دوای وەڵامدانەوەی ئیجابیانەی هەر پێنج لایەنی (پارتی و یەكێتی و گۆڕان و كۆمەڵ و یەكگرتوو) بۆ پێشنیارەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان وابڕیارە لە چەند ڕۆژی دادێت كۆبوونەوەكانی نێوانیان دەست پێبكات و پێنج لایەنەكە پێكەوە بۆ چارەسەری كێشەكانی ئەمڕۆی هەرێم كۆببنەوە، ئەوەی لە دەسپێكی ئەم كۆبوونەوانە دەكرێت وەك خاڵی گەشبینی بۆ گەیشتنە ئاكامێكی ئیجابی بخوێنرێتەوە ئەوەیە، هەر پێنج لایەنەكە ئامادەباشییان بۆ دیالۆگ و وتووێژ دەربڕیوە و ئامادەن بەبێ ئەوەی سەقف بۆ هیچ مەسەلەیەك یان پرسێك دابنرێت ڕاشكاوانە باس بكرێت و بەشێوەیەكی جددی تاوتوێ بكرێت و چارەسەری گونجاوی بۆ بدۆزرێتەوە، خاڵێكی دیكەش كە دەكرێت ئەویشیان هەر وەك خاڵێكی گەشبینی سەیر بكرێت ئەوەیە كەهەر پێنج لایەن لەسەر ئەوخاڵە كۆكن كە ئەنجامدانی چاكسازی و بەگژداچوونەوەی گەندەڵی بەهەموو جۆرەكانییەوە پێویستییەكەو دەبێت هەموو لایەنەكان بەشداری تێدا بكەن، بۆیە ئەگەر لەسەر ئەم خاڵە بۆچوونی جیاوازیش هەبێت لەسەر چۆنییەتی پیادەكردنی میكانیزم و ڕێگەچارەكان بۆ ئەنجامدانی چاكسازییەكان، ئەوا جیاوازییەكان ڕێگری دروست ناكەن و لەبەرئەوەی هیچ لایەك مەرجی پێشوەختەی نییە، دەكرێت هەموو بۆچوونەكان بخرێنەڕوو لە ناوەندی رێگە بەیەك بگەن، لەمەش گرنگتر كە بەرای زۆربەی چاودێران گەیشتنی لایەنە سیاسەكان بە چارەسەرێكی گونجاو ئاسانتر دەكات ئەوەیە، پرۆژەی چاكسازی لە چوارچێوەی بەرنامەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەستی پێكردووەو هەنگاوی باشی هەڵگرتووەو ئێستا دوای لێكۆڵینەوەو دیراسەتی باردۆخەكەو وەرگرتنی ڕێوشوێنی پێویست بۆ جێبەجێكردنی ئەو چاكسازییانە گەیشتۆتە ئەو قۆناخەی لە ڕۆژانی داهاتوو ئاكامەكانی دەربكەوێت و خەڵكی كوردستان هەست بكەن، كە چاكسازییەكان بەشێوەیەكی كردەیی هەنگاوی بۆ هەڵگیراوە، كەواتە پرسیار لێرەدا ئەوەیە لەكاتێكدا هەموو لایەنە سیاسییەكان بە (ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵاتەوە) ئامادەن لەسەر پێشنیارەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، پێكەوە بۆ چارەسەری كێشەكان وتووێژو دانیشتن بكەن، ئایا تا ئێستا گەیشتونە كوێ و تاچەند گرێدانی ئەم كۆبوونەوانە ئیجابی دەبێت؟ ئەولەویەتی ئەم كۆبوونەوانە چین و ئایا لەهەر لایەك بەرنامەی خۆی هەیە، یان بەرنامەیەكی هاوبەش هەردوولا كۆدەكاتەوە؟ خاڵی هاوبەشی نێوان ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات ئەوەیە لای هەردوولاو هەروەها سەرۆكایەتی هەرێم ئامادەباشی چاكسازی هەیە، ئایا تاچەند ئەم ئامادەباشییە، دەبێتە سەرەتایەكی باش بۆ كردنەوەی گرێكوێرەكان و زیاتر لێك نزیكبوونەوەی نێوان هەردوو لایەنی ئۆپۆزسیۆن دەسەڵات؟ ئەمەو چەند پرسیارێكی ترمان ئاڕاستەی هەر 5 لایەنە سیاسییەكەی ناو(ئۆپۆزسیۆن و هاوپەیمانی حكومی) كرد لێرەدا دەقی وەڵامەكانیان بڵاودەكەینەوە.

