دەركەوت ئیدارەی سەرۆك ئۆباما پابەندە بە بەڵێنەكانی خۆی و لە وادەی دیاریكراوی خۆیدا هێزەكانی لە عێراق دەكێشێتەوە، پرۆفسیۆر دانیل سەروەر تۆژەری بەناوبانگی ئامۆژگەی ویلایەتە یەكگرتووەكان بۆ ئاشتی(USIP) لەسەرەتای ئەم مانگەدا و لە وتارێكیدا بۆ گۆڤاری فۆرین پۆلیسی ئەو نامە نهێنییەی ئاشكرا كرد كە سەرۆك ئۆباما بۆ ئایەتوڵڵا عەلی سیستانی ناردووە، لەو نامەیەدا داوای لێكردووە كە داوا لە لایەنە عێراقییەكان بكات بۆ ئەوەی بەخێرایی حكومەتی داهاتووی عێراق پێكبهێنن، وەك لە گوتارەكانی رۆژی هەینی رابردووشدا ئاماژەی پێكرا بەوەی كاتی ئەوە هاتووە مەرجەعی گەورەی شیعە ئایەتوڵڵا سیستانی كارێك بكات، مانای وایە ئایەتوڵڵا سیستانی لەماوەی ئەم هەفتەیەدا پەیامی خۆی ئاراستەی لایەنە سیاسییەكانی عێراق بەگشتی و لایەنە سیاسییەكانی شیعە بە تایبەتی دەكات، بەتایبەتی كەلەم بارودۆخەدا وتووێژەكانی نێوان لیستی ئەلعراقیە و دەوڵەتی یاسا گەیشتوونەتە بن بەست و رۆژانەش بارودۆخی سیاسیی عێراق بەرەو ئاڵۆزبوونی زیاتر دەبەن، سەبارەت بەچۆنیەتی چارەسەری ئەم بارودۆخە، لە پرۆفیسۆر دانیڵ سەروەر تۆژەری باڵای (USIP) یمان پرسی: تەنگژە و ئاڵۆزی نێوان لیستی ئەلعراقیە بە سەرۆكایەتی د.ئەیاد عەللاوی و لیستی دەوڵەتی یاسا بە سەرۆكایەتی د.نوری مالیكی، جارێكی دیكە عێراقییەكانی لە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت نائومێد كردەوە، ئایا چۆن ئەم ئاڵۆزییە خاو دەكرێتەوە؟ لەوەڵامدا پرۆفیسۆر سەروەر بەمجۆرە وەڵامی ئەم راپۆرتەی دایەوە و وتی: ((بارودۆخە سیاسییەكە تەنیا بە پێكهێنانی حكومەت هێور دەبێتەوە. هیوادارم بە ماوەیەكی كەم دوای مانگی رەمەزان ئەو حكومەتە پێكبهێنرێت. بەڵام هێوربوونەوەی دۆخی ئەمنی پێویستی بە هێزگەلێكی ئەمنی بەهێز هەیە كە سەركردایەتییەكی باشیان هەبێت. هەروەها بەرپرسیارێتی سەرەكی دەكەوێتە ئەستۆی خودی عێراقییەكان خۆیان. باوەڕم وا نییە پارتە سیاسییەكانی عێراق پێویستیان بە یارمەتی هەبێت بۆ گەیشتن بە سەفقەیەك- ئەوان دەزانن چۆن بگەنە رێككەوتن. تێڕوانینی من ئەوەیە پێویستە ئەمەریكا زەمانەتی ئەوە بكات ئەو سیستمە سیاسییەی ئێستا لە ئارادایە و تا راددەیەك سیستمێكی دیموكراسیە، بەردەوام بێت. عێراقییەكان بەو شێوەیە رەفتار دەكەن وەك ئەوەی ئەمە دوایەمین دەرفەتی گرتنەدەستی دەسەڵات بێت، نەك ئەوەی ئەمە دەرفەتێك بێت بۆ حكومڕانی لە سیستمێكی دیموكراتی درێژخایەندا. بەڵام ئەوەی روونە ئەم دواخستنە یارمەتیدەر نابێت بۆ بەرەوپێشچوونی هێزە ئەمنییەكان و جێبەجێكردنی پلانەكانیان ئەگەر هاتوو تێڕوانین و روئیایەكی درێژخایەن و سەركردایەتی سیاسیان نەبوو. هەندێ كەس هەن هەوڵی سوودمەندبوون دەدەن لە نەبوونی حكومەت، ئەویش بۆ بەهێزكردنی دەسەڵاتی خۆیان لە رێی توندوتیژییەوە. داهاتووی عێراق لە مەترسیدا نییە، بەڵام دەتوانین بڵێین داهاتووی زۆرێك لە عێراقییەكان لە مەترسیدایە)).

هەر لەم چوارچێوەیەدا و سەبارەت بەرۆڵی فراكسیۆنی كوردستانی و بەشداریی كاریگەریان لە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتدا، پرۆفیسۆر سەروەر بەمجۆرە رای خۆی بۆ ئەم راپۆرتە دەربڕی و وتی: ((كوردەكان هۆكارێكی یارمەتیدەرن لە كۆكردنەوەی پارتە سیاسییەكانی عێراقدا لە پێناو و پێكهێنانی حكومەتی داهاتوودا. جێی سەرسوڕمان دەبێت ئەگەر سەرۆك تاڵەبانی رۆڵێكی گرنگ نەبینێت، هەروەها زیاتر مایەی سەرسوڕمان دەبێت ئەگەر كوردەكان بەشێك نەبن لە حكومەتی داهاتوو. ئەمە روونادات. كوردەكان پێگەیەكی باشیان هەیە لە عێراقدا: كەم تا زۆر خۆیان بە شێوەیەكی ئۆتۆنۆمی حكومڕانێتی خۆیان دەكەن و هەروەها بەهۆی هێزە ئەمنییەكانی خۆیانەوە پارێزگاری لە خۆیان دەكەن، ئەمە لە كاتێكدا سیاسییەكانی كورد رۆلێكی گرنگ و –بگرە حەیەوی- دەبینن لە بەغدا)).

