-فوئاد مەعسوم بۆ گوڵان: وەك هەموو لایەنەكانی حوكم خاوەنی ئەم عێراقەین، بۆیە دەبێت گوێبیستی ڕەئیمان ببن و حیسابیشی بۆ بكرێت
-تۆماس كسینی بۆ گوڵان: شیعە و سوننە پێكەوە گرێدراون و لەناوچە جیاوازەكانی عێراقدا دەژین، ئەمەش وا دەكات دروستكردنی هەرێمی فیدراڵی زۆر زەحمەت بێت

مەزندە و پێشبینییەكان بۆ ئاییندەی عێراق دڵخۆشكەر نین، لەبەر ئەوەی بێجگە لەوەی عێراق بۆتە بەشێك لەتەنگژەی سیاسی و ئاسایش و ناسەقامگیری، لەهەمانكاتدا قەوارە سیاسییەكانیش ناتوانن لەچوارچێوەی جێبەجێكردنی دەستووری عێراق هەنگاو بۆ چارەسەركردنی كێشەكان هەڵبگرن، بەڵام ئەم خواستە لای قەوارە سیاسییەكان خودی سەرۆك وەزیرانی عێراق نییە، سەبارەت بەم لایەنە پرسیارمان لەنزار جەنابی پسپۆر لەدۆسیەی عێراق لەئامۆژگای واشنتۆن بۆ دیراساتی ستراتیژی كرد سەبارەت بەم لایەنە و لەلێدوانێكی تایبەتدا بۆ گوڵان بەمجۆرە ڕای خۆی خستەڕوو و وتی: (عێراق لەپێكهاتەی جیاواز پێكهاتووە و ناتوانرێت بەتەنیا لایەنێك یان بە تەنیا كەسێك حكومڕانی بكرێت. كێشەكە لەئێستادا ئەوەیە لایەنێك یان پارتێك دەیەوێت دۆخەكە بەرەو قەیرانێكی بەردەوام ببات، لەو پێناوەشدا سیاسەتی دابەشكردن و زاڵبوون پیادە دەكات، لەبری ئەوەی هەوڵی دروستكردنی كۆدەنگی بدات و چەند پارتێك یان چەند شەریكێك بەشداربن لەحكومڕانیكردنی وڵاتدا. ئەمە تا ئەندازەیەكی گەورە مەترسیدارە لەسەر ئاییندەی عێراق و پێموانییە بتوانرێت بەئاشتیانە بەردەوام بێت، لەكۆتاییدا خەڵكی هەوڵدەدەن خۆیان لەم گرژیە ڕزگار بكەن و هاووڵاتیانیش دەیانەوێت بەردەوامی بەژیانیان بدەن و خزمەتگوزاریەكانیان بۆ دابین بكرێت، بێ حكومڕانێتیەكی گونجاو و بێ كۆدەنگی سیاسی ئەوە ڕوونادات. دوو سێ ڕۆژ پێش ئێستا وتارێك لەڕۆژنامەی «واشنتۆن پۆست» بڵاوكرایەوە كە بەراوردی نێوان كوردستان و بەغدا دەكات و تیشك دەخاتە سەر جیاوازیەكان، جیاوازی لەدەستكەوتەكان، لەڕەوشی ژیان، بنیاتنانەوە، كە تەركیز لەسەر بەرەوپێشچوونە بەدیهاتووەكان دەكات لەكوردستاندا بە بەراورد بەو ناكاراییەی لەبەغدا هەیە. بەڕاستی هەنگاو هەڵگرتنی بەڕێز مالیكی بۆ تاكڕەوی یەكێكە لەمەترسیە سەرەكیەكان، دوای هەڵمژینی هەوای ئازادی هەموو لایەنەكان ملكەچكردن بۆ تاكڕەوی ڕەت دەكەنەوە، بەڵكو بەرەنگاری دەبنەوە و لەحكومەتی مەركەزی جیادەبنەوە. هەروەها دەبینین كە داواكاری بۆ فیدراڵیەت لەزیادبووندایە و هەوڵی حكومەتی مەركەزی بۆ خەفەكردنی سەركەوتوو نابێت، بەڵام پێموایە دوای كاركردن و هەوڵدان لەگەڵ حكومەتی فیدراڵیدا و سەركەوتونەبوون لەم هەوڵانەدا، ئەوا ئەم ناوچە یاخود ئەم بەشە پەراوێزخراوەی دانیشتوانی تەواوی هەوڵی خۆی دەخاتەگەڕ بۆ هێنانەدی ئەوەی بەلایەوە قبوڵكراوە. بەڵام لەهەموو بارێكدا وای دەبینم ئەم وڵاتە چیتر بەرگەی شەڕی دیكە ناگرێت، ئەمە زۆر مەترسیدارە، وڵاتەكە بۆ ماوەیەكی دوورودرێژ دووچاری شەڕ بوو خەڵكیش شەكەت و هیلاك بوونە، كەواتە ناتوانین درێژە بەشەڕ بدەین و ناتوانین بەرگەی بگرین و ئەمەش زۆر مەترسیدارە لەسەر ئاییندەی وڵاتەكە)).