تەنیا بەكۆبوونەوە لەسەر مێزی دیالۆگ
چارەسەر بۆ كێشەكان دیاری دەكرێت
سەرەتا جەعفەر ئیمنكی ئەندامی مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان، سەبارەت بەدوا گۆڕانكارییەكان و پێشهاتەكان و گرنگی ئەم كۆبوونەوانە كە لەدوای دەستپێشخەرییەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستانەوە هەنگاوی جددی بۆ هەڵگیراوەو وتی: (دیارە هەموو لایەكمان لە ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات بەردەوامین لە خۆئامادەكردن، هەموو لایەكیشمان پابەندبوونی خۆمان بە پەیامی دووەمی سەرۆك بارزانییەوە ڕاگەیاندووە، هەر بۆیە مەسەلەی ئەوەی كەی و چۆن كۆبوونەوەكان دەست پێدەكەن، ئەوانە مەسەلەی تەكنیكیە، چاوەڕێ دەكەین لەم هەفتەیەدا كۆبوونەوەكە بكرێت، ئێستاش لەنێوان ئێمە و لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن پێوەندی و بیروڕا دەگۆڕینەوە سەبارەت بەوەی كەی كۆبوونەوەكە دەست پێ بكات و لەكوێ كۆبوونەوەكە ساز دەكرێت، بۆ بەشداربوون لەم كۆبوونەوەیەش لەلایەن سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستانەوە، شاندێك دەستنیشانكراوە بۆ ئەوەی بەكاری پێوەندیی و بیرورا گۆڕینەوە هەڵبستن. بێگومان هەر لایەك دیدی تایبەتی خۆی هەیە، ئەمەش شتێكی سروشتی و تەندروستە، بۆ ئەم كۆبوونەوانەش دیارە هەر لایەك ئازادە چۆن ئامادەكاریی دەكات یان چ پرۆژەیەكی دەبێت، بەڵام بەرنامەی كۆبوونەوەكە لە كاتی كۆبوونەوەی لایەنەكان بۆ وتووێژ دادەڕێژرێت، ئەمەش واتە پێشتر بەرنامە داناڕێژرێت، هەر بۆیە لە دانیشتنی یەكەم ئەو مەسەلانە باس دەكرێت و بەرنامە دادەڕێژرێت)).
سەبارەت بەخاڵە ناكۆكەكان و هاوبەشەكان لەچۆنییەتی جێبەجێكردنی چاكسازی لەنێوان هەردوولادا ئیمنكی ئاماژەی بەوەكرد: (ئەمە گرنگترین بابەتە لە دانوستاندنەكان، تەسەور دەكەم هەموو لایەك پێشتر لایەنی بەرامبەری خوێندۆتەوەو لەوە خۆی دەبینێتەوە كە چۆن ئێمە خاڵە هاوبەشەكان زیاتر یەك لابكەینەوەو خاڵە ناكۆكەكانیش دیراسە بكەین تا وەكو لەیەكتر بگەین و چارەسەریان بۆ بدۆزینەوە. دیارە لێرەدا چاكسازی لەسیستەمی سیاسی یەكێكە لەو خاڵانەی كە ئۆپۆزسیۆن مەبەستێتی و دەسەڵاتیش مەبەستێتی و هاووڵاتیانیش رەنگە چاوەڕوانی گۆڕانكاری بكەن و حكومەت و پەرلەمان كاراتر بێت. هەروەها مەسەلەی چاكسازی لە گشت بوارەكانی خزمەتگوزاری و كارگێڕی و شارەوانی و دژایەتیكردنی گەندەڵی و كەمكردنەوەی بێكاری ئەم پاكێچەش بێگومان بەرفراوانە، ئێمە وەكو پارتی و یەكێتی خۆمان ئامادە كردووە بۆ چاكسازی و پێشتریش بایەخمان بەم بوارە داوەو ئیلتیزامێكی سیاسی و ئەخلاقیمان بەرامبەر ئەم پاكێچە هەیە، پاكێچی چاكسازی هەموو بوارەكان دەگرێتەوە، هەر لەشەڕی دژە گەندەڵی تا چاككردنی باری ژیانی خەڵك و كەمكردنەوەی نرخی بازاڕ، بەڵام هەردوولامان بۆی هەیە پێویستیمان بەوە هەبێت پاكێچی چاكسازی لە ئەجیندای سیاسی دووربكەینەوە، لەبەر ئەوەی چاكسازی پاكێچێكی نیشتمانییە، لەبارەی چاكسازی ئێمە دەستمان پێی كردووەو بەردەوامیش دەبین، ئەگەر ڕێكەوتنی سیاسیمان لەگەڵ ئۆپۆزسیۆن هەبێت یا نەبێت لەسەر چاكسازی هەر بەردەوام دەبین، ئەو پرۆسەیە نەك تەنیا سست ناكەین بەڵكو بەپێچەوانەوە كاراترو چالاكتری دەكەین و كاری جددی لەسەر دەكەین، بەڵام ئەگەر لەگەڵ ئۆپۆزسیۆن رێك بكەوین و ڕەنگە بتوانین ئەنجامی باشتر بۆ میللەتەكەمان بەدەست بێنین.