هەر لە درێژەی ئەم وتووێژەی گوڵاندا پرسیاری ئەوەمان لێكرد ئایا كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا تاچ راددەیەك لەم بارودۆخەدا مەترسی لەسەر داهاتووی عێراق دروست دەكات؟ لەوەڵامدا دانیڵ سەروەر پێی راگەیاندین: ((لە راستیدا مەترسی راستەقینە هەیە، بەڵام ئەمەریكا پابەندە بە كەمكردنەوەی هێزەكانی بۆ 50،000 سەرباز لە 1ی ئەیلوولدا، هەروەها ئەمەریكا و عێراق رێككەوتنێكی روونیان هەیە بۆ كەمكردنەوەی ئەو هێزانە كە دەبێت جێبەجێ بكرێت. بە هەمان شێوە حكومەتی عێراقی هەمیشە دەتوانێت داوای یارمەتی بكات زیاتر لەوەی لە رێككەوتنە ئەمنییەكەدا هاتووە، بەڵام هێشتا ئەم كارەی نەكردووە، لەلایەكی دیكەوە فەرماندە سەربازییەكانی ئەمەریكاش باوەڕیان وایە پێویست ناكات ئەمكارە بكەن. دووبارەی دەكەمەوە عێراق دەوڵەتێكی شكستخواردوو نییە، هەروەها باوەڕم وانییە ببێتە دەوڵەتێكی شكستخواردوو. راستە ئەمنییەت و سەقامگیری وەك پێویست نین، بەڵام لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا بە شێوەیەكی بەرچاو بەرەوپێشچوون و ئەگەری ئەوەش هەیە لە داهاتوودا بەرەوپێشبچن. بەلای كەمەوە ئەمە ئومێدی منە)).

بەڵام حوسام ئەلعزاوی كە نوێنەری لیستی ئەلعراقییەیە سەبارەت بەرەوشی پرۆسەی سیاسیی ئێستای عێراق و لە لێدوانێكی تایبەتی بۆ ئەم راپۆرتە، مەسەلەكە وادەبینێت كە كێشە و ئاڵۆزییەكانی ئێستای عێراق كۆمەڵێك كێشەی كەڵەكەبوون و هەموویان پەیوەست نین بە پێكهێنانی حكومەتەوە و لەمبارەوە وتی: ((مەسەلەكە تەنیا پێوەندیی بە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت نییە. ئەمڕۆ دانوستان و گفتوگۆ بەردەوامە لەنێوانی پارت و لایەنە سیاسییەكان، بەڵام بێگومان سستی هەیە لە پێكهێنانی حكومەت. هۆكارەكەشی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە تاكو ئەمڕۆش وتووێژی راستەقینە نەبووە لەبارەی پێكهێنانی حكومەت. لەماوەی 2- 3 رۆژی رابردوودا گفتوگۆ و وتووێژ بەردەوام هەبوو لەنێوانی لیستی «عێراقیە» و «هاوپەیمانی كوردستانی» و «ئیئتیلافی نیشتمانی» و «دەوڵەتی یاسا»، بەڵام نەمانتوانی بگەینە هیچ ئەنجامێك. كێشەی سەرەكی لە دواكەوتنی پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت بریتییە لە دەستنیشانكردنی مافی راستەقینە لە پێكهێنانی حكومەت. هەر لایەنێك بە مافی خۆی دەیزانێت حكومەت پێكبهێنێت، بەڵام دەستوورەكە روون و ئاشكرایە، ئەویش ئەوەیە كە ئەو قەوارەیەی كە كورسییەكانی بەدەستهێناوە دەتوانێت حكومەت پێكبهێنێت. بەم دواییانەدا لیستی «عێراقییە» بە راستەقینە بەرجەستەی هاوبەشی نیشتمانی كردووە لەگەڵ «دەوڵەتی یاسا» و «هاوپەیمانی كوردستان» و چەندین جار و بەشێوەیەكی بەردەوام وتووێژی ئەنجامداوە. بێگومان بۆشایی سیاسی و ئاسایش كاریگەریی نێكەتیڤانەی لەسەر بوارەكانی سیاسی و ئابووریی وڵاتەكە دەبێت. هەروەك دەبینین ئەمڕۆ بەهۆی ئەو بۆشاییە سیاسییە كارە تیرۆریستییەكان رووی لە زیادبوون كردووە، لەبەر ئەوەی بەهۆی سستی پرۆسەی سیاسی لایەنەكانی ئاسایش و ئابووری و خزمەتگوزارییەكانی دووچاری زیان بوونەتەوە. بەڵام ئەمە كاری حكومەتی ئێستای عێراقە كە بەرپرسیارێتی دابینكردنی ئاسایش و ئارامی بۆ عێراق لەئەستۆبگرێت تاكو پێكهێنانی حكومەتی داهاتوو. بەڵام لەو بڕوایەدانیم كە حكومەتی ئێستای عێراق ئەو توانایەی هەبێت لە كۆنتڕۆڵكردنی رەوشی ئاسایش و سەقامگیری، لەبەرئەوەی هێزەكانی پۆلیس و ئاسایش لەسەر بنەمایەكی پتەو و دروست بونیادنەنراوە، بۆ نموونە ئەوە نزیكەی 4 ساڵە دەبینین حكومەت لە بوارەكانی ئابووری و دابینكردنی ئاسایش و خزمەتگوزارییەكان شكستێكی گەورەی بەدەستهێناوە، ملیارەها دۆلار سەرفكراوە، بەڵام لەبەرئەوەی لەسەر بنەمایەكی نادروست بونیادنراوە، هەر بۆیە دەبینین كەموكوڕییەكی زۆر هەیە و تاكو ئەمڕۆ نەتوانراوە هیچ شتێك ئەنجام بدرێت. لەلایەنێكی ترەوە، هیوا دەخوازم لە سیاسەتوانەكانی عێراق نەكەونە ژێر كاریگەریی دەرەكی. بەداخەوە كاریگەریی دەرەكی و هەرێمی دەسەڵاتی بەسەر عێراق سەپاندووە لە بوارەكانی پرۆسەی سیاسی و باری ئابووری و رەوشی سیاسیی وڵاتەكە. هەر بۆیە هیوادارم سیاسەتووان و سەركردەی پارت و لایەنە سیاسییەكان خۆیان لە كاریگەریی دەرەكی و هەرێمی ئازادبكەن و هەنگاوبنێن بەرەو ئاڕاستەكانی دانوستان و گفتوگۆ و وتووێژی بونیادنەر و باش بەشێوەیەك كە بەرژەوەندیی گەلی عێراق و وڵاتەكە دەستەبەربكەن، هەروەها بڕیارەكان بڕیاری عێراقی بێت و لەلایەنی عێراقییەكانەوە دەرچێت، نەك لەلایەن وڵاتێكی هەرێمی. هەڵبەتە هیچ گومانێك لەوەدا نییە كە ئێمە حەزدەكەین پێوەندییەكانمان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ باش بێت، بەڵام بە مەرجێك ئەو پێوەندییە نەبێت بە دەستێوەردان لە كاروبارەكانی ناوخۆی عێراق، بەڵكو پێوەندییەكان لەسەر بنەماكانی بەرژەوەندی و تێگەیشتنی هاوبەش بونیادبنرێت. مێژوو و جوگرافیا ئەم واقیعەی لەسەرمان سەپاندووە و پێویستە پێوەندیی باشمان هەبێت لەگەڵ تەواوی وڵاتانی دراوسێ و هەرێمی، لەسەر بنەمای سیاسەتێكی دەرەكیی سەركەوتوو)).

