«گرووپی ئاشتی ژنانی سەركردە لە كوردستان» و «رێكخراوی ئێمە بۆ گەشەپێدانی مرۆیی» بە پاڵپشتی «رێكخراوی MPA»ی نەرویجی بۆ ماوەی یەك ساڵ پرۆگرامێكیان سەبارەت پرسی بەشداریكردنی ئافرەت لە ناوەندی بڕیار و هێنانەكایەی هاوسەنگی رەگەزی راگەیاند. رۆژی سێ شەممەی رابردووش -رێكەوتی 22ی كانوونی دووەمی 2015 - لە هۆتێل رۆتانا-ی هەولێری پایتەختی هەرێمی كوردستان بۆ تاوتوێكردنی دوو لێكۆڵینەوە دەربارەی بەشداریی ئافرەت لە ناوەندی بڕیاری سیاسی و پەروەردەیی دانیشتنێكیان ساز كرد. گۆڤاری گوڵان بە پێویستی زانی راو سەرنجی چەند كەسایەتی بەشداربووی دانیشتنەكەی سەرەبات بە ئەنجامی ئەو گردبوونەوەیە وەربگرێت.

گوڵان: كۆمەڵایەتی

لەپێناو چەسپاندنی بنەماكانی دیموكراسی و دادپەروەری كۆمەڵایەتی، گرووپی ئاشتی ژنانی سەركردە لە كوردستان و رێكخراوی ئێمە بۆ گەشەپێدانی مرۆیی بە هاوكاری رێكخراوی NPA نەرویجی بە مەبەستی گفتوگۆكردن لەسەر ئەنجامی دوو لێكۆڵینەوە دەربارەی بەشداری ئافرەت لە ناوەندی بڕیاری سیاسی و پەروەردەیی لە هەرێمی كوردستان، دانیشتنێكیان ساز كرد كە ژمارەیەك لە بەرپرسانی سیاسی و ئیداری و كەسایەتی ئەكادیمی و رۆشنبیر ئامادەی بوون.
پەخشان زەنگەنە بەرپرسی ئەنجومەنی باڵای كاروباری خانمان كە ئامادەی دانیشتنەكە بوو، تایبەت بۆ گوڵان گوتی: «ئەو دەرەنجامانەی خرانەڕوو واقعەكەمان پێدەڵێ و فیعلەن ئەوە واقعەكەیە كە ژن بەشدارە، بەڵام زۆر دوورە لەوەی هاوبەش بێ، نموونەی بواری پەروەردەیە كە لە چاو بوارەكانی دیكە رێژەیەكی زۆری ژن تێیدا بەشدارە، ئینجا ئەوە ئەنجامەكەیەتی، ئاخۆ دەبێ لە بوارەكانی دی ژن چەند بێبەش بێ. لە سەركردایەتی و مەكتەبی سیاسیی حزبەكاندا دوو لە سەدیش ژنیان تێدا نییە، بەڵام بۆ پەرلەمان رازی بوون 30%ی بە ژن بدرێت، ئەو بارودۆخ و دەرەنجامە هیچ كات رامانناهەژێنێ، لەبەر ئەوەی ئەگەر ژنەكان لە حزبەكاندا رێژەیەكیشیان هەیە، ئەوا نابنە مایەی دڵخۆشی، چونكە لەناو حزبدا خاوەن هیچ بڕیارێك نین، پێویستە چاوێك بە حاڵی خۆماندا بخشێنینەوە، لە كاتێكدا رۆژ تا ئێوارە باس لە دیموكراسی و شەفافیەت و پێشكەوتن دەكەین، من پێش هەموو كەس یەخەی حزبەكان دەگرم، چونكە