هەموو راپرسییەكان ئاماژە بۆ ئەوەدەكەن پارتی داد و گەشەپێدان، ئەمجارەش لەپێشەوەی هەموو حزبە سیاسییەكانی توركیا دەبێت و زۆرینەی دەنگەكان مسۆگەر دەكات، بەڵام پرسیار لێرەدا ئەوەیە ئایا ئاكامی ئەم هەڵبژاردنە بەو شێوەیە دەبێت كە پارتی داد و گەشەپێدان ئومێدی بۆ دەخوازێت، سەبارەت بەم لایەنە د.محەمەد نورەدین پسپۆر و تایبەتمەند لەسەر توركیا لە لێدوانێكی تایبەتی بۆ ئەم راپۆرتەی گوڵان بەمجۆرە خوێندنەوەی بۆ هەڵبژاردنەكانی توركیا كردو وتی: (ڕاپرسییەكان ئاماژە بە ئەگەری گەیشتنی سێ حزب دەكەن بۆ پەرلەمان، پارتی داد و گەشەپێدان AKP، پارتی گەلی كۆماری CHP و پارتی بزووتنەوەی نەتەوەیی MHP. ڕاپرسییەكان تەئكید لەوە دەكەن كە هەردوو حزبی یەكەم ڕێژەی لە سەدا 10 تەجاوز دەكەن، ئەگەری زۆر ئەوەیە پارتی داد و گەشەپێدان ڕێژەی لە سەدا 40 بۆ 50ی دەنگەكان بەدەست بهێنێت و پارتی گەلی كۆماریش لە نێوان لە سەدا 25 بۆ 30 دەنگەكان مسۆگەر بكات، بەڵام نیشانەی پرسیاری گەورە بریتییە لە پارتی بزووتنەوەی نەتەوەیی MHP، كە ڕێژەی دەنگەكانی ئەم حزبە نزیكەی لە سەدا 15یە، ئەم ڕێژەیەش كەم و زیاد دەكات. پێدەچێت هەڵمەتێكی چڕ هەبێت لەلایەن پارتی داد و گەشەپێدانەوە بۆ لاوازكردنی حزبی بزووتنەوەی نەتەوەیی و شێواندنی وێنەی ئەم حزبە، ئەویش بە ئامانجی دوورخستنەوەی دەنگدرەكانی كە عادەتەن لە خەڵكانی موحافیزكارن و مەیلی ئیسلامیان هەیە و دەكرێت بە ئاسانی حزبی بزووتنەوەی نەتەوەیی جێبهێڵن و بچنەپاڵ پارتی داد و گەشەپێدان. لەبەر ئەوە حزبی بزووتنەوەی نەتەوەیی، پارتی داد و گەشەپێدان بەوە تۆمەتبار دەكات لە پشتی دزەپێكردنی ئەو وێنە ڤیدیۆیانەوە كە تێیدا هەندێ لە سەركردەكانی حزبی بزووتنەوەی نەتەوەیی تیا دەردەكەون و لە پێوەندی جەستەییدان لەگەڵ ئافرەتدا. ئێستا پرسیارە گەورەكە ئەوەیە ئایا ئەم ئابڕوچوونانە كاریگەری لەسەر حزبی بزووتنەوەی نەتەوەیی دەبێت و ئەم حزبە شكست دەهێنێت لە بەدەستهێنانی ڕێژەی لەسەدا 10، یاخود ڕێژەی دەنگەكانی ئەم پارتە زیاد دەكات، ئەویش لە ئەنجامی كاردانەوەی لایەنگرانی لەدژی ئەو هەڵمەتەی حزبەكەیانی كردۆتە ئامانج، بە تەقدیری من ئەگەر ئەم حزبە شكستبهێنێت لە بەدەستهێنانی لەسەدا 10ی دەنگەكان، ئەوا پارتی داد و گەشەپێدان دەتوانێت دوو لەسەر سێی كورسییەكان بەدەست بهێنێت، بەڵام ئەگەر حزبی بزووتنەوەی نەتەوەیی سەركەوتوو بێت لە گەیشتن بە پەرلەمان، ئەوا