ئەمە یەكەمجارە لەمێژووی كۆماری تازەی توركیادا، بۆ سێهەمین جار پارتێك هەڵبژاردنەكان دەباتەوە كە بە باكگراوندێكی ئیسلامی ناسراوە، لەمەش زیاتر لەگەڵ ئەوەی مەزندەی چاودێرانی سیاسیی بۆ رێژەی دەنگەكانی پارتی داد و گەشەپێدان (AKP) لەنێوان %42-46 تێپەڕناكات، بەڵام ئەم رێژەیە رێگە لەوە ناگرێت رێژەی كورسییەكانی AKP لە 330 كورسیەوە هەڵبكشێت و لە 367 كورسی نزیكبێتەوە كە دەكاتە رێژەی دوو لەسەرسێی كوردسییەكانی پەرلەمانی توركیا، بەدەست هێنانی ئەم رێژە بەرزەی كورسییەكانی پەرلەمانیش لەلایەن پارتی داد و گەشەپێدانەوە، زەمینەی ئەوە دەڕەخسێت كە AKP بتوانێت پرۆژەی دەستووری توركیا بەجۆرێك دابڕێژێتەوە كە پاشان بە ئاسانی لە پەرلەماندا تێیپەڕێنێت، ئەم رێژەیەش دەوەستێتە سەر ئەوەی تاچەند حزبە بچووكەكان بە تایبەتی پارتی بزاڤی نەتەوەیی MHP كە ئێستا مەزندە دەكرێت رێژەی %10 تێپەڕێنێت، ئەگەر ئەم رێژەیە تێنەپەڕێنێت و نەتوانێت بچێتە پەرلەمانەوە، ئەوا تەنیا دوو پارتی AKP،CHP دەچنە پەرلەمانەوە. بەمەش رێژەی كورسییەكانی پەرلەمان بۆ بەرژەوەندی AKP زۆر زیاد دەكات.

سوعاد كنكلیئۆ ئۆغلۆ ئەندامی سەركردایەتی پارتی دادو گەشەپێدان و سەرۆكی لیژنەی پێوەندییەكانی دەرەوە لە پەرلەمانی توركیا، رۆژی 12ی حوزەیران بەو رۆژە ناو زەد دەكات كە تیایدا توركیا رووبەڕووی هەڵبژاردنێكی چارەنووسساز دەكاتەوە، هەروەها پێیوایە لەگەڵ ئەوەی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكان بەرەو هەفتەی كۆتایی دەچن، بەڵام هەتا ئێستاش پشتگیری خەڵك بۆ پارتی داد و گەشەپێدان و رەجەب تەیب ئەردۆگان بەردەوامە و ڕوو لە زیاد بوونە، سەبارەت بەم خوێندنەوەی بۆ ئەم هەڵبژاردنە گرنگە، كنكلیئۆ ئۆغلۆ لە لێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان بەمحۆرە رای خۆی بۆ دەربڕین و وتی: (بێگومان ئەم هەڵبژاردنانە بۆ توركیا زۆر گرنگن و هەربۆیە هەڵمەتێكی هەڵبژاردنی زۆر چڕ و پڕ ئەنجامدراوە، من پێموایە لە رۆژی 12ی حوزەیران توركیا بەرەو هەڵبژاردنێكی زۆر گرنگ و چارەنووسساز هەنگاو هەڵدەگرێت. بەپێی ئەو راپرسیانەی سەبارەت بە ئاكامەكانی هەڵبژاردنیش هەتا ئێستا لەبەردەستمانن، هەموویان ئاماژە بۆ ئەوە دەكەن كە بۆ جاری سێهەم پارتی دادو گەشەپێدان لەهەڵبژاردنەكاندا سەركەتوو دەبێت، بەڵام ئەوەی هەتا ئێستا دیار نییە، ئەوەیە كە نازانین ئایا جیاوازی رێژەی دەنگەكانی پارتی داد و گەشەپێدان لەگەڵ پارتەكانی دیكە چەند دەبێت. هەروەها ئاكامی راپرسییەكان ئەوەشیان بۆ دەرخستووین كە هەتا ئێستاش پشگیری خەڵك بۆ پارتی داد و گەشەپێدان و شەخسی بەڕێز ئەردۆگان بەردەوامە و روو لەهەڵكشانە، هۆكاری ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەو