لە ساڵی 2024 بە بڕیاری دادگای فیدڕاڵیی عێراق، 11 كورسیی كۆتای پێكهاتەكان لە پەرلەمانی كوردستان ڕەت كرایەوە، چاوەڕوانی ئەوە دەكرێت، لە خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستاندا ئەو كورسییانە بگەڕێندرێتەوە. هەڵوێستی سەرۆك بارزانی لە جێگیركردنی مافی پێكهاتەكان لەلایەن خودی پێكهاتەكانەوە دیارە و بەردەوام جەختی لەسەر مافەكانیان كردووە، بەڵام تا چەند هەوڵی دەستەبەركردنی ئەو مافانە دەدرێت؟ دیاردەی ماددەی هۆشبەر تا چەند مەترسییەكی گەورەیە لە هەرێمی كوردستاندا؟ ئەمانە و چەند پرسی دیكە تەوەری سەرەكیی ئەم دیدارەی گۆڤاری گوڵان بوون، لەگەڵ پڕۆفیسۆر دكتۆر مونا یوخنا یاقۆ، سەرۆكی دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ لە هەرێمی كوردستان.

 

* یەكێك لەو غەدرە گەورانەی پار (2024) لەلایەن دادگای فیدڕاڵییەوە لە پێكهاتە جیاوازەكان (توركمان و كلد و سربان و ئاشوور و ئەرمەن) كرا، ڕەتكردنەوەی 11 كورسیی كۆتای پەرلەمانی كوردستان بوو. ئایا وەك پسپۆرێكی یاسا، پێتوایە لەم خولەی پەرلەمانی كوردستاندا ئەو 11 كورسییە بگەڕێندرێتەوە، یان زیاتر بكرێت؟

