ئەردۆغان: خەڵك پشتگیری لە پاكێجی دیموكراتیبوون دەكات
سەرۆك وەزیر لە میانی بەرنامەیەكی راستەوخۆی كاناڵی ئاخەبەر و ئاتیڤیدا وەڵامی چەندین پرسیاری سەبارەت بە بارودۆخی توركیا و پرۆسەی دیموكراتیبوونی توركیا دایەوە.
لە وەڵامی پرسیارێك سەبارەت بە دابەزاندنی رێژەی %10ی بەربەستی هەڵبژاردن و سیستەمی ناوچەی بەرتەسككراوی هەڵبژاردندا گوتی: سەبارەت بە سیستەمی هەڵبژاردن سێ سیستەمی جیاجیا پێشنیار كراوە و دەمانەوێت لە سەر هەر سێ سیستەم گفتوگۆ بكەین. یەك لەو پێشنیارە سیستەمی هەنووكەیی هەڵبژاردنە، ئەو سیستەمە پێشهاتنی ئاكەپە بۆ دەسەڵات پەیڕەو دەكرا و ئێمەیش وەكو ئاكەپە پەیڕەومان كرد. رێژەی بەربەستی هەڵبژاردن 10% بوو، تەمەنی ئاكەپە ئەو كاتە 16 مانگ بوو و بەشداری لە هەڵبژاردنەكان كرد و سەركەوتنی بە دەستهێنا.
سەبارەت بە پێشنیاری دووەمیش ئەردۆغان گوتی: داوامان كرد رێژەی بەربەست بۆ سەدا پێنج دابەزێنرێت و لە توركیا سیستەمی پێنج ناوچەیی پەیڕەو بكرێت و توركیا لە سەر 110 ناوچەدا دابەش بكرێت و بەمجۆرە لە سەرانسەری توركیا بەربەستی سەدا پێنج پەیڕەو بكەین و لە هەر ناوچەیەكدا 5 ئەندام پەرلەمان هەڵبژێردرێن و ئێمە بەم سیستەمە دەڵێین سیستەمی ناوچەی بەرتەسككراو.
سەبارەت بە پێشنیاری سێیەمی ئاكەپە بۆ سیستەمی هەڵبژاردن ئەردۆغان راگەیاند: سێیەمین پێشنیاری ئێمە هەڵوەشاندنەوەی یەكجارەكی رێژەی بەربەستەكان و دابەش كردنی توركیا لە سەر 550 ناوچەی هەڵبژاردنە و لە چوارچێوەی ئەم سیستەمەدا لە هەر ناوچەیەك یەك پەرلەمانتار هەڵدەبژێردرێت.
سەرۆكوەزیرانی توركیا گوتی: ئێمە چاوەڕوانی بیروڕا و پێشنیاری جیاوازین و ئەگەر هەر جۆرە پێشنیارێك پێشكەش كرا ئەوا گفتوگۆی لە سەر دەكەین. ئەم سیستەمە بۆ قۆناغی نوێی توركیا سیستەمێكی یەكجار باشە و لەو باوەرەدام دەبێتە مایەی خێر و خۆشی.
ئەردۆغان گوتی: لە كۆتاییدا ئێمە بۆ جێبەجێ كردنی هەر یەك لەو پێشنیارانە پرس بە رای گشتی دەكەین و بڕیاری رای گشتی چی بێت و رای گشتی كامە سیستەمی پێ باشبێت ئەو سیستەمە جێبەجێ دەكرێت.
سەرۆك وەزیر باسی ئەوەی كرد كە بۆ جێبەجێ كردنی سیستەمی هەڵبژاردن دەبێت لە یاساكاندا گۆڕانكاری بكرێت بۆیە باوەڕ ناكەم تا جەژنی قوربان بتوانرێت ئەو گۆڕانكارییانە جێبەجێ بكرێن و گوتی: لە بەرنامەمان دایە تا جەژنی قوربان لە رووی ئیدارییەوە گۆڕانكاری پێویست بكەین، چونكە ئەم گۆڕانكارییانە ئاسانن و بە بڕیارێكی ئەنجوومەنی وەزیران ئەنجام دەدرێن. بۆیە دەمانەوێت پێش هاتنی جەژن ئەم گۆڕانكارییانە جێبەجێ بكەین و یەكەمین مزگێنی بدەینە خەڵكی خۆمان. دوای جەژنیش بە خێرایی هەوڵ دەدەین تا گۆڕانكارییە یاساییەكان بخەینە بەردەم پەرلەمانەوە.
ئەردۆغان سەبارەت بە رێژەی پشتگیری كردنی خەڵك لە پاكێجی دیموكراتیبوون رایگەیاند: تا ئێستە چەندین راپرسی ئەنجام دراون و بە پێی ئەنجامی ئەو راپرسییانە رێژەی پشتگیری كردنی خەڵك لە پاكێجی دیموكراتیبوون لە نێوان 60 %تا 70 یە.