سەركەوتنە ئابوورییانەی كە بەڕێز ئەردۆگان و پارتی داد و گەشەپێدان پێشتر لە حكومەتدا بەدەستیان هێناون، لەبەرامبەر ئەم لایەنە ئیجابیانەی راپرسیەكان بۆ بەرژەوەندی AKP پیشانی دەدەن، لایەنە ركەبارەكان روویان لە دابەزینە بەتایبەتی دوای گۆڕینی سەرۆكی پارتی گەلی كۆماری CHP كە بۆتە جێگەی سەرنجی خەڵك لەشارە گەورەكان، هەروەها ئەگەری ئەوەی كە پارتی بزاڤی نەتەوەیی MHP نەتوانێت رێژەی %10 تێپەڕێنێت و بچێتە ناو پەرلەمانەوە، ئەمانە تائێستا مەزندەن و رۆژی 12ی حوزەیران یەكلایی دەبنەوە، بەڵام وەك مەزندەی شەخسی خۆم پێموایە MHP رێژەی %10 تێدەپەڕێنیت و پارتی ئاشتی و دیموكراتی BDPیش ژمارەی نوێنەرە بێلایەنەكانی بەراورد بە هەڵبژاردنەكانی پێشوو زیاتر دەكات و ئەوانیش نوێنەری زیاتریان دەبێت، بەڵام بێگومان AKP دەیەوێت زۆرینەیەكی ئەتۆ مسۆگەر بكات بۆ ئەوەی بتوانێت بەئاسانی دەستوور هەموار بكات، هەر بۆیە ئەگەر بێتو لە 330 ئەندام كەمتر بەدەست بێنێ، یاخود لە 330 ئەندام تۆزێك زیاتر بەدەست بێنێ، ئەوا دەبێ لەگەڵ پارتەكانی دیكە رێكبكەوێت بۆ هەمواركردنی دەستوور، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی دوای هەڵبژاردنەكان قۆناغێكی قورس دێتە پێشەوە كە لە ئێستاوە ناتوانین بزانین كەوا ئەم ماوەیە چۆن بەسەر دەچێ، چونكە پارتەكان پەیامی زۆر توند و بەهێز بەكاردێنن لە بەڕێوەبردنی هەڵمەتی هەڵبژاردن، جا ئایا تاچەند ئەم پەیامە توندوتیژە رەنگدەداتەوە بەسەر رێككەوتنەكانی دوای هەڵبژاردن بۆ دامەزراندنی دەستوور، ئەمە شتێكی نادیارە. بەتایبەتی هەڵمەتی نێوان BDP و CHP و AKP زۆر بە توندی بەڕێوەدەچن، بەڵام پێموایە لەدوای هەڵبژاردنەكان ئەم توندوتیژیەی هەڵمەتەكان تۆزێك دادەمركێتەوە و هێمنی باڵ بەسەر بارودۆخەكەدا دادەگرێ، چونكە رێككەوتن شەرتە بۆ دامەزراندنی دەستوور و ئەم دەستوورەش دەستووری گشت خەڵكی توركیایە و پێویستە زۆربەی هەرەزۆری خەڵكی توركیا دانی پێدابنێ. بۆیە پێویستە بارودۆخێكی زیاتر ئەقڵانە و لێبوردەیی جێی ئەم هەڵمەتی توندوتیژیە بگرێتەوە لەكاتی دامەزراندنی دەستوور. وەك رای شەخسی خۆم حەزمدەكرد هەڵمەتێكی هەڵبژاردنی زیاتر سادە و دوور لە شێوازی توند بەڕێوەبچوایە، بەڵام ئینشاڵا لەدوای هەڵبژاردنەكان ئەقلانیەت شوێنی ئەم قسە توندوتیژانە دەگرێتەوە. ئەوەی لای ئێمە گرنگە ئەوەیە كە دەنگدەر بتوانن بە ئازادی و بەبێ كاریگەری هیچ حزب و كۆمەڵە و لایەنەێك و بەبێ رووبەڕووبوونەوەی هیچ مەترسیەك بتوانن دەنگی خۆیان بەوپەڕی ئازادی بدەن، ئەوەی لەسەر حكومەتیش پێویستە بریتییە لە ئامادەكردنی ئەو ناوەندە تا دەنگدەر بتوانێ بە ئازادی بچێ بۆ دەنگدان و كام لایەن و نوێنەری پێ باشە هەڵیبژێرێ).