سەبارەت بەزمانی سیاسیی نێوان هەردوولا كە بۆ لێك تێگەیشتن زۆر پێویستە، جەعفەر ئیمنكی پێی وابوو: بەڕاوبۆچوونی خۆم دەڵێم هەموو لایەنە سیاسییەكان (دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆن)خۆیان ئامادەكردووە بە ئیرادەی چاكسازی و بەمەبەستی گەیشتن بەڕێكەوتن وتووێژ بكەین، هەردوولا دەمانەوێت بەڕێكەوتن بگەین و لەو قەیرانە هەرێمی كوردستان رزگاری ببێت و مێزی گفتوگۆ و دیالۆگ باشترین ڕێگا چارەیە بۆ گەیشتن بەچارەسەرو وەدیهێنانی ئامانجە نیشتمانییەكان.


وا ڕێك كەوتووین كۆبوونەوەكان كراوە بێت
محەمەد تۆفیق ڕەحیم وتەبێژی بزووتنەوەی گۆڕان سەبارەت بە دانیشتن و وتووێژەكانی نێوان لایەنە سیاسیەكان (ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات) بۆ چارەسەری كێشەكان و ئەو ئامادەكارییانەی بۆ سەركەوتنی ئەو كۆبوونەوانە دانراوە وتی:((وەكو لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن لەسەر ئەو پێشنیارەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان ڕەزامەندبووین و ئامادەین بێینە كۆبوونەوەكان، بەڵام تا ئێستا كاتەكە دیاری نەكراوە كە لەچەند رۆژی داهاتوودا ئەنجام دەدرێت، پێم وایە ئەو كۆبوونەوانە لەهەفتەی یەكەمی مانگی 6 تێپەڕ نابێت. لەو كۆبوونەوەیەدا هەردوو لایەنی (ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات) بەرنامەی خۆیان هەیەو رێكەوتون لەسەر ئەوەی كە كۆبوونەوەكە كراوە بێت بۆ باسكردنی ئەو بەرنامەو پرۆژانەی كە لەئارادایە.
محەمەد تۆفیق رەحیم وتەبێژی بزووتنەوەی گۆڕان سەبارەت بەبەرنامەی چاكسازی و خاڵی هاوبەشی نێوان هەردوو لایەن وتی: (هەموو لایەنەكان ددان بەوەدا دەنێین كە هەرێم پێویستی بەچاكسازی سیاسی و ئابووری و ئیداری هەیە، هەموو لایەكیش لەسەر ئەم مەسەلەیە ڕێك و هاودەنگن، كە دەبێت چاكسازی بكرێت، بەڵام تا ئێستا بەرنامەیەكی كۆنكرێتی بۆ چاكسازی نەخراوەتە ڕوو، ئێمە هەوڵ دەدەین لە كۆبوونەوەكاندا بەرنامەیەكی تێروتەسەل و خاڵ بەخاڵ لەسەر ئەو بابەتانەی كە پێویستی بەوەهەیە چاكسازی تێدا بكرێت دابڕێژێت و بەرنامەی تایبەتیشی بۆ دادەنێین و دەشیكەین و هیوادارین لایەنی دەسەڵاتیش بە عەقڵێكی كراوەوە سەیری ئەو پێشنیارانە بكات)).
وتەبێژی گۆڕان سەبارەت بەوەی هەندێك لە چاودێران پێیان وایە ئەگەر لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات، بەمەبەستی چارەسەركردنی كێشەكان بچنە سەر مێزی وتووێژ ئەوا زمانی سیاسی هەردوولا هۆكارێك دەبێت بۆ لێكتێگەیشتن لەمبارەیەوە وتی: (ئێمە وەكو لایەنی ئۆپۆزسیۆن بەنیەتێكی باشەوە دەچینە كۆبوونەوەكان، نیەتمان ئەوەیە كە چارەسەر بدۆزینەوە بۆ كێشەكان، وەكو لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن بۆیە دەچینە كۆبوونەوەكان تاوەكو بگەینە بەرنامەو پرۆژەیەكی هاوبەش بۆ چاكسازی لە هەرێمی كوردستان. واتا ئێمە بۆ مناوەرەو قۆستنەوەی كات ناچین، بەڵكو بەعەقڵێكی كراوەو نیەتێكی باش بەشداری لەو كۆبوونەوانە دەكەین، تاوەكو ئەنجامەكەی ئیجابی بێت. كۆبوونەوەكانی نێوان ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات دەبێت درێژە نەكێشێت و بەچەند كۆبوونەوەیەك كۆتایی پێ بێت)).