- خۆی كورسیی كۆتاكان هەقێكی شەرعیی كەمینەكان بووە. لە دنیا و لە یاسای نێودەوڵەتیدا شتێك هەیە كە پێی دەڵێن «جیاكاریی ئەرێنی»، واتە ئێمەی كەمینەكان دەبێت یارمەتیمان بدرێت، ئەگینا ناتوانین هەموو ئەو دەنگە زۆرانە بێنین بۆ ئەوەی ئەنداممان لە پەرلەمان هەبێت، پێشتر كە ئەو كۆتایەمان بۆ دانراوە، بۆ ئەوەش بوو كە لە بەغداش كورسیی كۆتا هەبێت، كە نۆ كورسییە بۆ مەسیحی و كەمینەكانی دیكە، واتە كورسیی كۆتا بە یاسا دانراوە و لە دەستووردا نییە، بۆیە زۆر بە ئاسانی دەتوانرێت یاساكە هەموار بكرێتەوە، بەڵام بەداخەوە ئێمە لەو بارودۆخەدا كە دەیبینین، باوەڕ ناكەین بەو ململانێیەی لە عێراقدا هەیە لەسەر بنەمای مەزهەبی و تائیفی و نەتەوەیی، داوا بكەن كورسیی كۆتاكان زیاد بكرێت، بەتایبەتی لەو بارودۆخەی پەرلەمانی بەغدا، هەر بۆیە باوەڕمان وا بووە كە كورسیی كۆتاكان كەم دەكرێتەوە، یان نامێنێت، چەندین نووسین و توێژینەوەشم لەسەر ئەم بابەتە لە مێژە نووسیوە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا دەمەوێت ئاماژە بەوە بكەم، ئەو كورسیی كۆتایانە كاتێك تام و مانای هەبوو كە لە هەڵبژاردنی مانگی پێنجی ساڵی 1992 ئێمە سندوقی تایبەتمان هەبوو. بۆچی؟ چونكە ئەوەی كە نوێنەرم بوو لە ناو پەرلەمانی كوردستاندا هەستم دەكرد نوێنەری ڕاستەقینەی منە كە كێشەی من خەمیەتی و چارەسەری دەكات، لە كاتێكدا كێشەمان دەبوو، دەچووینە لایان، بەڵام بەداخەوە پاشان زۆر دەستتێوەردان لە ناو ئەو كورسیی كۆتایانەدا كرا، كەسانێك پاڵپشتی و هاوكاریی چەند كەسانێكیان كرد كە مەسیحین، تاوەكو ببنە ئەندامی پەرلەمانی كوردستان، لەو كاتەوە ئێمە هەستمان كرد ئەو ئەندامیەتییە زۆر گرنگ نییە، چونكە لەوانەیە من كێشەیەكم هەبێت لە كۆلێژ بچمە لای برادەرێكم كە پارتییە یان یەكێتییە و سكاڵای لەلا بكەم، ناچمە لای ئەو كەسەی كە نوێنەری منیشە لە كورسیی كۆتاكان لە پەرلەمان، چونكە من نایناسم و دەنگم پێی نەداوە و سەپۆڕتیشی ناكەم، ئەویش موهتەم نییە بە كێشەی من، هەر بۆیە لەو كاتەوە كۆتاكان تووشی خەلەلێكی زۆر بوون و ڕاستگۆییان نەما لەلایەنی ئێمەی ئاشووری، یان كلدان، یان سریان، یان ئەرمەنی، هەرچەندە زۆر هەوڵمان دا و زۆر داوامان كرد ئەو یاساییە هەموار بكرێتەوە بە شێوەیەك بگەڕێینەوە سەر هەڵبژاردنی ساڵی 1992 كە ئێمە خۆمان دەنگ بدەین، بەڵام بەداخەوە ئەوە نەهاتەدی، كورسیی كۆتاكانیش لەلایان دادگای فیدڕاڵییەوە ئیلغا كرایەوە، ئەوە ڕاستە وەكو كەمینەیەك هەستم كرد كە شتێكی زۆر گەورەمان لەدەست داوە، ئەمە ئیهانەیەكیش بوو بۆ كەمینەكان كە ئێمە ناتوانین بەشداریی سیاسی بكەین لە ڕێگای كورسیی كۆتاكان و بەشدار نەبوونمان لەو پڕۆسەیەدا، واتە ئێمە هاووڵاتی پلە دووین و یەكسانی نامێنێت، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا كە ئەو پێنج كورسییەی كۆتاكان گەڕایەوە و دابەشی دوو زۆن كران، ئەو كاتە من هەستم كرد ئەو گەمە سیاسییە ئامانجی ئەوەیە كە ڕەزامەندیی دوو حزبی گەورە وەربگرێت و ئێمە وەكو كەمینەكان هیچ ڕۆڵمان نەما و هیچ گرنگییشمان نییە لەلایەن ئەو بەڕێزانە كە كورسیی كۆتاكانیان دابەش كرد، هەر بۆیە من لە پەیچی خۆم هەرچەندە من سەرۆكی دەستەم، بەڵام بە كەسێكی بێلایەن ناسراوم و ئازادانە قسەی خۆم دەكەم و داوام لە گشت حزب و لایەنەكانی خۆمان كرد، كە لەو هەڵبژاردنە بكشێنەوە، چونكە ئەوە یارییەكی سیاسییە، هەر واش بوو حزبەكانی خۆمان كۆنگرەی ڕۆژنامەنووسییان ئەنجام دا و بڵاویشیان كردەوە كە بەشداریی هەڵبژاردن ناكەن، واتە ئەو بەڕێزانەی ئێستا لە پەرلەمانن و پارتی دیموكراتی كوردستان دەنگیان پێ داون و كاندیدیان كردوون، یان یەكێتی كردوویەتی، بەڵام بە ڕاشكاوانە من بە نوێنەری خۆمیان نازانم، بەڵكو نوێنەری ئەو حزبەن كە یارمەتییان داون و دەنگیان پێی داون، لەلایەكی دیكەوە مادام ئێستا دوو حزب لەو پێنج كورسیی كۆتای پەرلەمانی كوردستان سوودمەندن و حزب و لایەنی دیكەش هەیە ململانێیان لەگەڵیان هەیە و داوایان لێ دەكەن، ئەوانیش لە كورسیی كۆتا سوودمەند بن، هەر بۆیە لە كاتێكدا كورسیی كۆتاكان زیادیش بكرێت، ئەوە هەر دابەشی سەر حزبەكان دەكرێت، ئێمە وەكو كەمینەكان لەو كورسیی كۆتایانەش هەر سوودمەند نابین و نوێنەری ڕاستەقینەمان لە پەرلەمان نابێت، هەر بۆیە ئەو بابەتە بەو شێوەیە لای من گرنگیی نەما، بەڵكو ئەگەر بیانەوێت كۆتا نوێنەری ڕاستەقینە بن و گرنگیی خۆیان هەبێت، ئەوە دەبێت بیكەنە دەنگدانی تایبەت وەكو هەڵبژاردنی ساڵی 1992 بەتایبەتی ئەگەر بیانەوێت ڕێز لە بەشداریی سیاسیی ئێمە بگیرێت.    

