هەر كارمەند و كرێكارێكی خاوەن مووچە (بە فەرمانبەر و بەڕێوەبەرەوە) پێویستە كاری پێ سپێردراوی بە باشی جێبەجێ بكات، ئەوەش هیچ منەتێكی تێدا نییە، بەڵام ئەوەی زیاتر لە ئەركی خۆی كاردەكات، بەتایبەتی ئەوانەی خۆبەخشانە و دڵسۆزانە كاری زیاتر لە ئەركی خۆیان دەكەن، پێویستە هەم خاوەنكار و هەم هاووڵاتی سڤیل رێزیان بگرن. رەفعەت حەمەد ئیسماعیل لەدایكبووی ساڵی 1984ـە و كاری كەناسی دەكات. وەك كەسێكی ژینگەپارێز و كرێكارێكی خزمەتگوزار جگە لە ئەركی رۆژانەی، بە شەویش (بە بێ بەرامبەر و بە شێوەیەكی خۆبەخش) زبڵ و خاشاكی چەند گەڕەكی هەولێر كۆدەكاتەوە، لەم دیدارەشیدا لەگەڵ گوڵان باسی خەون و ئاوات و ئاریشە و كێشەكانی خۆی دەكات.
گوڵان: كۆمەڵایەتی

كڵاوەكەی و جووتێ دەستەوانە و ئەو بەرگە فسفۆرییەی بە سەر جلەكانیدا لەبەری كردووە، لە دوورەوە سەرنجی خەڵك رادەكێشن. ئەوە دیمەنی رەفعەت حەمەد ئیسماعیل بوو. ئەو گەنجێكی تەمەن 35 ساڵە و وەك خۆی باسیكرد، لەگەڵ دایك و برایەكی بچووكی پێكەوە دەژین و هێشتا ژیانی هاوسەریی پێكنەهێناوە. رەفعەت كرێچیە و مانگانە 150 هەزار دینار كرێی خانوو دەدات. هەركەس سەردانێكی گەڕەكی (هیران سیتی 1 لە جووت سایدی لاوان)ی هەولێری پایتەخت بكات، مەحاڵە چاوی بەو مرۆڤە ژینگەپارێزە نەكەوێت. ئەو گەڕەكەی كە خۆی تێیدا نیشتەجێیە، بە تاكی تەنیا بە رۆژ و بە شەو كاری تێدا دەكات و زبڵەكانی كۆدەكاتەوە. بە هەوڵ و ماندووبوونی ئەو خۆنەویستە، گەڕەكەیان یەكێ لە خاوێنترین گەڕەكەكانی شارە و خەڵكی گەڕەكیش شاهیدی بۆ ماندووبوونی ئەو گەنجە دەدەن. رەفعەت كەسێكی كەمدوو و پڕكارە. هەرگیز دەست لە كەس پان ناكاتەوە، تەنانەت ئەوانەی پارەیەكی كەمی وەك بەخشش پێ دەدەن، بە زۆر وەری دەگرێت.
رەفعەت سەبارەت بە كاری كەناسی و خاوێنكردنەوەی ژینگە لە زبڵ دەڵێت: «كەناسی پیشەیەكی پیسە، بەڵام زۆر پیرۆزە، چونكە خزمەتی هاووڵاتی دەكات.» سەبارەت بە كارەكەی خۆیشی ئاماژە بەوە دەكات كە «جگە لە كاتەكانی نانخواردنی ژەمەكان و نووستن لە درەنگانی شەوادا، بە رۆژ و شەو لە دەرەوەی ماڵە و كاری خاوێنكردنەوە دەكات.» هەر لەو بارەیەوە دەڵێت: «كاتێك زبڵ دەبینم لە ناو گەڕەك بڵاو بووەتەوە، زۆر خەم دەخۆم، هەندێ هاووڵاتی زۆر كەمتەرخەمن، دەبەی ئاو، عەلاگە، قووتی ساردی و زۆر شتی تر لە ناو كۆڵان و شەقام فڕێ دەدەن. بەڕاستی كۆڵان و شەقامیش وەك ماڵی خۆمان دەبێت بپارێزین. چۆن ئەگەر ناوماڵێك خاوێن نەكرێتەوە، ئەندامانی ئەو خێزانە تووشی زۆر نەخۆشیی دەبن، ئەگەر كۆڵان و شەقامیش خاوێن نەكرێتەوە و هەر زبڵ و پیسایی تێدا بێت، ئەوا شارەكە رووبەڕووی زۆر مەترسی دەبێتەوە، ئەوە جگە لەوەی كە زبڵ ئەگەر وشكیش بێ و هەڵگری نەخۆشی و مەترسی بۆ باری تەندروستیش نەبێت، دیمەنی ژینگەكە پیس دەكات. خاوێنی دڵ ئاسوودە دەكات، دیمەنی بەرچاو جوان دەكات و ئەوش سوودی بۆ باری دەروونی مرۆڤ هەیە.»
رەفعەت لە خوێندن بێبەش بووە و هەر لە منداڵیەوە ناچار بووە بە هۆی بێ سەرپەرشتی كار بكات. پێداگری لەسەر ئەوەش دەكات كە «ماندوویی مانای نییە، ئەوەی كارەكەی خۆش بوێ، بۆ وەرگرتنی بەخشش و پاداشت كار ناكات، كاری خۆی دەكات و خوای گەورە لە خۆی رازی دەكات.»
ئەو گەنجە دڵپاكە گلەیی لە هەندێ هاووڵاتی هەیە و هەر لەو بارەیەوە دەڵێت: «بەداخەوە هەندێ لە ئافرەتان دایبیی منداڵی ساوای خۆیان لە عەلاگە ناپێچنەوە، هەروا لێرە و لەوێ فڕێی دەدەن، پاككردنەوەشی دەكەوێتە ئەستۆی كەسانی وەك ئێمە، كە بەڕاستی زۆرجار تەندروستیمان دەخاتە مەترسییەوە، بەڵام چۆن دكتۆر بێز لە نەخۆشی خۆی ناكاتەوە، ئێمەش بێز لە زبڵ و پیسایی هاووڵاتی ناكەینەوە و خاوێنی دەكەینەوە. بەڵام هیوادارم هاووڵاتی هاوكاریمان بكات. بۆ ئەوەی پێكەوە بتوانین گەڕەك و شارێكی خاوێنمان هەبێت.»
رەفعەت وەك هەموو گەنجێك ئاواتی گەورەی هەیە و هەر لەو بارەیەوە دەڵێت: «هیوای گەورەم ئەوەیە هاوسەرگیری بكەم، خانوویەكم هەبێت و لە كرێچییەتی رزگارم بێت. بەڵام ئەگەر خوای گەورە ئەوانەشی پێ نەدام، هەر شوكرم و واز لە كارەكەشم ناهێنم. كارەكەم خۆش دەوێت و خوا بەو كارە رزقی داوم.»