لەوانەیە لەم هەفتەیەدا
كۆبوونەوەكە دەست پێبكات
ئازاد جوندیانی ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان سەبارەت بەگرێدانی كۆبوونەوەكانی نێوان لایەنە سیاسییەكان (ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات) و بە گۆڤاری گوڵانی راگەیاند: (بە بۆچوونی من لە كۆتایی ئەم هەفتەیەدا بۆی هەیە كۆبوونەوەكە سازبێت، ئەنجام بدرێت ئێستا كە لە ڕووی سیاسییەوە زەمینەكە سازبووە، بەڵام ماوەتەوە لەسەر دیاریكردنی شوێن و كاتی كۆبوونەوەكەو هەندێك ئالیەتیش كە پێویستە بەوەی لە چ ئاستێك بەشداری لەكۆبوونەوە كە بكرێت و كێ بێت و كێ نەبێت و لە بەلاغی كۆتایی رۆژی پێنچ شەممەی ڕابردووش كە هەردوو مەكتەبی سیاسی یەكێتی و پارتی لەگەڵ سەرۆك بارزانی كۆبوونەوە ئەوە ڕاگەیاندنراوە، هەروەها لە هەردوو مەكتەبی سیاسی یەكێتی و پارتی نوێنەرانمان تەكلیف كراون كە پێوەندی بەلایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن بكەن و ئەو مەسەلانەیان لەگەڵ باس بكەن؛ بەتایبەتی بۆ دیاریكردنی كات و شوێن.
سەبارەت بە ئەولەویەتی ئەم كۆبوونەوانەو بەرنامەی لایەنەكان بۆ وتووێژكردن لەسەری ئازاد جوندیان وتی لە ڕاستیدا و چەند جارێكی تریش وتوومە، هەموو لایەنێك لە دنیادا واباوە كە بۆ گفتوگۆكردن بۆ هەر مەسەلەیەك كەدەچنە سەرمێزی گفتوگۆ و دادەنیشن لەناو جانتاكانی خۆیان ئەفكار و پڕۆژەی خۆیان پێیە، كەكلیل و كێشەیی سەرەكی لەنێوان هەردوو حزبەكەی هاوپەیمانی حكومڕانی كوردستان و سێ لایەنەكەی ئۆپۆزسیۆن بریتیی بوو لەوەی پێشتر بە یەكەوە كۆنەدەبوونەوە، جەنابی سەرۆكی هەرێمی كوردستانیش چەندینجار پیش ئێستا داوای لە هەردوولامان كردبوو بۆ چارەسەركردنی بارودۆخەكە كۆبوونەوە بكەین، ئەوەبوو كە یەكێتی و پارتی زۆر بە ڕوونی وەڵامی خۆمان بە ئیجابی دایەوە كەئێمە ئامادەین بۆ كۆبوونەوەو نەمەرجمان بۆ كەس هەیە و نەمەرجیش لەكەس وەردەگرین، لە دوا پەیامی سەرۆكی هەرێمیشدا كە ڕووبەڕووی هەردوولای كردەوە بۆ ئەوەی لەگەڵ یەكتر كۆببینەوە، هەموو لایەك بەئیجابی پەیامەكەمان وەرگرت، بۆیە من پێموایە ئەمجارە كە دەچینە سەر مێزی گفتوگۆ كەلێنەكە كەم بۆتەوەو سەهۆڵ بەندانی نێوان لایەنەكانی هاوپەیمانی حكومی و لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن تا ڕادەیەكی باش تواوەتەوە، واتە بەشی ئەوە سەهۆڵەكە تواوەتەوە كە بتوانین لەسەر مێزی گفتوگۆ دابنیشین و دیالۆگ بكەین، بەڵام ئێمە چیمان پێیە و ئەوان چییان پێیە ئەوە بابەتێكی ترە، بێگومان ئێمە جیاوازیمان هەیە و بیروبۆچوونمان لە یەكتر جیاوازە، سەبارەت بە هەموو ئەوانەی كە چاوەڕوان دەكرێت قسەی لەسەر بكرێت، بیروبۆچوون و تێگەیشتن و خوێندنەوەمان لەیەكتر جیاوازە، بۆیە من پێموایە هەر كەسێك كە بیروبۆچوونی خۆی هەیە، بەڵام گفتوگۆ و دانووستان و دیالۆگ هەمیشە بۆ ئەوەیە بیروبۆچوونە جیاوازەكان و خوێندنەوە ناكۆكەكان و وردەوردە لێك نزیك بكەیتەوە، ئەمەش دەبێ بێڵێتەوە بۆ كاتی كۆبوونەوەكان.))
