یەكەم رۆژنامەی كوردی بە ناوی «كوردستان» لە 22ی نیسانی ساڵی 1898 لەسەر دەستی میقداد مەدحەت بەدرخان لە قاهیرەی پایتەختی میسر دەرچوو. ئەو داهێنانە وەرچەرخانێكی گەورەی رۆشنبیری دروست كردو، تا هەنووكەش بە بنەمایەكی گرینگ دادەنرێت بۆ رۆژنامەگەریی كوردی و رۆڵێكی مەزنیشی لە گەشەی هزری نەتەوەیی و رەوتی رووناكبیری و بزاڤی رزگاریخوازیی كوردستاندا گێڕاوە. حكومەتی هەرێمی كوردستان لەژێر سێبەری حوكمڕانییەكی خۆماڵیدا بوارێكی بەرفراوانی بۆ ئازادیی رادەربڕین و كاری میدیایی رەخساندووە، ئافرەتانیش لەو بوارەدا ئەسپی خۆیان تاو داوە، بەڵام جەختیش لەوە دەكەنەوە كە كۆسپەكانی بەردەمیان كەم نین و پێگەی خۆیان پێ نەدراوە. بەشداربووانی ئەم راپۆرتەی گوڵان وێڕای پیرۆزبایی و بەرزڕاگرتنی ساڵهاتی یادی رۆژنامەگەریی كوردی، باسی ئەرك و ماف و ئاستەنگەكانی بەردەم ئافرەتی میدیاكار لە كوردستاندا دەكەن.

زۆربەی ئافرەتانی میدیاكار و رۆژنامەنووسی كوردستان ئاماژە بەوە دەكەن كە سەرەڕای هەموو ئەو كۆسپ و تەگەرانەی بەردەمیان، تەسلیمی بیرۆكەی نەریتسالاریی كۆمەڵگە نەبوون و سەلماندوویانە كە تواناكانیان لە توانای پیاوانی هاوپیشەیان كەمتر نییە، لە ئێستاشدا كۆمەڵێ ئافرەتی بەتوانا و بەئەزموون لەم گۆڕەپانەدا دەبیندرێن و لە پێشخستنی كاروانی رۆژنامەگەری كوردی جێپەنجەیان دیارەو بەپێی ئاماری سەندیكای رۆژنامەنووسانی كوردستانیش زیاتر لە 1200 ئافرەت ناویان لە سەندیكای رۆژنامەنووسانی كوردستان بە ناونیشانی جیاواز و لە بواری رۆژنامەگەری تۆمار كراوە.
نووسەر و رۆژنامەنووس و بەڕێوەبەری كتێبخانەی هەولێر (ناز فەلەكەدین كاكەیی)، وێڕای پیرۆزبایی و بەرزڕاگرتنی ساڵهاتی یادی رۆژنامەگەریی كوردی دەڵێت: «ئەوەی لە چەندین خولی نێودەوڵەتیی رۆژنامەگەری فێربووم، ئەم ئامۆژگارییە بووە: (ئەگەر بۆ وەرگرتنی هەواڵێك دەرگایان لە سەر قەپات كردی، لە پەنجەرەوە بڕۆ ژوورەوە). بۆیە ئافرەت، یان پیاو لەی بواری رۆژنامەگەری دەبێت بوێر و كارامە بن، زۆر جاریش ئافرەتانی سەركەوتوو لەم بوارە لەگەڵ هەموو رێگا سەختەكانی بەردەمیان توانیویانە بیسەلمێنن كە رۆڵیان لە پیاوان ئەگەر زیاتر بێت، ئەوا كەمتر نەبووە.» گوتیشی: «هەرچەند ئێستا لە دونیای نوێی تەكنەلۆجیا و لەگەڵ هاژەهاژی پێشكەوتنی خێراین، بەڵام هێشتا هەڵبژاردنی كاری میدیایی و راگەیاندن بۆ رەگەزی مێینە كارێكی لە كۆمەڵگەی نەریتیدا ئاسان نییە و ئەو بژارە كۆسپ و تەگەرەی بۆ دروست كردووە، چونكە ئافرەت لەو كۆمەڵگەیەدا تەنیا وەك چێشتلێنەر و قاپشۆر و بەخێوكەری منداڵ پێناسە دەكرێت.»