نزار جەنابی جەختی لەسەر ئەوە كردەوە كە مەترسی سەرەكی تاكڕەوییە، بۆیە لەم ڕوانگەیەوە و سەبارەت بە بەراوردی نێوان هەرێمی كوردستان و عێراق، كە وەك خۆی ئاماژەی پێكرد ڕۆژنامەی واشنتۆن پۆست زۆر بەجوانی ئەو جیاوازیانەی دیاریكردووە، بۆیە پرسیاری ئەوەمان لێكرد ئاخۆ ئەو چۆن باری هەرێمی كوردستان هەڵدەسەنگێنێ؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارەدا جەنابی بەمجۆرە ڕای خۆی بۆ گوڵان خستەڕوو وتی: (من متمانەم بەسیاسییەكانی هەرێمی كوردستان هەیە كە كار بكەن و حیكمەتی سیاسی خۆیان بەكاربهێنن بۆ چارەسەركردنی ئەو كێشانە لەگەڵ بەغدا، من لەگەڵ چەند سیاسییەكی كورددا كارم كردووە و سەرنجی ئەو هەڵوێستانەم داوە كە هەرێمی كوردستان وەریان دەگرێت، ئەوەم بۆ دەركەوتووە كە بەژیرییەكی زۆرەوە ڕەفتار دەكەن، هەروەها بە خۆزەبتكردنێكی زۆرەوە، لەهەمان كاتدا ئەوان كار دەكەن بۆ هێنانەدی بەرژەوەندییەكانی خەڵكەكەیان. كە خەڵكیش دەیەوێت سیاسییەكان ئەو كارە بكەن، دەیانەوێت سیاسییەكان خۆیان زەبتبكەن، بڕیارەكان بەجددی وەربگرن و بەرژەوەندییەكانی خەڵك بهێننەدی. هەرچۆنێك بێت، ڕاستە كاركردن لەگەڵ حكومەتی مەركەزیدا قورسە، بەڵام من متمانەیەكی زۆرم بەسیاسییەكانی كورد هەیە كە بتوانن كێشەكانیان لەگەڵ حكومەتی مەركەزی چارەسەر بكەن، ئەویش یان بەهۆی گفتوگۆ و ڕێككەوتنەوە، یاخود بەهۆی ڕێكخستنەوەی هەڵوێستەكانیان لەئاست حكومەتی مەركەزی و هاوپەیمانێتی لەپەرلەماندا)).

