كێشەی سەرەكی ئێستای پرۆسەی سیاسیی عێراق، دووخاڵی سەرەكی لەخۆی دەگرێت، یەكەمیان خۆی لە جێبەجێنەكردنی كۆی خاڵەكانی ئەو ڕێكەوتنە دەبینێتەوە كە لە ئاكامی دەستپێشخەریەكەی بەرێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لایەنە سەرەكیانی عێراق لەسەری رێككەوتن و خاڵی دووەمیش رێكنەكەوتنە لەسەر كاندیدی پۆستی وەزارەتە ئەمنیەكان، كە ئەمەش بۆتە كێشەیەك بۆ ئەوەی چارەسەری بۆ بدۆزرێتەوە، لە ژمارەی ڕابردووی گوڵاندا، بەرێز د.رۆژ نوری شاوەیس جێگری سەرۆك وەزیرانی عێراقی فیدرال و لەدیمانەیەكی تایبەت پێی ڕاگەیاندین كە هەوڵەكان بۆ جێبەجێكردنی ئەو ڕێككەوتنە بەردەوامە كە دەستپێشخەریەكەی سەرۆك بارزانی هێنایە ئاراوە، لەمبارەیەوە پێی ڕاگەیاندین كە هەوڵەكان بۆ كۆبوونەوەی لایەنە سیاسییەكان بەردەوامە و پێشتریش چەند كۆبوونەوەیەك بۆ ئامادەكاری كۆبوونەوەیەكی فراوان كە هەموو لایەنەكان بەشداری تێدابكەن سازدەكرێت، هەفتەی ڕابردوو ئەو كۆبۆبوونەوە فراوانە لە ماڵی بەرێز د.رۆژ نوری شاوەیس جێگری سەرۆك وەزیرانی عێراقی فیدرال بەرێوەچوو تیایدا هەموو مەسەلەكان بە وردی و تێرو تەسەلی موناقەشەی لەسەر كراو وابڕیارە كە ڕۆژی 12ی حوزەیران جارێكی دیكە لایەنەكان بۆ وتوێژ و جێبەجێ كردنی ئەو ڕێككەوتنە كۆببنەوە كە لە ئاكامی دەستپێشخەرییەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان هاتۆتە ئاراوە، سەبارەت بەو كۆبوونەوەیەی بەسەرپەرشتی د.رۆژ نوری شاوەیس لە بەغدا بەرێوەچوو، محەمەد سەهیود پەرلەمانتاری لیستی دەوڵەتی یاسا لە لێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان بەمجۆرە ناوەڕۆكی كۆبوونەوەكەی باسكرد: (كۆبوونەوەكە لە ماڵی د.ڕۆژ نوری شاوێس جێگری سەرۆك وەزیران بەرێوەچوو، گفتوگۆكانیش تەنیا لە نێوان دەوڵەتی یاسا و لیستی ئەلعێراقیە نەبوو، گرنگە ئەم خاڵە ڕوون بێتەوە، لەبەر ئەوەی گفتوگۆكان لە نێوان هەموو كوتلە سیاسیەكانی سەر گۆڕەپانی عێراق ئەنجامدرا كەبریتی بوون لە( هاوپەیمانی كوردستانی، هاوپەیمانی نیشتمانی، لیستی ئەلعێراقیە و هاوپەیمانێتی وەسەت). سروشتی ئەو گفتوگۆیانەی ئەنجامدران بریتی بوو لە تەواوكردنی جێبەجێكردنی بەندەكانی دەستپێشخەریەكەی بەرێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان. چەند خاڵێك لەم گفتوگۆیانەدا باسكران، 1- مەسەلەی سەرەكی بریتیی بوو لە ئەنجومەنی نیشتیمانی بۆ سیاسەتە ستراتیژیەكان.
2- مەسەلەی وەزارەتە ئەمنیەكان.
3- جێبەجێكردنی پرۆسەی ئاشتەوایی.
4- لێپرسینەوەو دادپەروەری.