ناز فەلەكەدین كاكەیی رایوایە: «ئافرەت لە كەشوهەوای میدیایی و چالاكیی رۆژنامەگەری، ئازاری زۆر دەبینێت. چونكە كۆمەڵگەی نەریتسالاری یان پیاوسالاری هەم لە چوارچێوەی ماڵ و خێزان و هەم لە بواری كاركردنی ئافرەت لە دەرەوەی ماڵ ئافرەت دەچەوسێنێتەوە و مافە سادەكانی پێ رەوا نابینێت، بۆیە زۆرێك لە تواناكانی بەفیڕۆ دەڕوات و نادیدەی دەگرن.» هاوكات دەڵێت : «زۆر بە دەگمەن دەبیندرێت، ئافرەتانی میدیاكار لەلایەن كەسوكار و ئەندامانی خێزانەوە پشتیوانی بكرێن، خۆ ئەگەر پشتیوانیش بكرێن، لەو دیوی حەساری ماڵەوە، رەگەزی نێرینە زۆر جار كێشە و ئاستەنگیان بۆ دروست دەكەن. واتە زۆر پێویستە لە دنیای دەرەوەی چواردیواریی ماڵ، دەرفەتی كار بۆ ئافرەت بڕەخسێت و سەیوانێك لە ئەمنییەت و ئاسایشی بۆ دەستەبەر بكرێت، هەتا بتوانێت كارامەیی و تواناكانی بەگەڕ بخات.» گوتیشی: «نەبوونی ئاسانكاری و جێبەجێنەكردنی گەرەنتی و یاسایەك بۆ بەرگریكردن لە مافەكانی ئافرەت لە بواری رۆژنامەگەری و كاری میدیایی و.. هتد، ژیانی بۆ رەگەزی مێینە سەختتر كردووە، بەتایبەتی لە كۆمەڵگەی وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناویندا كە ساڵانە چەندین ژنی میدیاكار دەكوژرێن، یان سووكایەتییان پێ دەكرێت و هەڕەشەیان لێ دەكەن. بۆیە زۆر پێویستە گرینگی بدرێت بە تێكۆشانی بێوچانی خانمان لەم بوارە و بیمەبكرێن و گەرەنتیی ژیانیان بۆ دابین بكرێت.»
د. نەزاكەت حوسێن حەمەسەعید، وەك پسپۆڕێكی كاری میدیایی ئاماژە بەوە دەكات كە «دیاریكردنی ئەرك بۆ هەر تاكێك لە كۆمەڵگەدا كە پیشەیەك ئەنجام بدات، پێویستە سیستمی حوكمڕانی و ئیداریی ئەو وڵاتە بۆی دیاری بكات، ئیتر بە یاسا بێت، یان ئیتیكی ئەركە پیشەییەكان بێت.» هاوكات دەڵێت: «ئێمە پێویستە لە هەر باسكردنێكی ئەركی رۆژنامەنووس لەم هەرێمەدا ئەوە بێنینەوەیاد كە تا ئێستا كاری رۆژنامەنووسی بە یاسا وەك پیشە نەناسێندراوە، ئەمە وادەكات جێبەجێكردنی ئەرك بۆ رۆژنامەنووس ببێتە كاری خودی رۆژنامەنووسەكە، یان ئەو دەزگایەی كە كاری تێدا دەكات، كە بۆی دیاری دەكات، كە بەپێی پێویستی و پەیام و ئەجندای دەزگاكە چی دەوێت، رۆژنامەنووسەكە دەبێت جێبەجێی بكات. ئەمە رەنگە لە روانگەی هەر دەزگایەك كە ئەركێك بە رۆژنامەنووسەكەی دەسپێرێت، خزمەت بكات بە دەزگاكە، بەڵام ئەگەر لە روانگەی نیشتمانییەوە سەیری بكەین، دەبینین ئەركەكان شپرز و پارچە پارچەن و ناڕژێنە خزمەتی هیچ گوتار و پڕۆژەیەكی نیشتمانی كە خزمەت بە نیشتمان و نەتەوە و هاووڵاتیان بكات، لە رووە كولتووری، فەرهەنگی، پەروەردەیی و...