بەڵام لە حوسام عەزاویمان پرسی ئایا هێزەكانی عێراق ئامادەباشی ئەوەیان تێدایە كە دوای كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا لە عێراق بەرپرسیاریەتی ئاسایش و سەقامگیری عێراق لە ئەستۆ بگرن؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارەشدا عەزاوی بەمجۆرە رای خۆی بۆ ئەم راپۆرتە دەربڕی و وتی: ((پێموایە كە هێزەكانی عێراق هێشتا ئامادەنین بۆ پاراستنی ئاسایشی ناوخۆیی، پرسیارەكەش ئەوەیە كە ئیتر چۆن دەتوانێت ئاسایشی دەرەوە بپارێزێت؟ بەڵام بەداخەوە كێشەكە لەوەدایە كە دەبووایە حكومەتی عێراقی خشتەیەكی زەمەنیی پێشكەش بكردایە لەبارەی بونیادنانی هێزەكانی پۆلیس و ئاسایش بەشێوەیەك كە هاوكات بوایە لەگەڵ رێككەوتنی ستراتیژیی نێوان عێراق و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا، دەبوایە هاوسەنگییەك هەبووایە لەنێوانی كۆتایی هاتنی بونیادنانی هێزەكانی عێراق و خشتەی كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا لە عێراق. بەڵام رێككەوتن لەنێوانی عێراق و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا هەیە و پێویستە لەسەر ئەمەریكا پاپەندبێت بە بەڵێنەكانی لەبارەی پاڵپشتیی ستراتیژی كە بریتییە لە پاڵپشتیكردنی عێراق لەڕووی سیاسی و ئاسایش و ئابوورییەوە، تا ئەو كاتەی كە عێراق كۆتایی دێنێت بە بونیادنانی هێزەكانی: هێزی سەربازی و سوپا بە كەرتەكانی دەریاوانی و ئاسمانی و زەوی. ئەمڕۆ لەبەرئەوەی هێزەكانمان بەتەواوەتی ئامادەنەبوونە و كەموكوڕیان هەیە، دەبینین هێزێكی دەریاوانیمان نییە بۆ پاراستنی ئاوە هەرێمییەكان و تەنانەت رووماڵێكی ئاسمانیشمان نییە بۆ پاراستنی ئاسمانی وڵاتەكە و دابینكردنی پاڵپشتیی لۆژیستی بۆ كەرتە سەربازییەكانی سەر زەوی، تەنانەت هێزەكانی سەر زەویش ئەو توانایەیان نییە بۆ دابینكردنی ئاسایشی ناوخۆیی. لەلایەنێكی ترەوە، عێراق تاكو ئەمڕۆش لەژێر بەندی 7ی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكانە. هەر بۆیە مەسەلەكە پەیوەستە بە رێككەوتنی هاوبەش لەنێوانی عێراق و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا لەبارەی پاپەندبوون بە رێككەوتنی ستراتیژیی نێوان هەردوو لا و پاڵپشتیكردنی عێراق لەڕووی سیاسی و ئاسایش و ئابوورییەوە. پێموایە كە ئەمڕۆ لەگەڵ كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا، عێراق دووچاری بارودۆخێكی سەخت بۆتەوە، هەڵبەتە ئێمە لەگەڵ ئەوەین كە هێزەكانی ئەمەریكا لە عێراق بكشێتەوە، بەڵام نەك بەو واتایەی كە كشانەوەیان بۆشایی دروستبكات و كاریگەریی لەسەر باری سیاسی و ئابووریی وڵات هەبێت. بەوشێوەیە، ئەمڕۆ عێراق دووچاری 2 كێشە بووەتەوە: كێشەی پاراستنی ئاسایشی ناوخۆیی و كێشەی پێكهێنانی حكومەت. سەبارەت بە پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت، پرۆسەكە پەیوەستە بە هاوبەشی لە بونیادنانی دەوڵەت و دامەزراوەكانی و لەسەر ئاستەكانی دۆسیەی ئاسایش و دابینكردنی خزمەتگوزارییەكان و باری ئابووری و لەسەر ئاستی سیاسەتی دەرەوەش. سیاسەتی دەرەوە تاكو ئەمڕۆش لەكاركەوتووە، سنووربەزاندنی گەورەو بەرچاو هەیە لەنێوانی عێراق و وڵاتە هەرێمییەكانی دەوروبەری. هەر بۆیە پێموایە كە پێویستە لە قۆناغەكانی داهاتوودا ئەو فاكتەرانە ببەزێنین و هەنگاو بنێین بەرەو ئاڕاستەی بونیادنانی عێراقێكی بەهێز و سەقامگیر، وەدیهاتنی ئەم شتەش پەیوەستە بە سیاسەتوان و قەوارە سیاسییەكانی عێراق لەبارەی بونیادنانی دەوڵەت و دامەزراوەكان و گەشەپێدانی باری ئابووری و سیاسیی وڵاتەكە، لەگەڵ رەخساندنی خۆشگوزەرانی و هەل ودەرفەت بۆ هاووڵاتییەكان. لەلایەنێكی ترەوە، پێموایە كە پێویستە لەسەر عێراق پەیامێكی گرنگ بۆ وڵاتانی دراوسێ بنێرێت لەبارەی بەهێزكردنی پێوەندییەكانی لەگەڵ هەموو وڵاتانی دراوسێ و بۆ هەموویان بیسەلمێنێت كە عێراق وڵاتێكی بەهێزە و فاكتەرێكە بۆ سەقامگیری، نەك تەنیا بۆ خودی عێراق، بەڵكو بۆ وڵاتانی دراوسێ بەتایبەتی و بۆ هەموو ناوچەكە بەشێوەیەكی گشتی. ئەمە ئەرك و كاری سیاسەتوانە عێراقییەكانە و پێویستە كاری لەسەربكەن بۆئەوەی وڵاتانی دراوسێش هاوكار و دەستپێشخەربن لە پاراستنی ئاسایش و سەقامگیری و سەروەریی عێراق)).

