لەدوای تەواوبوونی جەنگی دووەمی جیهانی بۆ دووبارە بونیادنانەوەی وڵاتانی دوای شەڕ، ئەمریكا پلانی مارشاڵی داڕشت، بەپێی ئەم پلانە ئەو دەوڵەتانە بەوجۆرە بونیاد دەنرانەوە كە ئەمریكا نەخشەڕێگەی بۆ دادەڕشتن، ئەمەش واتە دەبوو گەلانی ئەو دەوڵەتانە نەخشەڕێگەكەی ئەمریكا پەسەند بكەن، ئەوجا ئەمریكا ئەو پلانەی بۆ جێبەجێ دەكردن، بەڵام جیاوازیی ئەم پلانەی لە راپۆرتەكەی ئۆلبرایت-هادلی لەگەڵ پلانی مارشاڵ ئەوەیە پرۆسەی بونیادنانەوەی دەوڵەت لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پشت بە دیدوبۆچوونی گەلان و سەركردەكانی ناوچەكە دەبەستێت، هەر خۆشیان سەركردایەتی جێبەجێكردن و پراكتیزەكردنی ئەو بیروبۆچوونەی خۆیان دەكەن، ئەوجا ئەو گەل و سەكردانە ئەگەر توانییان ئەم دیدوبۆچوونە تازەیە بەتەواوی بخەنەڕوو، ئەمریكا هاوكار دەبێت بۆ ئەوەی ئەو دیدوبۆچوونەی خۆیان جێبەجێ بكەن. هەر بۆ نموونە لەشەڕی دژی تیرۆریستانی داعش كاتێك پێنج فیرقەی سوپای عێراق تەسلیمی داعش بوو، ئەمریكا هاریكاری سوپای عێراقی نەكرد، ئەمەش لەبەر ئەوە بوو تەسلیمبوونی پێنج فیرقە بەداعش، بەشەڕی دژی گروپێكی تیرۆریستی لەقەڵەم نادرێت، بەڵكو ئەم حاڵەتە بریتییە لە كاردانەوەی ئەو سیاسەتە مەزهەبگەراییەی كە نوری مالیكی پیادەی كردووە، بۆیە وەك شەڕی دژی تیرۆر مامەڵە لەگەڵ حكومەتی مالیكی نەكرا، بەڵكو وەك شەڕی ناوخۆی شیعەو سوننە سەیری كرا، لە بەرامبەردا كاتێك داعش هێرشی كردە سەر كوردستان و پێشمەرگە توانی نیەت و ئیرادەی مقاوەمەت پیشان بدات، نەك ئەمریكا، بەڵكو تەواوی رۆژئاوا هاتەدەنگ و هەماهەنگی و هاریكاری پێشمەرگەیان كردو هەر پێشمەرگە وەك هێزی سەرەكیی سەر زەوی سەركردایەتی شەڕەكانی كرد، لەپلانی ئەم راپۆرتەشدا بەهەمان شێوە، هەر دەوڵەت و حكومەتێك نییەت و ئیرادەی بە هاوشێوەی پێشمەرگە پێشان بدات، ئەوجا چ بۆ شەڕی دژی تیرۆر بێت، یان بۆ ئەنجامدانی ریفۆرم و دژایەتیكردنی گەندەڵی، ئەوا ئەمریكا پێش هەمووان و دوای ئەویش تەواوی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی پشتگیری لێ دەكات.

لێرەوە دەكرێت بڵێین: ئەم راپۆرتە كە زۆر نزیكە ببێتە بەشێك لەستراتیژیەتی تازەی ئەمریكا بەرامبەر رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، هەوڵێكە بۆ ئەوانەی حەزیان لە ماسی گرتنەو بۆ ئەوەی فێری ماسی گرتن ببن، نەك چاوەڕێی ئەوە بن ئەمریكا ماسییان بەدیاری بۆ بنێرێت، لەمەش زیاتر هەندێك كێشەوگرفت هەیە لەدەوڵەت و حكومەتەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا كە لەهەموو وڵاتەكاندا بەئاستی هاوشێوە بوونی هەیە، ئەویش نەبوونی كاری شایستەیە بۆ دەرچووانی زانكۆ، ئەم راپۆرتە ئاماژە بەوە دەكات، 73%ی دەرچووانی زانكۆ لەدەوڵەتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەو كارەی دەیكەن، شایستەی ئەوان نییە، هەروەها 75%ی دەرچووانی زانكۆ گوتوویانە گەورەترین تەحەددا لەبەردەمیان دۆزینەوەی كارە، ئەمە بێجگە لەوەی دەوڵەتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست كە 30%ی تەمەنیان لەنێوان 15 – 24 ساڵانەو بەشی هەرە زۆریان بەدەست بێكارییەوە دەناڵێنن، ئەم تەحەددییانەش باشترین ژینگە دروست دەكەن بۆ بەرهەمهێنانی توندوتیژی و هەروەها پێوەندیكردن بە چەكدارانی داعش و رێكخراوە تیرۆریستییەكانی دیكەوە.

ئەم دیاردەیە وەڵامدانەوەیە بۆ ئەو پرسیارەی كە هەندێك جار گوێبیستی دەبین و دەڵێت: فڵانە كەس دەرچووی فڵان كۆلێژەو لە ریزی چەكدارانی داعش، یان فڵان گروپی تیرۆریستیدایە، دەبێت هۆكارەكەی چی بێت؟ وەڵامی ئەم پرسیارە زۆر جار بەو شێوەیە دراوەتەوە كە ئەمە كاریگەری فیكری توندڕۆیی سەلەفی جیهادییە، بەڵام ئەم راپۆرتە دەڵێت: كاتێك نەتوانرێت حوكمڕانییەكی باش بەڕێوەببرێت و نەتوانرا وەڵامی خواستی هاووڵاتییان بدرێتەوە، ئەوا ئەو خەڵكە، یان روودەكەنە سەر شەقامەكان، یان پێوەندی بە تیرۆریستانی داعش و هاوشێوەی ئەوانەوە دەكەن، بەڵام لەهەمانكاتدا ئەم راپۆرتە هێزی دەرەكیش لەبەرپرسیاریەتی دەرناكات و جەخت دەكاتەوە زۆرجاران وەڵامدانەوەی خواستی هاووڵاتییان لەئیمكانیەتی ئەو حكومەتانە قورسترە، بۆیە ئەگەر سەركردەیەك، یان حكومەتێك نییەت و ئیرادەی ئەوەی هەبێت گەلەكەی بەختەوەر بكات، ئەوا دەبێت ئەمریكاو كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هاوكاری بكات و پشتگیری ئەو حكومەتە بكات.