هەمواركردنی دەستوور و چارەسەركردنی كێشەی كورد
ئەگەر لەروانگەی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردنەكانەوە سیاسەتی پارتی داد و گەشەپێدان بەرامبەر چارەسەركردنی كێشەی كورد بخوێنینەوە، هەست دەكەین پارتی داد و گەشەپێدان لەبری ئەوەی هەنگاوی جددی زیاتر بۆ چارەسەركردنی ئەم كێشە هەڵبگرێت، هەست دەكەین جۆرێك لە پاشەكشەكردنی پێوە دیارە، ئەمەش جۆرە بێئومێدیەك بۆ پرۆسەی كرانەوە و دیموكراتی و ئەندامبوونی توركیا لە یەكێتی ئەوروپا لەخۆی دەگرێت، بۆیە لەمبارەوە پرسیارمان لە كنكلیئۆ ئۆغلۆ كرد و لە درێژەی لیدوانەكەیدا بۆ گوڵان بەمجۆرە هاتە ئاخاوتن: (مەسەلەی كورد یەكێكە لە بەربەستە هەرە گەورەكانی بەردەم دیموكراسی لە توركیا، هەموو لایەنەكانیش دان بەوە دەنێن كەوا مەسەلەی كورد یەكێكە لە گەورەترین كێشەكانی توركیا و بۆ چارەسەركردنی ئەم كێشەیەش بۆچوونێكی هاوبەش دروست بووە و كۆمەڵێك رێگەچارەش بۆ ئەمە پێشنیار كراوە، بەڵام وەكو دەزانن ماوەی داڕشتنەوەی دەستوور لە توركیا وا لەبەردەممانە، ئەمە هەلێكی زۆر گەورە دروست دەكات و هاووڵاتیە كوردەكانیشمان ئومێدیكی زۆریان بە داڕشتنەوەی ئەم دەستوورە هەیە، حكومەتیش ئەمە دەزانێ كەوا دەستوورێكی نوێ دەبێتە هۆی چارەسەركردنی كۆمەڵێك كێشەی توركیا، بۆ ئەمەش خودی سەرۆك وەزیرانیش چەند مانگێك لەمەوبەر داوای لە گشت دامەزراوە سڤیلەكان و پارتەكان كرد كە خۆیان ئامادەبكەن و پێشنیارەكانیان سەبارەت بە دەستوور بخەنەڕوو. بەڵام ئێستا زۆر زەحمەتە كە لەناو ئەم ئاڵۆزیە بتوانین و بزانین ئەو ماوەیەی دەستوور چۆن بەڕێوەدەچێ، چونكە گشت پارتەكان ئێستا خەریكی بەدەستهێنانی دەنگن لە هەڵبژاردنەكان، بەڵام لەدوای هەڵبژاردنەكان و لەماوەی داڕشتنەوەی دەستوور بێگومان چارەسەركردنی مەسەلەی كورد بە پلەی یەكەم دێت و دەتوانین ئەمەش لە رەفتار و هەڵوێستی سەركردەكان و لایەنەكان زۆر بە روونیی ببینین).

لەبەشێكی دیكەی لێدوانەكەیدا و سەبارەت بە سیاسەتی دەرەوەی توركیا لەسەر ئاستی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دەوڵەتانی دراوسێ، كنكلیئۆ ئۆغلۆ وتی: (بێگومان سەركەوتنی ئاك پارتی لە هەڵبژاردنەكان واتە بەردەوامی سیاسەتی ئێستای دەرەوەی توركیا، هەربۆیە لەحكومەتی دادێش كە هەر پارتی داد و گەشەپێدان دایدەمەزرێنیت، پێوەندی لەگەڵ دراوسێكان پەرەدەسەنێ و قەبارەی بازرگانی زیاد دەكات و ڤیزا لەگەڵ وڵاتانی تریش هەڵدەگیرێ، هەروەها خەڵكی توركیا لەگەڵ خەڵكانی وڵاتی دراوسێ یەكدەگرن و زیاتر لە ئاڵووێری بازرگانیەوە هەنگاو هەڵدەگرن بۆ ئاڵووێری فیكری و كەلتوریش. من پێموایە ئەمانە بەردەوام دەبێ و گشت ئەمانەم پێ دروستە. بێگومان گرژییەكی زۆر لە پێوەندیەكانی نێوان ئیسرائیل و توركیا هەیە بەهۆی ئەو رووداوەی هێرشبردنە سەر كەشتیەكانمان لە ئاوی نێودەوڵەتی و كوشتاریان بۆ هاووڵاتی سڤیل. لەم بارەیەوەش هەروەك پێشتر لە روونكردنەوەكانمانەوە هاتووە كە پێویستە ئیسرائیل داوای لێبوردن بكات و قەرەبووی خانەوادەی كوژراوەكان بكاتەوە، ئینجا پێوەندییەكان ئاسایی دەبێتەوە، بەڵام بە داخەوە بەهۆی هەڵوێستی توندی ئیسرائیل و بەتایبەتی یەكێك لە ئەندامانی كومسیۆنی ئیسرائیلی نەتوانرا هیچ هەنگاوێك هەڵبگیرێ، بەڵام هیوادارین لە ماوەی داهاتوو پێوەندیەكانمان لەگەڵ ئیسرائیل بەو مەرجەی كە ئیسرائیل دان بەم مەسەلانەی سەرەوە بنێ، پێوەندییەكانمان ئاسایی بێتەوە. هەروەها توركیا كاریگەری لەسەر دەوڵەتە دراوسێكانی سوریا و عیراق و ئێران و لوبنان زیاتر دەبێت و وەبەرهێنانیش زیاد دەكات، بۆیە دەتوانین چاوەڕوانی بەردەوامی ئەم سیاسەتەی ئێستای توركیا بین).