هەر سەبارەت بە پرۆسەی سیاسی عێراق و ئەگەرەكانی داهاتوو و ئەو تەحەدییانەی رووبەڕووی پرۆسە سیاسەكە دەبنەوە، پرۆفیسۆر جاسیك كوگلەر ئوستادی زانستی سیاسەت لە زانكۆی میشیگان و تایبەتمەند لەسەر سیاسەتی ئەمەریكا لە عێراقدا، لە لێدوانێكی تایبەتی بۆ ئەم راپۆرتە بەمجۆرە را و سەرنجی خۆی خستە روو و وتی: ((باوەڕم وایە پێكهێنانی حكومەتێكی سەقامگیر لە بەرژەوەندی وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكادایە، هەروەها پێكهێنانی حكومەتێك كە پشتیوانییەكی بەرفراوانی لێبكرێت لە بەرژەوەندی خەڵكی عێراقدایە. بەڵام دەبێت ئەو راستیەش بزانین ئەمە كێشەی خودی عێراقییەكان خۆیانە نەك ئەمەریكا. لەبەر ئەوە دەبێت عێراقییەكان پەلە بكەن لە پێكهێنانی هاوپەیمانێتیەكی سەقامگیر، هۆكاری ئەوەی تا ئێستا ئەم كارە ئەنجام نەدراوە ئەوەیە هەموو لایەنەكان پێداگیری لە سەر هەڵوێستی خۆیان دەكەن و هیچ سازشێكی لەسەر ناكەن. كەواتە پێویست ناكات ئەم پرسیارانە ئاڕاستەی كەسانی دەرەوە بكەن، بەڵكو دەبێت ئەم پرسیارانە رووبەڕووی كەسانی ناوخۆیی وڵاتەكە بكەنەوە. چونكە بەرپرسیارێتی ئەوانە دۆخە ئەمنییەكە بپارێزن و عێراق لەو قەیرانە رزگار بكەن)).

بەڵام پرسیار لێرەدا ئەوەیە ئەگەر پێكهێنانی حكومەتێكی بەهێز لە بەرژەوەندی ئەمەریكادا بێت ئایا تاچەند ئەمەریكا پشتگیری لەپێكهێنانی ئەم حكومەتە دەكات؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارەشدا پرۆفیسۆر كوگلەر پێی وتین: ((ئێوە پرسیارەكە ئاوەژو بكەنەوە، ئایا ئەگەر خەڵكی ئەمەریكا نەیانتوانی لەسەر پێكهێنانی حكومەت رێكبكەون ئایا دەتوانین بڵێین بەرپرسیارێتیەكە دەكەوێتە ئەستۆی عێراقییەكان؟ هەمان شت بۆ عێراق راست و دروستە، پێكهێنانی حكومەت بەرپرسیارێتی خەڵكی وڵاتەكەیە نەك ئەمەریكا. لەبەر ئەوە دەبێت چارەسەرێكی عێراقی بۆ ئەم كێشەیە بدۆزرێتەوە. راستە ئەمەریكا بەرژەوەندی لە دروستبوونی حكومەتێكی سەقامگیریدایە، بەڵام ئەمەریكا دەستێوەردان ناكات بۆ ئەوەی حكومەتێك دروست بكات كە دۆستی ئەمەریكا بێت، چونكە ئەم حكومەتە حكومەتێكی ناسەقامگیر دەبێت. هەروەها دەبێت ئەو راستیە بزانین ئەمەریكا بۆ هەتا هەتایە لە عێراقدا نامێنێتەوە، دووبارەی دەكەمەوە بەرپرسیارێتیەكە لە ئەستۆی خودی عێراقییەكان خۆیاندایە. لە عێراقدا هەڵبژاردنێكی دیموكراتی ئەنجامدرا، بەڵام بە داخەوە رێوشوێنی دیموكراسی پیادە نەكرا بۆ ئەوەی لە ماوەیەكی كورتدا حكومەت پێكبهێنرێت، ئێوە بڕوانن لە بەریتانیادا لە ماوەی سێ هەفتەدا دوو پارتی سیاسی بوونە هاوپەیمان و حكومەتیان پێكهێنا. پێموایە ئێوە ئەم پرسیارانە لە كەسێكی هەڵە دەكەن، چونكە ئێوە دەبێت ئەم پرسیارانە ئاڕاستەی كەسێك بكەن كە راسپاردەی هەبێت لە بارەی ئەوەی چ هاوپەیمانێتیەك ئەگەری سەركەوتنی لێدەكرێت و دەبێت بە چ خێراییەك ئەو هاوپەیمانێتیە دروست بكرێت. بەڵام پرسیارەكەی ئێوە گریمانەی ئەوەی لە خۆیدا هەڵگرتووە كە عێراقییەكان ناتوانن بگەنە رێككەوتن لەسەر پێكهێنانی حكومەت، هاوڕانیم لەگەڵ ئەمەدا، پێموایە دەتوانرێت ئەو حكومەتە پێكبهێنرێت و كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكاش ئەم ئەگەرە بەهێز دەكات)).

