prosey serbexoyî kurdstan destî pêkrduwe û hengaw be hengaw berew pêşewe deçêt، le êstada amadebaşîyekan bo encamdanî raprsî le brewdaye

prosey serbexoyî kurdstan destî pêkrduwe û hengaw be hengaw berew pêşewe deçêt، le êstada amadebaşîyekan bo encamdanî raprsî le brewdaye û qonaxekeş pêwîstî be amadebaşîye bo euey hawulatyan baştr bedeng em proseye bên û leser snduqekanî dengdan bryarî yeklakerewey xoyan bden. bo qsekrdn leser em prse em dîmaneyeman legel d.îrfan şerîf ezîz neqşbendî profîsorî yarîdeder le skulî zanste îslamîyekanî zankoy slêmanî encamda û bemcore ray xoy bo gulan xsterû.
* be drêjayî mîjû hîç katêk helî lemcore bo kurd helnekewtuwe، êsta kurd berew prosey serbexoyî û damezrandnî dewletî kurdstan hengaw heldegrêt. aya taçend grînge em prse bkrête proseyek bo handanî cemawerî؟ dyare êwe wek zanayanî eayînî pîrozî îslam berdewam leser mînberekanewe lenaw cemawern، aya çon amadebaşî bkrêt bo handanî cemawer bo beşdarîyekî frawan lem proseyeda؟ aya eme ta çend wek erkêkî eayînî seyr dekrêt؟
- pêş hemû şt serbexoyî kurdstan yekêke le awate lemêjînekanî netewekeman û kurd be drêjayî mêjû hewlî bo ewe dawe wek sercem gelanî cîhan xawenî qewareyekî syasî û dewletî serbexo bêt، bo euey xoy parêzgarî le xak û kyan û zman û keltûrî xoy bkat، dyare em daxwazîye rewayeş hîç hawdjîyek legel eayînî pîrozî îslam drust nakat، belku xuay perwerdgar ke netewekanî be zman û rengî cyawaz drustkrduwe، bo ewe buwe ke parêzgarî le cyawazîyekanî xoyan bken، lemeş zyatr yekêk le erkekanî mrovayetî leser em goy zewîye eweye ke btwann le nêwan zman û renge cyawazekanda yektrî nasîn drust bken، xuay gewreş le quranda fermûyetî: (îَa aَîُّhَa alnَّasُ aِnَّa xَlَqْnَakmْ mِnْ zَkrٍ wَaُnْsَîٰ wَcَ'َlْnَakmْ şُ'ُubًa wَqَbَaeِlَ lِtَ'َarَfُwa aِnَّ aَkrَmَkmْ 'ِnْdَ allَّhِ aَtْqَakmْ)، em fermûdey perwerdgare manay eweye debêt bûn û wcûdt hebêt înca daway yektrî nasîn dekat، dyare bûnîş eweye ke xawenî kyan û alay xot bît. le serdemî pêxember (d.x) qebîle hebuwe û her qebîleyek xawenî alay xoyan bûn، belam lem serdeme gel û netewe heye، her gel û neteweyekîş xawenî ala û rengî xoyetî، emeş bo euey le jêr eu alayeda kyanêk hebêt û parêzgarîyan lê bkat، boye lem ruwewe، erkî zanayanî îslamî kurdstane le mînberî mzgewtekanewe beşêweyekî medenîyane hanî xelk bden ke hemuwan pştgîrî le serbexoyî kurdstan bken û pêkewe rîzekanman bo geyştn bew amance yekbxeyn.