5- پابەندبوون بە دەستوورەوە.
ئێمە وەك لیستی دەوڵەتی یاسا بە بێ زیادو كەم پابەندین بە بەندەكانی دەستپێشخەریەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستانەوە. بەڵام ئێمە تەحەفوزمان هەیە لەسەر ئەوەی لیستی ئەلعێراقیە لە بارەی ئەنجومەنی نیشتمانی بۆ سیاسەتە ستراتیژییەكان تەرحی كردووە، لەبەر ئەوەی ئەوان ئیزافەیان بۆ ئەنجومەنی نیشتیمانی و بۆ سیاسەتە ستراتیژییەكان كردووە، ئەم زیادكردنانەش لەگەڵ دەستووردا یەكتردەبڕن، لەبەرئەوە تا ئێستاش نەگەیشتوینەتە ئەنجامێك لە بارەی ئەنجومەنی نیشتیمانی بۆ سیاسەتە ستراتیژیەكانەوە. ئەمە سەرەڕای ئەوەی زۆربەی ئەو خاڵانەی باسكران پتر پەیوەستن بە پەرلەمانەوە، نەك بە سەرۆكی كوتلە سیاسیەكانەوە، لەبەر ئەوە كوتلەكان لەسەر ئەوە ڕێككەوتون گفتوگۆكانیان هەڵپەسێرن و لە چاوەڕوانی كۆبوونەوەی پەرلەمانداین لە 12/6 بۆ تەواوكردنی ئەو گفتوگۆیانە. ))
بەڵام زیادتاریق ئەلزەرب پەرلەمانتاری لیستی ئەلعراقیە سەبارەت بە دامەزراندنی ئەنجوومەنی باڵای سیاسەتە ستراتیژییەكان كە بەپێی ئەو ڕێككەوتنەی لە ئاكامی دەستپێشخەرییەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان هاتە ئاراوە ئەم پۆستە بەر لیستی ئەلعراقیە دەكەوێت، لەمبارەوە لە لێدوانێكی تایبەتدا بەگوڵانی راگەیاند:( لەڕاستیدا ئەنجومەنی نیشتمانی بۆ سیاسەتە ستراتیژییەكان پێش پێكهێنانی حكومەت و لەڕێگەی دەستپێشخەرییەكەی بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بڕیاری لەسەردرا. لەسەر بنەمای ئەم رێككەوتنەدا كە بریتی بوو لە 9 بەند و لەنێوان لیستی «عێراقیە» و «تەحالوفی نیشتمانی» و «هاوپەیمانی كوردستانی» ئیمزاكراوە و حكومەت پێكهێنراوە.
هەر لەڕۆژی 21/12/2010 ەوە تاكو ئەمڕۆ یاسای «ئەنجومەنی نیشتمانی بۆ سیاسەتە ستراتیژیەكان» ئامادەكراوە بەڵام پێشكەشی پەرلەمان نەكراوەو هەروەها كیانە سیاسییەكان هێشتا پێشنیاری یاساكەیان پەسەند نەكردووە كەلەلایەن لیستی»عێراقیە»ـەوە بەرزكراوەتەوە، لەهەمان كاتیشدا «تەحالوفی نیشتمانی» پێشنیارێكی پێشكەش كردو ئێمە هەوڵماندا بۆچوونەكان لێكنزیك بكەینەوە لەنێوان «لیستی عێراقیە» و «تەحالوفی نیشتمانی» بەڵام «تەحالوفی