سەبارەت بە خاڵی هاوبەشی نێوان ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵاتیش، ئازاد جوندیانی پێی وابوو لە ڕاستیدا ئەمە مەسەلەیەكی دووردرێژەو پێویستی بە باسكردنی وردو زۆر هەیە، ئێمە و لایەنی ئۆپۆزسیۆن لە پێناسەكردنی قەیرانی كوردستان و ئەو بارودۆخەی لەئارادا هەیە، لەگەڵ یەكتر ناكۆك و راوبۆچوونمان جیاوازە؛ تا دەگاتە وردەكارییەكان و تێگەیشتن لەمانای چاكسازی و ژیانێكی باش و تەندروست. لەبەر ئەوە من پێموایە ئێستاكە خاڵی هاوبەشی هەرە گرنگ لە نێوانماندا كە هەردوولا بڕیارمانداوە لەگەڵ یەكتركۆببینەوە، گفتوگۆ بكەین، لەكاتی دیالۆگ و كۆبوونەوەكاندا دەتوانین ئەو خاڵانە بدۆزینەوە كەهاوبەشە لەنێوانمانداو ئەو خاڵانەشی دیاری بكەین كە جیاوازەو ئەو كاتە كاردەكەین لەسەر نەهێشتن و كەمكردنەوەی جیاوازییەكان و ئەو خاڵانەی كە ناكۆكن لە نێوانماندا))..
وەكو نیازپاكییەك، پێویستە دەستپێشخەری بۆ هەندێك شت بكرێت بەتایبەتی بودجەی حزبەكانی ئۆپۆزسیۆن
سەبارەت بەكۆبوونەوەی نێوان لایەنە سیاسییەكان بە (ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات) وئەولەویەتی بەرنامەی كۆبوونەوەكان عەبدولستارمەجید وتەبێژی كۆمەڵی ئیسلامی لە لێدوانێكی تایبەتی بۆ گوڵان وتی: ئۆپۆزسیۆن و پارتەكانی دەسەڵاتیش یەك دەنگن بەوەی كە پێویستە كۆببینەوە، دوا بانگێشتی سەرۆكی هەرێمیش كە داوا دەكات ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات بەیەكەوە كۆببێتەوە، ئێمەش وەڵاممان دایەوە كە بە پرۆژەی خۆمانەوە ئامادەین لەو كۆبوونەوانە بەشدار بین ؛ بەتەئكید لەم روانگەیەوە ڕێگا خۆشكراوە بۆ ئەنجامدانی ئەو كۆبوونەوانەو ئامادەین لەم هەفتەیە لەسلێمانی دابنیشین و كۆبوونەوەكە ئەنجام بدرێت. پێم وایە پێش ئەو كۆبوونەوەیە پێویستە جەنابی سەرۆكی هەرێم یان حكومەت،هەندێك شت هەیە دەستپێشخەری بۆ بكەن بەتایبەتی بودجەی حزبەكانی ئۆپۆزسیۆن كە ڕاگیراوەو ئەم مانگەش مووچەی خانەنشینەكانی كۆمەڵی ئیسلامی و كەمئەندامانی كۆمەڵ كە بەپێی یاسای پەرلەمان خانەنشین كراون و هەروەها كۆمەڵێك پێشمەرگەمان كە پێشمەرگەی پێش راپەڕینن و ڕۆڵیان لە خەباتی رزگاریخوازی كوردو راپەڕین هەبووەو مووچەی ئەمانە هەمووی ڕاگیراون، تەنانەت كەسانی تریش ئەگەر نانبڕاو كراون لەسەر ئەم بارودۆخە، ئەوا پێویستە مووچەو مافەكانیان بگەڕێنرێتەوە.))