وەك دەبینین بەداخەوە لە وڵاتی ئێمەدا حزب هەموو شتێكە و حزب تاكەكان دەنێرێتە حكومەت و پەرلەمان و پۆستەكانی دیكە، بۆیە پێویستە حزبەكان پێداچوونەوەیەكی جددی بكەن بە مەنهەج و سیاسەت و رەفتاریان لەگەڵ ئەو هاوڕێ ئافرەتانەی لەناو حزبەكاندان. بەرنامە هەیە بۆ چۆنیەتی پەرەپێدانی ژن تاوەكو بتوانێ سوود لە دەرفەتی یەكسان وەربگرێ، ئێمە سیستەمی دەرفەتی یەكسانمان هەیە بۆ هەردوو رەگەز، بۆ نموونە كچ و كوڕ داواكاری پێشكەشی پڕۆژەی تواناسازی بكەن، بەڵام چەند ئامادەكاری بۆ ژن كراوە كە ئاسانكاری بێت بۆ چوونە دەرەوە و سوودوەرگرتن لەم پرۆژەی تواناسازییە؟
د. نازناز محەمەد كەسایەتی ئەكادیمی و مامۆستای زانكۆ، كە ئەویش لە دانیشتنەكەدا بەشدار بوو، بەمجۆرە رای خۆی بۆ گوڵان دەربڕی: «خستنەڕووی ئەو داتایانە سەبارەت بە پێگەی ئافرەت لە مەواقعی بڕیارسازیدا دوو لێكۆڵینەوەی زۆر رێكوپێك بوون، راستییەكی زۆر تاڵیان خستەڕوو كە بەداخەوە لەگەڵ ئەوەی رێژەی قوتابیانی كچ 50 بە 50 یە لەگەڵ رەگەزی بەرامبەر، بەڵام كە دێتە سەر دابەشكردنی شوێنی بڕیار و پۆست و پلە و پایە رێژەی ئافرەت زۆر زۆر كەمە و یەك لەسەر پێنجی مەواقعی بڕیار بۆ ژنە، تەنانەت لە هەندێك پۆستدا بەشداری ئافرەت بوونی نییە و رێژەكەی سفرە، لە كۆی 30 زانكۆی ئەهلی و حكوومی یەك ئافرەتی سەرۆك زانكۆمان نییە، تەنانەت لە بەڕێوەبەرە گشتییەكانی پەروەردە یەك ئافرەتی تێدا نییە، جگە لە مەراكزە سیاسییەكانی دیكە، جگە لەوەی بەشداری ئافرەت وەكو پارێزگار، قائیمقام، بەڕێوەبەری ناحیە، یان هەر نییە، یان زۆر زۆر كەمە، ئەوەش زەنگێكی مەترسیدارە كە تاوەكو ئێستا لە كەلتووری ئێمە و لە عەقڵییەتی ئەحزابە سیاسییەكان هەیە كە پیاو بەڕێوەی دەبات و هەر لەسەر ئەو رێچكەیە دەڕۆن كە دەبێ ژن لە مەواقعی خوارەوە كاری بەردەستی و كاری بچووكی پێ راسپێردرێت، شوێنە قیادی و بڕیارسازەكان دەبێ لە دەست پیاو بێ، بۆیە تەنیا چارەسەر بۆ ئەوەی ئەو بارە ناهاوسەنگە راست بكرێتەوە، پێویستە پەیڕەوی لە سیستمی كۆتا بكرێ لەگەڵ قاعیدەی تەمییزی ئیجابی، ئەگەر ئەم دوو شتە رەچاو بكرێ، بۆ ئەوەی سوود لەو هەموو توانا و وزەی ژنان و كچان وەربگرین كە هەیانە».