مەحاڵە پارتی داد و گەشەپێدان بتوانێت ئەو كورسیانە زامن بكات. بێگومان سیستمی هەڵبژاردنی توركیا هەروەك لە هەڵبژاردنەكانی ساڵی 2002 و 2007 دەركەوت بەشێكی بەرچاوی خەڵكی وڵاتەكە بێبەش دەكات لەوەی بتوانن لەڕێێ ئەو حزبانەی پشتگیریان دەكەن نوێنەریان هەبێت لە پەرلەماندا، لەبەر ئەوە ژمارەیەك لەو حزبانە پاڵێوراوەكانیان وەك پاڵێوراوی سەربەخۆ پێشكەش دەكەن، لەوانە پارتی ئاشتی و دیموكراسی كوردی، دواتر لە پەرلەماندا حزبێك پێكدەهێنن، یاخود بەو شێوەیە لە پەرلەماندا قسە و موناقەشە دەكەن وەك ئەوەی سەر بەو حزبەبن كە پێش ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكان كاریان تێدا دەكرد. بە دڵنیاییەوە پارتی داد و گەشەپێدان پلەی یەكەم بەدەست دەهێنێت و بەلای كەمەوە نیوە كۆ یەكی(%51)ی دەنگەكان مسۆگەر دەكات، واتە 267 كورسی، لە كۆی 555 كورسی كە كۆی گشتی كورسییەكانی پەرلەمانی ئەو وڵاتەیە. بە تەقدیری من پارتی داد و گەشەپێدان لەسەر دوو بەرە ئیشدەكات، یەكەمیان شكستهپێهێنانی حزبی بزووتنەوەی نەتەوەییە لە گەیشتن بە پەرلەمان بۆ ئەوەی ببێتە میراتگری دەنگەكانی یاخود بەشێكی زۆری دەنگەكانی بۆ ئەوەی دوو لەسەر سێی دەنگەكان بباتەوە، ئەوكاتە دەتوانێت زۆر بە ئاسانی هەمواركردنە دەستوورییەكان ئەنجامبدات و ئیسڵاحاتە دەستوورییەكان تێپەڕێنێت. بەرەی دووەم بریتییە لە هەوڵدان بۆ ئەوەی ڕێژەی كورسییەكانی پارتی داد و گەشەپێدان لە 330 كورسی كەمتر نەبێت، كە ئەوەش دەنگی پێویستە بۆ ڕوودانی هەر هەمواركردنێكی دەستووری لە پەرلەمان، خۆی هەر هەمواركردنێكی دەستووری دەبێت 367 دەنگ بەدەست بهێنێت، واتە دو لەسەر سێی دەنگەكان، بەڵام هەر هەمواركردنێكی دەستووری ئەگەر ئەم ڕێژەیەی بەدەستنەهێنا، ئەوا بۆ ڕەوانەكردنی ئەم هەمواركردنە دەستووریە بۆ ڕاپرسی شەعبی دەبێت ڕێژەی 330 بۆ 375 دەنگ بەدەست بهێنێت. لەبەر ئەوە بەڕای من شەڕی پارتی داد و گەشەپێدان بۆ ئەوەیە زامنی ڕێژەی دوو لەسەر سێی كورسییەكان بكات، كە ئەمەش زەحمەتە، ئەگەر نەشكرا ئەوا دەستەبەركردنی 330 كورسی كە ئەمەش بەو ئاسانیە نییە، كەواتە لە حاڵەتی شكستهێنانی پارتی داد و گەشەپێدان لە بردنەوەی هەر یەك لەم دوو ڕێژەیە، ئەوا لە پەرلەمانی داهاتوودا پێگەی لاواز دەبێت و دووچاری زەحمەتی دەبێتەوە ئەگەرچی %50+1ی دەنگەكانیش بباتەوە. ئەمەش بە نیشانەی لاوازی و پاشەكشە دادەنرێت لە دواڕۆژی سیاسی ئەم حزبەدا)).