سەبارەت بەوەشی ئایا وەك لایەنی ئۆپۆزسیۆن چۆن ئامادەباشیان بۆ ئەوكۆبوونەوەیە كردووە، وتەبێژی كۆمەڵی ئیسلامی وتی:(ئێمە وەكو ئۆپۆزسیۆن بۆ ئەو كۆبوونەوەیە پرۆژەی خۆمان هەیە و لەلایەن خۆیانیشەوە برادەرانی پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان باس لەوە دەكەن بۆ ئەو كۆبوونەوەیە پرۆژەی خۆیان هەیە، كەواتە دوو پڕۆژە بۆ ئەو كۆبوونەوەیە ئامادەكراوەو لەسەر بەرنامەیەك ڕێك دەكەوین تاوەكو حكومەتی داهاتوو ئەو بەرنامەیە جێبەجێ بكات.هەروەها خاڵی هاوبەشی نێوان هەردوولامان ئەوەیە، لای هەردوولاو هەروەها سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستانیش ئامادەباشی بۆ چاكسازی هەیە، بۆیە من وای دەبینم لە سێ لایەنەوە ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات هاوبەشن:
1- هەموو لایەك لەسەر ئەوە كۆكین كە لەهەرێمی كوردستان كەموكوڕی و كێشە هەیەو لەبوارەكانی ئیداری و دارایی و سیاسی و كۆمەڵایەتی گەندەڵی زۆرە، هەر بۆیە هەموو ئەمانە پێویستیان بەچارەسەركردن هەیە .
2- لەسەرئەوە كۆكین هەموو ئەو كێشەو گرفتانە لەڕێگای دانیشتن و گفتوگۆوە چارەسەر دەبێت، ئەمەش تەنیا بەگوێگرتن و یەكتر قبوڵكردن و دانیشتن لەسەر مێزی گفتوگۆ ئەنجام دەدرێت .
3- لەسەر چاكسازی یەك دەنگین، بەڵام یەك هەڵوێست نین، كە دەبێت بەكردەوە چاكسازی ئەنجام بدرێت، كاتێك دێینە سەر كردەوە لەماوەی ڕابردوودا كردەوەمان كەم بینیوە، گەرچی ئەمجارە بەئومێدین لەم كۆبوونەوەیەدا بەكردەوە كارەكان جێبەجێ بكرێن، لەسەرەتادا ئێمە گەشبینین كە بەهەنگاوی وا دەست پێ بكات و ئەم گەشبینییە بڵاو ببێتەوە بەناو خەڵك و جەماوەری هەرێمی كوردستان و وابكەین كە خەڵك و جەماوەرەكەمان ئومێدی بەحكومەت و دەسەڵات بۆ پەیدا بێت، كە بەراستی حكومەت دەیەوێت گۆڕانكاری و چاكسازی لەهەرێمی كوردستان بكات. لەبەر ئەوەی تاكە ڕێگایەك بۆ دەرچوون لەو قەیرانەو چارەسەری كێشە تەنیا ئەوەیە باوەڕ بەیەك بكەین و نیازپاك بین لەگەڵ یەكتر، پاشان ویستی چارەسەری كێشەمان هەبێت. بۆ هەستكردن بەم ویستەش پێموایە لەناو هەموو پێكهاتەكانەوە، رۆشنبیرو سیاسەتمەدارو ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگای مەدەنی و چاودێرانی دەرەوەو ناوەوە تەماشا دەكەن كە داخۆ هەنگاوەكانی چاكسازی و گۆڕانكاری لەهەرێمی كوردستان بەرەو كوێیە؟ بۆیە بەراستی دەبێت هەموومان ئەگەر دەمانەوێت هەرێمی كوردستان لەڕووی سیاسی سەقامگیر بێت، چونكە هەرێمی كوردستان لە ڕووی هێمنی و ئاسایشەوە زۆر باشەو ئەگەر بمانەوێت خەڵك و جەماوەر دڵیان بەو حكومەت و كیان و قەوارەیە خۆش بێت، ئەوە دەبێت كۆبوونەوەكانمان تەنیا بۆ كۆبوونەوەو دەزگاكانی راگەیاندن نەبێت، بەڵكو بۆ چارەسەركردنی كێشەكان و گۆڕانكاری و چاكسازی بێت.))