بۆ زیاتر بەدواداچوون و خستەرووی وردەكارییەكان و سەبارەت بەو چەق بەستنەی ئێستا پرۆسەی سیاسیی عێراقی گرتۆتەوە،بە تایبەتی كە ئێستا هەردوو لیستی ئەلعراقیە و دەوڵەتی یاسا دانوستاندنەكانیان راگرتووە؟ لەمبارەوە حوسام عەزاوی بەمجۆرە وەڵامیداینەوە و وتی: ((هەڵبەتە هێوركردنەوەی بارودۆخەكان پەیوەستە بە ئەنجامدانی وتووێژی راستەقینە لەگەڵ پێشخستنی بەرژەوەندیی عێراقییەكان و وڵاتەكە بەسەر بەرژەوەندیی كەسی و بەرژەوەندیی پارتە سیاسییەكان. 7 ساڵە رژێمی دەسەڵاتدار لە عێراق گۆڕاوە، بەڵام بەداخەوە تاكو ئەمڕۆش تێكەڵبوونێكی ئاڵۆز هەیە لەنێو دۆسیەی ئاسایش و سیاسی و ئابووریی هاووڵاتییەكان. پێموایە كە چارەسەری كێشەكان پەیوەستە بە دەستنیشانكردنی بۆشاییەكان و لەوانەش دواكەوتنی پێكهێنانی حكومەت. دەستووری عێراقی روون و ئاشكرایە، بەڵام كێشەكە لێرەدا جێبەجێكردنی دەستوورە. لیستی «عێراقییە» زۆرینەی دەنگەكانی وەدەستهێناوە و تەنیا یەك كاندیدی هەیە بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران، هەروەكو دەبینین ئەمڕۆ لیستی «دەوڵەتی یاسا» بەڕێز «مالیكی»ی كاندیدكردووە و «ئیئتیلاف» چەندین كاندیدی هەیە، «ئیئتیلاف» تاكو ئەمڕۆش لیژنەیەكی پێكنەهێناوە بۆ پۆلێنكردنی كاندیدەكانی خۆی. بەڵام لیستی «عێراقیە» هەڵوێستی خۆی ئاشكراكردووە، لێرەشدا مەبەستم ئەوە نییە كە پێكهێنانی حكومەت تەنیا لەلایەن لیستی «عێراقییە» دەبێت، بەڵكو مەبەستم ئەوەیە كە لیستی «عێراقییە» تەنیا یەك كاندیدی هەیە و ئەویش «د.عەللاوی»یە، چەند رۆژێك بەر لە ئێستا هەڵبژێردرا و منیش یەكێكم لە ئەندامەكانی لیژنەی رێكخستن و رێككەوتین كە جگە لە «د.ئەیاد عەللاوی» لیستی «عێراقیە» هیچ كاندیدێكی تری نییە بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران. بەڵام هاوكات ئەمە واتای ئەوە ناگەیەنێت كە لایەنەكانی تر فەرامۆش بكەین، بەڵكو ئێمە خاوەن خاڵی هاوبەشی زۆرین لەگەڵ «هاوپەیمانی كوردستانی» و هەروەها لەگەڵ «ئیئتیلاف»، تەنانەت لەگەڵ «دەوڵەتی یاسا»ش خاڵی هاوبەشی زۆر و فراوانمان هەیە. مەسەلەكە پەیوەستە بەوەی كە لە قۆناغەكانی داهاتوودا پێویستە بە بەشداربوونی هەموو لایەنێك بڕیارەكان دروستبكەین. لەمڕۆ و بەدواوە چیتر ناتوانرێ عێراقێكی بەهێز و خاوەن دامەزراوەی دروست بونیادبنرێت بە دوورخستنەوە و فەرامۆشكردنی لایەنێك لە لایەنە سیاسییەكان، هاوشێوە لەگەڵ ئەو شتەی كە لە رابردوو روویدا، هەروەها عێراق هەرگیز سەقامگیریی ئاسایش و سیاسی و ئابووری بەخۆیەوە نابینێت. تەنیا لەو حاڵەتەدا نەبێت كە هەموو لایەنە سیاسییەكان بەشداربن لە بونیادنانی وڵاتەكە و دامەزراوەكانی و پتەوكردنی باری سیاسی و ئابووری و بەهێزكردنی رەوشی ئاسایش و سەقامگیریی وڵاتەكە. ئەمڕۆ هاووڵاتییە عێراقییەكان باجی هەڵە و رەفتارە نادروستەكانی رابردوو دەدەن كاتێك كە لایەنێكی سیاسی فەرامۆش دەكرا و گەمە بە پرۆسەی سیاسیی عێراق دەكرا لەسەر بنەمای حزبی و تایفەگەری ...و تاد. بەڵام لە بواری بونیادنانی دەوڵەتدا، پێویستە ئەمجۆرە دیاردانە ببەزێنین و كاربكەین لەسەر نەهێشتنیان. هەروەها پێویستە لەسەر لایەنە سیاسییەكان و سەركردەی قەوارەكان ئەم بەرپرسیارەتییە لەئەستۆبگرن، ئەمڕۆ سەركردە سیاسییەكان و قەوارە و لایەنە سیاسییەكان و بەتایبەتی لیستە براوەكانی هەڵبژاردن لەبەردەم گەلی عێراقی بەرپرسیارن، بەشێوەیەك كە هەموویان كاربكەن لەپێناوی بەرژەوەندیی عێراقییەكان نەك شەڕ و ناكۆكییان هەبێت لەسەر كورسی و پۆستەكان و فەرامۆشكردنی بەرژەوەندییەكانی گەلی عێراق. هەموو ئەو هەوڵ و كارانەی كە تاكو ئەمڕۆ لە عێراق ئەنجامدراوە لەپێناوی ئەم مەبەستە بووە. ئەگەر سیاسییەكانمان هەندە پەرۆشی پۆست و كورسین و نایانەوێ جێیبهێڵن، ئیتر پرۆسەكانی هەڵبژاردن چ واتایەكی هەبوو و بۆچی ئەنجامدرا؟ پرۆسەكانی هەڵبژاردن لە عێراق بەشێوەیەكی دیموكراسییانە بەڕێوەچووە بۆ گواستنەوەی دەسەڵات و جێگیرنەبوونی لە یەك دەست، دەكرا ئەم ئەزموونە دیموكراسییەی عێراق ببێت بە نموونە بۆ تەواوی وڵاتانی ناوچەكە. بەداخەوە نزیكەی 5 مانگ تێپەڕییە لەسەر هەڵبژاردنەكان و تاكو ئەمڕۆش نەتوانراوە حكومەت پێكبهێنرێت، سەركردە سیاسییەكان و پارت و لایەنە سیاسییەكانی عێراق لەبەردەم گەلی عێراق بەرپرسیارن، لەبەرئەوەی ئەمڕۆ گەلی عێراق چاوەڕوانی ئەوانە بۆئەوەی حكومەت پێكبهێنن و گوزەرانیی عێراق و هاووڵاتیان و باری ئابوورییان بەرەو باشتر ببەن. مایەی داخە كە ئەمڕۆ دەبینین كۆمەڵگەی عێراقی بە نائومێدییەوە لە پرۆسەی سیاسی و پێكهێنانی حكومەت دەڕوانن لەكاتێكدا كە باری گوزەرانی هاووڵاتییەكان لە بارودۆخێكی زۆر خراپدایە بەهۆی نەبوونی گەشەی ئابووری و خزمەتگوزارییەكان و نالەباری لە رەوشی ئارامی و ئاسایش و سەقامگیریی وڵاتەكە)).

