگەهێ قۆرتالبكەن.
لێ یا فەر ئەوە ئەڤ زانستە ڕۆژەكێ بگەهیتە ئاستەكێ پێشكەفتنێ بشێتن وان ئەگەرێن بۆماوەیی یێن كۆ دبنە ئەگەرێ تووندوتیژی، دەمارگیریێ، خۆپەرێستی و گەلەك ساخلەتێن كۆ بۆ ماوێ هزاران سالانە ژ زیانێ پێڤەتر مفایەك نەگەهاندیە مرۆڤایەتیێ ژناڤ ببەتن و نەهێلیتن ئەڤ هەمی مالوێرانیە ل جیهانێ رووی بدەتن یاكۆ دۆماهیك نموونا وێ ل جیهانێ شەپۆلا تەوژما تیرۆریزمێ و نەخاسمە دەولەتا داعشە.
• ئەڤبابەتە یا ل ڕۆژناما (ئەڤرۆ ) هاتیە بەلاڤكرن ژمارە (1752 ) ل ڕێكەفتی(2/11 /2015) ل. ( 12 ).