ئەوەی د.محەمەد نورەدین ئاماژەی پێكرد ئاماژەیەكە بۆ ئەوەی كە پارتی داد و گەشەپێدان لەوانەیە بتوانێت رێژەی %50+1ی دەنگەكان بەدەست بهێنێت، بەڵام ئەم رێژەیە ناتوانێت ئەو ژمارە كورسییەی بۆ مسۆگەر بكات كە لە پەرلەمان بۆ تێپەڕاندنی هەمواركردنی دەستوور پێویستی پێیەتی، بەڵام لەبەرامبەر ئەم بۆچوونە پرۆفیسۆر مازهەر باتلی ئوستادی سیسۆلۆژیا لە زانكۆی گازی ئۆسمانپاشا بۆچوونێكی دیكەی هەیە و پێیوایە پارتی داد و گەشەپێدان دەنگی پێویست دەهێنێت بۆ هەمواركردنی دەستوور و داڕشتنێ دەستوورێكی نوێ، لەمبارەوە لەلێدوانێكی تایبەتی بۆ ئەم راپۆرتەی گوڵان بەمجۆرە رای خۆی خستەڕوو وتی: (پێموایە پارتی داد و گەشەپێدان رێژەی پێویست بۆ گۆڕین و دامەزراندنی دەستوورێكی نوێ بەدەست دێنێ، راپرسییەكانیش ئەمەیان دەرخستووە كە نزمترین رێژەی دەسكەوتوو تاوەكو ئێستا بریتییە لە %45 زۆرینەی دەنگەكان بەدەست دێنێ و بەم شێوەیە دەتوانێ بەتەنیا زۆرینە دروست بكات بۆ ریفراندۆم و گۆڕینی دەستوور، پێشموایە AKP كەمتر لە %48-47 بەدەست ناهێنێ لە هەڵبژاردنەكان. ئەمەش لەبەر ئەوەیە ئاك پارتی لەگشت چین و توێژەكانی كۆمەڵگەوە دەنگ بەدەست دێنێ، هەر ئەمەشە كە وایكردووە AKP حكومەت و دەسەڵاتێكی بەهێز دروست بكات. هەربۆیە من پێموایە توركەكان و كوردەكانیش بەو شێوەیەو لیبرالیەكان هەر بە هەمان شێوە هەروەها نەتەوەپەرست و كۆنسێرڤەتیڤەكانیش دەنگ بە AKP دەدەن، بەڵام شتێكی ئاساییە كە لەهەندێ ناوچە زۆر دەنگ بەدەست دێنێ و لەهەندێ ناوچە كەم دەنگ بەدەست دێنێ. بۆ ئەوەی لە توركیا بتوانی هەر كێشەیەك چارەسەر بكەی، ئەوا پێویستە سیاسەت و روانگەیەكی وات هەبێ كە بتوانیت دەنگ لە گشت چین و توێژەكان بەدەست بێنی و ئاك پارتیش لەم رووەوە تەنیا پارتە كە دەتوانێ ئەمە ئەنجام بدات، بۆیە AKP پارتی گشت توركیایە و دەتوانێ كێشە و مەسەلەكانی توركیا چارەسەر بكات و خاوەنی هێزی سیاسی و شارەزایی پێویستە)).