هەموو بۆچوونەكان وێڕای جیاوازیان، بەڵام لە خاڵێكدا یەكدەگرنەوە و ئەویش ئەوەیە كە چارەسەری ئەم تەنگژەیە تەنیا پێكهیێنانی حكومەتە بەخێرایی، بەڵام تا ئێستا زەمینەیەكی ئەوتۆ لەبار نییە كە جۆرە گەشبینییەك بۆ پێكهێنانی حكومەت دروست بكات.

پڕۆژەی فراكسیۆنی كوردستانی و
رۆڵیان لە لێكنزیك كردنەوەی لایەنە عێراقییەكاندا

لایەنی كوردستانی دەمێكە ئەو راستیەی بەهەموو لایەك راگەیاندووە، كە بەشێك نییە لە كێشەكە، بەڵكو بەشێكە لەچارەسەر و لەپێناوی چارەسەركردنی تەنگژەكان و لێكنزیك كردنەوەی لایەنەكانیشدا هەموو كات دەستپێشخەر بووە و ئەمجارەش بۆ ئەوەی عێراق لەم تەنگژەیە رزگاری بێت، پڕۆژەیەكی پێشكەش كردووە بۆ ئەوەی ببێتە بنەمایەك و لایەنە عێراقییەكان لەدەوری ئەو پڕۆژەیە كۆبكاتەوە. سەبارەت بە پڕۆژەی لایەنی كوردستانی، حوسام عەزاوی نوێنەری لیستی ئەلعراقیە بەمجۆرە سەرنجەكانی خۆی لەسەر ئەو پڕۆژەیە بۆ ئەم راپۆرتە خستە روو وتی: ((ئێمە پڕۆژەكەی لیستی كوردستانیمان خوێندەوە و ئێستا لیستی «عێراقییە» سەرقاڵی تاوتۆكردنی پێشنیارەكەیە و دوایی لە رێگەی «تیمی دانوستان» وەڵامی خۆی لەسەر دەداتەوە. بێگومان «هاوپەیمانی كوردستانی» پێشتر و ئێستاش و تەنانەت لە داهاتووشدا هەمیشە فاكتەرێكی سەرەكی و گرنگ و كاریگەرن لە بونیادنانی پرۆسەی سیاسی عێراق و پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت. لیستی «عێراقییە» پێوەندیی بەهێز و پتەوی لەگەڵ «هاوپەیمانی كوردستانی» هەیە و چەندین خاڵی هاوبەشی زۆر لەنێوانیاندا هەیە كە هەردوولایان پێكەوە كۆدەكاتەوە، هیوادارین ئەم پێوەندییانە بەردەوام بن و ئێمە هەمیشە كاردەكەین لەپێناوی هێشتنەوە و پتەوكردنی ئەو پێوەندییانە. «هاوپەیمانی كوردستانی» هەمیشە هەوڵدەدات بۆ پەلەكردن لە پێكهێنانی حكومەت و هەمیشە خاوەن هەڵوێستی بەرزن و ئێمە لە لیستی «عێراقییە» هەست بە شانازی دەكەین بەرامبەر بەو هەڵوێستانە. هەر بۆیە پێشبینی دەكرێت رۆڵێكی گرنگیان هەبێت لە پرۆسەی سیاسی و لێكنزیك كردنەوەی بیروبۆچوونە جیاوازەكان و كۆكردنەوەی لایەنە سیاسییەكان. هەربۆیە ئێمە رێز لە هەموو بیروبۆچوونەكان دەگرین و ئەم بۆچوونانە مایەی رێز و لەبەرچاوگرتنە، بەڵام هەروەكو كە پێشتریش باسمكرد، ئەمڕۆ لە عێراقدا چەندین دیاردەی نادروست هەن، وەكو بۆشایی سیاسی و ناكۆكی لەنێوانی لایەن و قەوارە سیاسییەكان و تێكچوونی رەوشی ئاسایش و كشانەوەی باری ئابووری)).

سەبارەت بە كێشە و ناكۆكییەكان بەگشتی و وەستانی دانوستانەكانی نێوان لیستی ئەلعراقیە و دەوڵەتی یاسا، عارف تەیفور ئەندامی پەرلەمانی عێراق لە فراكسیۆنی كوردستانی لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ ئەم راپۆرتە وتی: ((لێدوانەكەی نوری مالیكی لەبارەی ئەوەی لیستی ئەلعێراقیە لیستێكی سوننییە، راستی وتووەو زۆرینەی سوننەكان لەم لیستە كۆبوونەتەوەو دەتوانین ناوی لێبێنین لیستی سوننەكانە، لەگەڵ ئەوەشدا هەردوو لیستی دەوڵەتی یاساو ئیئتیلافی نیشتمانی دوو لیستی عەرەبی شیعەن و ئەمە راستیەكە و ناشاردرێتەوە، بۆ ئەوەی لیستی ئەلعێراقیە خۆیان لە دانوستاندنەكان بدزنەوەو ناكۆكی لەنێوان هەردوو لیستەكەی شیعە تەشەنە بكرێت و ئەو هاوپەیمانییەتیەی لەنێوان عەممار حەكیم و مالیكی هەیە، هەڵبووەشێتەوە و دەرفەت لەو ناكۆكیانە وەربگرن و خۆیان پۆستی سەرۆك وەزیرانی داهاتووی عێراق وەربگرن، لەبەر ئەوە هەموو دانوستاندنێكی لەگەڵ لیستی دەوڵەتی یاسا راگرت لەگەڵ ئەوەشدا ئەمە مەترسییەكی گەورە دروست دەكات و دەبێتە هۆی ئەوەی ناكۆكییەكانی نێوان لایەنەكان پتر پەرەبسەنێت بێئەوەی رەچاوی خراپی باری ئەمنی و سیاسیی و ئابووری بكەن، بێ رەچاوكردنی بارودۆخی هەمەلایەنەی خراپی گەلانی عێراق، پێموایە ئەم دۆخەش بەردەوام دەبێت و ژمارەیەك لە سەركردە عێراقییەكان ئەوە ناشاردنەوە كە تا دێت دۆخەكە پتر ئاڵۆز بێت، بۆیە پێموایە پێكهێنانی حكومەت بۆ دوای جەژنی رەمەزان دەمێنێتەوەو ئەستەمە لە ئێستادا حكومەت پێكبهێنرێت، لە ئێستا بارێكی زۆر نالەبار چاوەڕوانی عێراق دەكات، بۆئەوەی لەم بارە دژوارە رزگارمان بێت، پێموایە بیرۆكەی دابەشكردنی عێراق بۆ سێ هەرێمی جودا تازە بكرێتەوە و هەر كەس و لایەنێك لە سنووری دەسەڵات و تایفەی خۆی هەرێمەكەی خۆی بەڕێوەببات و دوور بێت لە هەر جۆرە ئاریشەیەك)).