* سەرۆك بارزانی جەختی لەسەر ئەوە كردووەتەوە كە دەبێت ئەولەوییەتی كاری ئەم خولەی پەرلەمان نووسینەوەی «دەستووری هەرێمی كوردستان» بێت، بە ڕای ئێوە گرنگیی دەستوور بۆ هەرێمی كوردستان چییە؟ ئایا دەبێت بە چ میكانیزمێك مافی تەواوی پێكهاتە نەتەوەییە جیاوازەكانی كوردستان لەو دەستوورەدا بچەسپێندرێت؟

- ئێمە دوو ماددەی دەستووریمان هەیە كە یەكێكیان باسی هەرێمی كوردستانی كردووە، كە شەرعییە و بە فەرمی ئیعترافی پێ كردووە، ئەوەی دیكەیان دەڵێت هەر هەرێمێك دەستووری خۆی دەبێت، بەڵام من لە ڕۆژێك دەترسێم كە دادگای فیدڕاڵی تەدەخول بكات، یان فشار دروست بكات، بۆچی هەرێمی كوردستان دەستووری نییە، هەر بۆیە ئێستاكە ئێمە وەكو هەرێم لە ڕووی دەستووری و یاساییەوە هەڵوێستێكی ناخۆش و خراپمان هەیە كە بێ دەستوورین، وەكو كەمینەیەك لەو بارەوە قسە دەكەم كە هیوا و ئومێد دەخوازم لە هەرێمی كوردستان دەستوور هەبێت. من لە ساڵی 2015 ئەندامی لێژنەی نووسینەوەی دەستوور و تاكە نوێنەری كریستیانەكان بووم، تەوەقوعم زۆر بەرزترە لە دەستووری هەرێمی كوردستان لەوەی لە دەستووری عێراق هەیە. هەمیشە من قسەیەك دەكەم كە لە شۆڕشەكانی كوردستان بە ڕێبەرایەتیی پارتی بەتایبەتی، كەسانێك هەبوون ئاشووری بوون و شەهیدیش بوون، ئێمە شانازییان پێوە دەكەین، هەست دەكەین ئەو شەهیدانە بە بەخشینی خوێنیان ئایندەیان بۆ ئێمە بنیاد ناوە، زۆر كەسمان هەیە كە ئاشوورین و لە سەركردایەتیی ئەو حزبەشن و زۆر دڵسۆزیشن بۆ حزبەكە، ڕێزیشم بۆ گشت حزبەكانی دیكەی كوردستان هەیە و بە جیاوازییش قسە ناكەم، بەڵام ئەوە هەقیقەتە و ئاواتەخوازین ئەگەر دەستووری هەرێمی كوردستان بنووسرێت، بە شێوەیەك مافی پێكهاتەكان بپارێزن كە باشتر بێت لەوەی لە دەستووری عێراقدا هەیە، بەتایبەتی مافی ئایینی و نەتەوایەتی، تەنیا باسی مافێك ناكەم، بەڵكو زۆر گرنگە باڵانسێك هەبێت كە هەردوو ماف وەكو یەك بپارێزرێت و بچەسپێت لە دەستوورەكەدا، من ڕەشنووسی یاسای پاراستنی پێكهاتەكان ژمارە(5)ی ساڵی 2015م لەگەڵ لێژنەی یاسایی پەرلەمانی كوردستانی ئەو كاتە داناوە، ئەو ڕەشنووسی یاسایە باشە، بەڵام ئەگەر لە كاتی نووسینەوەی دەستووردا ئەو یاسایە دابنرێت و بچەسپێت، ئەوە ئێمە زەرەرمەند دەبین، چونكە هەر چییەكم لە ساڵی 2015 لە مافەكانی ئێمە باس دەكرد كە پێویستە لە دەستووردا هەبێت، ئەوە لێژنەكە دەیگوت مادام ئەوانە لە یاساكە هەیە نابێت لە دەستوور هەبێت، لە ڕووی یاساییەوە قسەكەیان ڕاستە، هاوكات لە ڕووی یاساییش ئەوە یاساكە زۆر بە ئاسانی هەموار دەكرێتەوە، چونكە چەسپاندنی مافی ئێمە لە دەستووردا زەمانەتێكە بۆمان بۆ ماوەی دەیان ساڵ، لەبەر ئەوەی دەستوور بە ئاسانی گۆڕانكاریی بەسەردا نایەت، هەر بۆیە ئاواتەخوازم كاتێك دەستوور نووسرایەوە، ئەوا ئەو یاسایە هەموار بكرێتەوە، یان ئیلغا بكرێت.