سعاد كنكلیئۆ ئۆغلۆ بۆ گوڵان:
مەسەلەی كورد یەكێكە لە كێشە سەرەكییەكانی دیموكراسی بوونی توركیاو، بۆ چارەسەركردنی ئەم كێشەیەش بۆچوونی هاوبەش دروست بووە و كۆمەڵێك رێگەچارەش پێشنیار كراوە

رۆژنامەنووس محەمەد عەلی بیراند لەگەڵ ئەوەی وەك یەكێك لە دیموكراسخوازانی توركیا ناسراوە، لەهەمانكاتدا یەكێكە لەو كەسایەتیە رۆشنبیرانەشی كە لایەنگیری ئەوەیە كێشەی كورد بە شێوەیەكی ئاشتیانە لەتوركیا چارەسەربكرێت، چارەسەكردنی ئەم كێشەیەش بەیەكێك لە هەنگاوە گرنگەكانی دیموكراسیبوونی توركیا گرێدەداتەوە، بیراند وەك رۆژنامەنووسێك و چاودێرێكی هەڵبژاردنەكانی توركیا رۆژانە بابەتی لە رۆژنامەكانی توركیا هەیە، بەتایبەتی هەردوو رۆژنامەی بەناوبانگی توركیا(حورییەت و میللیەت)، هەربۆیە تێڕوانینی بیراندیش بە جۆرێكی دیكەیە و ئەو حەزناكات پارتی داد و گەشەپێدان دەنگێكی زۆری ئەوتۆ بەدەست بهێنیت كە دواتر دەسەڵاتێكی ئەوتۆی هەبێت بتوانێت هەموو شتیك ئەنجامبدات، دەربارەی ئەم لایەنە محەمەد عەلی بیراند بەمجۆرە وەڵامی داینەوە: (بە دڵنیاییەوە بەدیاركەوت پارتی داد و گەشەپێدان هەڵبژاردنەكان دەباتەوە، بەڵام ئەوەی لێرەدا گرنگبێ ئەوەیە كە ئایا بە چ رێژەیەك و بە چەند نوێنەرەوە ئەم سەركەوتنە بەدەست دێنێ. من یەكێكم لەو كەسانەی كە بردنەوەی AKP بە رێژەیەكی زۆر بەرز و بەدەستهێنانی راددەیەكی زۆری نوێنەران لە پەرلەمانی توركیا بەكارێكی تەندروست نازانم. لەبەر ئەوەی پارتێك كە بۆ سێهەمین جار بە رێژەیەكی زۆرینە هەڵبژێردرێ و ژمارەیەكی یەكجار زۆر نوێنەری لە پەرلەماندا هەبێ، لەوانەیە ئەو هەستەی لادروست بێت هەرچیەكی بیەوێ بیكات. لەسەرووی هەموو شتێكەوە لەوانەیە ئەندامانی پارتەكە بۆ بوون بە سەرۆك ئەو هێزەی لە دەستیانە بە شێوەیەكی بێ سنوور بەكاری بێنن. هەر لەبەر ئەم هۆیانەشەوە حەز دەكەم AKP بە رێژەی %40-42 و CHP بە رێژەی %30 و MHP ش بتوانێ لە رێژەی %10 دەرباز بێ و بچێتە پەرلەمانەوە. هەربۆیە من پێموایە AKP بە تەنیا زۆرینەیەكی ئەوتۆ بەدەست بێنێ كە بتوانێ بە تەنیا دەستوور تێپەڕێنیت، بەڵكو بەدەستهێنانی زۆرینەیەك كە تەنیا بتوانێ رەشنووسی دەستوورەكە بخاتە ریفراندۆم، ئەمەش دەبێتە جێی خۆشحاڵی AKP. لەبەر ئەوەی دڵنیان لەوەی كە وەڵامێكی پۆزەتیڤ لە ریفراندۆم وەردەگرن. ئەمەش بەهیچ شێوەیەك نابێتە هۆی تێكچوونی ئەو پلانەی كە بەرنامەیان بۆ داناوە، بەڵام ئەوەی دەمێنیتەوە مەسەلەی تێپەڕاندنی رێژەی %10 كەیە، ئەم رێژەیە بەشێوەیەكی سەرەكی كاریگەری لەسەر نوێنەرانی كورد لە پەرلەماندا دەبێت، من پێموایە نەبونی نوێنەری كورد بە ژمارەی پێویست لە پەرلەمان هۆكاری چوونە شاخی كوردەكانە، بەڵام لە لایەكی تریشەوە هەركێ دەسەڵات بگرێتە دەست لەبەر ئەوەی بوونی ئەم رێژەیە سوودی بۆ پارتی دەسەڵاتدار هەیە، بۆیە هیچ هەوڵی گۆڕین و لابردنی بۆ ناكات. پێموایە لە ماوەی داهاتوو توركیا لەم سیستەمە خراپەی رێژەی %10 رزگاری دەبێت، بەتێڕوانینی من AKP هەرچی دەڵێت بەرامبەر BDP بابیڵێت، لەبەر ئەوەی BDPنوێنەرایەتی بەشێكی گەورەی كوردەكان دەكات، هەر ئەم راستیەشە AKP توڕە دەكات و وای لێدەكات هێرش بكاتە سەر BDP، بەڵام من وای دەبینم، تا زیاتر پاڵپشتی پارتی BDP بكەین، ئەوا چارەسەركردنی كێشەی كوردمان بۆ ئاسانتر دەبێت).