نیشتمانی» پێداگیریی كرد لەسەر ئەو ڕەشنووسەی كە پێشكەشی كردووە مەبەستێتی ئەنجوومەنی نیشتمانی بۆ سیاسەتە ستراتیژییەكان، ئەنجوومەنێكی پەراوێزخراو بێت و بەپێی هیچ یاسایەك نەبێت و لە پەرلەمان دەنگی لەسەر نەدرێت و ناوی (سەرۆك) نەدرێت بە «ئەنجوومەنی نیشتمانی بۆ سیاسەتە ستراتیژییەكان» بەڵكو ناوی بنرێت بە «ئەمینداری گشتی ئەنجوومەنی نیشتمانی بۆ سیاسەتە ستراتیژییەكان، ئەمە و وێڕای چەندین خاڵی هەڵپەسێردراوی دیكە لەنێوان لیستی ئەلعێراقیە و تەحالوفی نیشتمانی» بەتایبەتی سەبارەت بەپڕكردنەوەی پۆستە ئەمنیەكان، كە بەپێی رێككەوتنەكە هاتووە كاندیدی وەزارەتی بەرگری لە لیستی ئەلعێراقیە بێت و پاشان لیستی ئەلعێراقیە و تەحالوفی نیشتمانی پێكەوە دەنگ دەدەن لەسەر وەزیرەكانی دیكە بۆ وەزارەتە ئەمنییەكان رێكدەكەون، بەڵام هیچ كام لەمانە جێبەجێ نەكران. چەندین خاڵی هەڵپەسێراوی زیاتر هەیە وەكو ڕاگرتنی بڕیارەكانی دەستەی «موسائەلە و عەدالەت» تاكو پێكهێنانی دەستەیەكی نوێ، هەروەها لەناویاندا بڕگەكانی ڕاگرتنی دەستگیركردنی ڕەمەكی و ئازادكردنی هەموو زیندانییە بێتاوانەكان كە زیاتر لە 3 – تاكو 4 ساڵ تەوقیفن و تاكو ئەمڕۆ ڕەوانەی دادگا نەكراون، هەموو ئەم شتانە تاكو ئەم ساتە بە هەڵپەسێراوی ماونەتەوە، بۆیە بەداخەوە دەتوانین بڵێین، زۆربەی خاڵەكانی رێككەوتنەكە هێشتا جێبەجێ نەكراون.
یەكلایكردنەوەی كێشەكان و
بونیادنانەوەی متمانە لەنێوان لایەنەكاندا
رێككەوتنی هەولێر بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی عێراق خاڵەكانی ڕوون و ئاشكرایە و پێویستە هەموو لایەنەكان چۆن ئیمزایان لەسەر كردووە بەهەمان شێوە پێشیەوە پابەند بن، كێشەی سەرەكی نێو ئەو رێككەوتنە كە ئێستا بۆتە خاڵی سەرەكی گفتۆگۆكان، تەفسیری جیاوازی هەردوو لایەنی لیستی ئەلعراقیە و لیستی هاوپەیمانی نیشتمانییە، دەربارەی ئەم خاڵەو چۆنیەتی لێكنزیك كردنەوەی جیاوازییەكانی نێوان لیستی ئەلعراقیەو هاوپەیمانی نیشتمانی، بێجگە لەهەوڵەكانی بەڕێز د.