سەبارەت بەوەی ئایا چاوەڕوانی چی لەو كۆبوونەوەیە دەكرێت؟ وتەبێژی كۆمەڵی ئیسلامی بەگوڵانی راگەیاند: (بەئومێدین كۆبونەوەكە لەم هەفتەیە ئەنجام بدرێت؛ پێویستە هەنگاوی یەكەمی كۆبوونەوەكە بریتی بێت لە دیراسەكردن و رێكەوتن لەسەر ئەو خاڵانەی كە ئێمە دەتوانین لەسەری رێك بكەوین، لەم كۆبوونەوەیە لەسەر ئەو لایەن و خاڵانە قسە نەكرێت كە راوبۆچوونی جیاواز لە نێوان ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات لەسەریان هەیە، چونكە ئەوە نامانگەیەنێتە دەرئەنجامێكی باش، بۆیە باشترە ئێمە لەسەر خاڵە هاوبەشەكان كە هەموومان لەسەری كۆك و یەك دەنگ دەبین ئەوانە دیراسە بكەین و بكرێتە بەرنامەی كارمان لەپاشاندا هەنگاو بە هەنگاو لەسەر خاڵەكان بڕۆین و گفتوگۆ بكەین، مەرج نییە بەیەك یا دوو كۆبوونەوە هەموو خاڵ و پرۆژەكان دیراسە بكرێت و بگەینە بەرنامەیەكی رێكوپێك، بەڵام ئەمە مانای ئەوەش نییە چەندین مانگ بخایەنێت، لەمبارەوە ئێمە گەشبینین و ئومێدیشمان وایە مادام هەموو لایەك ئیرادەی چاكسازی و گۆڕانكارییان هەیە و هەست بەكەموكوڕی و كێشە دەكەین بە ئاكام و دەرئەنجامی باش بگەین و بەپەسەندكردنی بەرنامەیەكی باش و ڕێكوپێك و بیكەین بەبەرنامەی داهاتووی هەرێمی كوردستان.
ئەگەر بەرژەوەندی باڵای ئەم گەل و نیشتمانە نەخەینە سەرووی بەرژەوەندییەكانی خۆمان كێشەكانمان بۆ چارەسەر ناكرێت
محەمەد فەرەج ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان سەبارەت بەكۆبوونەوەی نێوان لایەنە سیاسیەكان (ئۆپۆزسۆن و دەسەڵات) باسی لە گرنگی ئەو زمان و لێكتێگەیشتنە كرد كە ئەمڕۆ لەدوا پەیامی سەرۆكی هەرێمی كوردستانەوە زەمینەی بۆ ڕەخساوە، هەروەها جەختی لەسەر ئەوە كردەوە تەنیا میكانیزمێكیش كە بتوانێ لایەنەكان لە یەكتر نزیك بكاتەوە دیالۆگەو دەبێ ئەوە ئەساس بێـت لەمبارەیەوە وتی: (زمانی توندوتیژ و زبر كە بەرامبەر یەكتر بەكاردەهێنرێت نەك خزمەت ناكات،بەڵكو بارودۆخەكە ئاڵۆزتر دەكات لە سەرەتایی مانگی(3) ی 2011 گفتوگۆیەكان لەنێوان ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات وەستا، ئەوكات گفتوگۆی سێ قۆڵیمان هەبوو، هەر یەك لەحزبەكانی ئۆپۆزسیۆن لەگەڵ هاوپەیمانی حكومی، لەم دانیشتنانە قۆناخی باشمان بڕی، بەڵام بەداخەوە لە 3/3/2011 گفتوگۆیەكان وەستا، لە پاشان ئێمە بیرمان كردەوە تەنیا پاراستنی ئەزموونەكەی هەرێمی كوردستان بەس نییە، بەڵكو پێویستە بیر لەوە بكەینەوە ئەو ئەزموونە گەشەشی پێ بدەین و چاكتر و بەهێزتری بكەین، چونكە تا ئێستا ئێمە كۆمەڵێ كێشەمان هەیە لە دەرەوەی توانای ئێمەیە و چارەسەر نەبووە، كێشەكانیش دەتوانین بكەینە دوو بەش بەشێكیان لە ناونیشانێكن كە عێراقە و ئەوانەی لە عێراق بەرامبەر ئێمەن هێشتا دانیان بەمافەكانمان نەناوە كە مافی هاووڵاتی بوونمانە لە ناو ئەو نیشتمانە، مافێكی ئەساسی ترمان كە وەكو نەتەوەیەك لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، تا ئێستا تەنیا نەتەوەین خاوەن سەروەری نین لە ڕووی ژمارەی دانیشتووانەوەو دووەم نەتەوەین لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، ئەمانە كێشەی گەورەی ئێمەن و ئەو كێشانە ئەمڕۆ ڕوو لەهەرێمی كوردستان دەكات، چونكە دەسەڵاتێكی تێدایەو ئەزموونێكی هەیە و ئیمكاناتێكی هەیە و دەبێ ئێمە كار بۆ ئەو مەسەلە گرنگانە بكەین، هەر ئەمە وایكردووە كەدەبێ لەهەرشوێنێك كێشەو گرفتمان لەنێوان هەبوو و ئاڵۆز بوو دەبێ خێرا بەخۆداچوونەوە بكەین و لەسەر مێزی گفتوگۆ ئەو كێشەو گرفتە ناوخۆیانە چارەسەر بكەین، بۆ ئەوەی بتوانین ڕووبەڕووی ئەو كێشەو گرفتانە ببینەوە كە لە دەرەوەی خۆمانە وەكو ئاماژەم پێدا لەسەر ئاستی عێراق ئێمە بەشێكین و كۆمەڵێ كێشەو گرفتمان هەیە كە(19) خاڵە تا ئێستا هیچیان جێبەجێ نەبووە، ئەمە جێگای تێڕامانە.
