دوای ئەوەی پەرلەمانتارێكی سەربە بزووتنەوەی گۆڕان لەبەردەم شاشەی میدیای عەرەبیدا سووكایەتی بەپێشمەرگەو هاوسەرو خانەوادەی سەربەرزی شەهیدان كرد، ئەو لێدوانەی كەسی بێ، یان حزبی، شەقامی كوردستانی خرۆشاندو نەك هەر پێشمەرگەو كەسوكاری شەهیدان، بەڵكوو هەموو هاووڵاتییەكی نیشتمانپەروەری تووڕە كردو جگە لەخۆپیشاندان، تۆماركردنی سكاڵای یاساییشی لێكەوتەوە. لەم دیمانەیەشدا د.بەهار سلێمان عیسا جێگری سەرۆكی لیژنەی ئافرەت و منداڵان و خێزان لەئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق . سەبارەت بە رۆڵی پەرلەمانتار و كێشەكانی هەرێم و چەند پرسیاری دیكەی رۆژ وەڵامی پرسیارەكانی گوڵان دەداتەوە.

گوڵان: كۆمەڵایەتی

• سووكایەتیكردن بەپێشمەرگەو كەرامەتی هاوسەرو كەسوكاری شەهیدان، ئەگەر جۆرێك لەنەخۆشی دەروونی نەبێت، ئەوا بێگومان دەچێتە خانەی ناپاكی و خیانەتی نەتەوەیی، وەك بینیمان پەرلەمانتارێكی سەربە گۆڕان بێ سڵەمینەوە لەبەردەم شاشەیەكی میدیای عەرەبیدا بەو ئاراستەیە لێدوانی دەدا. وەك خانمە پەرلەمانتارێك چ خوێندنەوەیەكتان بۆ ئەو جۆرە سووكایەتیكردنە بە رەمز و هێماكانی نەتەوە هەیە؟
- سەبارەت بەو ئەندام پەرلەمانتارەی فراكسیۆنی گۆڕان لەئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە لەدیمانەیەكی كەناڵە عەرەبییەكانی عێراق بە بیروبۆچوونی خۆی باس لەنەهامەتی خێزانی پێشمەرگە دەكات، بەڵام نەیزانی ئەوە سووكایەتییە بەخێزانی پێشمەرگەو ژنەشەهیدان كە دەڵێت: «ئەوان خۆیان دەفرۆشن كاتێك هاوسەرەكانیان شەهید دەبن.» ئەمە جێگای قبووڵكردن نییە. من چ وەك ئافرەتێك، چ وەك پەرلەمانتارێك، چ وەك كچە شەهیدێك و چ وەك تاكێكی كورد، ئیدانەی هەر جۆرە سووكایەتیكردنێك بە پیرۆزییەكانی نەتەوەكەم دەكەم، چونكە ناكرێت هیچ كەسێك بەم شێوە ناڕەوایە باس لە پێشمەرگەو خێزانی شەهیدەكان بكات. ئێمە دەزانین هەرێمی كوردستان بە بارودۆخێكی ئێجگار قورسدا تێدەپەڕێت. لەلایەك قەیرانی دارایی و شەڕی داعش و لە لایەكی دیكەوە بوونی سەدان هەزار ئاوارە لەهەرێمی كوردستان، ئەمانە هەمووی لەسەر دۆخی ئێستای هەرێمی كوردستان كاریگەریی راستەوخۆی هەبووە، بەتایبەتی لەسەر خێزانی شەهیدانی پێشمەرگە كە قوربانی گەورەیان بۆ خاك و میللەتی خۆیان داوە. لەهەموو مێژووی كورددا هیچ كاتێك ئافرەت لەبەر نەبوونی و باری داریی ئامادەنەبووە خۆی بفرۆشێت. بەپێچەوانەوە ئافرەتی كورد هەموو كات بە قارەمانێتی خۆی لەگەڵ پێشمەرگە بەردەوام بووە لەسەنگەرەكانی شەڕ و لەپەرەوەردەكردنی منداڵ كە زۆرجار هەم دایك و هەم باوك بوون بۆ منداڵەكانیان. هەموومان دەزانین ئافرەتی كورد بەوە ناسراوە كە بەردوام پارێزگاری لەشەرەف و نامووسی خۆی و خاكەكەی كردووە، چۆن ئێستا دەبێت رێگە بدرێت كەسێك بێت و سووكایەتی بەئافرەتی كورد و بەتایبەتی بە هاوسەری شەهید بكات؟