رۆژ نوری شاوەیس وەك نوێنەری هاوپەیمانی كوردستانی و سەرپەرشتیاری كۆبوونەوەكان بۆ جێبەجێكردنی رێككەوتنەكە، لایەنەكانی دیكەش هەوڵی لێكنزیك كردنەوەی بۆچوونەكان دەدەن و مەبەستیانە كێشەكان چارەسەر بكرێت، سەبارەت بەم لایەنە پەرلەمانتار حوسین عەلوان لامی لەكوتلەی ئەحرار بەمجۆرە بۆگوڵان هاتە ئاخاوتن:(بەپێی تێڕوانینم بۆ ئەم مەسەلەیە، پێموایە ڕێكنەكەوتن جۆرێكە لە پەنابردن بۆفشاری سیاسی، لەبەرئەوەی رێككەوتنی «هەولێر» ڕوونەو مەرجەكانیشی دیارن و هەروەها هەموو خاڵەكانیشی ڕوونن، بەڵام جێبەجێنەكردن یان دەستكاریكردن یان گۆڕینی خاڵەكان هەڵبەتە بۆ دانانی بەربەستە، پێموایە بەشێك لە بەربەستەكان ژمارەیەك ئەجێندای لەدواوە هەیە و ئامانجەكانیشی بریتیە لە سەقامگیرنەكردنی بارودۆخی سیاسی لە عێراق. ژمارەیەك بەرژەوەندی و ئەجێندا بوونیان هەیە و لەوانەیە هێزی داگیركەر ڕۆڵێكی گەورەی تێدا هەبێت بۆ ناسەقامگیركردنی بارودۆخەكان لە عێراق لەپێناو بەرژەوەندییەكانی ئەو ئەجێندایانە. هاوكات دەستپێشخەرییەكەی بەڕێز «مەسعود بەرزانی» ڕوون و دیارە، لەبەرئەوەی هەموو ئەو كۆبوونەوانەی كە ئەنجام دەدرێن لەبارەی هەمان بابەت دەخوولێنەوە، هەروەكو كە پێشتریش ئاماژەم پێدا كە هەوڵدان لە ئارادا هەیە بۆ شێواندنی پڕۆسەی سیاسی، ئەجێندا هەن كە نایانەوێت بارودۆخی سیاسیی عێراق سەقامگیربێت. هەر بۆیە ڕاشكاوانە دەڵیم هەموو ئەو خاڵانەی كە دانراون خۆدزینەوەی تێدا هەیە بۆ ئەوەی بارودۆخی سیاسی سەقامگیری بەخۆیەوە نەبینێت. هەروەك چۆن كە كاتێك دەستوور نووسرا بەمەبەست ژمارەیەك كێشەو ئیشكالییاتیان تێكرد لەبەر چەند هۆكارێك، هاوكات ئیشكالییات كەوتە ناو پەیڕەوی ناوخۆ-یش، پێموایە لەم كۆبوونەوەیەدا ژمارەیەك مەرج دانران بۆیە پێویستە مەرجەكان لۆژیكی بن، هەندێك لایەن هەن كە كاریگەرییان لەسەر مەرجەكان هەیە، هەندێك بەرژەوەندی هەن كە بۆ دەوڵەتن و هەندێك بەرژەوەندیی تر هەن كە لەبەرژەوەندیی دەوڵەت نین. بۆیە، هەموو كێشە ناوخۆییەكانمان ئەجێندای دەرەكیی لەپشتەوە هەیە. كە ئێمە لە «هەولێر» دانیشتین و رێككەوتین، مەفڕووز وا بوو هەمووشتێك كۆتایی بێت و یەكلابكرێتەوە، لە ڕۆشنایی ئەوەشدا بوو حكومەت پێكهێنرا، كەواتە ئەم ناكۆكییانە چ واتایەك دەگەیەنن؟ بۆیە ئەمە واتای ئەوە دەگەیەنێت كە هەندێك لایەن هەن كە فشار دەخەنە سەر قەوارە سیاسییەكان بۆ نالەباركردنی بارودۆخی سیاسی لە عێراق.))