كۆنگرەی نیشتمانی كێشەكانی هەرێم لەگەڵ بەغدا
وێڕای ئەوەی قەوارە سیاسییەكانی شیعەو سوننە لەناوخۆیاندا كێشەیان زۆرە و هەر ڕۆژە و لایەكیان ئەوی دیكە تۆمەتبار دەكات و لەگەڵ ئەوەی لایەنی كوردستانی تائێستا هەموو هەوڵی بۆ ئەوەبووە خۆی نەكاتە بەشێك لەو كێشەیە، بەڵام هەوڵی دیكەش هەن كە لایەنی كوردستانی بكەنە لایەنێك لەكێشەكە بەتایبەتی وەك كێشەی نێوان تاریق هاشمی و نوری مالیكی كە دوور و نزیك پێوەندی بەلایەنی كوردستانییەوە نییە، سەبارەت بەم لایەنە و چارەسەركردنی كێشەكانی هەرێم لەگەڵ بەغدا وەك ئەجێندایەكی گشتی كە چاوەڕێ دەكرێت لەچوارچێوەی كۆنگرەیەكی نیشتمانیدا بخرێنە بەرباس، بەڕێز فوئاد مەعسوم سەرۆكی لیستی هاوپەیمانی كوردستانی لەپەرلەمانی عێراق لەلێدوانێكی تایبەتدا بەمجۆرە ڕای خۆی بۆ گوڵان دەربڕی و وتی: (سەبارەت بەكێشەی هاشمی من لەچەند دیمانەیەكی تریش ئەمەم وتووەتەوە، كەسێك كە خۆی هاویشتە ماڵت ناكرێت پەلبەستی بكەیت و تەسلیمی لایەنێك یان نەیارەكانی بكەیتەوە، بەڵكو بەپێچەوانەوە هەوڵی ئەوە دەدەیت كە چارەسەری كێشەكەی بكەی، ئەگەر مەسەلەی عورفی كوردەواری تەماشا بكەین یەكێك بكوژەو كەسێكی كوشتووەو تەنانەت خۆی دەهاوێتە ماڵی یەكێك لەخاوەنی كوژراوەكە، لێرەدا دۆخەكە بەجۆرێكی تر دەگۆڕدرێت، بۆیە ئێمە لێرەدا كەوتوینەتە بەینی دوو سێ حاڵەت، لەلایەكەوە ئێمە ناتوانین بڕیاری دادگا بشكێنین و دژی بووەستینەوە، هاوكات هەندێك تەقالیدو نەریت هەیە پێویستە موراعاتی بكەین، ئەگەر تاریق هاشمی بچووبایەتە ماڵی هەر بەرپرسێكی باڵای بەغدا وا دەزانم ئەویش تەسلیمی نەدەكردو هەوڵی ئەوەی دەدا كێشەكە چارەسەری بۆ بدۆزێتەوە وەك چۆن هەڵوێستی كوردیش هەمووی لەگەڵ ئەم شێوازەی دۆزینەوەی چارەسەرە بۆ ئەو كێشەیە. سەبارەت بەكێشەكانی نێوان هەرێم و بەغداش بۆ ئاگاداریتان مەسەلە هەرە بنەڕەتییەكە تەنیا وەرەقەی كوردی نییە بە تەنیا، بەڵكو شێوەی حوكمڕانییە لەم وڵاتەدا، ئەوە نییە بەرانبەر بەكورد هەڵوێستێك هەبێت و ئێمە داوا بكەین لەو كۆنگرەیە چارەسەری كێشەكانی خۆمان بكەین، ئەمە زەمانی جاران یان زوو نییە، دانوستاندن بكەین و داواكاری پێشكەش بكەین و بكەوینە گفتوگۆ داخوا لەسەر چەند خاڵ ڕازین و لەسەر چەند ناڕازین، ئێمە ئەمڕۆ وەك هەموو لایەنەكانی حوكم، خاوەنی ئەم عێراقەین، بۆیە دەبێت گوێبیستی ڕەئیمان ببن و حیسابیشی بۆ بكرێت. هەربۆیە دەبێت لەئێستاوە ئێمە هەوڵی ئەوە بدەین كە حوكمڕانی لەعێراق حوكمڕانییەكی دیموكراتی بێت و لەو لایەنەوە هەوڵی خۆمان بخەینەگەڕ بۆ پاراستنی دیموكراتیەت لەعێراقدا، ڕاستە هەندێك كێشە لەنێوان هەرێم و حكومەتی ناوەندی بەغدا هەن، بەشێكی پێوەندی بەیاسای نەوت و غازەوەیە بەشێكیان پێوەندی بەماددەی 140وەیە، شتێكی تازەشی هاتۆتە سەر كە مەسەلەی تاریق هاشمییە، كە پێویستە چارەسەر بكرێن))،
كەواتە بەپێی بۆچوونەكانی فوئاد مەعسوم وەرەقەیەك بۆ كۆنگرەی نیشتمانی ئامادەكراوە بۆ ئەوەی هەموو پرسەكانی تێدا چارەسەر بكرێت، بەڵام ئێستا دەنگۆی ئەوە هەیە ئەم كۆنگرەیە دوا دەكەوێت و دەكەوێتە دوای گرێدانی لوتكەی كۆمكاری عەرەبی كە بڕیارە لەكۆتایی ئەم مانگە لەبەغدا گرێبدرێت، سەبارەت بەم كۆبوونەوەیەش فوئاد مەعسوم لەدرێژەی لێدوانەكەیدا بۆ گوڵان وتی: (ئەگەر بكرێت هەموو لایەك ڕێكبكەون لەسەر ئەوەی ئەو كۆبوونەوەیە پێش كۆبوونەوەی باڵای عەرەبی بێت زۆر زۆر باشترە، چونكە عێراق یەك هەڵوێستی دەبێت بەرانبەر ڕووداوەكانی ناوخۆی عێراق و ناوچەكەش، بۆ ئەم بڕیارە دەبێت هەموو لایەنەكان ڕەزامەندی لەسەر دەرببڕن، دەنا ئەگەر كۆبوونەوەیەك بكرێت و لەسەر ئاستی بەرز هەندێك بەشداربن و هەندێك بەشدار نەبن مانای ئەوەیە كۆبوونەوەكە سەركەوتوو نابێت)).