لەدرێژەی لێدوانەكەیدا بۆ گوڵان و سەبارەت بەو قسانەی AKP لەهەڵمەتەكانی هەڵبژاردن بەرامبەر كێشەی كورد كردوونی، بیراند وتی: (ئەو شێوازە قسەكردن و لێدوانەكانی AKP لەماوەی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن لەسەر كێشەی كورد كردی، بووە هۆكاری سەرلێتكچوونی من، بەڕاستی هەستم كرد ئەردۆگانەكەی پێشوو رۆیشتووە و ئەردۆگانێكی تازە هاتۆتە جێی، یان ئەوەتا هیچ ئومێدیكی بە چارەسەركردنی كێشەی كورد نەماوە، یانیش چاوەڕێی ئەوە دەكەین دوای هەڵبژاردنەكان گۆڕانكارییەكی سەرتاسەری ئەنجامدەدات، بەڵام راشكاوانە دەڵێم من ئەنجامدانی چاكسازی سەرتاسەری لەلایەن ئەردۆگانەوە بە ئاسان نابینم، لەبەر ئەوەی گەلێك هۆكار و پردی پێوەندی لەدەستداوە، لەهەمانكاتدا داواكاری و چاوەڕوانیەكانی BDP روو لەزیادبوونن، من ئێستا بیرلەوە دەكەمەوە چۆن خۆمان لەم ئاڵۆزییە رزگاربكەین، تەنیا ئومێدم ئەوەیە كە CHP گۆڕانكاری بەسەر هەڵوێستەكانی بێنێت و سیاسەتێكی كراوە بەرامبەر كورد پیادە بكات، بەڵام وەڵامی هەموو ئەمانە لەو تابلۆیە دەیبینین كە رۆژی 12ی حوزەیران دەنگەكان وێنای دەكات، بەڵام لە هەموو حاڵتێكداو سەبارەت بە كاریگەری ئەم هەڵبژاردنانە لەسەر سیاسەتی دەرەوە و دراوسێكان، من پێموایە سەركەوتنی AKP دەبێتە هۆی بەردەوامی سیاسەتی درەوەی تا ئەمڕۆی رووەو دراوسێكانی و بوونی بە هێزێكی ناوچەیی لەگەڵ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و پێوەندیەكانی لەگەڵ جیهانی عەرەبی دەگەیەنێت. هەر لەبەر ئەم هۆیەشە كە حەز دەكەم ئاك پارتی بەرێژەی %40-42 هەڵبژاردنەكان بباتەوە و ماوەیەكی تر لە رێگەی خۆی بەردەوام بێ)).