بەڵام لەم بارۆدخەدا كە پرۆسە سیاسییەكە رۆژ لەدوای رۆژ ئاستەنگی بۆ دروست دەبێت، ئەمەریكا هێزەكانی خۆی كەمدەكاتەوە و بابەكر زێباریش سەرۆكی ئەركانی سوپای عێراق راشكاوانە رایگەیاندووە كە هێزەكانی عێراق لەو ئاستە نین كە ئاسایشی عێراق بپارێزین، سەبارەت بەم پرسەش تەیفور پێی راگەیاندین: ((راستە بابەكر زێباری سوپاسالاری عێراق لە چەند رۆژی رابردوودا رایگەیاند هێزەكانی سوپای عێراق تا ساڵی2020 توانای وەرگرتنەوەو لە ئەستۆگرتنی بارودۆخی تەناهیی لە عێراق نییە، ئەم لێدوانەی زێباری مشتومڕێكی زۆری لەنێو سەركردە عێراقییەكان نایەوە، بە شێك لە سەركردە ئەمریكی و ئەمینییە عێراقییەكان دانیان بە راستییەكانی لێدوانی زێباری داوە، لە بەرامبەر دا عارف تەیفوور دەڵێت» سوپاسالاری عێراق راستی وت سەبارەت بەوەی هێزە عێراقییەكان ناتوانن تا ساڵی 2020ئەمنییەتی عێراق بپارێزن، بەڵام بەشێك لە سەركردە عێراقییەكان وەك پڕوپاگەندەیەك بۆ پێكهێنانی حكومەت رەتی لێدوانەكەی زێباریان دایەوە، بۆیە لە ئێستادا ئەستەمە هێزە ئەمنییەكانی عێراق بتوانن تەناهی وڵات بپارێزن، لەبەر ئەوە سەركردە عێراقییەكان فەشەلیان هێناوە لە پێكهێنانی سوپایەك لە وڵات كەبتوانێت لەكاتی پێویستدا تەناهیی وڵات لە ئەستۆ بگرێت بێئەوەی پێویستیمان بە هێزی لایەنی دیكە هەبێت)).

هەر سەبارەت بەوەی توانای هێزەكانی عێراق بۆ پاراستنی سەقامگیری دوای كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا و هەروەها كاردانەوەی لایەنە عێراقییەكان بەرامبەر بە پڕۆژەكەی فراكسیۆنی كوردستانی، سەردار عەبدوڵڵا ئەندامی شاندی ئیئتیلافی فراكسیۆنە كوردستانییەكان و نوێنەری بزووتنەوەی گۆڕان وتی ((بەپێی ئەو زانیاریانەی لە بەردەست دا هەیە، سوپای عێراق تا چەندین ساڵی دیكە توانای وەرگرتنی ئەمنییەتی وڵاتی نییە، بۆیە رەنگە ئالۆزبوونی باری تەناهیی چاوەڕوان نەكرێت، لە ئێستادا ئیتلافی فراكسیۆنە كوردستانییەكان چاوەڕوانی وەڵامی لایەنەكانی دیكەیە، داواكاری و پێشنیازەكانی كورد پڕۆژەیەكی نیشتمانییە، وەڵام و تێبینی لایەنەكانی دیكە دەبنە بنەمایەك بۆ دەستپێكردنی دانوستاندنە رژدییەكان، بۆیە هەوڵمان داوە پڕۆژەی ئیئتیلافی فراكسیۆنە كوردستانییەكان بۆ سەرجەم لایەنەكان پڕۆژەیەكی ناوەندیی بێت و لە پەراوێزی ئەو پڕۆژەیەش مافەكانی كورد لە عێراق بە دەستبهێنین، خاڵێكی گرنگ هەیە كە دەمەوێت بە روونی ئاماژەی پێدەم، ئەویش ئەوەیە دانوستاندن جیایە لەگەڵ سازش كردن، بۆیە ئێمە خاڵ بە خاڵی ئەو داواكاری و پێشنیازانەی بە لایەنەكانی دیكەمان داوە ئامادەین دانوستاندنی لەسەر بكەین، بەڵام بە هیچ شێوەیەك ئامادەنین سازش لەسەر هیچ مافە سەرەتایی و نەتەوایەتییەكانی خەڵكی كوردستان لە عێراق بكەین، ئێمە دانوستاندن بۆ دۆزینەوەی ئالیەتی چارەسەركردنی كێشەكان دەكەین، نەك لەسەر خودی مافەكە، لەسەر خودی مافەكە سازش ناكەین)).

بەڵام پرسیاری گرنگ لێرەدا ئەوەیە ئایا تاچەند ئەمەریكا دەتوانێت رۆڵی خۆی بگێڕێت؟ لە وەڵامی ئەم پرسیارەشدا سەردار عەبدوڵڵا وتی: ((ئەمەریكا ئەو رۆڵەی پێشتر لە عێراق هەیبوو ئێستا نەیماوە، پێشتر لایەنگر و پێگەی یاسایی بەهێزتریشی لە عێراق هەبوو، بۆیە لە ئێستا ئەمەریكا پابەندە بە كۆمەڵێك رێككەوتن لەگەڵ عێراق بە تایبەت لەسەر كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا، بۆیە بوونی لایەنی ئیقلیمی لە عێراق زیاتر بووە، هەندێك جار لایەنی ئیقلیمی رۆڵی سلبی دەگێڕن لەوەی پرۆسەكە بەشێوەیەكی باش بەڕێوەنەچێت)).