• پەرلەمانتار واتە یاسادانەرو ئەركی دۆزینەوەی چارەسەری گونجاوە بۆ كێشەكان، بەڵام ئەوەی سروە عەبدولواحید بەرامبەر پێشمەرگە دەیكات، ئایا ناچێتە خانەی خیانەتی نیشتمانی؟
- ئێمە وەك كورد نابێت بە هیچ شێوەیەك و هیچ جارێك كێشەی هەرێم ببەینە عێراق، چونكە ستراتیژی ئێمە سەربەخۆییەو دەمانەوێت كێشەكانی هەرێم لە نێوخۆدا چارەسەربكەین. ئەگەر ئەحزابی سیاسیی خۆمان نەتوانن كێشەكانمان چارەسەر بكەن، قەت جێگای باوەڕ نییە كە حزبێكی سوننە، یان شیعەی عێراقی بیەوێت كیشەی كورد چارەسەر بكات، چونكە هیچ كاتێك عەرەب بەرژەوەندیی كوردی نەویستووە، بۆیە ئەوە بە بەكارێكی نارەوا بەرامبەربە نیشتمانی دەزانم كاتێك پەرلەمانتارێكی كورد لەكەناڵێكی عەرەبی دەڵێت: «باپێشمەرگە بێت لەبەغدا مووچەكەی وەربگرێت». ئەو هەموو قارەمانەتی و فیداكاری و خوێنبەخشینەی پێشمەرگە تەنیا بۆ ئەوە بووە كە ئێمەی هاووڵاتی بەئاسوودەیی لەكوردستان بژین، پێشمەرگە بۆ ئەوە خۆی نەكردووە بە قوربانی كە ببێتە سەربازی عێراقی و بچێت لەبەغدا مووچە وەربگرێت، بۆیە بە رای من داواكاری لەو جۆرە كارێكی نارەوایە لەخەباتی چەندساڵەی پێشمەرگەو میللەتی كورد.

• چاودێران دەڵێن ئەوەی پەرلەمانتارانی گۆڕان بەرامبەر كوردستان و پێشمەرگە لەناو پەرلەمانی عێراق و میدیا عەرەبییەكان دەیكەن، رای شەخسی پەرلەمانتارێك نییەو بەرنامەو ئامانجی بزووتنەوەی گۆڕانە، ئایا ئەو رق و كینەیە بەرامبەر كوردستان و پێشمەرگە دەبێت لە چییەوە سەرچاوەی گرتبێت؟
- بە بڕوای منیش ئەوە بیروبۆچوونی خۆی نییە، چونكە ئەگەر ئەمە تەنیا بیروبۆچوونی خۆی بیت، بۆچی تاكو ئێستا حزبی گۆڕان هیچ روونكردنەوەیەكی لەسەر قسەكانی ئەو پەرلەمانتارە نەداوە بەیاننامەیەكی نییە كە بڵێت قسەكانی ئەم ئەندام پەرلەمانە راوبۆچوونی حزبی گۆڕان نییەو تەنیا بیروبۆچوونی خۆیەتی. ئەمە جاری یەكەم نییە كە سروە لەكەناڵە عەرەبییەكان قسەدەكات و لە هەموو دیمانەكان ئەوەندە باسی مافی كوردو پێشمەرگەو ناكات، ئەوەندەی باسی پارتی دیموكراتی كوردستان و سەرۆك بارزانی دەكات، ئەمەش تەنیا بۆچوونی ئەم خاتوونە نییە، لەبیری نەكەین ئەمین بەكر وەسفی پێشمەرگەی بە «مێرنیشیناتی»كرد، بەئەنقەست یەك دوو ئەندامانی فراكسیۆنی گۆڕان دەردەكەون و بە نەرێنی باسی حكومەتی هەرێم دەكەن، ئەمە بیروبۆچوونی كەسی نییە، بەڵكو ئەجندایەكی حزبییە .
