لە دوای كۆتاییهاتنی جەنگی دووەمی جیهانییەوە كە هەتا ئێستا دەكاتە نزیكەی 75 ساڵ، ئەزموونە سەركەوتووەكانی حوكمڕانیی باش، تەنیا ئەو چەند ئەزموونە كەمەن كە توانیویانە رێگە لە گەندەڵی و پاشاگەردانیی سیاسی لە وڵاتدا بگرن، نموونەی ئەم ئەزموونە سەركەوتووانەش بریتین لە: (سنگافورا، تایوان، كۆریای باشوور، ژاپۆن و بە ئاستێكی رێژەیی مالیزیا و پتسوانا و چیلی و توركیاش لە ماوەی 2002- 2014 و ...هتد).
ئەم وڵاتانە بە پێوەرەكانی سیستمی لیبڕاڵ دیموكراتی هەموویان بە تەواوەتی لیبڕاڵ دیموكراتی نین، بەڵام بە پێوەرەكانی بونیادنانەوەی ژێرخانی وڵات و بەرزیی داهاتی تاكەكەس و چاودێریی تەندروستی و مافی نیشتەجێبوون و ئاستی خوێندن، بە حوكمڕانیی باش لە قەڵەم دەدرین، لەمەش زیاتر لە چەندین بواردا ئەو وڵاتانە، زۆر لەو وڵاتانە پێشكەوتووترن كە خۆیان پاپەندكردووە بە پێوەرەكانی لیبڕاڵ دیموكراتی.
ئەو بیرمەند و تایبەتمەندانەی لە بوارەكانی پەرەپێدانی توانای مرۆیی و حوكمڕانیی باشەوە توێژینەوەو لیكۆڵینەوە دەكەن، گەندەڵی و پاشاگەردانیی سیاسی بە هۆكاری سەرەكیی (لەبەریەك هەڵوەشانی سیاسی -Political Decay) یان هەڵوەشانەوەی سیستمی سیاسیی دەوڵەت دەستنیشان دەكەن و جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە هەتا ئەو گەندەڵی و پاشاگەردانییە چارەسەر نەكرێت، ئەوا بە پابەندبوون بە پێوەرەكانی لیبڕاڵ دیموكراتی، گوزەرانی خەڵك گۆڕانكاری بەسەردا نایەت و دامەزراوەكانی دەوڵەتیش لە لەبەریەك هەڵوەشان رزگاری نابێت. ئەمەش مانای ئەوەیە هەنگاوهەڵگرتن بۆ دەوڵەتێكی بەهێز و بونیادنانی حوكمڕانیی باش، لە هەنگاو هەڵگرتن بۆ كۆتاییهێنان بە گەندەڵی و پاشاگەردانیی سیاسییەوە دەست پێدەكات. هەربۆیە و لەسەر ئەم بنەمایە فرانسیس فۆكۆیاما كە ماوەی زیاتر لە 15 ساڵە كار لەسەر پرۆسەی بونیادنانەوەی دەوڵەتی بەهێز و ئەسڵی سیستمی سیاسی و لەبەریەك هەڵوەشانی سیاسی دەكات، راشكاوانە ئەو راستییە دەڵێت: «لە زۆر بواردا حوكمڕانیی دیكتاتۆریی حزبی كۆمونیستی چینی زۆر لە حوكمڕانیی دیموكراتیی هیندستان چالاكترە..»، ئەم قسەیەشی هەروا لە خۆڕاو بێ بنەما نەكردووە، بەڵكو ئاماژە بەوە دەكات، ئەگەر حوكمڕانیی ئێستای چین بڕیار بدات جادەیەكی رێگەی خێرا (Highway) دروست بكات، ئەوا بە ئاسانی بڕیارەكە دەدات و دەست بە جێبەجێكردنیشی دەكات، بەڵام حكومەتی هێندستان ماوەی زیاتر لە 20ساڵە بە دەست كێشەیەكی وەك (مامۆستا بندیوارەكانی گوندەكانەوە) دەناڵێنێت و هەموو خولێكی هەڵبژاردنیش چارەسەركردنی ئەم كێشەیە، دروشمی هەڵبژاردنی هەموو حزبە سیاسییەكانە، بەڵام هەتا ئێستاش نەتوانراوە ئەو كێشەیە چارەسەر بكرێت.
ئەگەر لەسەر ئەم بنەمایە بگەڕێینەوە بۆ پرۆسەی هەڵبژاردنەكانی كوردستان و سەرنج لە دروشمی تێكڕای حزبەكان لە هەموو پرۆسەكانی هەڵبژاردندا بدەین، دەبینین تێكڕای حزبە سیاسییەكان دەیان دروشمی بریقەداریان بۆ هەڵخەڵەتاندنی دەنگدەر بەرزكردۆتەوە، بۆ ئەوەی كێشەی حوكمڕانی لە كوردستان چارەسەر بكەن، بەڵام كێشەی حوكمڕانیی كوردستان نەك هەر چارەسەر نەكراوە، بەڵكو كێشەكانی خەڵك و پرۆسەی ئاوەدانكردنەوەی كوردستان و باشتركردنی بژێوی خەڵك بۆتە كاڵایەك بەدەستی حزبە سیاسییەكانەوە و حزبایەتیی تەسكی پێكراوەو سەرەنجامیش نە حكومەت توانیویەتی بە ئاستی هیواو ئاواتەكانی خەڵك هەنگاو هەڵبگرێت، نە توانیویەتی سنوورێك بۆ گەندەڵی و پاشاگەردانیی سیاسی دابنێت.

