ئەوەی تا ئێستا لە هەڵوێستی سیاسیی هەرێمی كوردستان بەرامبەر بەم وەرچەرخانە سیاسیی و دەستوورییانە لە پڕۆسەی سیاسی عێراقدا روو دەدات، ئەوەیە كە هەرێمی كوردستان بە شێوەیەكی زۆر هەستیارانە چاودێریی بارودۆخەكە دەكات و سیاسەتێكی نەرمیشی بەرامبەر خۆپیشاندەران و حكومەتی ئێستای عێراق پیادەكردووە و هەم پشتگیری لە داوا رەواكانی خۆپیشاندان كردووە، هەمیش پشتگیریی ئەوەی كردووە كە عێراق لە پاشاگەردانی دوور بكەوێتەوە.
ئەم هەڵوێست و سیاسەتە ئەوەی لێ دەخوێندرێتەوە، كە هەرێمی كوردستان ئەو مافە بەخەڵكی شیعەی عێراق دەدات كە بە شێوەیەكی هێمنانە خۆپیشاندان بكەن و تەنانەت داوای ئەو سیستمەش بكەن كە خۆیان ئامانجیانە، بەڵام بەمەرجێ، ئەم هەنگاوانە بۆ باشتكردنی ژیان و گوزەران و حكومڕانیی خۆیان بێت و كاریگەری لەسەر مافە دەستوورییەكانی هەرێمی كوردستان بێت.
دیارە سەركردایەتیی سیاسیی كوردستان بە گشتی و سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان بەتایبەتی، باش دەزانێت ئەو پەیامەی ئاراستەی حكومەت و پەرلەمان و خۆپیشاندەرانی دەكات، بەوەی ئەوان مافی خۆیانە هەرچی دەكەن، بەڵام كار نەكاتە سەر مافەكانی گەلی كوردستان، ئەوا ئەمە پێشوەختە پێویستی بە بوونی یەكڕیزی و یەكهەڵوێستییەكی بەهێزی نێوماڵی كوردستان هەیە، بۆ ئەوەی ئەم یەكڕیز و هاو هەڵوێستییە ببێت بە پشتیوان بۆ پڕۆسەیەكی سیاسیی بەهێز لە كوردستان و ئەو ئامادەباشییەش دروست ببێت كە پێویستە بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەر گۆڕانكارییەك لە ئیرادەی گەلی كوردستاندا هەبێت.
لایەنە سیاسییەكانی كوردستان بەوانەی بەشدارن لە حكومەت و ئەوانەشی كە ئۆپۆزسیۆنن، پێدەچێت گەیشتبنە ئەو قەناعەتەی كە كێشەی نێوان هەرێمی كوردستان و هەر حكومەتێك لە عێراقدا، كێشەی دیموكراتی و هەر شێوازێكی دیكەی حكومڕانی نییە كە لە عێراقدا چۆن پیادە دەكرێت، بەڵكو كێشەی هەرێمی كوردستان لەگەڵ هەر حكومەتێكی بەغدا ئەوەیە، چۆن ئەو حكومەتە هەنگاو هەڵدەگرێت بۆ ئەوەی لە كێشەكانی كوردستان تێبگات و هاوكار و هەماهەنگ بێت بۆ ئەوەی كێشەكان چارەسەر بكرێت، بۆیە لەم حاڵەتەدا كە سیستمی سیاسی لە عێراقدا بانگێشەی گۆڕانكاری بۆ دەكرێت و مەرجەعییەتی نەجەفیش بە تەواوەتی هاتۆتە ناو پڕۆسە سیاسییەكە و پشتگیریی ئەم گۆڕانكارییە دەكات، ئەوا دەبێت هەرێمی كوردستانیش لە رێگەی سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستانەوە، گوتارێكی یەكگرتووی سیاسیی هەبێت، بۆ ئەوەی لەگەڵ ئەم ئاراستە تازەیە وتووێژ بكات.
ئەگەری شكستهێنانی پڕۆژەی بوونی عێراق بە دەوڵەتێكی فیدڕاڵی و پەرلەمانی و دیموكراتییە، هەرگیز لەسەر ئاستی سەركردایەتیی سیاسیی كوردستان بە گشتی و سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان، ئەگەرێكی دوور نەبووە، بەڵكو هەمووكات ئەو ئەگەرە هەبووە، ئەگەر عێراق شكستی هێنا لەم شێوازی دەوڵەت، پێویستە هەرێمی كوردستان چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەو واقیعە تازەیە بكات.
خاڵی بەهێز بۆ گەشبینی سەبارەت بە ئایندەی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا، ئەوجا هەر شێوازێكی حكومەت لە دەسەڵاتدا بێت ئەوەیە، كە ئەو ئەزموونە سیاسییەی ئێستا لە هەرێمی كوردستان هەیە، وێڕای ئەوەی خۆمان سەرنجمان لەسەر كەموكووڕییەكانیشی هەیە، بەڵام لەسەر ئاستی ناوچەكە و جیهانیش لە هەر سیستمێكی دیكە ناوچەكە زیاتر پێشوازیی لێ دەكرێت، ئاستی پەیوەندییە هەرێمی و نیودەوڵەتییەكانی هەرێمی كوردستانیش لەو ئاستەیە كە جێگری سەرۆكی ئەمریكا سەردانی هەولێر دەكات بە بێ ئەوەی سەردانی بەغدا بكات.
دیارە سیاسەتی عەرەبی شیعەی عێراقیش كە تا رادەیەكی زۆر سیاسەتی ئیسلامی سیاسیی شیعەیە و بەرهەمی سیاسەتی كۆماری ئیسلامیی ئێرانە، لە خوێندنەوەی هاوكێشە سیاسییەكانی ناوچەكە و نێودەوڵەتی باش تێدەگەن، بەشی ئەوە بوار دەهێڵنەوە كە نەكەونە سیاسەتی (سفر و سەد)ـەوە، ئەمەش بەو مانایەی ئەگەر زانییان لە پرسێكدا بە ئاسانی سەركەوتوو نابن، ئەوا موجازەفە بە دەسكەوتەكانی دیكەیانەوە ناكەن، لەم چوار چێوەیەدا، زۆر باش سەنگ و پێگەی هەرێمی كوردستانی ئێستا دەخوێننەوە و دەزانن هەر هەنگاوێك بەو ئاراستەیە هەڵبگرن كە ئامانجە سیاسییەكانی خۆیان لەسەر حیسابی مافەكانی گەلی كوردستان بەدی بهێنن، ئەوا موجازەفە بەو هەموو دەسكەوتە دەكەن كە لە باردۆخێكی تایبەتی نێودەوڵەتی لە عێراقدا بەدەستیان هێناوە، لەم چوارچێوەیەدا دەتوانین بڵێن، ئەگەر ئەم یەكریزییەی هەرێمی كوردستان بەم ئاراستەیەی ئێستا بەڕێوە بچێت و بە یەكدەنگییە مامەڵە لەگەڵ پێشهاتە تازەكان بكەین، لەوانەیە نە هەرێمی كوردستان و نە عێراقیش پێویستیان بەوە نەبێت لە چوارچێوە كۆنەكەی دەستووری عێراقدا، پەیوەندیی داهاتویان رێك بخەنەوە.