هەر لەم چوارچێوەیەداو سەبارەت بە رێكنەكەوتن لەسەر خاڵەكانی رێككەوتنەكە، سەلیم جبوری پەرلەمانتاری كوتلەی وەسەت بەمجۆرە رای خۆی بۆ گوڵان دەربری و وتی : (پێش هەمووشتێك، وێڕای هەبوونی كێشەوگرفت ئێمە هەموو كێشەكان بە بچووك دەزانین. سەبارەت بە وەزارەتە ئەمنییەكانیش پێموایە كە هەر دەبێت كەسانێك هەبن كە خاوەن متمانەیی هەموو لایەنەكان بن. هاوكات بەشداریكردنی هەموو لایەنە سیاسییەكان لە دەستنیشانكردنی وەزیرە ئەمنییەكان گرنگە. لەهەمان كاتیشدا پێموایە دەنگدان لەسەر سەرۆكی ئەنجوومەنی سیاسی لە ئەنجوومەنی نوێنەران شتێكە باشەو ڕێگەچارەیەكە بۆ چارەسەركردنی كێشەكان. بەڵام بەشێوەیەكی گشتی، نەبوونی متمانەیی لەنێوان قەوارە سیاسییەكان ڕەنگدانەوەی هەیە لەسەر پاپەندبوونەكانی پێشوویان. ئێستاش یان ئەوەیە ڕێز بنوێنن بەرامبەر ئەو شتانەی كە لەسەری رێككەوتوون، كە من پێموایە ئەمە باشترین و ئاسانترین ڕێگەچارەیە، ئەو بەڵگەنامەیەش كە لەلایەن هەموو قەوارەكان-ەوە واژۆكراوە رێككەوتنامەیەكی گشتگیرە و خواستی هەموو لایەنە سیاسیەكان جێبەجێ دەكات. یاخود ئەوەیە بە ڕاشكاوەیی رایبگەیەنن كە ئەوان ناتوانن هاوبەشییەكی روون درووستبكەن، هەروەها هەندێكیان هەڵستن بە پێكهێنانی (تەحالوفات) یاخود ئەوەیە لایەنی ئۆپۆزسیۆن بگرن. بەڵام لەم بارودۆخەدا كە هەمووان لە حكومەت هاوبەش بن و هاوكات ڕەخنە لە یەكتری بگرن و میدیاكان بەكاربێنن بۆ ئەم مەبەستە و كێشە بخوڵقێنن، ئەوە تەنی گەلی عێراق باجەكەی دەدات. لەم پرۆسەیەدا لایەنی كوردی ڕۆڵێكی پۆزەتیڤانەیان هەبوو و مایەی لێكنزیككردنەوەی لایەنەكان بوون، هەڵبەتە دەستپێشخەرییەكەی بەڕێز «مسعود بارزانی» كاریگەرییەكی زۆری هەبوو و جموجۆڵی بە كەشوهەواكە كردو هەموو لایەنەكانی پێكەوە كۆكردەوە. هەروەها بۆچونێك هەبوو بۆ دەربازبوون لە هەندێك لە ئیشكالییەتەكان ئەویش لەڕێگەی سازشكردنی یەكێك لە لایەنەكان بۆ لایەنی بەرامبەر، ئێمەیش پێمانوایە كە ئەمە چارەسەرێكی لۆژیكی و ئەقڵانییە. ))
دواكەوتنی ئەنجوومەنی سیاسەتە ستراتیژییەكان پێوەندی بەدەستوورەوە هەیە
بەڵام پەرلەمانتار محەمەد سەهیود لەلیستی دەوڵەتی یاسا پێی وایە ئەم مەسەلەیە تێكەڵاو دەكرێت و مەسەلەیەكە پێوەندی بەدەستوورەوە هەیە نەك نەبوونی متمانە لەنێوان لایەنە سیاسیەكاندا، بۆیە لەمبارەوە لەدرێژەی لێدوانەكەیدا بۆ گوڵان جەختی لەسەر ئەوەكردەوە نابێت ئەم مەسەلەیە تێكەڵاو بكرێت و وتی : (نابێت دوو شت تێكەڵ بكەین، یەكەم دروستكردنی ئەم ئەنجومەنە زادەی دەستپێشخەریەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بوو، كە