هتد». گوتیشی: «ژن وەك رۆژنامەنووسێك لەو ژینگە ناڕێكخراوەی كارەكەی وەك پیشە، جگە لەوەی بەشێكی زۆری مافەكانی بە یاسا پارێزراو نین، رووبەڕووی سەختیی زۆرتر دەبنەوە. بێگومان ژن مێژوویەكە خەریكە و و هێشتا زۆریشی ماوە هەتا بتوانێت كار لەسەر رۆئیای كۆمەڵگەی نەریتی بكات، هەتا كارەكەی وەك رۆژنامەنووسێك قبووڵ بكات و بە چاوی رێزیشەوە سەیری بكات، لەو پێناوەشدا چەندین ژنی رۆژنامەنووس قوربانییان داوە. واتە سەرباری ئەركە رۆژنامەنووسییەكانی وەك پیاوێك، ئەو هێشتا شەڕی ناسنامە و بووونەكەی خۆی وەك رۆژنامەنووسێك دەكات. بۆیە بە بڕوای من ئەركی سەرەكیی ژن وەك رۆژنامەنووس جارێ هەر ئەو تەحەدایەتی بۆ كاركردن لەسەر روئیا و مینتاڵیتی، نەك تەنیا ئەوەندە بەس بێت رێگە بدەن رۆژنامەنووس بێت، بەڵكو دەبێت كار بۆ ئەوەش بكات كە رۆژنامەنووسێكی كاریگەر و خاوەن پێگە بێت لە هەموو پێگە ئیداری و مەعریفییەكانی ناو دەزگا و دامەزراوە راگەیاندنەكاندا و وەك مرۆڤێك كە خاوەن ئایدیا و توانایە سەیر بكرێت، نەك وەك كائینێكی جوان كە تەنیا شاشەی پێ بڕازێندریتەوە، یان تێڕوانینێكی سێكسییانەی بۆ بكرێت.» بەربەستەكانی بەردەم خانمانی میدیاكاریشی لەم چەند خاڵەدا دەستنیشان كرد:
١- كولتوور و رۆئیای كۆمەڵگە كە هێشتا بە شێوەیەكی نامۆ دەڕوانێتە كاری رۆژنامەگەریی ئافرەت و خێزانەكانی ئێمە هێشتا كاری رۆژنامەنووسی بە بۆ كچ، یان هاوسەریان بە پیشە نازانن.
٢- سیستم و یاسا، ماف و ئەركی رۆژنامەنووسی بەگشتی وەك پیشە رێكنەخستووە، بەتایبەتی بۆ ژنان كە هەندێك حاڵەتی تایبەتی هەیە، وەك مۆڵەتی دایكایەتی، كە پێویستە دەزگاكانی راگەیاندن بە رەچاوكردنی بارودۆخەكەی هاوكاری بن.
٣ -مەزاجی مامەڵەكردن لەگەڵی لە دەزگاكانی راگەیاندن، بەپێی توێژینەوەیەك كە خوێندكارێك ئەنجامی داوە، دیاردەی تەحەروش و بێزاركردن و ئیستیغلالكردنی كچە رۆژنامەنووسەكان لە دەزگاكانی راگەیاندن لەبەرامبەر ئەو هاوكارییانەی دەكرێن، رێژەیەكی بەرزی هەیە و ئەوەش هەڕەشە لە بەرەوپێشچوونی كاری میدیایی خانمان دەكات.
٤- جیاكاری لە پێگە و رۆڵپێدانی لە دەزگاكانی راگەیاندن.
٥ - رانەگرتنی بەڵانس لە نێوان ئەركە نەریتییە كۆمەڵایەتییەكەی و كارە رۆژنامەنووسییەكەی. ئەڵبەتە بەربەستی دیكە زۆرن، بەڵام بە رای من ئەمانە بەربەستە سەرەكییەكانن.»