• ئایا تاچەند گرنگە هەموو خانمانی پەرلەمان لە هەموو خولە جیاوازەكانی پەرلەمانی كوردستان و پەرلەمانی عێراق، وەك بەرگری لەهاوسەر و دایكی پێشمەرگە، پێكەوە هەمووتان داوایەك ئاراستەی داواكاری گشتی بكەن بۆ ئەوەی بەیاسا رێگە لەم دیاردەیە بگرێت ؟
- هەر هەوڵێك بدرێت بەوەی كە ئێمە ناڕازین بەو سووكایەتییەی بەپێشمەرگەو خێزانی شەهیدان كراوە، ئەمە شتێكی باشە، بەڵام بە رای من ئەم سكاڵایە لەلایەن خێزانی شەهیدان و پێشمەرگەوە بكرێت، باشترە، چونكە ئەوان بەستراونەتەوە بەو سووكایەتییەوە، ئێمەش نامەنەوێت وەك حزبی گۆڕان و سروە كێشەی كورد ببەینە بەغدا .
• پەرلەمانتارەكانی سەربە حزبەكانی دیكە چ هەڵویستێكیان لەسەر قسەكانی ئەو ژنە پەرلەمانتارەی گۆڕان هەیە ؟
- تاكو ئێستا نەمدیوە ئەندام پەرلەمانی هیچ حزبێكی دیكەی كورد هەڵوێستیان هەبێت، بەداخەوە زۆربەیان بەرگرییان لێ كردووە، بۆ نموونە ئاڵا تاڵەبانی بەرگری لێ دەكات. بەداخەوە هیچ پەرلەمانتارێكی ژنی كورد لە بەغدا تا ئێستا نەهاتووە بڵێت ئەمە ناحەقییە بەرامبەر بە پێشمەگەر و خانەوادەی سەربەرزی شەهید دەكرێت.
• دەگوترێ پرۆژە بودجەی گۆڕان و حزبەكانی دیكە تەنیا بازاڕگەرمی و موزایدەی سیاسی بووەو هیچ دەستكەوتێكی بۆ مووچەی فەرمانبەران و مووچەی پێشمەرگەی لەخۆی گرتووە. چ خوێندنەوەیەكتان بۆ ئەو رایە هەیە؟

- من وەك ئەندام پەرلەمانێك دەڵێم چارەسەری كێشەی مووچەی فەرمانبەران و پێشمەرگە نەك سەركەوتوو نەبووە، بەپێچەوانەوە ئەوان هیچ شتێكی روونیان لەنێو یاسای بودجە نەبووە. ئێمە وەك فراكسیۆنی پارتی هەموو هەوڵێكمان دا مووچەی 100 هەزار پێشمەرگە دابین بكەن، كەچی پێشمەرگە بووە بەشێك لە(هێزی وشكانی) كە لەوەزارەتی بەرگری «تخصیص»ی نییە، ئینجا چون دەبێت تۆ هێزی پێشمەرگە بكەیتە بەشێك لەهێزی وشكانی؟ دواییش هێزی وشكانی بە خۆی هەمووی 150 هەزار كەسن، ئەگەر 17%ی بدەن بە پێشمەرگە ئەوا ناكاتە مووچەی 20 هەزار پێشمەرگە، بە رای ئەوان ئەوە دەبێتە سەركەوتن كە ئێمە داوای مووچەی 20 هەزار پێشمەرگە بكەین. دواییش ئەمە نابێتە سەركەوتن، كە نەوتی كەركووك بدەیتە دەست كۆمپانیای سۆمۆ بۆ عێراق، ئەوە چەند ساڵە حكومەتی هەرێم هەوڵ دەدات نەوتی كەركووك بۆ كەركووك و بۆ كوردستان بێت. ئێمە دەڵێین كەركووك بەشێكە لەكوردستان، چۆن دەبێت وا بەئاسانی نەوتی كەركووك بدەین بە عێراق بەرامبەر بەچی؟ بەرامبەر بە مووچەی 680هەزار مووچەی فەرامانبەران؟ ئەحزابی كوردستان هەموویان باش دەزانن فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان لەملیۆنێك و دووسەت هەزار فەرمانبەر زیاترن، باشە ئەی ئەو ئەوانی دیكە چی لێدێت؟ من قەت ئەمە بەسەركەوتن دانانێم. ئەوە پرۆژەی هاوپەیمانی نیشتمانی بوو هی عێراق بوو كە پەسندی كرد.