* aya êwe wek zanayanî îslamî kurdstan، em handane leser mînberî mzgewtekanewe be erkî serşanî xotan dezann؟
- eger her takêkî kurdstan hîwa û awatî serbexoyî kurdstan bêt û xebatkrdn bo geyştn bew amance be erkî serşanî xoy bzanêt، ewa zanayanî eayînî îslam dû hêndey her takêkî kurdstan eu erkey leser şane، emeş leber eweye be drêjayî hemû bzav û şorşekanî kurdstan rolî mela û şêxekanî kurdstan rolî serekî buwe، boye cêgey şanazîye bo şêx û melakanî kurdstan ke em roleyan gêrawe û yekemîn komarî kurdstanîş ke le salî 1946 qazî mhemed raygeyanduwe euyş her melayekî em kurdstane buwe، şêx ebdulselamî barzanî û şêx mehmudî hefîd ke le pênawî serbexoyî kurdstan şorşyan berpakrduwe، ewanîş her şêx bûn، cenabî mela mstefa barzanî ke rêberayetî eu şorşe gewreyeî krduwe، euyş her be heman şêwe perwerdey hucrey mzgewtekanî kurdstan buwe، boye em mêjuwe le ser mela û zanayanî eayînî îslamî kurdstan ferzî dekat ke debêt pşkî ewan le prosey serbexoyî hêndey dûpşkî her takêkî dîkey kurdstan bêt.
* basî rolî şêx û melakanî kurdstant krd، dyare le naw şêxekanda، şêxanî terîqetî neqşbendî sermeşqî berperçdanewey zolm û zordarî û alahelgrî kurdayetî bûn، aya em îlhame şorşgêrîyeî terîqetî neqşbendî le çîyewe serçawey grtuwe؟
- terîqetî neqşbendî ke leser destî mewlana xalîdî neqşbendî-yewe hênrawete kurdstan، be terîqetî çewsawekan denasrêtewe، herwek çon be dîwêkî dîkeşda be terîqetî zanayan û edîban û şaîranîş denasrêtewe، le serdemî emaretî babanîyekanda ke mewlana xalîdî neqşebendî le slêmanî buwe، erkî grîngî eu şan be şanî wanewtnewe û îrşad û perwerdekrdnî derwêşekanî، pştgîrîkrdnî emaretî baban buwe، mewlana xalîdî neqşbendî mîranî babanîyekanî banghêşt krduwe û bexwa swêndî dawn ke xyanet le yektrî neken. be xwa swêndî dawn her mîrêk nameyekî bo hat lewanî dîkey neşarêtewe û pştî yektrî bgrn. herweha delên melana xalîdî neqşbendî eukat le bîrî eweda buwe dewlet dabmezrênêt، belam em qseye bedwadaçûnî dewêt û debêt twêjeran û mîjûnûsan bedwadaçûnî leser bken، emeş manay eweye cenabî mewlana xalîdî neqşbendî dawakarî ewe buwe kurd kyanêkî xoy hebêt، herweha şêx seîdî pîran ke euyş her şêxî terîqetî neqşbendî buwe le pênawî netewekeyda raperî ke paşan legel zanay dîke hemûyan lesêdare dran، beheman şêwe qazî mhemed ke euyş her neqşbendîye û pêwendî be şêx burhan û şêx mhemed emînî bêwjê hebuwe، tenanet qazî mhemed lekatî damezrandnî komarî kurdstan pêwendî be şêx mhemed emînî bêwjê krduwe û rawêjî pêkrduwe، lêy prsîwe، min le serubendî ewem komarî kurdstan rabgeyenm، to fermant be çîye؟ le welamda şêx mhemed emîn pêy gutuwe، eger komar rabgeyenît، tement kem debêt، belam nawunawbangt gewre debêt، belam eger ray negeyenît، tement drêj debêt û naw nawbangt kem debêt. emeş eweman pêdelêt ke terîqetî neqşbendî serkrdekanî xoy bewcore perwerde krduwe ke le xemî gel û netewekey xoyanda bn، her lem çwar çêweyeda dyare şêx ebdulselamî barzanî û duay euyş mela mstefa beheman şêwe perwerdey terîqetî neqşbendîn، duay ewanîş şêxanî tewêle û byare، hemîşe hanî serkrde û pêşmergeyan dawe ke dlsozî mîlletî xoyan bn، herweha şêx osmanî byare ke le salî 1997 koçî duayî krduwe، le şî'rêkda delêt:
bexuay ke tenya û yeke، min yek denasm
her kurdm û kurdstane wetenî rasm
emeş manay eweye kurdbûn û kurdayetî tenanet le şî'rekanîşyanda rengî dawetewe.