جەنابی سەرۆك بارزانی هەڵوێستی باشی هەبووە لەگەڵمان، بەتایبەتی لەسەر هەندێك لە كێشەی زەوی و زار، هەر لەم چاوپێكەوتنەی گۆڤاری گوڵانی ئازیزدا داوا لە جەنابی سەرۆك بارزانی دەكەم دووبارە هەڵویستی لەسەر كێشەی زەوییەكانی دهۆك هەبێت، چونكە هەندێك جار دادگاكان یەكلاكردنەوەی كێشەكان پەك دەخەن، یان لایەنگریی كەسێك دەكەن كە لە ئایین و نەتەوەی خۆیانە، بێگومان جەنابی سەرۆك بارزانی هەمیشە لەگەڵ دادپەروەری و پاراستنی مافی پێكهاتەكاندا بووە.

* لە ئێستادا پەتایەكی گەورە یەخەی هەرێمی كوردستانی گرتووە، كە ئەویش بڵاوبوونەوەی زۆر مەترسیداری «ماددە هۆشبەرەكانە»، ئەم مەترسییە نەك پێشێلكارییە بۆ مافی مرۆڤ، بەڵكو شیرازەی هەزاران خێزانیشی لەبەریەك هەڵوەشاندووەتەوە. ئایا ئێوە وەك دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ چۆن لەم مەترسییە دەڕوانن؟ دیسان وەك پسپۆڕێكی یاسا پێتوایە تا چەند گرنگە یاسای بەرەنگاربوونەوەی ماددە هۆشبەرەكان زۆر بە جددی هەموار بكرێتەوە؟

- ئێمە زۆر بەدواداچوون بۆ ئەو بابەتە دەكەین، بەتایبەتی لە ڕێگەی سەردانیكردنمان بۆ بەندیخانەكان، لە بەندیخانەی ئاسایشی گشتی و ئاسایشی هەولێر و ئاسایشی سلێمانی و چاكسازییەكانی هەرێمی كوردستان بەگشتی، زۆربەی ئەو بەندییانەی چاومان پێیان دەكەوێت، بەداخەوە تەمەنێكی زۆر بچووكیان هەیە كە ئالوودەی ماددەی هۆشبەر بوون، ئەمانە لە ناو زیندانەكان یان لە چاكسازییەكاندا ڕۆژانە كەسانێك دەبینن كە كەسێكیان كوشتووە، یان تاوانێكی سیخوڕییان كردووە، ئەوەش مەترسییەكی گەورەیە لەسەر ژیان و ئایندەیان، ئەو كەسانە دوور دەبن لە خوێندن و خێزانەكانیان، هەر بۆیە زۆر پێویست و گرنگە یاساكە هەموار بكرێتەوە، بە شێوەیەك زیاتر وردەكاری و ڕوونكردنەوەی تێدا بێت، ناڵێم یاساكە خراپە، بەڵكو پێویستە بە شێوەیەك هەموار بكرێتەوە كە ئاسان بێت لە ڕووی جێبەجێكردنی پراكتیكییەوە، چونكە كۆمەڵێك ماددەی داناوە بۆ دەستنیشانكردنی ئەو بابەتە بە ماددەی هۆشبەر هەژمار دەكرێت و فڵانە ماددە بە هۆشبەر هەژمار ناكرێت، لە هەمان كاتدا هەندێ لەو ماددانەی بە هۆشبەر داندەنرێن لە عێراقدا لە دەرمانخانەكاندا دەفرۆشرێن و وەكو دەرمان بەكاردەهێنرێن، بەڵام لێرە ئەو دەرمانە بە ماددەی هۆشبەر دانراوە، كەسانێك هەن لە بەغدا هاتوونەتەوە، یان هاتوون و نەیزانیوە ئەو دەرمانە لێرە بە ماددەی هۆشبەر هەژمار دەكرێن، لە ئەنجامدا دەستگیر كراون، بۆیە پێویستە زۆر بە جددی ئەو بابەتە بە هەند وەربگرین و سنوور و سیادەی هەرێمی كوردستان بپارێزرێت لە هاتنی هەر ماددەیەك كە هۆشبەر بێت، هەروەها پێویستە شوێنێك، یان نەخۆشخانەیەك لە هەرێمی كوردستان دروست بكرێت، بۆ ئەوەی ئەو كەسانەی ئالوودەی ماددەی هۆشبەر بوون، چارەسەریان بۆ ئەنجام بدرێت، هەرچەندە بڕیار بوو ئەو نەخۆشخانەیە دروست بكرێت، بەڵام بەداخەوە تا ئێستا دروست نەكراوە، لەبەر ئەوەی ئەو شوێنە پێویستی بە بودجە و هاوكاری و پاڵپشتی و ستافی بەتوانا و ڕاهێنراو هەیە، ئەو شوێنە زۆر پێویستە بۆ ئەو كەسانەی كە تەمەنیان زۆر بچووكە، من كە دەیانبینم بەزەییم پێیاندا دێتەوە و دڵم بۆیان ژان دەكات.