ئەم ئاراستەیە ئەوەمان پێ دەڵێت، ئەگەر بمانەوێت هەنگاو بۆ بونیادنانی كوردستانێكی بەهێز و حوكمڕانییەكی باش هەڵبگرین، دەبێت ئامانجی سەرەكی لە پرۆسەی هەڵبژاردن، كۆتاییهێنان بێت بە گەندەڵی و پاشاگەردانیی سیاسی.
پارتی دیموكراتی كوردستان دەمێكە گەیشتۆتە ئەو قەناعەتەی كە ئەو گەندەڵی و پاشاگەردانییە سیاسییەی بۆتە ژینگەیەكی لەبار بۆ بەرهەمهێنانی ئیرهابی فیكری، سەرچاوەی هەموو ئاستەنگەكانی بەردەم حوكمڕانی و بەهێزیی كوردستانە، هەر ئەم ئیرهابە فیكرییەشە كە ئەو زەمینەی دروست كرد، خەڵكانێك بتوانن بوێریی ئەوەیان هەبێت بیر لە خیانەتی 16ی ئۆكتۆبەر بكەنەوە، لەمەش زیاتر گەندەڵی و پاشەگەردانیی سیاسی بۆتە هۆكاری ئەوەی كە حزبەكان لەو كاتەی كە خۆیان بەشدارن لە حكومەت، بەڵام لە هۆیەكانی راگەیاندن وەك ئۆپۆزسیون خۆیان نمایش بكەن، ئەم ژینگە خراپە سیاسییەش گەیشتۆتە ئەو ئاستەی كە دامەزراوەكانی حكومەت نەتوانن كارەكانی خۆیان راپەرێنن.
لە بەرنامەی پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ هەڵبژاردنی ئەمجارەی پەرلەمانی كوردستان هاتووە: «دامەزراندنی حكومەتێكی بەهێز، كە بتوانێ، كۆتایی بە زۆن و زۆنكاری و دەستوەردانی ئەحزاب و یاساشكێنی و سیاسەتی دووفاقی و فەوزای سیاسی و ناوچەگەری بهێنێ..»، ئەم راشكاوییەی پارتی بۆ دامەزراندنی حكومەتێكی بەهێز و ئاماژەكردنی راشكاوانەی بە كۆتاییهێنان بە فەوزای سیاسی و ناوچەگەری، ئاماژەیەكی راستگۆیانە بەوەی چیتر ناكرێت راستییەكان لە خەڵكی كوردستان بشارێتەوەو دەبێت راستگۆیانە بە خەڵكی كوردستان بگوترێت، هەتا گەندەڵی و فەوزای سیاسی هەبێت، ئەوا كوردستان ناتوانێت حكومەتێكی هەبێت كە لە ئاست و خواست و ئاواتەكانی خەڵكی كوردستاندا بێت.
پێشتر پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ رێگرتن لە گەندەڵی و پاشاگەردانیی سیاسی، دەستبەرداری مافی هەڵبژاردنی خۆی دەبوو، بۆ ئەوەی سەقامگیرییەكی ئەوتۆی سیاسی دروست بێت، كە بتوانرێت حكومەت بە بەهێزی كارەكانی خۆی راپەڕێنێت، بەڵام ئەم هەنگاوانەی پێشتر و دەستبەرداربوونی پارتی لە مافەكانی هەڵبژاردنی خۆی، لەلایەن حزبە سیاسییەكانەوە نەك هەر خراپ سوودی لێ وەرگیرا، بەڵكو بووە هۆكاری ئەوەی زیاتر گەندەڵی و پاشاگەردانیی سیاسی دروست بێت و، جیا لەوەی حكومەت دوچاری جۆرێك لە لەبەریەك هەڵوەشانی سیاسی بووەوە، لە هەمانكاتدا زەمینەشی بۆ خیانەتی 16ی ئۆكتۆبەر دروست كرد. بەڵام دوای ئەو شكستە گەورانەی بەسەر كوردستاندا هاتن و ئەو نەهامەتی و قەیرانانەی بەدەستی حزبەكان بەسەر خەڵكی كوردستاندا هاتن، پارتی بەتەنیا شانی دایە بەر هەموو ئەو شكست و نەهامەتی و قەیرانانە، بۆیە لە ئێستا ئامانجی سەرەكی لەم هەڵبژاردنە بۆتە ئەوەی كە بانگەشە بۆ كۆتاییهێنان بە فەوزای سیاسی و دووفاقی و سیاسەتی ناوچەگەری و دابەشكردنی كوردستان بكات.