* le prosey serbexoyî kurdstanda، wêstgey grîng xoamadekrdne bo encamdanî rîfrandom û geranewe bo bryarî xelkî kurdstan، aya êwe çon seyrî em proseye deken û ta çend encamdanî raprsî grînge؟
- rîfrandom erkêkî grîngî her takêkî kurdstane، leber euey dyarîkrdnî çarenûsî neteweyeke û debêt eu neteweye be xwastî xoy bryar le ser dahatuuy bdat، nek gwêrayelî der û cîran bêt، felsefey rîfrandom eweye ke takekanî her neteweyek xoyan çonyetî sîstmî hukmranî û jyanî xoyan dyarî bken، boye rîfrandom pêman delêt ke nabêt wabestey wlatî dîke bîn û nabêt wlatanî dîke dahatû bo ême dyarî bken، layenêkî dîke ke le rîfrandomda berceste debêt، eweye ke eger ême sbey rîfrandom encam bdeyn bo ewe nîye dûsbey serbexoyî kurdstan rabgeyenîn، belam karîgerî em proseye eweye ke pîşanî cîhanî bdeyn ke ême wek netewey kurd serbexoyîman dewêt، mîlletêkî 40 mlyon kesî çîdîke jêrdesteyî qbûl nakat û deyewêt serbexo bjî، boye lem rwangewe encamdanî rîfrandom be erkêkî pîroz dezanm، debêt hemû takêkî kurdstan amadebaş bêt bo em proseye û le prosey bryardanî çarenûsda beşdar bêt.
* eger bgerêynewe bo mîjuuy şorşekanî kurdstan، dyare şêx obîdulay nehrî nzîkey 150 sal lemewber daway serbexoyî û dewletî kurdstanî krduwe، lew kateşewe dest bedest le şêx ebdulselamî barzanî bo şêx ehmed û şêx mehmûd û qazî mhmed ta cenabî mela mstefa، amancî ewel û exîryan serbexoyî kurdstan buwe، belam bedaxewe êsta hendêk layen delên katî serbexoyî nîye û xelk lem proseye sard dekenewe، aya 150 sal pêş êsta katî serbexoyî bûbêt، êsta çon katî nîye؟
- le rastîda hemû katêk bo mîlletî kurd katî rageyandnî dewletî serbexoy kurdstan û katî baskrdnî serbexoyye، emeş leber eweye mîlletî kurd hemû merc û pêdawîstîyekanî dewletî serbexoy heye، lewane zmanekey zînduwe، leser xakî xoyetî، twanay abûrî heye، emeş manay eweye hemû katêk bo kurd katî serbexoyye، emeş leber eweye wek îmamî omerî kurî xetab (x.l) fermûyetî: ême çon debêt koyle bîn le katîkda be azadî ledayk debuuyn، kewate natwanrêt azadî le kes zewt bkrêt. herweha baştrîn kat bo serbexoyî kurdstan êstaye. emeş hokarî xoy heye û êsta kurd baştrîn pêwendî nîwdewletî heye. tenya lesalî 2015 zyatr le 200 şandî ast berzî wlatanî cîhan serdanî kurdstanyan krduwe، le ruuy aburîyewe kurdstan newt henardey derewe dekat، çendîn wlat amadebaşîyan pîşandawe bo euey le ruuy abûrî û serbazîyewe hawkarî kurdstan bken، boye leser astî nêwdewletî pştgîrî kurdstan dekrêt، belam eger hendêk wlatî dewruberman hebn be prosey serbexoyî kurdstan razî nebn، ewa eu wlatane heta rojî qyamet her narazî debn، boye nabêt kurd leber euey dewruberekey razî nîye، îtr nabêt dewlet û kyanî xoy hebêt، boye nakrêt leser rezamendî ewan rabwestîn û êsta baştrîn kate bo rageyandnî serbexoyî û kotayîhênan be wabesteyî.