* بە سەفقەیەكی سیاسیی لایەنە سیاسییەكانی شیعە، یاسای باری كەسیی عێراقیان هەموار كردەوە و تێیان پەڕاند، لەگەڵ ئەوەی هەمواری ئەم یاسایە لە هەرێمی كوردستان جێبەجێ ناكرێت، بەڵام ژمارەیەكی زۆر لە عەرەبی پارێزگاكانی عێراق ئێستا لە هەرێمی كوردستان نیشتەجێن، ئایا دەرهاویشتە خراپەكانی ئەو هەمواركردنەوەیە كایگەریی لەسەر هەرێمی كوردستانیش نابێت؟

- یاساكە یاسایەكی زۆر خراپە و دەمانگێڕێتەوە بۆ پێش هەزار و چەندین ساڵ پێش ئێستا، چونكە یاسایەكە دەمانگەڕێنێتەوە بۆ فیقه و شەریعە و مدەوەنەیی كە سوننە و شیعە دایدەنێن، هەر چەندە ڕێزم بۆ هەموو ئایین و مەزهەبێك هەیە، بەڵام بەمە یاسا هەیبەتی نامێنێت، بەداخەوە یاسادانەرانی عێراقی بەشێكیان ئەو پڕۆژەیەیان پێشكەش كرد و پاڵپشتی بوون و هەوڵی سەركەوتنیان بۆ داوە كە دەنگی لەسەر بدرێت، ئەوە خۆیان تەنازولیان كرد لە دەسەڵاتی خۆیان، چونكە دەستوور زۆر بە ئاشكرا دەڵێت، تەنیا پەرلەمان و ئەندام پەرلەمانەكان دەتوانن یاسا دەر بكەن، نەك كەس و لایەنی دیكە، ئەمەش وای كرد كە هەیبەتی یاسا بشكێت و مەزهەب زاڵ بێت بەسەر یاساكاندا، هەر ئەمەش وا دەكات، كە ئافرەت هەیبەت و قیمەتی لە ناو كۆمەڵگەدا نەمێنێت، یاساكە ڕاستە دەڵێت دەگەڕێینەوە سەر مەزهەبەكان، ڕێزم بۆ هەموو كەس و مەزهەبەكان هەیە، بەڵام لە مەزهەبی جەعفەریدا، كە كتابیش هەیە و بەڕێز ئایەتوڵا سیستانی ئەو كتابەی لە ساڵی 2014 بڵاو كردووەتەوە، بەپێی ئەو مەزهەبە بە ئاشكرا منداڵ نەك لە تەمەنی (14 و 15) ساڵی، بەڵكو لە كاتی لەدایكبوونیدا دەكرێت گرێبەستی لەگەڵ بكرێت و لە دوو ساڵییەوە دەكرێت ئیستینتائی پێ بكرێت و دواتر دەكرێت بگوازرێتەوە و بكرێتە ژنی ئەو كەسە، لێرەدا دەپرسین كوا مافی منداڵ؟ هاوكات كوا ئەو ڕێككەوتننامە نێودەوڵەتییانەی كە عێراق پەسند و قبووڵی كردوون و بەرپرسیاریشە ئەو ڕێككەوتننامەیە جێبەجێ بكات، بەپێی ئەو ڕێككەوتننامەیە تەمەنی كەمتر لە 18ساڵ بە منداڵ هەژمار دەكرێت و بەو تەمەنە بچووكە مێردكردن كوشتنی ئەو منداڵەیە، ئەو یاسای باری كەسییە كاریگەری 100%لەسەر كوردستان هەیە و یاساكە كاریگەریی لەسەر عەقڵییەتی خەڵكی كوردستانیش دەبێت، بۆی هەیە پاش چەند ساڵێكی دیكە كەسانێ لە هەرێمی كوردستان داوا بكەن ئەو یاسایە لە كوردستانیش جێبەجێ بكرێت. من وەكو ئافرەتێك شەرم دەكەم بڵێم لە وڵاتێكدا دەژیم كە یاسا ڕێگە دەدات كچ بە منداڵی مارە بكرێت، چونكە ئەو كار و ڕەفتارە زۆر ناشارستانییە و لەگەڵ ئەم سەردەمەدا ناگونجێت.

