سیناریۆی پاش كشانەوە
(حكوومەتی داهاتوو، "حكوومەتی یاسا!" نییە، حكوومەتی جێبەجێكردنی بەندەكانی یاسایە)
عەلی زیرەك
مالیكی فەرمانی گرتنی بۆ هاشمی دەركرد و پێشێلكارییەكی دەستووریشی بەناوی خۆیەوە تۆمار كرد. داوای وەرگرتنەوەی حەسانەی لە ساڵح موتڵەگ كرد و حكوومەتە پڕ كێشەكەی خۆیی تا لێواری مردن برد و لە كۆتا بریاریشیدا وتی: ئەگەر پارلمان بە قسەی من نەڕوات، دەست لەكار ئەكێشمەوە. ئەوە بوو، ئێران گۆڵێكی گەورەی لە شیعەی عێراق كرد و جارێكیتر پابەندی بریارەكانی خۆی كردنەوە.
مالیكی دۆڕا؟!
مالیكی بوو بە قوربانیی فراوانخوازیی ئێران لە عێراق و ئامریكاش جارێكیتر، بە بێ سوپا و كارداری سیاسیی راستەوخۆ، سەلماندی، ئەو خوێنەی لە عێراقدا داویەتی هەر وا بە سانایی نابێتە قوربانیی دەسەڵاتی شیعە و دەسەڵاتی سەركوتكارانەی ئێرانی. چونكا پەیامە راستەقینەكەی ئامریكا پلۆرالیزم و دێمۆكراسی بوو بۆ عێراق، نەك دامەزراندنەوەی حكوومەتێكی بەعسیی شیعەی تازە و بەهێزتر كردنی پێگەی ئێران لە ناوچەكە. چونكا ئەگەر حاڵەتی دڵخوازی شیعە و ئێران روو بدات، دەسەڵاتەكەی ئەسەد قایم دەبێتەوە و دروشمی "رێگای قودس لە كەربەلاوە تێدەپەڕێ" دێتەدی و عێراق و سووریاش دەلكێن بە ئێرانەوە. ئەمە یانی رۆژهەڵاتی دێمۆكراتیكی ناوین نایەتە دی و ئیسڕاییلیش دەفەوتێ، كە ئەم حاڵەتەش نامومكینە.
دوو پایتەخت و دوو بەرەی سیاسیی جودا
نزیكبوونەوەی هاوپەیمانی كوردستانی و عێراقییە، ئەگەری گۆڕانكاریی تازەو
داننان بە كۆتاییهێنان بە كێشەی كورد و جێبەجێكردنی ماددەی 140، یان راگەیاندنی سەربەخۆیی هەرێمی كوردستان و هەرێمی عەرەبیی سوننەی عێراقی و لەوانەشە گۆڕینی ئاراستەی دەسەڵات بە قازانجی حكوومەتێكی (سوننە - كورد پەسند)ی لێبكەوێتەوە. كەچی كورد دەبێ لەم قۆناغەدا پێداگری لەسەر مافەكانی خۆی بكات و لە ئەگەری جێبەجێنەبوونی مافەكانیدا، بەشداری لەو ململانێ بێ دەسكەوتەدا نەكات.
بەڕای من 2012 ئۆسلووبی سیاسی و رەوشی كاركردن لە سیاسەتی عێراقیدا دەگۆڕدرێت. كوردستان بە گشتی بەرەو ئاراستەیەكی باش ئەڕوات و دەبێتە پایتەختی راوێژ و پێكەوەهەڵكردنی قەوارەكان و یەكلاییكەرەوەی كێشە هەڵپەسێردراوەكان.
ئامريكا ئەمجارە چ پلانێكی بە دەستەوەیە؟
أ. ئامریكاش دەزانێ، پلۆرالیزم لە عێراقدا چارەسەر نەبوو!
لە تاقیكردنەوەی ئامریكادا بۆ ئەو حكوومەتانەی رووخاون، "مۆدێلی لكاندن و بە زۆرەملێ پێكەوە ژیاندن" ناوەڕۆكی خۆی لەدەست داوە، بۆیە ئامریكا مەجبوورە جامەژەهرەكە قووت بدات.
ب. جیاكردنەوەی سنوورەكان
كاتی ئەوە هاتووە حكوومەتی داهاتووی عێراق راسپێرن، مادەی 140 جێبەجێ بكات. خاكی داگیركراوی كورد بگێردرێتەوە بۆ باوەشی كوردستان و سنوورەكان دیاری بكرێن. دیاریكردنی سنوورەكانی نێوان كورد و عەرەب، بە قازانجی سوننە و شیعەشە!