سەبارەت بە ناوەڕۆكی پاكێجی دیموكراتیبوون رەجەب تەیب ئەردۆغان گوتی: ئەو پاكێجە تایبەت نییە بە ناوچەیەكی دیاریكراو، بۆ سەرانسەری توركیایە بۆیە بە هەرێمی كردنی ئەو پاكێجە هەڵوێستێكی هەڵەیە، چونكە ئەو پاكێجە تەنیا بۆ هەرێمێك یا بەشێك لە توركیا ئامادە نەكراوە.
پاكێجی دیموكراتیبوون تەنیا داواكاری هاووڵاتییە كوردەكان نییە، بەڵكو پێكهاتەكانی دیكەی توركیا لەم بوارەدا داواكارییان هەیە. بۆ نموونە سوریانییەكان داوای دامەزراندنی قوتابخانەی تایبەتی خۆیانیان كرد، ئەوانیش چاوەڕوانییەكی بەمجۆرەیان هەبوو، بۆ نموونە گەڕاندنەوەی زەوییەكانی مۆرگابریەل سوریانییەكانی زۆر خۆشحاڵ كرد. هەر جار لە چوارچێوەی وەفدی جیاجیا لە دەرەوە دەهاتنەوە و سەردانی ئێمەیان دەركرد، دەیانپرسی كەی زەوییەكانمان بۆمان دەگەڕێندرێنەوە؟ كەی دەتوانین بچینەوە ماردین؟ بە هۆی ژمارەیەك هۆكاری زۆرەوە ئەو مرۆڤانە لەم وڵاتە باریان كردووە و بەڵام ئێستە دەیانەوێت بگەڕێنەوە، كاتێك گەڕانەوە داوای قوتابخانە و شتی دیكەیش دەكەن.
توركی زمانی رەسمییە
سەبارەت بە پرسی پەروەردە بە زمانی زگماكی لە قوتابخانە تایبەتییەكانیشدا سەرۆك وەزیری توركیا رایگەیاند: ناكرێت ئەم مەسەلەیە تێكەڵی مەسەلەی زمانی رەسمی بكرێت، دوو مەسەلەی لە یەكتر جیاوازن، زمانی رەسمی توركییە، بۆ خۆیان قوتابخانەی تایبەت دادەمەزرێنن و پەروەردەی خۆیان دەبینن و سەرەڕای ئەمەیش لە قوتابخانە تایبەتییەكانیشدا زمانی رەسمی هەر توركییە. ئەردۆغان گوتی: ئێمە باس لە دروست كردنی قوتابخانەی بیانی ناكەین، قوتابخانەكانی ئەڵمان و گاڵاتاسەرای جیاوازن ئەو قوتابخانانە لە چوارچێوەی رێككەوتننامەی نێوان حكومەتەكاندا دامەزراون، سەرەڕای ئەوەیش لە توركیا دامەزراون و بیانی نین و داوا دەكەین كە ئەوانیش ببنە قوتابخانەی تایبەت، با ئەوانەی كە داوای پەرەوەردە بە زمانی دایكی دەكەن بێن و بۆ خۆیان قوتابخانەی خۆیان دروست بكەن و بەمجۆرە بە زمانی خۆیان دەست بە پەروەردە بكەن.
هەر سەبارەت بە قوتابخانە تایبەتییەكان و پەروەردە بە زمانی دایكی ئەردۆغان گوتی: ئێمە گوتمان با كوردی ببێتە وانەی بژاردە و لە قوتابخانە دەوڵەتییەكاندا بگوترێتەوە، ئەمە بەس نەبوو لە زانكۆكانیشدا بەشی تایبەتی كوردی كرایەوە. ئەمە زۆر گرنگە ئەگەر مەسەلەیە سەمیمیەت بێ ئەوا ئێمە هەنگاوی پێویستمان ناوە.
لە وەڵامی پرسیاری ئایا لە چوارچێوەی بەكار هێنانی زمانی دایكیدا هێڵی ئاسمانی توركیا بۆی هەیە زمانی كوردی بەكار بهێنێت؟ ئەردۆغان گوتی: بابەتی خزمەتگوزاری لە هێڵی ئاسمانی توركیا بابەتێكی دیاریكراو و تایبەتە.
جیاوازی لە نێوان هیچ پێكهاتەیەكدا ناكەین
سەرۆكوەزیری توركیا رایگەیاند: ئەو شتانەی لە پێشەكی خاڵی لایكبوونی دەستوری 1982دا سەبارەت بە یەكسان بوونی پێكهاتە جیاجیاكان و پاراستنی ئەو پێكهاتانە لە لایەن دەوڵەتەوە، هیچیان جێبەجێ نەكراون و ئێمە هەمیشە لەو بوارەدا غەدر لە ئێمە و منداڵەكانمان كرا، بۆیە ئێستە ئێمە نامانەوێ غەدر لە هیچ كەسێك بكەین و لە سەردەمێكدا كە تاكەكەس لە ژێر گەرەنتیدا بێت ئێمە جیاوازی لە نێوان هیچ كەس و پێكهاتەیەكدا ناكەین.