رۆژنامەنووس مستەفا ئاكیول بۆ گوڵان:

AKP نزیكەی %45 یاخود تۆزێك كەمتر دەنگ بەدەست دێنێت،CHP لە %30 نزیكدەبێتەوە، MHP لە %10 تێدەپەڕێنێت، BDPش نزیكەی 30 نوێنەری دەبێت
رۆژنامەنووس مستەفا ئاكیول یەكێكە لەنووسەرە دیارەكانی رۆژنامەی حورییەت چاپی ئینگلیزی كە یەكێكە لە رۆژنامە دیارەكانی توركیا و خاوەنی كتێبی (ئیسلام دوور لە توندڕۆییە) و یەكێكە لەو چاودێرە سیاسییانەی لەنزیكەوە چاودێری رەوشی هەڵبژاردنەكان دەكات، لە لێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان بەمجۆرە دیتنی خۆی بۆ هەڵبژاردنەكان خستەڕوو: (لەلایەن هەمووانەوە شتێكی چاوەڕوانكراوە كەوا AKP ئەم هەڵبژاردنە بباتەوە، بەهەمان شێوە منیش چاوەڕوانی ئەمەم. پێموایە ئەم هەڵبژاردنە دەبێتە دەسپێكێك بۆ ماوەی سێیەمی حكومەتی AKP، بەڵام ئایا رێژەی دەنگەكانی AKP چۆن دەبێت بە بەراورد لەگەڵ هەڵبژاردنی پێشوو كە نزیكەی %46 دەنگەكانی بەدەست هێنابوو، ئایا ئەم جارە لەوە كەمتر یا زیاتر بەدەست دێنێ ئەمە شتێكی نا دیارە و رۆژی 13 حوزەیران ئەمەمان بۆ روون دەبێتەوە، بەڵام گۆڕانێكی زۆر گەورە لە ئەنجامەكانی AKP شتێكی چاوەڕوان نەكراوە، من پێموایە دووبارە AKP نزیكەی %45 یاخود تۆزێك كەمتر دەنگ بەدەست دێنێ. زۆربەی خەڵكی بە گەشەسەندنی ئابووری و سەقامگیری خۆشحاڵن و چینی كۆنسێرڤەتیڤیش پاڵپشتی AKP دەكەن، ئەمەش سوودێكی گەورەی بەو پارتە گەیاندووە. لەوە گرنگتر ئەوەیە كە ئایا CHP چی دەكات و چەند دەنگ بەدەست دێنێ، CHP لەم ساڵەی دواییدا خەریكی گۆڕانێكی بنەڕەتیە، هەڵوێستی لە هەڵبژاردنەكان پێشتر تەنیا ئەندێشەی عەلمانیەتێكی توندڕەوی هەبوو و بەم شێوەیە رۆڵی ئۆپۆزسیۆنی دەگێڕا، بەڵام ئێستا پەیامی گشتگیرتر بڵاو دەكاتەوە و قسەی دروستكەرتر دەڵێ و هەڵوێستێكی زیاتر لیبرالیانە بەرامبەر بە مەسەلەی كورد-تورك دەردەخات، پرسیارێكی سەیریش ئەوەیە كە ئایا تا چەند ئەم گۆڕانەی CHP رەنگدانەوەی بەسەر خەڵكی و دەنگەكان دەبێت؟ وەڵامی ئەم پرسیارەش دیار نییە، بەڵام من چاوەڕوانی بەرزبوونەوەیەك لە رێژەی دەنگەكانی CHP دەكەم، بەڵام لەگەڵ ئەمەشدا ناتوانێ لەسەروو لە %30ـەوە دەنگ بەدەست بێنێ، بەڵكو لە % 30 نزیك دەبێتەوە. گرنگترین دوو بابەت ئەمانەن، بابەتێكی تریش بریتییە لە چوونە پەرلەمانی MHP كە ئایا MHP دەتوانێ رێژەی %10 ببەزێنێ و بچێتە پەرلەمانەوە؟ من پێموایە بەڵێ دەتوانێ لەم رێژەیە زیاتر بەدەست بێنێ و نوێنەریشی دەبێت لە پەرلەمان و ئەمەش شتێكی باشە، چونكە تا ژمارەی پارتەكان لە پەرلەمان زیاتر بێت، ئەوەندە باشترە لەرووی نوێنەرەكانەوە. چوارەم گەورەترین ئاكتەری سیاسیش بریتییە لە نوێنەرە بێلایەنە كوردەكان كە پارتی BDP پاڵپشتیان دەكات، ئەوانیش پێموایە سەركەوتنێك بەدەست دێنن هەم لە سەر ئاستی توركیا و هەمیش لە ناوچەی باشووری رۆژهەڵات، پێموایە لە هەڵبژاردنی رابردوو زیاتر نوێنەری بێلایەن دەچێتە پەرلەمانەوە كە بەڕای من نزیكەی 30 نوێنەریان دەبێت).