لە وەڵامی ئەو پرسیارەشدا كە ئایا گەشبینی بە هەڵكشانی رێژەی بەشداری ئافرەت لە ناوەندەكانی مەعریفی و ئەكادیمی، د. نازناز محەمەد گوتی: «ئەوەیان پەیوەستە بە ئیرادەی سیاسی ئەحزابەكان لە لایەك و لە لایەكی دیكەشەوە پەیوەستە بە فشاری خودی ئافرەتانی رۆشنبیر و ئەكادیمی كە بتوانن ئەو فشارە لەسەر حزبەكەیان دروست بكەن، جگە لەوەی گفتوگۆكانی ئەم دانیشتنە و خستنەڕووی لێكۆڵینەوەكان جۆرێكە لە فشار و فەزحكردنێكە بەڕاستی ئاشكراكردنی راستییەكانە و پێویستە دامانچەڵەكێنێ كە ئەو هەموو كەموكوڕییەمان زۆر بە ئاسایی بەسەردا تێپەڕیوە و بۆ لەمەودوا پێویستە رێگە نەدەین بەسەرماندا تێپەڕێ، ئەو كارەش هەم لە ئەستۆی ژنە، كە دەكرێ ژن خەم لەخۆی بخوا، لە هەمان كاتیشدا لە ئەستۆی پیاوانی رۆشنبیر و دڵسۆزی ئەم وڵاتەیە لە سەرووی هەمووشیانەوە لە ئەستۆی ئەحزابەكانە لە كاتێكدا بانگەشەی عەلمانیەت و پێشكەوتن و سۆشیالیستی و چەپایەتی و دیموكراتییەت دەكەن.
لە لای خۆیەوە د. چنار سەعد عەبدوڵڵا ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان سەبارەت بە هەمان پرس تایبەت بۆ گوڵان گوتی: «گرووپی ئاشتی ژنانی سەركردە لە كوردستان و رێكخراوی ئێمە بۆ گەشەپێدانی مرۆیی بە پاڵپشتی رێكخراوی MPA نەجەرویجی بۆماوەی یەك ساڵ پرۆگرامێكیان سەبارەت پرسی بەشداری كردنی ئافرەت لەناوەندی بڕیار و هێنانەكایەی هاوسەنگیی رەگەزی راگەیاند. یەكێك لەو پرۆگرامانەی كە گرووپەكەمان (گرووپی ئاشتی ژنانی سەركردەی كوردستان) كە من ئەندامێكی ئەو گرووپەم، لەگەڵ هاوبەشەكانی پێی هەستا، ئەنجامدانی چەندین دانیشتن و وۆركشۆپ بوو لەگەڵ خانمان و خەڵكی پسپۆڕ لەسەر ئاستی كوردستان سەبارەت بە چۆنیەتی چەسپاندنی مافی ژن و زەمانەتكردنی بەشدارییان لە ئیدارەی وڵات لە پرۆژەی دەستووری هەرێمی كوردستاندا، دووەم كاری گرووپ كە ئەمڕۆ – رۆژی دانیشتنەكە- پێی هەڵساین، خستنەڕووی ئەنجامی ئەو دووڕاپۆرتە لێكۆڵینەوەیە بوو لەسەر رەوشی یەكسانی رەگەزی لەناوەندی سیاسەتی پەروەردە و خوێندنی باڵادا، راپۆرتی دووەمیش لەسەر رەوشی ئافرەت لە ناوەندی بڕیاردا بوو. ئەو دوو راپۆرتە بەرهەمی كاری دوومانگی كاركردنی ستافی ئامادەكار و سەرپەرشتیاری گرووپەكەمانە. مەبەست لەو كارە خستنە رووی واقیعی بەشداریكردنی ئافرەتە بە ژمارەی راستەقینە كە لە دامەزراوە فەرمییەكانی حكومەت وەرگیراون، لە ناوەندی بڕیار و پێگەكانی دەسەڵات بەگشتی و ناوەندی پەروەردەیی و خوێندنی باڵا، كە بەداخەوە ئەنجامەكان جێگای دڵخۆشی نین. لەو دانیشتنەدا بانگهێشتی ژمارەیەكی بەرچاو لەو بەڕێزانە كراوە كە لە ناوەندەكانی بڕیاری سیاسی و ئیداری و ئاكادیمی پێگەی باڵایان هەیە، بەو ئومێدەی پرسی بەشداری ئافرەت و ئەو لاسەنگیەی كە هەیە راست بكرێتەوە .»