* eî sebaret bewaney delên katî nîye، aya bewan çî delêt؟
- hemû kesêk azade ray xoy derbbrêt، belam grînge eu rastîye bo xelk rûn bkeynewe ke ewaney delên katî serbexoyî kurdstan nîye، em qseye le rwangey wabesteyî derekîyewe deken، emeş metrsîyekî gewreye leser dahatuuy neteweyek، nabêt ême le ber razîkrdnî dewruber çarenûsî neteweyek bxeyne metrsîyewe. layenêkî dîke pêwîste raşkawane le rêgey mîdya û rageyandnekanewe wtuwêjyan legelda bkeyn، eu babeteyan bo şî bkeynewe، ke serbexoyî başûrî kurdstan ç sûdêkî heye، nek tenya bo başûr belku bo parçekanî rojhelat û rojawa û bakûrîş، eme debête hokarî seqamgîrî û hewênî drustbûnî dewlet kurdstanî gewre.
* layenêkî dîke ke dexwazîn lem dîmaneyeda her sebaret be terîqetî neqşbendî qsey leser bkeyn، meseley têgeyştnî em terîqeteye le îslam، aya ta çend terîqetî neqşbendî xwêndnewey kurdaney bo eayînî pîrozî îslam krduwe؟
- yekêk le sîma cwan û pîrozekanî terîqetî neqşbendî eweye ke eayînî pîrozî îslamî be henase û nefesêkî kurdanewe pîşanî muslmanî kurd dawe، terîqetî neqşbendî neçuwe bîruboçûnêkî derekî hawrde bkat û nawî lê bnêt eayînî pîrozî îslam û ferzî bkat be ser netewekeyda، boye sîmay cyawazî em terîqete eweye be şêweyekî kurdane eayîndarî krduwe، kurdane muslmanbûnî kurdî pîşandawe، her le myaney perwerdey em terîqetewe bo muslmanî kurd، bote hokarî euey hemîşe le xemî netewekey xoyda bêt، her boye kesayetîyekî wek mewlana xalîdî neqşbendî duay mrdnîşî le dîmeşq her leser mezarekey nûsrawe (xalîd şhrzurî) emeş manay eweye le terîqetî neqşbendîda heta eger le derewey kurdstanîş koçî duayî bken، ewa nasnawî kurdstanîbûnyan ledest nedawe، eme fêrî krduuyn eger bîruboçûnî derekî hawrde bkeyn، bo nmûne le wlatanî kenda û yan wlatanî dîke û blêyn debêt mîlletî êmeş bemşêweye eayîndarî bkat، ewa eu kat mîlletî ême tûşî grft debêt. belam eger be şêwazî terîqetî neqşbendî û be nefesêkî kurdane eayîn pîşan bdrêt، ewa aştîî komelayetî deparêzrêt، herweha her muslmanêkîş le xemî netewekey xoyda debêt، her emeş waykrduwe ke terîqetî neqşbendî her be pîrozî bmênêtewe.
* bo em qonaxe hestyar û naskey netewekeman، tenya rêgeçare duay pştîwanî xuay gewre، yekrîzî û yekhelwêstî hemû layenekane، belam bedaxewe êsta eu yekhelwêstî wyekrîzîye wek pêwîst bûnî nîye، aya taçend pêwîste em yekhelwêstî û yekrîzîye xemî hemû layenekan bêt؟
- yekrîzî û yekhelwêstî gelî kurd hewêne، ême her hengawêk helbgrîn، eger hatû yekgrtû û yekhelwêst nebîn، be hîç corêk be awatekanî xoman nageyn، xuay gewre le quranda defermuwêt: (utaunwa 'lî albr waltquy)، emeş wate bo çake û xwaperstî hawkarî yektrî bken، heruweha eger pêkewe nebîn، ewa amanc û awate grîngekanman ledest deçn، belam bedaxewe grftî ême eweye le nawxomanda yek nîn û ecînday derekî cêbecê dekeyn، dyare amancî ewel û exîrî ecînday derekîş be drêjayî mêjû ewe buwe kurd lenaw xoyda yek nebêt û pertewaze bêt، her emeş be drêjayî mêjû xalî lawazî kurd buwe ke neytwanîwe bbête xawenî dewletî serbexoy xoy. boye debêt hemû layenekan le astî em prse beîrade bn û le pênawî amance serekîyeke tenazul bo yektrî bken، ême êsta amancî here gewreman serbexoyî kurdstane، boye eger bo geyştn bem amance sazş legel yektr bkeyn eme gewreyye û eîbe nîye.