سەبارەت بەرێژەی كورسیەكانی AKP لە پەرلەمان، ئەكیول پێیوایە(بێگومان زۆر زەحمەتە كە AKP بتوانێ 367 نوێنەر بەتەنیا بەدەست بێنێ بۆ ئەوەی بتوانێ دەستوور بەتەنیا دابمەزرێنێ. هەنگاوێك بەر لەمەش بریتییە لە ئامادەكردنی رەشنووسێكی دەستوور و خستنە ریفراندۆمی ئەو رەشنووسە، بۆ ئەوەش نزیكەی 337 نوێنەر پێویستە. من پێموایە ئاك پارتی لە نێوان ئەم دوو ژمارەیە دەمێنێتەوە، چونكە هەر خۆی لە خۆیدا ئەگەر سەیرێكی باری ئێستای پەرلەمان بكەین، ئەوا AKP لە نزیكی ئەو ژمارەیە كە بۆ ریفراندۆم پێویستە. لەوانەیە لە هەڵبژاردنەكانیش AKP دەنگی پێویست بۆ بەتەنیا خستنە ریفراندۆمی رەشنووسی دەستوور بەدەست بێنێ، یاخود لەوانەیە تۆزێك بەژێرەوەی ئەو ژمارەیەوە دەمێنێتەوە. بەڕای من بەهێزترین گریمانە بریتییە لەوەی كەوا AKP دەنگی پێویست بۆ پێكهێنانی حكومەت بە دڵنیاییەوە بەدەست دێنێ، بەڵام ئەم رێژەیە بەس نابێ بۆ دامەزراندنی دەستوورێكی نوێ بەتەنیا ئەمەش شتێكی ئاساییە و من پێم وایە پێویستە رێككەوتنێك لەنێوان AKP و پارتەكانی تر هەبێ، چونكە ئەگەر بێت و AKP بەتەنیا دەستوورێك دابڕێژێت، لەوانەیە لەڕووی سیاسییەوە زۆر باش بێ و با بڵێین پەرلەمانیش دانی پێدابنێ، بەڵام ئەمە دەبێتە هۆی كاردانەوەیەكی گەورە لە ئاستی خەڵكی، چونكە هەروەك چۆن خەڵكێكی زۆر پاڵپشتی AKP دەكەن لە هەموو ناوچەكانی توركیا هەر بە هەمان شێوە چینێكی گەورە لە توركیا دژایەتی AKP دەكەن. بۆیە من ئەو دەستوورەم پێ باشترە كە لەلایەن CHP و AKP دابڕێژریت، لە دەستوورێك كە بەتەنیا بەرهەمی AKP بێت. بەم شێوەیە لە ئاستی كۆمەڵگەش زیاتر دانی پێدادەنرێ و ئەو بیروبۆچوونەش كە دەڵێ AKP زۆرترین دەنگ بەدەست بێنێ تا بتوانێ دەستوور بە تەنیا دابمەزرێنێ، بەڕای من بیرێكی تەندروست نییە((.
سەبارەت بە سیاسەتی AKP دوای هەڵبژاردن و گۆڕینی ئەم لێدوانانەی ئێستا لەهەمبەر كێشەی كورد دەیدات و ئاییندەی سیاسەتی دەرەوەی توركیا لەبەرامبەر دراوسێكانی و ناوچەكەش بەگشتی، ئەكیول بە گوڵانی راگەیاند: (بێگومان AKP گرنگترین پارتی توركیایە و پێكهێنانی حكومەت لەلایەن AKP بە شێوەیەكی بە هێز و بەدەنگێكی زۆرەوە شتێكی زۆر گرنگە. هەنگاونانی توركیا بەرەو زیاتر بە دیموكراسی بوون تەنیا بە AKP پەیوەست نییە، بەڵكو پەیوەستە بە رەفتار و هەڵوێستەكانی ئۆپۆزسیۆنیشەوە، هەروەها پەیوەستە بە بەرز و نزمی دەنگی بەكارهێنراو لە كێبڕكێی نێوان دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆن. بۆیە كار تەنیا بریتی نییە لە دامەزارندنی حكومەت و بەس، بەڵام ئەوەی جێی سەرنجە لەم هەڵبژاردنەدا بریتییە لە گۆڕانكاریەكانی CHP كە بە شێوەیەكی جیاواز لەوەی چاوەڕوانبووین بەرامبەر بە كێشەی كورد CHP رەفتار و هەڵسوكەوت وەردەگرێ و بەرەو بوون بە ئۆپۆزسیۆنێكی بەهێزتر هەنگاو دەنێ، بۆیە تا بڵێی كردار و رەفتار و ریفۆرمەكانی ناوەوەی CHP ش گرنگە. هەربۆیە من چاوەڕوانی گۆڕان لە سیاسەتی AKP ناكەم، واتە سیاسەتی سفر كێشە لەگەڵ دراوسێكان و ئەمە كوردستانی عیراقیش دەگرێتەوە، بەڵكو ئەم پێوەندیانە پەرەدەسەنێ و پێوەندییەكان لەگەڵ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهانی عەرەبی زیاتر دەبێ. تاكە كێشە لە سیاسەتی دەرەوەی AKP بریتی بوو لە توندوتیژی سیاسی لەگەڵ ئیسرائیل بەتایبەتی لە دوای رووداوی هێرشبردنە سەر كەشتییەكانی یارمەتی لە ئاوە نێودەوڵەتیەكان. بێگومان لەم بارەیەوەش كەس نازانێ داهاتووی پێوەندیەكانمان چۆن دەبێ لەگەڵ ئیسرائیل، بەڵام من چاوەڕوانی هێمنبوونەوەیەك دەكەم لە پێوەندیەكان لەسەر ئاستی هەردوولا. بەشێوەیەكی گشتیش ئاك پارتی خۆشحاڵە بەو سیاسەتە دەرەكیەی كە ئێستا پەیڕەوی دەكات و سەركەوتوویی ئەم سیاسەتەش شتێكی روون و ئاشكرایە و ئەمە لەلایەن گشت لایەكەوە دانی پێدانراوە.