ت. سێ دەوڵەتی خاوەن رێز
سەروەریی پارێزراوی عێراقییەكان بەستراوەتەوە بە رێزگرتن لە ماف و سەروەریییەكانی یەكتر و گۆڕینی چەمكی ململانێی سیاسی، لە یەكتر شكاندنەوە بۆ رێز لە یەكتر گرتن. هەتا نەگەینە قۆناغی هاوڵاتیبوونی یەكسان و سنووری دەسەڵاتەكان دیاری نەكرێن، ئەوا ململانێكان لە جێگەی خۆیدا درێژەی هەیە و گەلانی عێراقیش بەردەوام لە زەرەردان.
پ. سێ پێگەی سیاسیی جیاواز بۆ ئامریكا
لە كاتی دروستبوونی سێ حكوومەتی ناوچەییدا لەسەر خاكی عێراق، ئامریكا زیانەكانی قەرەبوو دەبێتەوە. دەتوانێ هەرێمێكی سوننەی بێ كێشەی وەك ئۆردونی ببێت. هەرێمێكی شیعەی خاوەن دێمۆكراسیی ببێت، كە كەرامەتی خۆی بەدەست بێنێتەوەو نەهێڵێ ئێران گەمە بە پیرۆزی و سەروەرییەكانیان بكات. كوردستانیش دەتوانێ ناوچەیەكی بازرگانیی وەك دوبەی بێت. ناوچەیەكی كشتوكاڵیی گەورە بێت و ئاوەدانییەكی گەورەش بە خۆیەوە ببینێ، ئەگەر ئەم یەكەم مۆدێلە دێمۆكراسییەی ناوچەكە – لە دوای شەڕی ساردەوە – بپارێزرێت.
مالیكیش دەزانێ، شەڕی ناوخۆ بە قازانج نییە!
ئەگەر باش بڕۆینە پێشەوە، لە ئێستادا سەرۆكایەتی عێراقییە، لەلای كورد بارمتەی ماددەی 140- ن!... ئەمە دروشمێكی تازەی سیاسییە و دەتوانێ بەشێك لەهەیمەنەی كورد لە ناوچەكەدا بچەسپێنێ.
سەرۆكایەتیی سوننە تاكو ئەم ماوەیە لەوانەبوو، دانیان بە گەورەیی ماڵی كورد و سەروەرییەكانی و مافەكانیدا نەنابێت، بەڵام لە هەڵاتنی سەرۆكایەتی سوننەوە لەدەست فراوانخوازیی مالیكی و شیعە و ئەگەری قوربانیكردنی سەرۆكایەتییەكانیان و سزادانیان وەكو لەسێدارانەكەی سەددام، دۆخی سیاسیی عێراق گۆڕا.
مالیكی لەگەڵ ئەوەیدا زانیویەتی شەڕ بە قازانجی نییە، خۆی كرد بە قوربانیی بارودۆخێكی تازە، كە دەستی ئێرانیش بەخۆیەوە لە عێراقدا كورت بكاتەوە.
رێگاچارە:
ئەگەرچی ئامریكا لەكاتی هاتنیەوە رِای لەوە نەبووە، شیعە باڵادەست بێت و كوردیشی بە شیاوی ئەوە نەزانیوە ئەو رۆڵە یەكلاییكەرەوەی ئێستای طؤرِةثاني سياسيي عيَراق ببینێ، بەڵام پێشبینییەكانی ئامریكا وا دەرنەچوون و مەجبوورە بۆ سەركەوتن بە سەر ئێراندا لە ناوچەكە، پلانی خۆی بۆ عێراق بگۆڕێ. چونكا پێیوابوو، ئەگەر شیعەكان بگرێت، ئەوا بەرەو ئێران ناچن، كەچی شیعەی عێراق وەك پەپوولەی كوێرن و تاكە رووناكاییەكیش كە شكی ئەبەن، ئێرانە. بۆیەش حكوومەتی داهاتوو، "حكوومەتی یاسا!" نییە، حكوومەتی جێبەجێكردنی بەندەكانی یاسایە و بەمشێوەیەش لە تەنگژەی عێراق رزگاریان دەبێت و ئەگەر نەكرا، ئەوا عێراق پارچەپارچە دەكەن.