بەڵام هاكان تاهماز سەرۆكی ئەنجومەنی ئاشتی توركیا و نووسەر و رۆژنامەنووس لە رۆژنامەی (یێنی شەفەك)،لە لێدوانێكی بۆ ئەم راپۆرتە بەجۆرێكی دیكە رەوشەكە دەخوێنێتەوە و پێیوایە پارتی داد و گەشەپێدان ئەو دەنگەی لە هەڵبژاردنی پێشوو هێناویەتی ئەمجارە هەمان دەنگ ناهێتەوە، لەمبارەوە بەمجۆرە رای خۆی بۆ گوڵان دەربڕی و وتی: (بێگومان زۆر ئاستەمە كە بتوانم بە وردی سەبارەت بە داهاتوو و هەڵبژاردنەكان بدوێم، بەڵام بەگشتی سەبارەت بەهەڵبژاردنەكان دەتوانم ئەوە بڵێم كەوا ئاك پارتی دەنگێكی زۆری لەدەست داوە لەم هەڵبژاردنەو ناتوانم بە تەواوەتی بیخەمڵێنم كە بەڕێژەی چەند دەنگی لەدەست داوە، بەڵام ئەوەی لەتابلۆی هەڵبژاردنەكانەوە بۆمان دەردەكەوێت ئەوەیە كە ئاك پارتی چ لە ڕووی دامەزراندنی دەستوورێكی نوێ و چ لەڕووی بەدەستهێنانی رێژەیەكی ئەوتۆی وەك هەڵبژاردنی ڕابردوو لەخۆی دڵنیا نییە، یەكێك لەو شوێنانەی كە ئەم دیاردەیەی زۆر بە زەقی پێوە دیارە بریتییە لە لەدەستدانی پاڵپشتی كورد و لیبرالەكانی توركیا بەڕێژەیەكی زۆر، چونكە لە هەڵبژاردنی پێشوودا كوردەكان و لیبرالەكان پاڵپشتییەكی زۆر گەورەی ئاك پارتییان كردبوو كەچی لەم هەڵبژاردنەدا ئەمە نابینین، بەتایبەتیش لەناوچە كوردییەكان ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ چەندین هۆكار كە هەندێكیان پەیوەستن بە ئاك پارتی و هەندێكی تریشیان پەیوەستن بەو بارودۆخەی ئێستای كوردەكان كە پێیدا تێپەڕدەبن. ئاك پارتی هەڵوێستێكی تایبەتی بەرامبەر بە كوردەكان هەیەو كوردەكانیش هەوڵی دروستكردنی كوتلەیەكی كوردی یەكپارچە دەدەن لەگەڵ دەوروبەرە دیموكراتەكانیان و من پێموایە ئەمەش كاریگەرییەكی گەورەی هەیە، بەڵام بەگشتی ئاك پارتی دەنگێكی زۆری لەدەست داوە و ئامانجەكانی هەڵبژاردنیش وەك ئەوەی كە ئاك پارتی پلانی بۆ داڕێژاوە نابێت بەتایبەتیش بۆ دامەزراندنی دەستوورێكی نوێ كە پێویستی بەڕێژەیەكی دیاریكراو هەیە. ئەمەش خۆی لە خۆیدا كێشەیەكە، ئەگەر هاتوو ئاك پارتی زۆرینەی كورسییەكانی بەدەست هێنا و ویستی دەستوورێكی نوێ بە تەنیا دروست بكات، ئەمە نابێتە دەستوورێكی دیموكراتی، بەشێكی گەورەی كۆمەڵگە ئەوەیان لا پەسەندە كە دەبێ ئاك پارتی تاوتوێی بكات لەگەڵ لایەنەكانی تر و هەموو لایەك بەشداربێ لە دروستكردنی دەستوورێكی نوێ، چونكە ئەو دەستوورە هی گشت توركیایە نەك تەنیا بۆ چین و توێژێكی تایبەت، لەلایەكی دیكە هەروەها لە مەسەلەی حیسابكردنی دەنگەكانیش كێشەیەكی زۆرمان هەیە، چونكە پارتێك بۆ نموونە %30 یان %40ی دەنگەكان لە سندوقی دەنگدان بەدەست دێنێ كەچی لەناو پەرلەماندا %60 كورسیەكان كۆنترۆڵ دەكات هەروەك نموونەی ئاك پارتی لە هەڵبژاردنەكانی پێشوو. هەر خۆی لە خۆیدا گشت لایەنەكانی تر جگە لە ئاك پارتی ئەوانەی كە بەشداریی هەڵبژاردنەكان دەكەن و دامەزراوەكانی كۆمەڵگەی سڤیل تاد. ئەوە دوپات دەكەنەوە كە ئەم ڕێژەی %10 شتێكی بێمانایە و چارەسەری كێشەی كوردی زەحمەتتر كردووە. لە كۆتاییشدا حەز دەكەم ئەم نموونەیەتان بۆ بێنمەوە بەم دواییانە كتێبێكی نوێی سەرۆكی گشتی سەربازی بەڕێز ئولكەر باشبوو تەنانەت ئەمیش لە كتێیبەكەیدا ئاماژە بەوە دەكات كە پێویستە دادپەروەری دابمەزرێ و ئەم ڕێژەیە هەڵبگیرێ بۆ چارەسەركردنی كێشەی كورد. لێرەوەش دەبینین كەوا ئاك پارتی هەوڵی بڵاوكردنەوەی حەق و دادپەروەری دەدات بە رێگەیەكی ناحەق و نادادپەروەرانە. بێگومان بەم شێوەیەش لەبەر زەقی نادادپەروەرێتی دیموكراسیەتێك دروست دەبێت، بەڵام نەك ئەو دیموكراسیەتە ڕاستەقینەیەی كە دەمانەوێت ئەمەش كار دەكاتە سەر كێشەكانی ناوەوەی توركیا و مەسەلەی بە دیموكراسی بوونی توركیا)).