سەرفراز نەقشبەندی، یەكەم سەرنووسەری خانم بووە لە باشووری كوردستان و سەبارەت بە كۆسپەكانی بەردەم ئافرەتانی میدیاكار دەڵێت: «لەم هەلومەرجە كۆمەڵایەتی و سیاسییەی كوردستاندا، پیاوانی سیاسی و رۆشنبیری ئێمە ژمارەیەكی زۆریان بڕوایەكی بەهێزیان بە هزر و را و بیر و ئیرادەی ژن نییە، تەنانەت هەندێكیان هەست بە كێماسیی خۆیان بەرامبەر بە ژنی كارامە و بەتوانا دەكەن، ئەگەر ژنێكیش لە خۆیان بە رووناكبیرتر ببینن، شەڕی هەمەجۆری لەگەڵ دەكەن، كارەساتەكەش بە تەنێ ئەوە نییە، بەڵكو كارەساتی قورستر ئەوەیە كە ژنان لە ناو خۆیانیش پتر بڕوایان بە كارامەیی و كاری پیاوان هەیە».
رۆژنامەنووس ژیلا كەریمی، وێڕای پیرۆزبایی و بەرزڕاگرتنی ساڵهاتی یادی رۆژنامەگەریی كوردی، سڵاوێكی گەرم و دروودێكی بێ پایان بۆ گیانی (میقداد مەدحەت بەدرخان) وەك دانەری بەردی بناغەی رۆژنامەگەریی كوردی دەنێرێت، سەبارەت بە تەوەری راپۆرتەكەش دەڵێت: «یەكەم هەنگاوی گەیشتن بە هەر ئامانجێك، تێگەیشتن و شیكردنەوەی دروستی بابەتەكەیە، واتا ئافرەتان وەك یەكەم هەنگاو پێویستە خوێندنەوەیەكی زانستییان بۆ مافەكانیان هەبێت و بە بوێرییەوە لەگەڵ كولتوور و فەرهەنگی كوردستان بیگونجێنن. بۆ ئەم كارە پێویستە ئافرەتانە بیر بكەیتەوە و بە باوەڕ و بڕواوە بێیتە مەیدانەكە. راگەیاندن وەك دەسەڵاتی چوارم بێ شك دەتوانێت باشترین رێگەی گەیاندن بێت و قەڵەمێكی بوێرانە دەتوانێت لەو بابەتەدا زۆر گرێكوێرە بكاتەوە، هەڵبەت ئەگەر ئافرەتان هەوڵ بدەن خۆیانیش بە هاوكاریی پیاوان رێگەچارەی كێشەكان و هۆكارەكانی بدۆزنەوە و بە خستنەڕووی بابەتەكە چاوی خەڵك بە رووی كێشەكەدا بكەنەوە. لە قۆناغی دووەم چارەسەر لای كەسانی ئەكادیمییە و پێویستە هەنگاوەكان بە وردی و سەرنجەوە بنرێن.» گوتیشی: «كۆسپەكانی بەردەم ئەم كارە كاتێك زەق دەبنەوە كە ئافرەتان وا بزانن شیكردنەوە و چارەسەر تەنیا بەوان دەكرێت و هەوڵ نەدەن پیاوان وەك لایەنێكی بابەتەكە ببینن. ئافرەتانی رۆژنامەنووس دەبێت بۆ هەر كێشەیەك و بەتایبەت كێشەی ئافرەتان هەموو كۆمەڵگە بێننە سەر خەت و وەك كێشەیەكی تایبەت بە خۆیان نەیبینن. بێگومان پیاوێك كە باوەڕی بە یەكسانیی رەگەزی هەیە، زۆر دڵسۆزتر دەبێت لەو ئافرەتەی كە بە بیری پیاوسالاری گۆش كراوە، یان بە هۆی بیرێكی تەسكی نەریتییەوە زۆر شت بە ئافرەت رەوا نابینێت. كەوایە پێویستە ئافرەتانی رۆژنامەنووس زۆر بەرپرسیارانەتر مامەڵە لەگەڵ بابەتی مافەكانی ئافرەت بكەن، چونكە كۆمەڵگەی ئێمە لە چەندین لاوە لە گەمارۆدایە، وەك: كولتووری نامۆ، جوگرافیا و خاكی داگیركراومان، هاوردەكردنی نەریتی بیانی و توندڕۆیی ئایینی و.. هتد، بۆیە زۆر پێویستە و ئەركی قەڵەمی نەترسی ئافرەتە كە ئەم گەمارۆیانە بشكێنێت.»