بەڵام لەنێو ئەم حاڵەتەدا كۆمەڵێك سیناریۆ و پێشنیاری تازە دەخرێنە روو وەك دابەشكردنی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران و پێكهێنانی ئەنجومەنی سیاسی، پرسیار ئەوەیە ئایا تاچەند ئەم سیناریۆ و پێشنیارانە كاریگەرییان لەسەر پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت دەبێت؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارەشدا دارا محەمەد ئەندامی شاندی ئیئتیلافی فراكسیۆنە كوردستانییەكان و ئەندامی مەكتەبی سیاسیی كۆمەڵی ئیسلامی لە كوردستان وتی ((لەئێستادا باری هەمەلایەنەی عێراق لە تەنگژەدایە، راگرتنی دانوستاندنی نێوان ئەلعێراقیەو خستنەڕووی مەرجی سەدرییەكان لەسەر ئەوەی كە نابێت مالیكی دووبارە پۆستی سەرۆك وەزیران وەربگرێ، پێموایە ئەگەر مالیكی كۆمەڵێك پۆستی گرنگ بە سەدرییەكان بدات لەوانەیە لە بڕیارەكانیان پاشگەزببنەوە، ئەوەی بەلای ئەمەریكاییەكانەوە گرنگە لێك نزیكبوونەوەو پێكهێنانی حكومەتێكە بە بەشداریی لیستی ئەلعێراقیەو دەوڵەتی یاسا كە كاریگەریی خۆی هەیەو لایەنی ئەمریكی كاری لەسەر دەكات، لیستی ئەلعێراقە داوای دابەشكردنی دەسەڵاتەكانی سەرۆك وەزیران دەكات و لیستی دەوڵەتی یاسا رەتیدەكاتەوە، بۆیە زۆر ئەستمە بتوانرێ لەژێر گوشاری ئەمەریكا ئەو دوو لیستە رێكبكەون، سەرباری ئەوەش هیچ متمانەیەك لەنێوان لایەنە سیاسییەكانی عێراق نییە، بۆیە ئەگەر لە داهاتووێكی نزیكدا حكومەت پێكنەهێنرێ، ئاماژەیەكی روونە بەوەی كە ئەمەریكا لەو سیاسەتەی لە عێراق پەیڕەوی كردوووە، شكستی هێناوە. لەهەمان كاتدا ئەگەر سەدرییەكانیش لە حكومەتی داهاتوو باڵا دەست بن، ئەمەش مانای شكستی ئەمەریكا لە عێراق دەگەیەنێت، بەڵام ئەوەی بەلای ئێمەوە وەك كورد گرنگە ئەوەیە كە ئێمە چۆنمان مەبەستە ئەوا بێتەدی)). ئەوەی ئێستا ئاماژەی پێدەكرێت، ئەوەیە هەندێك جار باسی سەفقە و سەفقە كاری دەكرێت، بەڵام پرسیاری ئێمە ئەوەیە ئایا كورد لەناو ئەم پرۆسەیەدا رۆڵی چۆن دەبێت و تاچەند پابەند دەبێت بە داواكارییەكانی خۆیەوە؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارەشدا دیندار نەجمان دۆسكی ئەندامی ئیئتیلافی فراكسیۆنە كوردستانییەكان و بەرپرسی مەكتەبی سەركردایەتی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان رایگەیاند ((بێگومان رۆڵی كورد لە سەقامگیری سیاسیی و تەناهیی لە عێراق رۆلێكی گەورەیە، بەشێك لە داواكاریی و پێشنیازەكانی كورد كە پێشكەشی لایەنەكانی كردووە ئەگەر جێبەجێ نەكرێت، كاریگەریی بەسەر سەقامگیریی سیاسیی و ئەمنی لە عێراق دەبێت. وەك جێبەجێكردنی ماددەی 140 و بەشێك لە پێشنیازەكان وەك داننان بە دیموكراسی تەوافوقی، عێراق وڵاتێكی فرە ئایینی و نەتەوەییە، بۆیە ئەگەر سیستمی دیموكراسیی تەوافوقی نەبێت بەسیستمی زۆرینە و كەمینە، عێراق دووچاری كێشەی هەمەلایەنەی ئاڵۆز دەكاتەوە و چەندین ساڵیش ناتوانرێ چارەی كێشەكانی عێراق بكات، بۆیە زۆرێك لە داواكاری و پێشنیازەكانی كورد خزمەت بە عێراق دەكات)).لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا وتی «راگرتنی دانوستاندنی نێوان ئەلعێراقیە و دەوڵەتی یاسا و نزیكبوونەوەی ئەلعێراقیە لەگەڵ هاوپەیمانی نیشتمانی و ئەم جموجۆڵانە وەك كارتی گوشار لەدژی یەكتر بە كاردەهێنرێت، بەڵام رەوا نییە بە هیچ شێوەیەك ناتوانرێت حكومەتێك لە عێراق پێكبهێنرێ لیستێكی وەك دەوڵەتی یاسا كە 89كورسی لە پەرلەمانی عێراق هەیە، بەشداریی لە حكومەت نەكەن، حاڵەتی وا روونادات، رەنگە خودی نوری مالیكی لە حكومەت بەشدار نەبێت یاخود پۆستی سەرۆك وەزیران وەرنەگرێت، بەڵام دەبێت لیستی دەوڵەتی یاسا بەم قورساییەی هەیەتی لە پەرلەمان و لە حكومەتیش بوونی هەبێت»)). ئەوەی لە بۆچوونی نوێنەرە جیاوازەكانی فراكسیۆنی كوردستانی دەخوێنرێتەوە ئەوەیە كە ئەندامانی فراكسیۆنی كوردستانی نوێنەرایەتی فراكسیۆنێكی یەكگرتوو و خاوەنی یەك گوتاری سیاسیی دەكەن و ئەو پڕۆژەیەشی پێشەكەشیان كردووە، هەموو لایەنە سیاسییەكان لەدەوری جێبەجێكردنی دەستوور كۆدەكاتەوە و عێراقیش لەم قەیرانە رزگار دەكات.