ئەكین بیرداڵ پەرلەمانتاری BDP بۆ گوڵان:
چاوەڕێ دەكرێت BDP دەنگێك بەدەست بهێنێت جێگەی سەرسوڕمان بێت
ئەكین بیردال كە لە هەڵبژاردنی پێشوو پەرلەمانتاری DTP بوو، ئەمجارەش یەكێكە لە كاندیدە كوردەكان بۆ پەرلەمانی توركیا، بیردال كە ئومێدیكی زۆری بەوە هەیە، BDP ئەمجارە وەك پارتێكی سیاسیی بچێتە پەرلەمانی توركیا نەك نوێنەرەكانی وەك نوێنەری سەربەخۆ بچنە ناو پەرلەمانی توركیاوە، سەبارەت بەم لایەنە لە لێدوانێكی تایبەتدا بەمجۆرە بۆ گوڵان هاتە ئاخاوتن: (پێموایە راپرسیەكانی رای گشتی بە تەواوەتی راستیمان نیشان نادەن، چونكە زیاتر بۆ دروستكردنی بۆچوونێكی رای گشتی ئەم راپرسیانە ئەنجامدەرێت. بۆیە من پێموایە ئەو بلۆكە دیموكراتیەی لەلایەن BDP كە دروست كراوە، ئەنجامی سەرسوڕهێنەر بەدەست دێنێ، بۆ نموونە لە دوایین راپرسیەكاندا رێژەی %6.5 ما بۆ BDP پیشاندەدات، من پێموایە رێژەی %6.5 تێپەڕ دەدەین و نزیكەی رێژەی %10 بە دەست دەهێنن. من وەك نوێنەرێكی شاری عەنتاب لە راپرسییەكانی ئێرە %9.5 مان تێپەڕداوە. لە ناوچەكانی تریش پێموایە ئەنجامی لەم شێوەیە دەردەكەوێت)).

سەبارەت بە AKP یش كە ئێستا مەزندە دەكرێت زۆرینەی دەنگەكان كۆبكاتەوە و هەروەها بەنیازە دەنگی كوردیش بۆ بەرژەوەندی ئەو بێت، بیردال لە درێژەی لێدوانەكەیدا پێی وتین: (پێموایە چیتر كورد متمانە بە سیاسەتەكانی AKP وەك كرانەوەی دیموكراتی و كرانەوەی بەڕووی كورد ناكەن كە پێشتر بڕوایان بەم جۆرە شتانە كردبوو، ئەنجامی ئەمەش هەموومان بەیەكەوە دەبینین. لەلایەكی دیكە زۆر كەس پێیانوایە ئەگەر AKPدەنگی زۆر بەدەست بهێنێت، توركیا لەیەكێتی ئەوروپا نزیكدەكاتەوە، بەڵام من پێموایە ئەگەر AKP دەنگێكی زۆر بەدەست بێنێ، ئەوا توركیا بە تەواوەتی لە یەكێتی ئەوروپا دوور دەخاتەوە، چونكە هەستی پەیوەست بوون و پابەندیكردنی نییە بە یاسا و ستانداردەكانی یەكێتی ئەوروپا و من ئەمەم زۆر لا ترسناكە)).
لەلایەكی دیكە و سەبارەت بە هاوكاری نێوان DBP و حزبەكانی دیكەی توركیا بۆ هاوكاری AKPبۆ داڕشتنەوەی دەستووری توركیا، بیرداڵ پێیوایە(بێگومان AKP ناتوانێ 367 نوێنەر بەدەست بێنێ بۆ هەمواركردنی دەستوور بە تەنیا. هەر بۆیە ئەگەر AKP بە نیازی دەستوورێكی دیموكراتیە، ئەوا هەر لە ئێستاوە پێویستە ئاگاداری زمان و شێوازی لێدوانەكانی خۆی بێ، چونكە ئەم دەستوورە بە رێككەوتن لەگەڵ پارتەكانی تری ئۆپۆزسیۆن دادەمەزرێ، بەڵام بە تۆمەتباركردنی سەرۆكی ئۆپۆزسیۆن بەناو و ناتۆرەی ناشرین، دەبێتە هۆكاری ئەوەی نەتوانرێت ئەم دەستوورە ئامادە بكرێ).