بۆ بەدەنگهێنانی دەنگی كورد
ئەردۆگان پێش 12/6 پرۆژەكانی رادەگەیەنێت
هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی ئەردۆگان روودەكاتە شارە كوردییەكانی توركیا، ئەمەش بەو نیازەیە كە بتوانێت دەنگی شارە كوردییەكان كۆبكاتەوە، كە پێشتر بەهۆی هەندێك لێدوانیەوە جۆرە پاشگەزبوونەوەیەكی پێوە دیاربوو، تەنانەت ئەمەش وای لەهەندێك رۆژنامەنووسی ناوداری توركیا وەك محەمەد عەلی بیراند كردبوو كە سەرسامی دەرببڕن بەرامبەر ئەو لێدوانانەی كە لەمیانەی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن وتبووی لە توركیا كێشەی كورد نییە، بەڵكو كێشەی هاووڵاتیانی كوردمان هەیە، هەربۆیە گۆڕینی ئاراستەی هەڵمەتەكانی بۆ دیاربەكر و راگەیاندنی بەوەی پێش 12ی حوزەیران واتە پیش رۆژی دەنگدەدان پرۆژەكانی بۆ دیاربەكر و ناوچە كوردنشینەكانی دیكە رادەگەیەنێت، سەبارەت بەم راگەیاندنە زۆر لەچاودێران وای دەخوێننەوە ئەردۆگان مەبەستێتی دەنگی كورد جارێكی دیكە بەلای خۆیدا رابكێشەتەوە، سەبارەت بە گرنگی دەنگی كورد لەم هەڵبژاردنەدا بۆ پارتی داد و گەشەپێدان هاكان تەهماز سەرۆكی ئەنجوومەنی ئاشتی توركیا لە درێژەی ئاخاوتنەكەی بۆ گوڵان بەمجۆرە باسی ئەم لایەنەی كرد و وتی: (بەڕێز ئەردۆغان چەند ڕۆژێك لەمەوبەر رایگەیاند كەوا لە توركیا كێشەیەك نییە بەناوی كێشەی كورد، بەڵكو مەسەلەی برا كوردەكانمان لە ئارادایە، هەروەها وتی ئێمە هەنگاوی پێویستمان لەم بارەیەوە هەڵگرتووە ئەوەی تریش بریتییە لەهەڵوێست وەرگرتن لەبەرامبەر هەنگاو و گەشەسەندنەكان لەم بارەیەوە. لێرەشدا لە مەسەلەی نوێنەر دەستنیشانكردنی كوردەكان كێشەمان بۆ دروست بوو و نزیكەی 15 ڕۆژە لە ڕۆژنامەكانی توركیا رێكلامەكانی ئاك پارتی بەشێوەی لاپەڕەیەكی تەواو دەردەچێ، بەڵام لەم رێكلامانەدا هیچ شتێك دەربارەی كێشەی كورد و چارەسەركردنی ئەم كێشەیە لەئارادا نییە. تاكە شت كە ئاك پارتی لەم ماوەیەدا دەریخستووەو وەك پروپاگەندەی هەڵبژاردن بریتییە لە گەشەسەندن و گەورەبوونی ئابووری توركیا و گەشەسەندنی بواری بازرگانی هەروەها دروستكردنی ڕێگاوبان و شوێنەكانی نیشتەجێبوون لە ئەنكەراو ئیستانبول تەنیا باس لەم شتانە دەكەن و هیچ شتێك دەربارەی بە دیموكراتبوونی توركیا یان كێشەی كورد باس ناكرێ. هەروەها لە مەسەلەی دروستكردنی دەستوورێكی نوێ باسی ئەوە دەكەن كەوا دەستوورێكی نوێ دادەمەزرێنین ئەمەش لەلایەن خەڵكەوە بەم شێوەیە دەخوێندرێتەوە، بۆ لادانی سیستەمی سەرۆكایەتی پێویستیان بەگۆڕانكاری نوێ هەیە لەدەستوور، بۆیە هەوڵی دامەزراندنی دەستوورێكی نوێ دەدەن. بۆیە سەبارەت بە ویست و ئارەزووی چارەسەركردنی كێشەی كورد، من هیچ شتێك نابینم)).