• چۆن دەتوانرێ قەرەبووی ماددی و مەعنەوی كچان و ژنانی رزگاربووی دەستی داعش بكرێتەوە؟
- كچانی ئێزیدی پێویستیان بە هاوكاریكردن لەلایەنی جەستەیی و دەروونییەوە هەیە، چونكە ئافرەت هەیە دووساڵ لە ژێردەستی داعش بووەو تووشی چەندەها نەهامەتی بۆتەوە، وەك و توندوتیژی جەستەیی و دەروونی كۆمەڵایەتی و...هتد، لەم حاڵەتەدا تووشی نەخوشی دەروونی بوون، جگە لەمەش كۆمەڵگە ئەم كچانە بە زەحمەت وەردەگرێتەوە، بەڵام بیرمان نەچێت ڕڵی ئەنجوومەنی روحانی و بابەشیخ بەرامبەر ئەم كچ و ئافرەتانەی كەلەژێر دەستی داعشن و رزگاریان دەبێت رۆڵێكی گەورە بوو، هەروەها پەیامی جەنابی سەرۆك بارزانی كە گوتی « كچانی كوردی ئێزیدی هێمای شەرفن « كەئەمانە بوونە پاڵپشتیەك بۆ ئەم كچ و ئافرەتانەی لە ژێر دەستی رزگاریان دەبێت بۆئەوەی لە ناخەوە نەروخێن، بەڵام لایەنی ئابووری زۆر گرینگە چونكە زۆربەیان توشی توندوتیژی جەستەی و دەروونی بوونەتەوە، پێویستیان بە چارەسەرە .
• ئێوە وەك نوێنەرانی كورد لەبەغدا تاچەند توانیوتانە كێشەی ئافرەتی كورد بەتایبەت كچانی ئێزیدی بگەیێننە نێو پەرلەمانی عێراق ؟ ئایا حكومەت بەنیازە چی بۆ كچانی ئێزیدی بكات؟
- هەموومان دەزانین خاتوو ڤیان دەخیل نوێنەری كوردی ئێزیدییە لەبەغدا، ئەویش هیچ درێغییەكی نەكردووە لەو كاتەوە كە ئەو كارەساتەیان بە سەردا هات. ئێمەش وەك لێژنەی ئافرەتان دووجار سەردانی كەمپەكانمان كردووە، بەڵام ئەگەر بڵێم حكومەتی عێراق كارێكی باشی كردووە، نەخێر شتێكی زۆر زۆر كەمی كردووە، گوایە وەزارەتی كاروباری كۆمەڵایەتی ئەو كچانەی كە لەژێردەستی داعش رزگاردەبن، بڕی 100هەزار دیناریان وەك مووچەیەك بداتێ، ئەمەش برێكی زۆر زۆر كەمە. لەیاسای بودجەی 2017 برێك دیاریكراوە بۆ كچانی ئێزیدی و هیچی دی نەكراوە، 90%ی ئەوەی كراوە لە لایەن حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە كراوە نەك حكومەتی بەغدا.
• لەكۆتاییدا چ پەیامێكت هەیە؟
- ئەوەندەی ئێمە هەین، دەبێت سوپاسی پێشمەرگە بكەین، هەموومان قەرداری پێشمەرگەین كە بەردوام لەبەرەكانی شەڕن و بەرگری لەشەرف و خاك و نیشتمانی ئێمە دەكەن. ئەگەر پێشمەرگە نەبوایە، ئێستا سروە-ش لەبەغدا نەبوو، بەڵكو ئەویش لەژێردەستی داعش دەبوو، بەداخەوە كە ئێمە گەیشتینە ئەم قوناغە كەسانێك سووكایەتی بە پێشمەرگە و خێزانی پێشمەرگە بكەن، دەبێت هەموومان هەوڵ بدەین یارمەتی ئەوان بدەین، نەوەك بە ناوی یارمەتی بیانشكێنین و سووكایەتیان پێ بكەین. بەداخەوە ئەم قسانە لە دەمی ئافرەتێكی كوردەوە بێت، ئەگەر ژنێكی عەرەب بووایە، دەمانگوت ئەوە نەیارەو چاوی بەكوردستاندا هەڵنایێ، بەڵام ژنێكی كورد بە خراپی باس لەژنێكی كورد بكات، ئەمە كارەساتە.