دەبێت باس لەوە بكرێت ئایا سروشتی ئەم ئەنجومەنە چییە و ئایا چی لەم ئەنجومەنە چاوەڕوان دەكەین، مەسەلەی دووەم ئەوەیە یەكەم خاڵ لە دەستپێشخەرییەكەدا لەسەری ڕێككەوتوین پابەندبوونە بە دەستوورەوە، باشە چۆن ئەتوانین یاسا بۆ ئەنجومەنێكی ستراتیژی دابڕێژین كە لەگەڵ زیاتر لە 10 ماددەی دەستووردا یەكترببڕێت؟ من ئەو پرسیارە دەكەم چۆن ئەتوانین یاسایەك دابڕێژین كەلەگەڵ دەستووردا پێچەوانە بێت؟ ئەمە لە كاتێكدایە ماددەیەك لە دەستووردا هاتووە دەڵێت هەر یاسایەك دەربكرێت پێچەوانەی دەستوور بێت بە پوچەڵ دادەنرێت. بەڵام ئەو ڕەشنووسەی لە ئارادایە لە دەستپێشخەریەكەی سەرۆكی هەرێمدا نەبووە، ئەم دەستپێشخەریە باسی لەوە كردووە ئەم ئەنجومەنە پێكبهێنرێت، بەڵام نابێت ڕەشنووسی یاسای ئەم ئەنجومەنە یەكترببڕێت لەگەڵ دەستووردا، لە كاتێكدا بە پێی ئەو ڕەشنووسەی ئامادەكراوە دەسەڵاتی سەرۆك كۆمار، دەسەڵاتی سەرۆك وەزیران، دەسەڵاتی سەرۆكی پەرلەمان و سەڵاحیاتی دەسەڵاتی قەزائیش بەم ئەنجومەنە دەدات. بڕوانە، دەسەڵاتەكانی یاسادانان و جێبەجێكردن و قەزا بەم ئەنجومەنە دەدرێت، واتە وەك ئەوەی حكومەتێكی نوێ لە پاڵ ئەو حكومەتەی لە ئارادایە پێكبهێنین، ئەمەش مەترسییە لەسەر پرۆسە سیاسیەكە. من پێم وایە تەرحكردنی مەسەلەی ئەنجومەنی نیشتیمانی بۆ سیاسەتە ستراتیژیەكان بۆ مەبەستی خوڵقاندنی قەیرانێكە، بۆچی؟ لەبەر ئەوەی هەموو لایەك دەزانن ئەگەر تۆ ئەم یاسایە ئیقرار نەكەیت، ئەوا قەیرانێك دروست دەبێت، لەبەر ئەوەی پێت دەڵێن ئەمە لە چوارچێوەی دەستپێشخەریەكەی هەرێمدا هەبووە، باشە من ئیعتیرازم نییە، بەڵام خۆنابێت ئێمە هەڵبستین حكومەتێكی نوێ پێكبهێنین. كەواتە ئەمە بۆ خوڵقاندنی قەیرانە، لەبەر ئەوەی ئەگەر ئیقراری نەكەین پێمان دەڵێن ئەمە لە چوارچێوەی دەستپێشخەریەكەی هەرێمدایە، ئەگەر پەسەندیشی بكەین، ئەوا ئەمە لەگەڵ دەستووردا یەكتردەبڕێت و حكومەتێكی نوێ دروست دەكەین. لەبەر ئەوە وروژاندنی ئەم مەسەلەیە و پێداگرتنی لیستی ئەل عێراقیە لە پێناو دروستكردنی قەیرانێكی سیاسیە لەم ساتەدا. لە كاتێكدا ئێمە لە هەموو كاتێكی دیكە زیاتر پێویستمان بەوەهەیە پێشبڕكێ لەگەڵ كات بكەین و هەوڵەكانمان یەكبخەین بۆ گۆڕینی واقیعی عێراقی و بۆ گۆڕینی نەهامەتیەكانی خەڵكی عێراق، كە بەدەست كەمی خزمەتگوزاریی و خروقاتە ئەمنیەكانەوە دەناڵێیت، ئەمە لەبری ئەوەی پێشبڕكێ لەسەر پلە و پایە و پێكهێنانی حكومەتی نوێ و بەرژەوەندی شەخسی بین، كوا بەرژەوەندیەكانی عێراق لە هەموو ئەمانەدا. ئایا ئەگەر لەبری ئەو گفتوگۆیانەی لە پێناو دروستكردنی پلە و پایەدا بەسەرمانبرد بۆ بیركردنەوە لە خەڵكی عێراقمان تەرخان بكردایە، ئایا زۆرێك لە شتەكانمان نەدەگۆڕی؟ من ئۆباڵەكە دەخەمە ئەستۆی لیستی ئەل عێراقیە و ئەستۆی سیاسیەكان، ئۆباڵی خراپبوونی ڕەوشی ئەمنی و ئاستی خزمەتگوزاریەكان. لەبەر ئەوە دەبێت ڕاستگۆبین لەگەڵ خەڵكی خۆماندا، لەگەڵ گەلی عێراقدا و گەلی عێراق لەو میراتە قورسە ڕزگار بكەین كە سەددام و حوسێن و دواتر تیرۆری لە دوای ڕووخانی ڕژێمەوە بۆی جێهێشتین. هەروەها بە پێی دەستپێشخەریەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، كاتێك باس لە حكومەتی شەراكەتی نیشتیمانی دەكەین، لیستی ئەلعێراقیە دەڵێن ئێمە شەریك نین، باشە چۆن شەریك نیت، لە كاتێكدا تۆ سەرۆكی پەرلەمانت بەدەستەوەبێت، جێگری سەرۆك كۆمارت هەبێت، جێگری سەرۆك وەزیرانت هەبێت و نۆ وەزیر لە لیستی ئەلعێراقیە بێت؟ ئایا سروشتی شەراكەت چۆنە؟ كە شەریك بین لە حكومەت و پەرلەمان و گفتوگۆكان و لە بڕیاردا؟ كێشەكە لە جێبەجێكردنی باقی خاڵەكانی ڕێككەوتنەكەدا نییە، كێشەكە لە جێبەجێكردنی ئەنجومەنی نیشتیمانی بۆ سیاسەتە ستراتیژیەكاندا، كێشەكە لە نیەتدایە، ئایا ئێمە جیددین لە ڕاستكردنەوەی ڕەوتی پرۆسە سیاسیەكەو گۆڕینی واقیعی عێراقی، یان دەمانەوێت قەیران بخوڵقێنین، چونكە ئیقراركردن و ئیقرارنەكردنی ئەم ئەنجومەنە هەر قەیران دروست دەكات و مەبەستەكەش ئەوەیە حكومەت وەك حكومەتێكی بێتوانا پیشانبدەن. بە داخەوە ئێسستاش پێیان وایە حكومەت تەنیا حكومەتی مالیكیە، لە كاتێكدا مالیكی بە بەراورد بە باقی كوتلە سیاسیەكان ژمارەیەكی كەمتر وەزیری هەیە. كەواتە شكست و سەركەوتن هەمووان دەگرێتەوە، ئەگەر حكومەت توانیی شتێك پێشكەش بكات، ئەوا هەمووان بەشدارن تێیداو ئەگەر شكست بهێنێت، ئەوا هەمووان پشكیان لەو شكستەدا دەبێت. ))
بەڵام پەرلەمانتار زیاد تاریق ئەلزەرب نوێنەری لیستی ئەلعراقیە بیانووەكانی لیستی دەوڵەتی یاسا یان هاوپەیمانی نیشتمانی رەتدەكاتەوەو بەجۆرێك لە ئاستەنگ دروستكردن بۆ جێبەجێكردنی رێككەوتنەكەی لە قەڵەم دەدات، لە مبارەوە بە گوڵانی راگەیاند: (من خۆم وەك پەرلەمانتارێكی ئەلعراقیەو زۆربەی ئەندامانی لیستی ئەلعێراقیە هەوڵەكانی بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بەرز دەنرخێنین كە بەڕێزیان دەستپێشخەرییەكی باشی پێشكەشكرد و سپۆنسەری پێكهێنانی حكومەتی كرد، لەهەمان كاتیشدا وڵاتەكەی لە رۆخی داڕمان رزگاركردو گەیاندییە پێگەیەك كە لە جارانی زۆر باشترە، بەڵام هیوادارین ئەم سپۆنسەركردنە و