دەستێوەردانی ئیقلیمی و كاریگەری ئەمریكا
كێشەیەكی دیكەی عێراق كە ئێستا هێندەی دیكە بارودۆخی عێراقی ئاڵۆز كردووە، كێشەی كاریگەری و دەستێوەردانی وڵاتانی دراوسێی عێراق و نەبوونی كاریگەری ئەمریكایە لەناو ئەم هاوكێشەیەدا، سەبارەت بەم لایەنە پرسیارمان لەپرۆفیسۆر تۆماس كسینی بەڕێوەبەری سەنتەری فلیپ میرل بۆ دیراساتی ستراتیژی كرد و بەمجۆرە وەڵامی گوڵانی دایەوە و وتی: (هەر پێشبینیكردنێك لەبارەی ئاییندەی عێراقەوە تەنیا گریمانەكردنێكی بەربڵاوە. بەڵام سێ ڕێگاچارە هەیە، یەكێكیان ئەوەیە كە لەماوەی ساڵێك یان زیاتر، لایەنە سیاسییە جیاوازەكان ڕێكبكەون لەسەر ئەوەی وڵاتەكە بەیەكگرتوویی بمێنێتەوە و جیاوازیەكانی نێوان شیعە و سوننە و كوردەكان چارەسەر بكەن. ڕێگاچارەی دووەم، ئەوەیە كە ئەگەرچی نەتوانرێت وڵاتە یەكگرتووەكە بەشێوەیەكی مەركەزی لەلایەن بەغداوە بەڕێوەبچێت، ئەوا هەرێمی فیدرالی دروست بێت، كە ئەمە زیاتر كوردەكان خواستیان لەسەر دەبێت، بەڵام ئەمە زیاتر ئەگەری ئەوەیە لەكورددستاندا پیادە بكرێت، نەك لەبەشەكانی دیكەی عێراق، لەنێوان شیعە و سوننەدا، كە سەرەڕای كاردانەوەكانی دە ساڵی ڕابردوو، تێگەیشتنی من ئەوەیە كە هێشتا شیعە و سوننە پێكەوە گرێدراون كە لەناوچە جیاوازەكانی عێراقدا دەژین و ئەمەش وا دەكات دروستكردنی ئەو هەرێمانە زۆر زەحمەت بكات بەچەشنێك كە ببێتە هۆی ڕازیكردنی هەموو لایەنەكان، كە بەشێوەیەكی یەكسان یاخود بەپێی شێوەیەكی ڕێژەیی داهاتی سەرچاوەی نەوت دابەش بكرێت. بەڵام ڕەفتاری تاكڕەوانە یان هەنگاو هەڵگرتن بۆ تاكڕەویی دابەشبوونی نێوان عێراقیەكان زیاتر دەكات. لەوانەیە مەترسی شەڕی ناخۆ بێتە ئاراوە، بەدڵنیاییەوە شەڕی ناوخۆ عێراق دەخاتە مەترسیەوە و ئەگەری دەستێوەردانی دەرەكی زیاتر دەكات، پێموایە دەستێوەردان لەم كاتەدا لەلایەن هەر وڵاتێكی دیكەوە كێشەكان خراپتر دەكات. ئەویش كاتێك هەوڵی بەهێزكردنی لایەنێك دەدرێت یان هەوڵ دەدرێت لایەنێك زیاتر دەستدرێژكار بێت و حكومەتی عێراقیش زیاتر كۆنتڕۆڵی بەسەر ئاییندەوە نامێنێت. ئەمریكاش لەم قۆناخەدا خۆی لەهەر دەستێوەردانێكی سەربازی بەدوور دەگرێت لەعێراقدا، بەڵام بەهەر شێوەیەك بتوانێت هەوڵی كاریگەربوون دەدات ئەویش لەڕێی هاوكاری ئابوورییەوە، یاخود لەڕووی هاندانی وڵاتانی دیكەی ناوچەكەوە بۆئەوەی دەستێوەردان نەكەن لەكاروباری ناوخۆی عێراقدا، یاخود كار بۆ بەرەوپێشچوونی ئیجابی بكەن لەعێراقدا، كەواتە مەزەندەی من ئەوەیە ئەمریكا ڕێوشوێنی دیكە، جگە لەدەستێوەردانی سەربازی، لەعێراقدا بەكار دەهێنێت)).