هەندێك لە چاودێران پێیانوایە ئەگەر ئەم لێدوانانەی ئەردۆگان لێدوانی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن بێت، ئەوا دوای 12ی حوزەیران گرنگرترین كێشە كە رووبەڕووی دەبێتەوە، مەسەلەی دیموكراتی و چارەسەركردنی كێشەی كورد دەبێت، لەمبارەوە پرۆفیسۆر مازهەر باتلی لە درێژەی لێدوانەكەیدا جەختی لەسەر ئەوە كردەوە: (پارتی داد و گەشەپێدان ناتوانێت دەستبەرداری چارەسەركردنی ئەم كێشە بێتەوە، ئەم كێشەیە كێشەیەكی دێرینە و پێوەندی بەسەرەتای دامەزراندنی دەوڵەتی توركیاوە هەیە، بۆیە كاتێك دێینە سەر باس و هەڵوێستی پارتی داد و گەشەپێدان هەست دەكەین هەنگاوی زۆر باشی هەڵگرتووە، من ناڵێم بەتەواوەتی كێشەكەی چارەسەر كردووە، بەڵام هەنگاوی ئەتۆی هەڵگرتووە كە پێشتر هەڵنەگیراوە)).

د.محەمەد نورەدین لەسەر هەمان پرس و بەشێوەیەكی راشكاوانەتر بەمجۆرە باسی لە بایەخی چارەسەر كردنی كێشەی كورد لە توركیای كرد و وتی: (لە ساڵی 2002دا پارتی داد و گەشەپێدان دەنگێگی بەرچاوی بەدەستهێنا، ئەویش لەسەر ئەساسی ئەوەی حكومەتە عەلمانی و عەسكەریەكانی پێشوو سیاسەتی سڕینەوەی ناسنامەیان لە دژی كوردەكانی توركیا پیادەدەكرد، بەڵام هەر لە ساڵی 2002ەوە و تاوەكو ساڵی 2009 كە هەڵبژاردنی شارەوانی ئەنجامدرا، دەركەوت ڕێژەی پشتیوانیكردنی كوردەكان بەلای كەمەوە لە باشووری ڕۆژهەڵاتی وڵاتەكە بۆ پارتی داد و گەشەپێدان پاشەكشەیەكی گەورەی بەخۆوە بینی و نوێنەریی حزبە كوردیەكان، وەك حزبی ئاشتی و دیموكراسی ڕیژەیەكی بەرچاویان لەو هەڵبژاردنانە بەدەستهێنا و ئەمەش زەنگی ئاگاداركردنەوە بوو بۆ پارتی داد و گەشەپێدان. پارتی داد و گەشەپێدان سەركەوتوو بوو لە ئەنجامدانی پرۆژەكانی گەشەپێدانی ئابووری، لە كەمكردنەوەی دەستڕۆیشتوویی دەزگای سەربازی وڵاتەكە لەناو دامەزراوە سیاسییەكاندا، واتە لەم لایەنانەوە ئەزموونێكی سەركەوتووی هەیە و وێنەیەكی سەركەوتووی هەیە، بەڵام بە تەقدیری من هەموو ئەو دەستكەوتانەی تا ئێستا پارتی داد و گەشەپێدان بەدەستی هێناون لەسەر ئاستی دیموكراسی، چاكسازی و ئازادیەكان تەنیا دەستپێك و سەرەتا بوونە بۆ ئەزموونە ڕاستەقینەكە كە دەبێت دوای هەڵبژاردنەكانی داهاتوو ڕووبەڕووی