هاوژین عومەر، هەڵگری بڕوانامەی ماستەرە لە ئەدەب و رۆژنامەگەری، سەبارەت بە هەمان پرس رایوایە «میدیای كوردی لەبەر ئەوەی هەر لەسەرەتاوە بەشێوەیەكی ئەماتۆرییانەی ناپیشەگەر لەدایك بووە، بۆیە بەدەست كۆمەڵێك قەیران و كێشەوە دەناڵێنێ، بەشێكی زۆری ئەو كێشانەی كێشەی بونیەوین، زۆربەڕوونی لە مەسەلەكانی تێگەیشتن لە وەزیفەی رۆژنامەنووس لە كۆمەڵگە، و پەیڕەوكردنی بنەما ئیتیكییەكانی پیشەی راگەیاندن، و ئەدای دەزگا رۆژنامەنووسییەكان بەرامبەر بە پرسە جیاجیاكانی كۆمەڵگە دەبیندرێت، هەر بۆیە بەشێك لە فاكتەرەكانی كەمی ژمارەی خاوەن ئیمتیاز و سەرنووسەرانی ئافرەت بۆ ئەو كێشانە دەگەڕێتەوە، لە هەمان كاتدا فاكتەرە كۆمەڵایەتییەكان، بەتایبەت رێگریكردن لە ژنان لە مومارەسەكردنی كاری ئیعلامی و نەزرەی نادروستی كۆمەڵگە بەرامبەر ئەو ژنانەی لەو بوارە كاردەكەن هۆكاری بنەڕەتی ئەو حاڵەتەن». گوتیشی «زۆرینەی كۆمەڵگەیەك كە لای ئاسایی نەبێ ژنانی وەك هەر قوتابیەك زانستییانە لە بەشە جیاجیاكانی رۆژنامەگەری لە پەیمانگە و كۆلێژەكان رۆژنامەگەری بخوێنێ، حەتمەن رێگری دەكات لە پڕاكتیزەكردنی ئەم پیشەیە لەلایەن مێینەكانی.لەڕووی چەندایەتی و ژمارەوە رێژەی ئافرەتانی میدیاكار بە بەراورد لەگەڵ پیاوان رێژەیەكی نابەرامبەرە، دەكرێ بڵێم رێژەكە هێندە لێكدوورە جێگەی بەراوردكردن نییە، بۆیە لەم سۆنگەیەوە ئاساییە كە رێژەی بەرپرسیارییەتیشیان لە دەزگا رۆژنامەوانییەكان كەم بێ».
هاوژین هۆكارێكی دیكەی ئەو حاڵەتەی بۆ شێوەی بیركردنەوەی دەزگا رۆژنامەوانییەكان بەتایبەتی بەڕێوەبەر و بەرپرسی ئەو دەزگایانە گەڕاندەوە و گوتی: «ئافرەت وەك دیكۆر و جوانكاری دەزگاكانیان بەكاردەخەن، بێئەوەی ڕێگەبدەن پشكداری جەوهەرییان لە بەڕێوەبردنی ئەو دەزگایانە هەبێ، یان تەیار و ئامادەیان بكەن تا لە داهاتوودا رۆڵی كەسی یەكەم لە دەزگاكان بگێڕن، لەهەمان كاتدا دەبێ ئەوەش بڵێین كە بەشێكیش لە فاكتەرەكانی ئەم حاڵەتە بۆ خودی ئافرەتانیش دەگەڕێتەوە،چونكە بەشێكی زۆریان هەوڵی خۆتەیاركردن و قووڵكردنەوەی تواناكانیان نادەن و وەك میوان لەو دەزگایانە هەڵسوكەوت دەكەن».