ئەم دەستپێشخەرییە باشە بەردەوام بێت بۆ لێكنزیككردنەوەی بیرو بۆچوونەكان لەگەڵ فشارخستن لەسەر ئەو لایەنەی كە پێیوایە پاپەند نییە بەم رێككەوتنەوە. لەڕاستیدا «هاوپەیمانی كوردستانی لەم هاوكێشەیەدا «هەوێنی پڕۆسەكەیە بۆیە پێویستە بەردەوام بێت لەسەر ئەم دەستپێشخەرییە باشانەی لەبەرئەوەی «عێراق» بۆ هەمووانە و تەنیا بۆ «عێراقیە» نییە یان بۆ «تەحالوفی نیشتمانی» یان «هاوپەیمانی كوردستانی».لەم چوارچێوەیەدا ئێمە وەك لیستی ئەلعراقیە پێمان وایە «تەحالوفی نیشتمانی» نایەوێت هەمووان بەشداربكات لە بەڕێوەبردنی دەوڵەت، هەروەها خوازیارە بۆ تاكڕەوی لە دەسەڵات و دەركردنی بڕیارەكان و ستراتیژییەتەكانی وڵات بەگشتی. من پێموایە كە ئەم سیاسەتە هەڵەیە و دەوڵەت هەرگیز پێشناكەوێت كە تیایدا دوو لایەن هەبن یەكێكیان بۆ لای راست رایكێشێت و لایەنی بەرامبەر بۆ لای چەپ. پێویستە هەموو لایەنەكان كۆكبن لەسەر گەیاندنی وڵاتمان بۆ كەناری ئارام.لەم پرۆسەیەشدا «هاوپەیمانی كوردستانی» كاریگەرییەكی زۆری هەیە لەسەر هەردووك لایەنەكان و لەتوانایدا هەیە بۆچوونەكان لێكنزیك بكاتەوەو كۆتایی بە دۆسییەكان بێنێت، لەگەڵ خستنی فشار لەسەر ئەو لایەنەی كە پێیوایە پێداگریی هەیە لەسەر بۆچوونەكانی. بۆیە پێویستە لەسەر هەموومان، نەك تەنیا «تەحالوفی نیشتمانی» یاخود «عێراقیە»، بەڵكو پێویستە هەموومان تاڕادەیەك سازشكردنمان هەبێت لەپێناو عێراقدا.)
هاوپەیمانی نیشتمانی و هاوپەیمانی كوردستانی
هاوپەیمانی كوردستانی لە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتی ئەمجارەی عێراقدا كۆمەڵێك خاڵی ئیمزاكردووە و پێویستە ئەو خاڵانەش لەماوەی ئەم كابینەیەی حكومەتی عێراقدا چارەسەر بكرێت سەبارەت بەوەی تاچەند كار بۆ جێبەجێكردنی ئەو خاڵانەكراوە و تاچەند هاپەیمانی نیشتمانی ئامادەیە بۆ جێبەجێكردنی ئەو خاڵانە محەمەد سەهیود لە درێژەی لێدوانەكەیدا سەبارەت بەم خاڵەش وتی: (لە نێوان هاوپەیمانی كوردستانی و هاوپەیمانی نیشتمانی ڕێككەوتنی ستراتیژی و پێوەندی پتەوو تێڕوانینی وەك یەك هەیە بۆ ئایندەی پرۆسە سیاسیەكە، پێكهێنانی حكومەت یەكێك لە ڕێگاكانی جێبەجێكردنی ڕێككەوتنی نێوان هاوپەیمانی كوردستانی و هاوپەیمانی نیشتمانی. من هیچ كێشەیەك لە نێوان ئەم دووهاوپەیمانێتیەدا نابینم، ئێمە لەسەر دەستپێشخەریەكەی سەرۆكی هەرێم بە هەر نۆ خاڵەكەیەوە ڕێككەوتوین، هەر لە پابەندبوون بە دەستوورەوە تا دەگاتە دروستكردنی ئەنجومەنی سیاسەتە ستراتیژیەكان، بەڵام ئەویش بە پێی تێڕوانینی هاوبەش نەك لە دەرەوەی ئەم دەستپێشخەرییە)).