ببێتەوە. ئەویش بریتییە لە بەهێزكردنی دیموكراسی لەڕێی دوو دەروازەی سەرەكیەوە، یەكەمیان چارەسەركردنی كێشەی كورد و دووەمیان چارەسەركردنی كێشەی عەلەویەكان، هەندێ پرس و مەسەلەی دیكەش هەن دەكرێت دواتر باسی بكرێت. بە لێكدانەوەی من هەندێ ئاماژە و ئیشارەتی زۆر سلبی لە پارتی داد و گەشەپێدان بەدی كراوە، بگرە لە شەخسی ئەردۆغان خۆی، كە لە ساڵی 2005 ئیعتیرافی بە بوونی كێشەی كورد لە توركیا كرد، زۆر كەس بەم لێدوانە گەشبین بوون، بە تایبەتی كە چوارچێوەی زاڵ لە پارتی داد و گەشەپێداندا چوارچێوەی چاكسازییە، بەڵام پێش چەند هەفتەیەك و لە كاتی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردندا ئەردۆغان وتی شتێك نییە بەناوی كێشەی كورد، واتە پاشەكشەی كرد لە لێدوانەكەی پێشوی، بەڵكو وتی كێشەی هاووڵاتیە كوردەكان هەیە لە توركیا. پارتی داد و گەشەپێدان هەندێ هەنگاو هەڵدەگرێت كە پێیوایە سەردەكێشن بۆ چارەسەركردنی كێشەی كورد)).

سەبارەت بە گرنگی ئەم كێشەیەش وەك هەنگاوێك بۆ نزیكبوونەوە لە یەكێتی ئەوروپا د.محەمەد نورەدین بەمجۆرە ئاماژەی پێكردو وتی: (یەكێتی ئەوروپا چەندین مەرجی هەیە بۆ ئەوەی توركیا ببێتە ئەندام تێیدا، 34 فەسڵ هەیە كە دەبێت گفتوگۆ لەگەڵ ئەنقەرە لەبارەیانەوە تەواو بێت، لەوانە كێشە پێوەندیدارەكان بە دیموكراسی و بە ئازادی بیروباوەڕەوە، واتە كێشەی كورد و كێشەی عەلەویەكان. سەرەڕای هەندێ مەسەلەی دیكە كە پەیوەستن بە چاككردنی سیستمەكەوە، كەواتە تۆپەكە لە ساحەی توركیایە، واتە بە گوێرەی بەرەپێشچوونی توركیا لە مەسەلەی كورد و مەسەلەی عەلەویەكان و كێشەی كەمینە غەیرە موسڵمانەكانی ئەو وڵاتە، لەگەڵ هەندێ كێشەی دیكە وەك مەسەلەی قوبرس، واتە تاوەكو بەرەوپێشچوون لەم كێشانەدا بەدی نەیەت، ئەوا سەركەوتنی پارتی داد و گەشەپێدان كاریگەری نابێت لەسەر هەوڵەكانی توركیا بە ئاڕاستەی یەكێتی ئەوروپا، گرنگ نییە ئەم پارتە سەركەوتوو بێت لە هەڵبژاردنەكاندا، یاخود چ ڕێژەیەك لە دەنگەگان مسۆگەر دەكات، بەڵكو گرنگ ئەوەیە ئیرادەیەكی جددی پیشانبدات بۆ چارەسەركردنی كێشەی كورد، عەلەوی، قوبرسی و ئەرمەنی، هەموو ئەم مەسەلانەی پێوەندییان بە ئاییندەی توركیاوە هەیە).