ئەمە پێویستی بەوە هەیە هێزو توانا و ئیمكانیاتەكانمان بەشێوەیەكی تەوافوقی و برایانە بكەین بەیەك بۆ ئەوەی بتوانین رووبەڕووی دەرەوەی خۆمان ببینەوە، ئەمەبەهێزێك و دووان ناكرێـت و ئەمە دەركەوتووە، بەهەموو هێزەكانیش ناكرێـت ئەگەر بەرژەوەندی باڵای ئەم گەل و نیشتمانە نەخەینە سەرووی بەرژەوەندییەكانی خۆمانەوە .
ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان سەبارەت بەپرۆژەی حزبەكەیان و بوونی پرۆژەی هاوبەشی نێوان ئۆپۆزسیۆن و هاوپەیمانی حكومی وتی:(خاڵی گرنگ و ئەساسی ئێمە لەم پرۆژە و كۆبوونەوەیەدا بریتییە لە چاكسازی بنەڕەتی لەم جومگە ئەساسیانەی دەسەڵاتەوە لە ڕووی سیاسی و ئابووری و ئیدارییەوە كە بە ڕێكەوتنی هەموومان (ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵات) كە گەندەڵی و نادادپەروەری و مەحسوبیەت هەیە، ئایا ئەمە چارەسەری ناوێـت؟ هەربۆیە خاڵی ئەساسی جەوهەری لای ئێمە لە كۆبوونەوەكان ئەوەیە كە ئەو گۆڕانكاری و چاكسازیانە ئەنجام بدرێت. ئایا ئێمە خاڵی هاوبەشمان لە نێوان هەیە؟ بەڵێ خاڵی هاوبەشی زۆر لەنێوانماندا هەیە، هەروەها ئێمە كۆمەڵێ خاڵمان هەیە و دەسەڵاتیش كۆمەڵێ خاڵی هەیە، دەكرێت ئەگەر ئیرادەیەكی خێری سیاسی جددیمان هەبێت ئەو خاڵە هاوبەشانەی نێوانمان كۆبكەینەوەو بیكەینە نەخشە ڕێگایەك بۆ دەربازبوون لەم قەیرانەی كە ئێستاكە تێیداین. بۆ ئەوەی بتوانین كارێكی وا بكەین خۆشگوزەرانی بۆ هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان بگەڕێنینەوە.
لە دوماهیی لێدوانەكەیدا بۆ گوڵان و سەبارەت بە گرنگی چارەسەر كردنی كێشەكان بەزمانی دیالۆگ و لێكتێگەیشتن، محەمەد فەرەج ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكگرتووی ئیسلامی ووتی: (پێویستە سەرەتا بیر لەوە بكرێـتەوە بە هیچ جۆرێك بەكارهێنانی هێزو توندوتیژی ئێمە ناگەیەنێتە هیچ ئامانج، تەنیا میكانیزمێك بتوانێ ئێمە لە یەكتر نزیك بكاتەوە دیالۆگە و دەبێ ئەوە ئەساس بێـت لەلامان، لەبەر ئەوەی دیالۆگ بۆ ئەوەیە ئەو بیرو بۆچوونە جیاوازەی كە لە نێوانمان هەیە لەسەر مێزی گفتوگۆ بیروبۆچوونە جیاوازەكان لە یەكتر نزیك بكەینەوە ئامانجێكی بنەڕەتی لێ پێك بهێنین و بیكەینە نەخشە رێگایەك بۆ ئەوەی ئەو خاڵانەی لێ پێك بهێنین، كە هەر هەمووی لە بەرژەوەندی ئەو ئەزموونەو ئەو هەرێمە و هەمووخەڵكی كوردستانە.