* وێڕای ئەوەی كە سەرۆكی دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤیت لە هەرێمی كوردستان، لە هەمان كاتدا مامۆستای كۆلێژی یاساش بوویت، لە ئێستادا خوێندن بەگشتی و خوێندنی زانكۆكان بەتایبەتی بووەتە بزنێسێكی تەواو، ئەمەش وای كردووە كە لێهاتوویی قوتابیان بخاتە مەترسییەوە، هەر بۆ نموونە ئێستا لە كۆلێژی یاسای زانكۆی سەڵاحەدین قوتابی بە نمرەیەكی بەرزەوە دەبێت لە كۆلێژی یاسا بخوێنێت، بەڵام لە زانكۆیەكی ئەهلی كە كیلۆمەترێك لە زانكۆی سەڵاحەدین دوور نییە، بە نمرەیەكی زۆر نزم لە هەمان كۆلێژ هەیە، ئایا ئەمە ژێرپێ خستنی لێهاتوویی قوتابیان نییە، كە ئەویش بەشێكە لە پێشێلكردنی مافی مرۆڤ؟

- ئەمە بەشێكی هەرە گرنگی پێشێلكردنی مافی مرۆڤە. لەو بابەتەدا كچی خۆم بە نموونە دەهێنمەوە، كە لەسەر ئاستی عەنكاوە یەكەم بوو و چوو لە كۆلێژی یاسا لە زانكۆی سەڵاحەدین خوێندی، لەو كۆلێژە شوێنی پێویست و دەستشۆری تایبەت بە كچە قوتابییەكان نەبوو، هەر بۆیە دەیگوت من گوناهم چییە بەو نمرە بەرزە بەو جۆرە بخوێنم، لەكاتێكدا قوتابییەكی دیكە لە زانكۆی ئەهلی لە هەمان كۆلیژ دەخوێنێت دەڵێی ئەو زانكۆیە هەر كوردستان و عێراقیش نییە، چونكە گرنگیی زۆر بە هەموو پێداویستییەكانی قوتابی دراوە، ئەمەش تەنیا لەبەر ئەوەی بە پارە دەخوێنێت و كاری ئەو زانكۆ ئەهلییانە بە تەواوی بزنێسە. دەتوانم بڵێم ئێمە خۆمان وامان كرد كە خەڵك وا هەست بكات كە پارە هەموو شتێكە، دەبینین كەسێك بۆ پارە قیەم و ئەخلاقی خۆی لە دەست دەدات، تاوەكو بگاتە شوێنێك تاوەكو پارە وەربگرێت، لەلایەكی دیكەوە زانكۆكان نەك تەنیا بۆ بڕوانامەی بەكالۆریۆس، بەڵكو لە وەرگرتن و بەدەستهێنانی نامەی ماستەر و دكتۆراشدا بە هەمان شێوە بووەتە پارە و هیچی دیكە نییە، ئەمەش لە ئەنجامی نادادپەروەرییە، بۆیە داواكارم لە لایەنی پەیوەندیدار چاوپێداخشاندنەوەیەك بەو بابەتە گرنگ و هەستیارەدا بكەن، تا نمرە و ئاستی بەرز و لێهاتوویی زانستی ببێتە پێوەر، نەك تەنیا پارە، تاوەكو كەسانی لێهاتوو و بەتوانا و شایستە بەرهەم بهێنین بۆ وڵاتەكەمان.