ئەوەی پرۆفیسۆر تۆماس كینی جەختی لەسەر كردەوە ئەوەبوو كە دەستێوەردانی دەرەكی بارودۆخەكە خراپتر دەكات و ئەمریكاش بەڕێگەی دیكە جیاواز لەدەستێوەردانی سەربازی هەوڵدەدات مامەڵە لەگەڵ بارودۆخەكە بكات، بەڵام نزار جەنابی لەدرێژەی لێدوانەكەیدا بۆ گوڵان سەبارەت بەم لایەنە حكومەتی عێراق بەهێنانی دەستی دەرەكی تۆمەتبار دەكات و پێشیوایە ئەمریكا بەهێزی نەرم مامەڵە لەگەڵ باری عێراق دەكات، لەمبارەوە وتی: (دەمەوێت بڵێم، ئەگەر من لەجێی ئێران یان سعودیە یان هەر دەوڵەتێكی دراوسێی عێراق بم، ئەوا كاری من وەك حكومەتی وڵاتێكی دیاریكراو، یان وەك سەركردەی وڵاتێكی دیاریكراو ئەوەیە كە بیر لەوە بكەمەوە بەرژەوەندی خەڵكەكەی من لەچیدایە. دەوڵەتە دراوسێكان گرنگی و بایەخ بە بەرژەوەندیەكانی هاووڵاتیانی خۆیان دەدەن نەك هاووڵاتیانی عێراق، ئەوە كاری حكومەتی عێراق یاخود سیاسییەكانی عێراقە كە بایەخ بە بەرژەوەندی خەڵكی عێراق بدات، لەبری ئەوەی كار بەو ئەجێندایانە بكەن كە لەسنوورەكانەوە دێن. كەواتە من ئۆباڵەكە ناخەمە ئەستۆی وڵاتانی دیكە كە دەستێوەردان دەكەن، بەڵكو ئۆباڵەكە دەكەوێتە سەر ئەو كەسانەی ڕێگە بەو دەستێوەردانانە دەدەن. سەبارەت بەئەمریكاش من پێموایە ئەمریكا بەهێزی نەرم مامەڵە لەگەڵ بارودۆخی عێراق دەكات، ئەمریكا چەندەها دۆستیان لەعێراقدا هەیە، هەروەها سەرچاوەیەكی زۆریان بەگەڕخستووە تێیدا، لەلایەكی دیكە ئەمریكا لەسەر ئاستی ئیقلیمیش زۆر دەستڕۆیشتووە، كە پێوەندیەكی زۆر باشی لەگەڵ نزیكەی هەموو وڵاتە دراوسێكاندا هەیە، جگە لەئێران و لەئێستاشدا سوریا. دەكرێت ئەمە بەكاربهێنرێت بۆ كاریگەربوون بەسەر سیاسەتی دەرەوەدا و هاوكاری بكەن لەپرۆسەی بڕیارداندا لەناوخۆی عێراق و لەدرواسێكانی عێراقدا. هەروەها ئەمریكا ئامادەییەكی سەربازی گەورەی هەیە لەدەوروبەری عێراق، لەسعودیە، لەكوەیت، لەتوركیا، لەقەتەر و لەكەنداو، كەواتە ئامادەییەكی سەربازی گەورەی هەیە، كە ئەگەر پێویست بكات، ئەمریكا دەتوانێت بەهۆی بەكارهێنانی هێزی نەرمەوە كاریگەر و دەستڕۆیشتوو بێت، بەڵام لەئێستادا پێموایە ئەوە بڕیاری ئیدارەی ئەمریكایە كە هێزی نەرم یان هێزی توند بەكار بهێنێت)).